Séra Brown og „fullur aðskilnaður ríkis og kirkju“ Skúli S. Ólafsson skrifar 19. október 2020 09:31 Aðdáendur bresks sjónvarpsefnis láta þættina um smábæjarklerkinn séra Brown ekki framhjá sér fara. Úrræðagóður leysir hann hverja morðráðgátuna á fætur annarri og tryggir öryggi borgaranna, allt þar til kemur að næsta þætti þegar ný ódæðisverk hafa verið framin. En rétt eins og öllu gríni fylgir víst einhver alvara, byggir skáldskapur á alvöru atburðum. Í þessu tilviki er það blessunarlega ekki ískyggileg glæpatíðnin í litlu sókninni, heldur sú staðreynd að víða um hinar dreifðu byggðir eru kirkjur og í þeim starfa prestar og safnaðarfólk. Eftir stendur kirkjan Þetta er merkilegt, því rekstur útibúa á landsvísu virðist ekki vera ábatasamur. Ef marka má þróunina á öðrum sviðum atvinnulífsins hafa íbúar á landsbyggðinni séð á eftir starfsstöðvum á mörgum sviðum. Það á við um opinbera þjónustu, banka og sparisjóði, verslanir og fleira. Excelskjöl sérfræðinganna leiða öll að þeirri niðurstöðu. Eftir stendur að starf kollega séra Brown og samstarfsfólks þeirra er oft það eina sem stendur eftir af því sem áður var blómleg þjónusta. Nýverið lagði hópur þingmanna fram tillögu til þingsályktunar „um fullan aðskilnað ríkis og kirkju.“ Flutningsmenn benda á að trúar- og lífskoðunarfélög sitji ekki við sama borð og að þjóðkirkjan njóti sérstöðu þegar kemur að opinberum framlögum. Margt er við þessar forsendur að athuga. Fyrir það fyrsta er ekkert trúfélag bundið sömu skyldum og þjóðkirkjan. Í stað þess að sjá ofsjónum yfir þeirri „sérstöðu“ sem þjóðkirkjan nýtur ættu þingmenn þessir að líta til þess framlags sem þjónar kirkjunnar leggja til íslensks samfélags. Hér nefni ég nokkur dæmi: Prestar, starfsfólk sóknanna og sjálfboðaliðar, miðla viðvarandi stuðningi til samfélagsins. Þessi þjónusta hefur vakið athygli þeirra sem hafa kannað viðbrögð við hamförum, til dæmis í tengslum við snjóflóðin á Vestfjörðum og eldsumbrot og jarðskjálfta á Suðurlandi. Þegar áfallateymin voru á braut og sérfræðingarnir höfðu snúið sér að öðrum verkefnum voru prestarnir eftir og aðkoma þeirra skipti sköpum í þessum efnum. Það er langtímaverkefni að styðja fólk sem hefur orðið fyrir miklu áfalli í lífinu. Það mikilvægasta er að þjónar kirkjunnar eru á svæðinu, og þegar á þarf að halda skiptir ekki máli hvort það er dagur eða nótt. Margar sögur mætti segja að því ósérhlífna starfi um allt land, þar sem flytja þarf fréttir af hörmungum, taka á móti hópi syrgjenda, veita sálgæslu, sjá um minningarstundir í kirkjum og margt fleira. Styrkur þjóðkirkjunnar birtist einnig þegar kemur að annars konar samfélagslegum áföllum. Sjálfboðaliðar í Keflavíkurkirkju áttu hugmyndina að Velferðarsjóði á Suðurnesjum. Hann var stofnaður á aðventunni 2008, því örlagaári, og hefur starfað óslitið síðan í góðu samstarfi við Hjálparstarf kirkjunnar. Á vegum hans hafa sóknirnar á svæðinu miðlað stuðningi og fræðslu til mikils fjölda fólks. Nú þegar harðnar á dalnum að nýju, einkum á þessu svæði, kemur sjóðurinn sér afar vel. Þess er vandlega gætt að slaka hvergi á faglegum kröfum þegar kemur að úthlutun og meðferð fjármuna. Þetta sýnir þann samfélagslega styrk sem þjóðkirkjusóknirnar hafa. Kirkjur eru menningarmiðstöðvar. Stór hluti kostnaðar við rekstur sókna þjóðkirkjunnar er launakostnaður og er einkum fólginn í öflugu tónlistarstarfi. Húsnæðið sem sóknirnar sjálfar hafa byggt og reka fyrir sóknargjöldin er meðal þess besta sem íslenskir arkitektar og hönnuðir hafa upphugsað og skapað. Fjöldi sjálfboðaliða leggur þar mikið að mörkum og sjálfar voru kirkjurnar að miklu leyti fjármagnaðar með sjálfboðinni þjónustu. Þessu fylgir eðlilega mikil umsýslan og kostnaður. Viðgerðir og viðhald koma úr sjóðum kirkjunnar. Loks ber að nefna það félagsstarf og hópastarf sem sóknir miðla fyrir alla aldurshópa, allt frá foreldrasamverum til starfs eldriborgara, þátttakendum að kostnaðarlausu. Aðsókn í barna og æskulýðsstarf jókst mikið í síðasta efnahagshruni og fyrir sumar fjölskyldur er þetta eina tómstundastarfið sem börn geta stundað. Forvarnargildi þess er ótvírætt. Félagsstarf fyrir eldri borgara skapar mikilvæg tengsl, viðheldur getu og nærir andann. Málþing, námskeið, ráðstefnur, umfjöllun um atburði líðandi stundar – allt er þetta hluti af litríku og auðugu starfi sem fer fram innan vébanda þjóðkirkjunnar. Þessi þjónusta er vel metin og má í því sambandi nefna að í þjóðaratkvæðagreiðslu frá árinu 2012 vildu rúm 57% kjósenda hafa áfram ákvæði um þjóðkirkju í stjórnarskránni. Kirkjan er samfélagsafl Samstarfsfólk séra Brown situr ekki með hendur í skauti. Og það sem meira er, það sem þingmenn þessir virðast halda að sé rausnarlegt einhliða framlag er í raun aðeins hófleg afborgun af verðmætasta eignasafni sem ríkið hefur nokkru sinni fengið í sinn hlut. Reynt hefur verið að kasta tölu á þau verðmæti sem kirkjujarðirnar eru, jarðir sem ríki og sveitarfélög hafa eignast. Ljóst er að þau hlaupa á hundruðum milljarða. Það færi vel á því að þingmenn þessir ynnu heimavinnu sína, drægju tillöguna til baka og leituðu fremur leiða til að virkja betur það samfélagsafl sem frjálslynd og umburðarlynd þjóðkirkja er. Ekkert félag hefur lagt annað eins inn í opinbera sjóði og þjóðkirkjan hefur gert og ekkert lífsskoðunarfélag hefur sömu samfélagslegu og menningarlegu skuldbindingu og þjóðkirkjan. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skúli S. Ólafsson Bíó og sjónvarp Þjóðkirkjan Mest lesið Leiðréttum launin Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Sjálfskipaðir sérfræðingar samgöngumála Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir Skoðun Óskrifuðu Pálínuboðorðin Óskar Jónasson Skoðun JL húsið og að éta það sem úti frýs… Sveinn Hjörtur Guðfinnsson Skoðun Byggjum raðhús í Hvalfjarðargöngum Matthías Arngrímsson Skoðun Fjölgun lóða, hér er leiðin! Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Er ekki bara best? Reynir Böðvarsson Skoðun Það er enn tími… Svanhildur Bogadóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Burt með mismunun! Skúli Helgason Skoðun Skoðun Skoðun Lagarammi um lögbrot Lára G. Sigurðardóttir skrifar Skoðun Burt með mismunun! Skúli Helgason skrifar Skoðun Aukið aðgengi að faglegri þjónustu – Styðjum Afstöðu! Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Óskrifuðu Pálínuboðorðin Óskar Jónasson skrifar Skoðun Sjálfskipaðir sérfræðingar samgöngumála Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Byggjum raðhús í Hvalfjarðargöngum Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Leiðréttum launin Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Er ekki bara best? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Fjölgun lóða, hér er leiðin! Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Það er enn tími… Svanhildur Bogadóttir skrifar Skoðun Fjárfesting í þágu barna Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Flugvöllur í Hvassahrauni eða Árborg? Bragi Bjarnason skrifar Skoðun JL Gettó Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Mun Alþingi fremja landráð? Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Hvað vitum við? Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Hvetjum samstarfsfólkið til að fara í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun „Hvert stefnirðu?“ Arna Stefanía Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þetta er allt að koma... Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Mörkin lögmannsstofa: Áskorun til núverandi stjórnarmanna Björn Thorsteinsson skrifar Skoðun JL húsið og að éta það sem úti frýs… Sveinn Hjörtur Guðfinnsson skrifar Skoðun Palestína, háskólar og (af)nýlenduvædd rými Jovana Pavlović skrifar Skoðun Nágrannar óskast! Embla Vigfúsdóttir skrifar Skoðun Tími er ekki óþrjótandi auðlind Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þverpólitískur vilji fyrir brotthvarfi óþarfa flugumferðar frá Reykjavíkurflugvelli Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon ,Margrét Manda Jónsdóttir skrifar Skoðun Kýld niður í kjördæmaviku Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Nokkrum rangfærslum í málflutningi menningarráðherra svarað Grímur Hákonarson,Hafsteinn Gunnar Sigurðsson,Hrafnhildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Frá Félagi hafnarverkamanna á Íslandi Sverrir Fannberg Júlíusson skrifar Skoðun Úmbarassa-sa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vilja Grafarvogsbúar þéttingu meirihlutans í Reykjavík? Diljá Mist Einarsdóttir,Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Útrýmum fátækt á Íslandi Gísli Rafn Ólafsson skrifar Sjá meira
Aðdáendur bresks sjónvarpsefnis láta þættina um smábæjarklerkinn séra Brown ekki framhjá sér fara. Úrræðagóður leysir hann hverja morðráðgátuna á fætur annarri og tryggir öryggi borgaranna, allt þar til kemur að næsta þætti þegar ný ódæðisverk hafa verið framin. En rétt eins og öllu gríni fylgir víst einhver alvara, byggir skáldskapur á alvöru atburðum. Í þessu tilviki er það blessunarlega ekki ískyggileg glæpatíðnin í litlu sókninni, heldur sú staðreynd að víða um hinar dreifðu byggðir eru kirkjur og í þeim starfa prestar og safnaðarfólk. Eftir stendur kirkjan Þetta er merkilegt, því rekstur útibúa á landsvísu virðist ekki vera ábatasamur. Ef marka má þróunina á öðrum sviðum atvinnulífsins hafa íbúar á landsbyggðinni séð á eftir starfsstöðvum á mörgum sviðum. Það á við um opinbera þjónustu, banka og sparisjóði, verslanir og fleira. Excelskjöl sérfræðinganna leiða öll að þeirri niðurstöðu. Eftir stendur að starf kollega séra Brown og samstarfsfólks þeirra er oft það eina sem stendur eftir af því sem áður var blómleg þjónusta. Nýverið lagði hópur þingmanna fram tillögu til þingsályktunar „um fullan aðskilnað ríkis og kirkju.“ Flutningsmenn benda á að trúar- og lífskoðunarfélög sitji ekki við sama borð og að þjóðkirkjan njóti sérstöðu þegar kemur að opinberum framlögum. Margt er við þessar forsendur að athuga. Fyrir það fyrsta er ekkert trúfélag bundið sömu skyldum og þjóðkirkjan. Í stað þess að sjá ofsjónum yfir þeirri „sérstöðu“ sem þjóðkirkjan nýtur ættu þingmenn þessir að líta til þess framlags sem þjónar kirkjunnar leggja til íslensks samfélags. Hér nefni ég nokkur dæmi: Prestar, starfsfólk sóknanna og sjálfboðaliðar, miðla viðvarandi stuðningi til samfélagsins. Þessi þjónusta hefur vakið athygli þeirra sem hafa kannað viðbrögð við hamförum, til dæmis í tengslum við snjóflóðin á Vestfjörðum og eldsumbrot og jarðskjálfta á Suðurlandi. Þegar áfallateymin voru á braut og sérfræðingarnir höfðu snúið sér að öðrum verkefnum voru prestarnir eftir og aðkoma þeirra skipti sköpum í þessum efnum. Það er langtímaverkefni að styðja fólk sem hefur orðið fyrir miklu áfalli í lífinu. Það mikilvægasta er að þjónar kirkjunnar eru á svæðinu, og þegar á þarf að halda skiptir ekki máli hvort það er dagur eða nótt. Margar sögur mætti segja að því ósérhlífna starfi um allt land, þar sem flytja þarf fréttir af hörmungum, taka á móti hópi syrgjenda, veita sálgæslu, sjá um minningarstundir í kirkjum og margt fleira. Styrkur þjóðkirkjunnar birtist einnig þegar kemur að annars konar samfélagslegum áföllum. Sjálfboðaliðar í Keflavíkurkirkju áttu hugmyndina að Velferðarsjóði á Suðurnesjum. Hann var stofnaður á aðventunni 2008, því örlagaári, og hefur starfað óslitið síðan í góðu samstarfi við Hjálparstarf kirkjunnar. Á vegum hans hafa sóknirnar á svæðinu miðlað stuðningi og fræðslu til mikils fjölda fólks. Nú þegar harðnar á dalnum að nýju, einkum á þessu svæði, kemur sjóðurinn sér afar vel. Þess er vandlega gætt að slaka hvergi á faglegum kröfum þegar kemur að úthlutun og meðferð fjármuna. Þetta sýnir þann samfélagslega styrk sem þjóðkirkjusóknirnar hafa. Kirkjur eru menningarmiðstöðvar. Stór hluti kostnaðar við rekstur sókna þjóðkirkjunnar er launakostnaður og er einkum fólginn í öflugu tónlistarstarfi. Húsnæðið sem sóknirnar sjálfar hafa byggt og reka fyrir sóknargjöldin er meðal þess besta sem íslenskir arkitektar og hönnuðir hafa upphugsað og skapað. Fjöldi sjálfboðaliða leggur þar mikið að mörkum og sjálfar voru kirkjurnar að miklu leyti fjármagnaðar með sjálfboðinni þjónustu. Þessu fylgir eðlilega mikil umsýslan og kostnaður. Viðgerðir og viðhald koma úr sjóðum kirkjunnar. Loks ber að nefna það félagsstarf og hópastarf sem sóknir miðla fyrir alla aldurshópa, allt frá foreldrasamverum til starfs eldriborgara, þátttakendum að kostnaðarlausu. Aðsókn í barna og æskulýðsstarf jókst mikið í síðasta efnahagshruni og fyrir sumar fjölskyldur er þetta eina tómstundastarfið sem börn geta stundað. Forvarnargildi þess er ótvírætt. Félagsstarf fyrir eldri borgara skapar mikilvæg tengsl, viðheldur getu og nærir andann. Málþing, námskeið, ráðstefnur, umfjöllun um atburði líðandi stundar – allt er þetta hluti af litríku og auðugu starfi sem fer fram innan vébanda þjóðkirkjunnar. Þessi þjónusta er vel metin og má í því sambandi nefna að í þjóðaratkvæðagreiðslu frá árinu 2012 vildu rúm 57% kjósenda hafa áfram ákvæði um þjóðkirkju í stjórnarskránni. Kirkjan er samfélagsafl Samstarfsfólk séra Brown situr ekki með hendur í skauti. Og það sem meira er, það sem þingmenn þessir virðast halda að sé rausnarlegt einhliða framlag er í raun aðeins hófleg afborgun af verðmætasta eignasafni sem ríkið hefur nokkru sinni fengið í sinn hlut. Reynt hefur verið að kasta tölu á þau verðmæti sem kirkjujarðirnar eru, jarðir sem ríki og sveitarfélög hafa eignast. Ljóst er að þau hlaupa á hundruðum milljarða. Það færi vel á því að þingmenn þessir ynnu heimavinnu sína, drægju tillöguna til baka og leituðu fremur leiða til að virkja betur það samfélagsafl sem frjálslynd og umburðarlynd þjóðkirkja er. Ekkert félag hefur lagt annað eins inn í opinbera sjóði og þjóðkirkjan hefur gert og ekkert lífsskoðunarfélag hefur sömu samfélagslegu og menningarlegu skuldbindingu og þjóðkirkjan.
Skoðun Þverpólitískur vilji fyrir brotthvarfi óþarfa flugumferðar frá Reykjavíkurflugvelli Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon ,Margrét Manda Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nokkrum rangfærslum í málflutningi menningarráðherra svarað Grímur Hákonarson,Hafsteinn Gunnar Sigurðsson,Hrafnhildur Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Vilja Grafarvogsbúar þéttingu meirihlutans í Reykjavík? Diljá Mist Einarsdóttir,Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar