Nokkur orð um Hálendisþjóðgarð Halldór Kristinsson skrifar 27. desember 2020 20:02 Eftir lestur pistils Ágústu Ágústsdóttur á visi.is Kveðja frá Bergmálshelli 4a (jarðhæð), finn ég mig knúinn til þess að leggja nokkur orð í belg. Pistillinn er því miður bæði ómálefnalegur og litaður af slíkum hroka að um mann fer hrollur. Ágústa heldur því fram að hún og þeir sem eru á móti Hálendisþjóðgarði séu verðir hálendisins, eins og hún orðar það sjálf. Hver hefur gefið Ágústu og hennar skoðanasystkinum það embætti að vera verðir hálendisins? Erum við ekki öll verðir hálendisins burtséð frá því hvaða skoðun við höfum? Og gegn hverju er hún að verja hálendið? Í þessum pistli hennar Ágústu sem og í öðrum pistlum margra þeirra sem lýsa sig á móti Hálendisþjóðgarði er ekki að finna nein rök á móti stofnun þjóðgarðsins, önnur en að verið sé að breyta hálendinu í stofnun og skerða ferðafrelsi. Því er til að svara að hálendið er þegar orðið að stofnun eða réttara sagt stofnunum. Því nokkrar stofnanir og ráðuneyti hafa þetta svæði á sinni könnu í dag. Stór hluti af hálendinu sem falla myndi undir Hálendisþjóðgarð er þegar friðlýstur eða heyrir undir Vatnajökulsþjóðgarð, restin eru þjóðlendur sem er sameiginleg eign okkar allra og er okkar allra að vernda. Hvað varðar ferðafrelsið þá ætti fólk sem vill taka þátt í málefnalegri umræðu um Hálendisþjóðgarð að lesa frumvarpið og greinagerðina sem því fylgir, lesa það í alvöru en ekki með einhverjum flokkspólitískum gleraugum. Sérstaklega má benda á þriðju málsgrein í 3. grein frumvarpsins sem fjallar um markmið þjóðgarðsins. Ekki síður er nauðsynlegt að lesa 18. grein frumvarpsins í heild sinni og halda því svo fram að skerða eigi ferðafrelsi með stofnun Hálendisþjóðgarðs. Það er ótrúleg rökleysa að halda því fram að náttúran á hálendinu muni hljóta skaða af ef stofnaður yrði Hálendisþjóðgarður vegna þess að þá muni fjöldi erlendra ferðamanna þangað margfaldast. Rétt er að halda því til haga, ef það hefur farið framhjá einhverjum, að fjöldi erlendra ferðamanna, sem heimsækja Ísland og ekki síst hálendið, hefur nú þegar margfaldast. H0llt er í þessu sambandi að lesa skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá árinu 2012 sem heitir Ferðamennska á miðhálendi Íslands: Staða og spá um framtíðarhorfur. Þar kemur meðal annars fram að frá árinu 1985 til ársins 2009 hafði fjöldi gistinátta á hálendinu meira en tvöfaldast frá 48.000 í 120.000. Í skýrslunni kemur fram að samkvæmt upplifun ferðamannanna sjálfra (árið 2009) þá eru nokkrir vinsælir áfangastaðir eins og Landmannalaugar og nágrenni komnir að þolmörkum, vegna ágangs. Þetta var fyrir ellefu árum síðan. Frá árinu 2009 til 2019 sexfaldaðist fjöldi erlendra ferðamanna sem heimsóttu Ísland og hálendið. Sá tími að við íslenskir fjallaferðamenn og náttúruunnendur getum átt hálendið útaf fyrir okkur til að njóta er því miður liðinn nema í heimsfaröldrum þegar fáir ferðamenn heimsækja landið okkar. Ágústa varpar fram nokkrum spurningum sem hún segir að menn hafi forðast að svara. Sjálfum finnast mér þessar spurningar óþarfar því í mínum huga liggja svörin í augum uppi. Það er í grunninn sama svarið við öllum þessum spurningum. En ef það má verða til þess að opna augu þeirra sem ekki sjá, þá ætla ég að reyna að svara þeim frá mínum bæjardyrum séð. 1. Hvað verndar þjóðgarðurinn betur og umfram það sem núverandi fyrirkomulag gerir og getur? -Núverandi fyrirkomulag hefur ekki burði til þess að halda utan um, hafa yfirsýn yfir og vernda náttúru og náttúruminjar á hálendinu. Hvorki núna né til framtíðar. Bara sú vitneskja ein og sér að þú sért að fara inn í þjóðgarð, þar sem ákveðnar reglur gilda, kallar á (en tryggir því miður ekki) meiri virðingu gesta fyrir náttúrunni. 2. Hverju er verið að bjarga og frá hverju? -Þeir sem lýsa sig opinberlega sem mikla náttúruverndarsinna og meina það sem þeir eru að segja þurfa ekki að spyrja slíkra spurninga. Það sem verið er að vernda til framtíðar er það sem öllum miklum náttúruverndarsinnum finnst heilagast en það er ósnortin og heil náttúran sem við viljum að framtíðar kynslóðir geti notið og upplifað eins og sú kynslóð sem nú lifir. Við þurfum augljóslega að bjarga henni frá ágangi ferðafólks og græðgi þeirra sem sjá peningagróða í hverri sprænu og hverjum hól á landinu. 3. Hvaða elda er verið að slökkva? -Svarið við þessari spurningu má finna í umfjöllun hér ofar um fjölgun og ágang ferðamanna. Þessir eldar eru kviknaðir og hafa logað um skeið en sem betur fer eru þeir ekki enn farnir úr böndunum. En ef þeir fara úr böndunum er ekki aftur snúið. 4. Hvað kallar á núna sem veldur því að þrýsta þarf þessu í gegn á mjög svo óeðlilegan hátt? *Hugmyndir um Hálendisþjóðgarð voru ekki að koma fram á sjónarsviðið núna. Þær voru viðraðar af framsýnum náttúruverndarsinnum á síðustu öld. Fólki sem sá hvert stefndi með þessa dýrmætu auðlind okkar ef ekki yrði tekið í taumana. Hvenær er rétti tíminn til þess að fara að huga að náttúruvernd? Fyrir eða eftir að skaðinn er skeður? Því fyrr sem við förum í þá vegferð að stofna þjóðgarð um hálendið því betra. 5. Hvernig breytist heimsástandið til hins betra ef við stofnum hálendisþjóðgarð? -Ef við stofnum þjóðgarð um eina stærstu ósnortnu náttúruperlu í Evrópu og einstaka náttúru á heimsvísu sjáum við til þess að komandi kynslóðir fái að njóta hennar til framtíðar eins og við gerum í dag. 6. Hvenær varð hálendi Íslands í ykkar huga að leikmun til að nota sem pólitískt vopn inn á Alþingi eins og það varði ekki þjóðina alla? -Ég hef engin svör við þessari spurningu eða fullyrðingu og þyrfti að fá nánari skýringar á því hvað spyrjandinn er að tala um. Fyrir mér snýst þetta mál einfaldlega um að koma böndum yfir ágang ferðafólks og fyrirbyggja náttúruspjöll. Slökkva elda sem þegar eru kviknaðir. Frumvarpið um Hálendisþjóðgarð er ekki gallalaust frekar en önnur mannanna verk. Þar mætti orða sumt öðruvísi, skerpa á ýmsum ákvæðum og laga þannig til að fólk myndi ekki óttast að eitthvert alræðisvald tæki af þeim réttindin til að ferðast um hálendið. Markmið frumvarpsins eru aðalatriðin og ef fólk getur verið sammála þeim þá kemst það að þeirri niðurstöðu að eina leiðin til þess að ná þeim er að stofna þjóðgarð um þessar náttúruperlur. Frá mínum bæjardyrum séð eru tvær mikilvægar spurningar sem andstæðingar Hálendisþjóðgarðs þurfa að spyrja sig sjálfa og svara á heiðarlegan hátt: 1. Er nauðsynlegt að vernda viðkvæma náttúru hálendisins fyrir ágangi ferðamanna svo að komandi kynslóðir fái að njóta hennar eins og við? 2. Ef svarið er já þá liggur beinast við að spyrja, hvernig ætla menn að gera það án þess að stofna þjóðgarð? Ég ætla að ljúka þessu með tilvitnun í niðurstöður úr skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá því árið 2012 sem áður er minnst á: „Af þessari umfjöllun má sjá að hálendið og þeir víðerniseiginleikar sem gefa svæðinu mikið upplifunargildi er mjög viðkvæm auðlind sem verður að fara mjög varlega í að nýta frekar fyrir ferðamennsku og útivist. Á þessa auðlind hefur verið gengið mjög hratt undanfarin sextíu til sjötíu ár og svo mun væntanlega óhjákvæmilega verða áfram um næstu framtíð.“ Góðar stundir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hálendisþjóðgarður Mest lesið „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Eftir lestur pistils Ágústu Ágústsdóttur á visi.is Kveðja frá Bergmálshelli 4a (jarðhæð), finn ég mig knúinn til þess að leggja nokkur orð í belg. Pistillinn er því miður bæði ómálefnalegur og litaður af slíkum hroka að um mann fer hrollur. Ágústa heldur því fram að hún og þeir sem eru á móti Hálendisþjóðgarði séu verðir hálendisins, eins og hún orðar það sjálf. Hver hefur gefið Ágústu og hennar skoðanasystkinum það embætti að vera verðir hálendisins? Erum við ekki öll verðir hálendisins burtséð frá því hvaða skoðun við höfum? Og gegn hverju er hún að verja hálendið? Í þessum pistli hennar Ágústu sem og í öðrum pistlum margra þeirra sem lýsa sig á móti Hálendisþjóðgarði er ekki að finna nein rök á móti stofnun þjóðgarðsins, önnur en að verið sé að breyta hálendinu í stofnun og skerða ferðafrelsi. Því er til að svara að hálendið er þegar orðið að stofnun eða réttara sagt stofnunum. Því nokkrar stofnanir og ráðuneyti hafa þetta svæði á sinni könnu í dag. Stór hluti af hálendinu sem falla myndi undir Hálendisþjóðgarð er þegar friðlýstur eða heyrir undir Vatnajökulsþjóðgarð, restin eru þjóðlendur sem er sameiginleg eign okkar allra og er okkar allra að vernda. Hvað varðar ferðafrelsið þá ætti fólk sem vill taka þátt í málefnalegri umræðu um Hálendisþjóðgarð að lesa frumvarpið og greinagerðina sem því fylgir, lesa það í alvöru en ekki með einhverjum flokkspólitískum gleraugum. Sérstaklega má benda á þriðju málsgrein í 3. grein frumvarpsins sem fjallar um markmið þjóðgarðsins. Ekki síður er nauðsynlegt að lesa 18. grein frumvarpsins í heild sinni og halda því svo fram að skerða eigi ferðafrelsi með stofnun Hálendisþjóðgarðs. Það er ótrúleg rökleysa að halda því fram að náttúran á hálendinu muni hljóta skaða af ef stofnaður yrði Hálendisþjóðgarður vegna þess að þá muni fjöldi erlendra ferðamanna þangað margfaldast. Rétt er að halda því til haga, ef það hefur farið framhjá einhverjum, að fjöldi erlendra ferðamanna, sem heimsækja Ísland og ekki síst hálendið, hefur nú þegar margfaldast. H0llt er í þessu sambandi að lesa skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá árinu 2012 sem heitir Ferðamennska á miðhálendi Íslands: Staða og spá um framtíðarhorfur. Þar kemur meðal annars fram að frá árinu 1985 til ársins 2009 hafði fjöldi gistinátta á hálendinu meira en tvöfaldast frá 48.000 í 120.000. Í skýrslunni kemur fram að samkvæmt upplifun ferðamannanna sjálfra (árið 2009) þá eru nokkrir vinsælir áfangastaðir eins og Landmannalaugar og nágrenni komnir að þolmörkum, vegna ágangs. Þetta var fyrir ellefu árum síðan. Frá árinu 2009 til 2019 sexfaldaðist fjöldi erlendra ferðamanna sem heimsóttu Ísland og hálendið. Sá tími að við íslenskir fjallaferðamenn og náttúruunnendur getum átt hálendið útaf fyrir okkur til að njóta er því miður liðinn nema í heimsfaröldrum þegar fáir ferðamenn heimsækja landið okkar. Ágústa varpar fram nokkrum spurningum sem hún segir að menn hafi forðast að svara. Sjálfum finnast mér þessar spurningar óþarfar því í mínum huga liggja svörin í augum uppi. Það er í grunninn sama svarið við öllum þessum spurningum. En ef það má verða til þess að opna augu þeirra sem ekki sjá, þá ætla ég að reyna að svara þeim frá mínum bæjardyrum séð. 1. Hvað verndar þjóðgarðurinn betur og umfram það sem núverandi fyrirkomulag gerir og getur? -Núverandi fyrirkomulag hefur ekki burði til þess að halda utan um, hafa yfirsýn yfir og vernda náttúru og náttúruminjar á hálendinu. Hvorki núna né til framtíðar. Bara sú vitneskja ein og sér að þú sért að fara inn í þjóðgarð, þar sem ákveðnar reglur gilda, kallar á (en tryggir því miður ekki) meiri virðingu gesta fyrir náttúrunni. 2. Hverju er verið að bjarga og frá hverju? -Þeir sem lýsa sig opinberlega sem mikla náttúruverndarsinna og meina það sem þeir eru að segja þurfa ekki að spyrja slíkra spurninga. Það sem verið er að vernda til framtíðar er það sem öllum miklum náttúruverndarsinnum finnst heilagast en það er ósnortin og heil náttúran sem við viljum að framtíðar kynslóðir geti notið og upplifað eins og sú kynslóð sem nú lifir. Við þurfum augljóslega að bjarga henni frá ágangi ferðafólks og græðgi þeirra sem sjá peningagróða í hverri sprænu og hverjum hól á landinu. 3. Hvaða elda er verið að slökkva? -Svarið við þessari spurningu má finna í umfjöllun hér ofar um fjölgun og ágang ferðamanna. Þessir eldar eru kviknaðir og hafa logað um skeið en sem betur fer eru þeir ekki enn farnir úr böndunum. En ef þeir fara úr böndunum er ekki aftur snúið. 4. Hvað kallar á núna sem veldur því að þrýsta þarf þessu í gegn á mjög svo óeðlilegan hátt? *Hugmyndir um Hálendisþjóðgarð voru ekki að koma fram á sjónarsviðið núna. Þær voru viðraðar af framsýnum náttúruverndarsinnum á síðustu öld. Fólki sem sá hvert stefndi með þessa dýrmætu auðlind okkar ef ekki yrði tekið í taumana. Hvenær er rétti tíminn til þess að fara að huga að náttúruvernd? Fyrir eða eftir að skaðinn er skeður? Því fyrr sem við förum í þá vegferð að stofna þjóðgarð um hálendið því betra. 5. Hvernig breytist heimsástandið til hins betra ef við stofnum hálendisþjóðgarð? -Ef við stofnum þjóðgarð um eina stærstu ósnortnu náttúruperlu í Evrópu og einstaka náttúru á heimsvísu sjáum við til þess að komandi kynslóðir fái að njóta hennar til framtíðar eins og við gerum í dag. 6. Hvenær varð hálendi Íslands í ykkar huga að leikmun til að nota sem pólitískt vopn inn á Alþingi eins og það varði ekki þjóðina alla? -Ég hef engin svör við þessari spurningu eða fullyrðingu og þyrfti að fá nánari skýringar á því hvað spyrjandinn er að tala um. Fyrir mér snýst þetta mál einfaldlega um að koma böndum yfir ágang ferðafólks og fyrirbyggja náttúruspjöll. Slökkva elda sem þegar eru kviknaðir. Frumvarpið um Hálendisþjóðgarð er ekki gallalaust frekar en önnur mannanna verk. Þar mætti orða sumt öðruvísi, skerpa á ýmsum ákvæðum og laga þannig til að fólk myndi ekki óttast að eitthvert alræðisvald tæki af þeim réttindin til að ferðast um hálendið. Markmið frumvarpsins eru aðalatriðin og ef fólk getur verið sammála þeim þá kemst það að þeirri niðurstöðu að eina leiðin til þess að ná þeim er að stofna þjóðgarð um þessar náttúruperlur. Frá mínum bæjardyrum séð eru tvær mikilvægar spurningar sem andstæðingar Hálendisþjóðgarðs þurfa að spyrja sig sjálfa og svara á heiðarlegan hátt: 1. Er nauðsynlegt að vernda viðkvæma náttúru hálendisins fyrir ágangi ferðamanna svo að komandi kynslóðir fái að njóta hennar eins og við? 2. Ef svarið er já þá liggur beinast við að spyrja, hvernig ætla menn að gera það án þess að stofna þjóðgarð? Ég ætla að ljúka þessu með tilvitnun í niðurstöður úr skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá því árið 2012 sem áður er minnst á: „Af þessari umfjöllun má sjá að hálendið og þeir víðerniseiginleikar sem gefa svæðinu mikið upplifunargildi er mjög viðkvæm auðlind sem verður að fara mjög varlega í að nýta frekar fyrir ferðamennsku og útivist. Á þessa auðlind hefur verið gengið mjög hratt undanfarin sextíu til sjötíu ár og svo mun væntanlega óhjákvæmilega verða áfram um næstu framtíð.“ Góðar stundir.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun