Er áburður orðinn áhyggjuefni? Jens Garðar Helgason skrifar 26. apríl 2020 09:00 Undanfarin misseri hafa hér í skoðanadálki Vísis birst tvær greinar, önnur skrifuð af bónda í Borgarfirði og hin af arkitekt í Reykjavík, þar sem vegið er að uppbyggingu laxeldis í hinum dreifðu byggðum Vestfjarða og Austfjarða. Er bæði bóndanum og arkitektinum sérstaklega umhugað um þann lífræna áburð sem frá sjókvíaeldinu kemur. Arkitektinn gengur þó skrefinu lengra og ber þann lífræna áburð sem frá sjókvíaeldinu kemur saman við skólp. Skólp á öll tún? En ef um skólp væri að ræða væru blómleg landbúnaðarhéruð eins og Eyjafjörður, Skagafjörður, Borgarfjörður og Suðurlandið óbyggileg því í árhundruð væru bændur búnir að bera skólp á tún og ræktarlönd. Allir sem það vilja skilja, sjá að þetta stenst enga skoðun. Skólp og húsdýraáburður er ekki það sama. Skólp er mengað frárennslisvatn frá heimilum og fyrirtækjum og getur innihaldið margvísleg hættuleg efni og óæskilegar örverur. Eftir meðhöndlun, útfellingu og hreinsun í hreinsistöð er nú vaxandi áhugi fyrir að nýta áburðargildi seyrunnar sem til fellur til uppgræðslu, standist hún kröfur um mengun og hollustuhætti. Það hefur t.d. þegar verið gert á afrétti Hrunamanna og í Ölfusi. Úrgangur frá eldisdýrum, hvort sem er til sjós eða lands flokkast hinsvegar sem lífrænn áburður sem nýtist plöntum og örverum, hvort sem er á landi eða í vatni. Við eldi dýra hefur sá skítur sem til fellur verið notaður beint og þannig hafa þessi úrgangsefni farið áfram inn í hringrásir náttúrunnar. Bóndinn veit hver er besti áburðurinn til uppgræðslu túna sinna. Ekki áróður heldur einfaldar staðreyndir Lífrænn úrgangur sem kemur frá eldislaxi, er sambærilegur og annar villtur fiskur gefur frá sér í náttúrunni. Samkvæmt þessu ætti það að vera þessum ágætum mönnum mikið áhyggjuefni hvað þorskstofninn er orðinn stór og hvað hvölum hefur fjölgað við Íslandsstrendur. Það er nú ekki lítið sem þessir stofnar skila útí hafið. Við Íslandsstrendur hefur ekki orðið vart við heilbrigðisvandamál vegna lífræns úrgangs frá fiski vegna þess að vistkerfi hafsins ræður við að brjóta hann niður. Undir kvíunum brotnar þessi úrgangur niður og þynnist út. Burðarþolstakmarkanir, umhverfisvöktun og hvíldartími kvíabóla koma í veg fyrir langtíma uppsöfnun sem valdið gæti vandræðum og um mengun væri að ræða. Öllu er þessu stjórnað þannig að áhrifin á umhverfið verði sem minnst. Enda hefur það sýnt sig og verið staðfest með sýnatökum við vöktun svæðanna að engin uppsöfnuð mengun hefur orðið. Laxeldið fengi ekki þrifist ef það spillti umhverfinu sem það starfar í. Hér er ekki um áróðursblekkingar eða annað að ræða heldur einfaldar staðreyndir. Við erum öll í sama bát Að vera laxabóndi er í eðli sínu ekkert öðruvísi en að vera kúabóndi eða sauðfjárbóndi. Laxabóndanum er jafn umhugað um velferð sinna dýra og að búskapur hans stuðli að sjálfbærri uppbygginu í sátt við umhverfi og samfélag. Staðreyndin er að dýrapróteinframleiðsla með laxeldi í sjókvíum hefur mun minni umhverfisáhrif og vistspor en kjötframleiðsla á landi. Nýting orku og næringarefna er mjög mikil og framleiðsla úrgangs (saurs) aðeins brot af úrgangsmyndun landhryggdýra. Því ætti að beina dýrapróteinframleiðslunni í enn frekari mæli í átt til aukins fiskeldis, eins og matvælastofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) hefur hvatt til. Ég geri mér í hugarlund að framundan séu miklar áskoranir í sölu veiðileyfa á Íslandi sökum Covid-19 en vona að úr rætist. Að útlendingarnir láti sjá sig í íslenskum veiðiám og haldi áfram að vera sú búbót sem þeir hafa verið fyrir marga bændur og að veiðifélag Þverár og Kjarrár geti viðhaldið sínum 30 störfum. Hagsmunir okkar allra, sem Íslendinga, fara saman í að verja störfin, halda áfram að byggja upp og auka hér útflutningstekjur landsmönnum öllum til heilla. Gleðilegt sumar! Höfundur er formaður SFS, framkvæmdastjóri Laxa Fiskeldis ehf og stangveiðimaður Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fiskeldi Byggðamál Jens Garðar Helgason Mest lesið Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson Skoðun Sigurður Ingi í mikilli mótsögn við sjálfan sig! Magnús Guðmundsson Skoðun Yfirgnæfandi meirihluti vill þjóðaratkvæði Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley Skoðun Skoðun Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Ægir Örn Arnarson skrifar Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun 75 ár af evrópskri samheldni og samvinnu Clara Ganslandt skrifar Skoðun Sigurður Ingi í mikilli mótsögn við sjálfan sig! Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Vetrarvirkjanir Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Yfirgnæfandi meirihluti vill þjóðaratkvæði Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Leiðrétting veiðigjalda mun skila sér í bættum innviðum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar Skoðun Börn innan seilingar Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli tvö: Eiskrandi kröfur Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson skrifar Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer skrifar Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson skrifar Skoðun Litlu ljósin á Gaza Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson skrifar Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson skrifar Skoðun Í skugga kerfis sem brást! Harpa Hildiberg Böðvarsdóttir skrifar Skoðun Jöfn vernd fyrir öll börn í veröldinni Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar Sjá meira
Undanfarin misseri hafa hér í skoðanadálki Vísis birst tvær greinar, önnur skrifuð af bónda í Borgarfirði og hin af arkitekt í Reykjavík, þar sem vegið er að uppbyggingu laxeldis í hinum dreifðu byggðum Vestfjarða og Austfjarða. Er bæði bóndanum og arkitektinum sérstaklega umhugað um þann lífræna áburð sem frá sjókvíaeldinu kemur. Arkitektinn gengur þó skrefinu lengra og ber þann lífræna áburð sem frá sjókvíaeldinu kemur saman við skólp. Skólp á öll tún? En ef um skólp væri að ræða væru blómleg landbúnaðarhéruð eins og Eyjafjörður, Skagafjörður, Borgarfjörður og Suðurlandið óbyggileg því í árhundruð væru bændur búnir að bera skólp á tún og ræktarlönd. Allir sem það vilja skilja, sjá að þetta stenst enga skoðun. Skólp og húsdýraáburður er ekki það sama. Skólp er mengað frárennslisvatn frá heimilum og fyrirtækjum og getur innihaldið margvísleg hættuleg efni og óæskilegar örverur. Eftir meðhöndlun, útfellingu og hreinsun í hreinsistöð er nú vaxandi áhugi fyrir að nýta áburðargildi seyrunnar sem til fellur til uppgræðslu, standist hún kröfur um mengun og hollustuhætti. Það hefur t.d. þegar verið gert á afrétti Hrunamanna og í Ölfusi. Úrgangur frá eldisdýrum, hvort sem er til sjós eða lands flokkast hinsvegar sem lífrænn áburður sem nýtist plöntum og örverum, hvort sem er á landi eða í vatni. Við eldi dýra hefur sá skítur sem til fellur verið notaður beint og þannig hafa þessi úrgangsefni farið áfram inn í hringrásir náttúrunnar. Bóndinn veit hver er besti áburðurinn til uppgræðslu túna sinna. Ekki áróður heldur einfaldar staðreyndir Lífrænn úrgangur sem kemur frá eldislaxi, er sambærilegur og annar villtur fiskur gefur frá sér í náttúrunni. Samkvæmt þessu ætti það að vera þessum ágætum mönnum mikið áhyggjuefni hvað þorskstofninn er orðinn stór og hvað hvölum hefur fjölgað við Íslandsstrendur. Það er nú ekki lítið sem þessir stofnar skila útí hafið. Við Íslandsstrendur hefur ekki orðið vart við heilbrigðisvandamál vegna lífræns úrgangs frá fiski vegna þess að vistkerfi hafsins ræður við að brjóta hann niður. Undir kvíunum brotnar þessi úrgangur niður og þynnist út. Burðarþolstakmarkanir, umhverfisvöktun og hvíldartími kvíabóla koma í veg fyrir langtíma uppsöfnun sem valdið gæti vandræðum og um mengun væri að ræða. Öllu er þessu stjórnað þannig að áhrifin á umhverfið verði sem minnst. Enda hefur það sýnt sig og verið staðfest með sýnatökum við vöktun svæðanna að engin uppsöfnuð mengun hefur orðið. Laxeldið fengi ekki þrifist ef það spillti umhverfinu sem það starfar í. Hér er ekki um áróðursblekkingar eða annað að ræða heldur einfaldar staðreyndir. Við erum öll í sama bát Að vera laxabóndi er í eðli sínu ekkert öðruvísi en að vera kúabóndi eða sauðfjárbóndi. Laxabóndanum er jafn umhugað um velferð sinna dýra og að búskapur hans stuðli að sjálfbærri uppbygginu í sátt við umhverfi og samfélag. Staðreyndin er að dýrapróteinframleiðsla með laxeldi í sjókvíum hefur mun minni umhverfisáhrif og vistspor en kjötframleiðsla á landi. Nýting orku og næringarefna er mjög mikil og framleiðsla úrgangs (saurs) aðeins brot af úrgangsmyndun landhryggdýra. Því ætti að beina dýrapróteinframleiðslunni í enn frekari mæli í átt til aukins fiskeldis, eins og matvælastofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) hefur hvatt til. Ég geri mér í hugarlund að framundan séu miklar áskoranir í sölu veiðileyfa á Íslandi sökum Covid-19 en vona að úr rætist. Að útlendingarnir láti sjá sig í íslenskum veiðiám og haldi áfram að vera sú búbót sem þeir hafa verið fyrir marga bændur og að veiðifélag Þverár og Kjarrár geti viðhaldið sínum 30 störfum. Hagsmunir okkar allra, sem Íslendinga, fara saman í að verja störfin, halda áfram að byggja upp og auka hér útflutningstekjur landsmönnum öllum til heilla. Gleðilegt sumar! Höfundur er formaður SFS, framkvæmdastjóri Laxa Fiskeldis ehf og stangveiðimaður
Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar
Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar
Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar
Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar
Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar
Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun