Ekkert sýni úr sauðfénu sem fellt var í haust reyndist jákvætt fyrir riðuveiki Elín Margrét Böðvarsdóttir skrifar 6. mars 2021 18:30 „Mér finnst þessi mynd svolítið talandi. Í átt að Mælifellshnjúknum, síðustu sporin," segir Guttormur um þessa mynd sem hann tók af kindunum sínum áður en þeim var lógað vegna riðuveiki. Guttormur Hrafn Stefánsson Af rúmlega þúsund sýnum, sem voru rannsökuð úr getum og sauðkindum sem skera þurfti niður vegna riðuveiki á bænum Grænumýri í Skagafirði í haust, reyndist ekkert þeirra vera jákvætt. Bóndinn segir þetta bæði góð tíðindi og slæm en mörgum spurningum ósvarað. Hann segir samningaviðræður við ríkið hafa gengið bæði hægt og illa en ennþá hefur ekkert býli fengið greiddar bætur vegna niðurskurðarins. „Það er búið að greina öll sýnin úr öllum skepnum sem voru hérna og fóru í niðurskurðin,“ segir Guttormur Hrafn Stefánsson, bóndi á Grænumýri í samtali við Vísi, en hann fékk frumniðurstöður úr greiningu sýna í hendur á dögunum. „Þetta eru í sjálfu sér góðar fréttir að það greinist ekki neitt. Þá er vonandi lítið í umhverfinu og þá er alla veganna þessi hjörð bara hrein. Mínar kindur hafa þá alla veganna ekki smitað þótt þær hafi verið uppi um fjöll og firnindi yfir sumarið. Þá er það alla veganna öruggt,“ segir Guttormur. Hann segir að úr því sem komið er sé best að horfa á björtu hliðarnar en þessi niðurstaða auki líkurnar á að hægt verði að hefja aftur sauðfjárbúskap á jörðinni. „Við vitum með þessa riðuveiki hvernig hún er. Þetta tekur langan tíma að byggjast upp í eitlum og vefjum þannig að þetta verði greinanlegt,“ segir Guttormur. „Enginn veit nákvæmlega hvenær þessi hrútur sem var smitaður, hann kemur sem lamb hingað, hvenær byrjar hann að losa út smitefni og hvað er hann búinn að vera með riðuveikina lengi í sér og hvenær fer hann að losa út í umhverfið og í aðrar skepnur. Eru það einhverjir mánuðir? Eitt ár? Tvö ár? Það bara veit enginn. Þá tekur kindurnar mínar langan tíma að greinast í þeim eftir sýnatöku. Þetta sé flókið ferli og langdregið,“ segir Guttormur. Þrautseigur sjúkdómur Í grein frá árinu 2004 í tímaritinu Frey, eftir Guðmund Georgsson við tilraunastöð Háskóla Íslands í meinafræði, segir meðal annars eftirfarandi um faraldsfærði riðu: „Það er með ólíkindum hvað smitefnið er þolið. Því vaknar að sjálfsögðu sú spurning hversu lengi það getur haldist virkt í umhverfinu. Af reynslu hérlendis með sauðfjárriðu er ótvírætt ljóst að það getur a.m.k. haldist virkt í þrjú ár í umhverfinu,“ skrifaði Guðmundur. Í ljósi þessa telur Guttormur, að þrátt fyrir að öll sýnin hafi verið neikvæð, að ákvörðunin hafi verið rétt. Þótt hún hafi verið þungbær. „Ég er á þeirri skoðun. Auðvitað væri hægt að taka sýni úr lifandi skepnum og greina þau en það eru bara ekki græjur til þess á Íslandi. Það þarf þá bara að uppfæra tæknina hérna ef það er hægt annars staðar, með því að taka sýni úr legvatni á kindum og svoleiðis til dæmis. Það er komið 2021 og tæknin er til,“ segir Guttormur. Allt kosti það þó pening og til þurfi vilja stjórnvalda til að efla og þróa rannsóknir, þróun og tækjabúnað á þessu sviði. „Eins og staðan er núna í dag þá höfum við ekkert annað vopn heldur en að bara taka féð í burtu og fjarlægja það. Maður getur ekki beðið í einhver ár í óvissu um það hvort að skepnurnar hafi smitast eða ekki og hvort það smitast þá um allt í umhverfinu,“ segir Guttormur. Í störukeppni við ráðuneytið og engar bætur ennþá Hann vonast til þess að geta hafið búskap á jörðinni á nýjan leik. „Auðvitað stefnir maður á það en það gengur nú ekki vel að semja við blessað ríkið. Það eru komnir fjórir og hálfur mánuður síðan að þetta kom upp hérna í firðinum og það er enginn kominn með samning í hendurnar sem hann getur skrifað undir,“ segir Guttormur. Nú sé aðeins verið að reyna að semja miðað við þá reglugerð sem er í gildi en ekki miðað við þær nýju breytingar sem búið sé að boða. „Ég er mjög ósáttur með aðkomu ráðuneytisins að þessum málum og þennan hægagang og störukeppni. Maður spyr að hlutum og það eru engin svör. Við erum búin að fá drög að samningi en það var bara svo margt sem að passaði ekki og við vildum bara fá ákveðin svör sem er ekki búið að veita. Sem er ekki í takt við það sem hefur verið að gerast undanfarin ár,“ segir Guttormur, vonsvikinn. „En þeir vöknuðu fyrir svona viku, tíu dögum síðan og fóru að vilja gera eitthvað. En það er samt of langur tími til að vera ekki kominn með samning í hendurnar. Þó að við höfum farið fram á það, ég fór fram á að ég fengi samning áður en að ég afhenti féð,“ segir Guttormur en það gekk ekki eftir. Féð farið en sitja eftir með skuldirnar Hann hafi ennþá hvorki fengið bætur fyrir kindurnar sínar né geiturnar sem þurfti að fella. „En þau tóku féð og skildu skuldirnar eftir. Verkferlið þarf að vera miklu skýrara,“ segir Guttormur. Hann segir að riðuveikismitið sé ekki aðeins áfall fyrir þá bændur og fjölskyldur þeirra sem þurftu að skera niður sitt fé, heldur fyrir sveitina alla og raunar bændur um allt land. „Þetta er kjaftshögg fyrir sveitina alveg frá Héraðsvötnum og austur í Eyjafjarðará,“ segir Guttormur. Alls þurfti að skera niður þúsundir fjár á fimm bæjum í Skagafirði í haust. Þá kom upp riðuveiki í Vestur-Húnavatnsýslu nýverið, ótengt smitinu sem upp kom í Skagafirði í haust. Landbúnaður Riða í Skagafirði Skagafjörður Stjórnsýsla Mest lesið Egill syrgir brottvísun vina sinna Innlent Ölvaður ökumaður keyrði á umferðareyju og reyndi að flýja Innlent „Hreint og klárt vistmorð sem hér á sér stað“ Innlent Útilokar ekki kosningu en Jón vill kjósa áður en það verður of seint Innlent Segir Akranes verða svefnbæ Innlent N1-mót og Dyrfjallahlaup í skítaveðri Innlent Allt að tuttugu stiga hiti í dag Veður Reikna með að hefja formlegar sameiningarviðræður í haust Innlent Lögregla vopnaðist og skotvopn haldlagt Innlent Þyrla kölluð út vegna bifhjólaslyss á Vestfjörðum Innlent Fleiri fréttir Viðsnúningur í frönsku þingkosningunum Egill syrgir brottvísun vina sinna Þyrla kölluð út vegna bifhjólaslyss á Vestfjörðum Segir Akranes verða svefnbæ Útilokar ekki kosningu en Jón vill kjósa áður en það verður of seint Íbúum í Árborg fjölgar um 600 til 700 á ári Reikna með að hefja formlegar sameiningarviðræður í haust Annríkt hjá lögreglu á stærsta degi Írskra daga Lögregluaðgerðir í Rangárþingi og sameining Skorradals og Borgarbyggðar Lögregla vopnaðist og skotvopn haldlagt Ölvaður ökumaður keyrði á umferðareyju og reyndi að flýja Miklar framkvæmdir á Kirkjubæjarklaustri fyrir unga fólkið Slökkviliðið kallað út vegna reyks á skemmtistað Sjö gistu fangageymslur á höfuðborgarsvæðinu í nótt Eldur kviknaði inni á veitingastað í Ármúla N1-mót og Dyrfjallahlaup í skítaveðri „Hreint og klárt vistmorð sem hér á sér stað“ Tveir í haldi lögreglu vegna meintrar skotárásar Yfirgáfu skarkalann í borginni og gerðust ferðaþjónustubændur Uppgjöf eftir áratugabaráttu við kerfið og meint skotárás í Þykkvabæ Fannst fyrir botni Birnudals Segir menn hafa skotið á gröfumann við vinnu Fluttu sex á slysadeild eftir harðan árekstur í Breiðholti Umdeild starfsemi hafi ekki áhrif á neysluvatn íbúa Mikil stemning á Goslokahátíð í Vestmannaeyjum Göngumaðurinn fannst látinn „Ótrúlegt hvað er hægt ef maður hefur hugmyndaflugið“ 30 tilvik skráð: „Alltaf einhverjir sem fara út af sporinu“ Nýjar stofnanir hafi aðsetur á landsbyggðinni Maður handtekinn tvisvar í nótt fyrir sama brot Sjá meira
„Það er búið að greina öll sýnin úr öllum skepnum sem voru hérna og fóru í niðurskurðin,“ segir Guttormur Hrafn Stefánsson, bóndi á Grænumýri í samtali við Vísi, en hann fékk frumniðurstöður úr greiningu sýna í hendur á dögunum. „Þetta eru í sjálfu sér góðar fréttir að það greinist ekki neitt. Þá er vonandi lítið í umhverfinu og þá er alla veganna þessi hjörð bara hrein. Mínar kindur hafa þá alla veganna ekki smitað þótt þær hafi verið uppi um fjöll og firnindi yfir sumarið. Þá er það alla veganna öruggt,“ segir Guttormur. Hann segir að úr því sem komið er sé best að horfa á björtu hliðarnar en þessi niðurstaða auki líkurnar á að hægt verði að hefja aftur sauðfjárbúskap á jörðinni. „Við vitum með þessa riðuveiki hvernig hún er. Þetta tekur langan tíma að byggjast upp í eitlum og vefjum þannig að þetta verði greinanlegt,“ segir Guttormur. „Enginn veit nákvæmlega hvenær þessi hrútur sem var smitaður, hann kemur sem lamb hingað, hvenær byrjar hann að losa út smitefni og hvað er hann búinn að vera með riðuveikina lengi í sér og hvenær fer hann að losa út í umhverfið og í aðrar skepnur. Eru það einhverjir mánuðir? Eitt ár? Tvö ár? Það bara veit enginn. Þá tekur kindurnar mínar langan tíma að greinast í þeim eftir sýnatöku. Þetta sé flókið ferli og langdregið,“ segir Guttormur. Þrautseigur sjúkdómur Í grein frá árinu 2004 í tímaritinu Frey, eftir Guðmund Georgsson við tilraunastöð Háskóla Íslands í meinafræði, segir meðal annars eftirfarandi um faraldsfærði riðu: „Það er með ólíkindum hvað smitefnið er þolið. Því vaknar að sjálfsögðu sú spurning hversu lengi það getur haldist virkt í umhverfinu. Af reynslu hérlendis með sauðfjárriðu er ótvírætt ljóst að það getur a.m.k. haldist virkt í þrjú ár í umhverfinu,“ skrifaði Guðmundur. Í ljósi þessa telur Guttormur, að þrátt fyrir að öll sýnin hafi verið neikvæð, að ákvörðunin hafi verið rétt. Þótt hún hafi verið þungbær. „Ég er á þeirri skoðun. Auðvitað væri hægt að taka sýni úr lifandi skepnum og greina þau en það eru bara ekki græjur til þess á Íslandi. Það þarf þá bara að uppfæra tæknina hérna ef það er hægt annars staðar, með því að taka sýni úr legvatni á kindum og svoleiðis til dæmis. Það er komið 2021 og tæknin er til,“ segir Guttormur. Allt kosti það þó pening og til þurfi vilja stjórnvalda til að efla og þróa rannsóknir, þróun og tækjabúnað á þessu sviði. „Eins og staðan er núna í dag þá höfum við ekkert annað vopn heldur en að bara taka féð í burtu og fjarlægja það. Maður getur ekki beðið í einhver ár í óvissu um það hvort að skepnurnar hafi smitast eða ekki og hvort það smitast þá um allt í umhverfinu,“ segir Guttormur. Í störukeppni við ráðuneytið og engar bætur ennþá Hann vonast til þess að geta hafið búskap á jörðinni á nýjan leik. „Auðvitað stefnir maður á það en það gengur nú ekki vel að semja við blessað ríkið. Það eru komnir fjórir og hálfur mánuður síðan að þetta kom upp hérna í firðinum og það er enginn kominn með samning í hendurnar sem hann getur skrifað undir,“ segir Guttormur. Nú sé aðeins verið að reyna að semja miðað við þá reglugerð sem er í gildi en ekki miðað við þær nýju breytingar sem búið sé að boða. „Ég er mjög ósáttur með aðkomu ráðuneytisins að þessum málum og þennan hægagang og störukeppni. Maður spyr að hlutum og það eru engin svör. Við erum búin að fá drög að samningi en það var bara svo margt sem að passaði ekki og við vildum bara fá ákveðin svör sem er ekki búið að veita. Sem er ekki í takt við það sem hefur verið að gerast undanfarin ár,“ segir Guttormur, vonsvikinn. „En þeir vöknuðu fyrir svona viku, tíu dögum síðan og fóru að vilja gera eitthvað. En það er samt of langur tími til að vera ekki kominn með samning í hendurnar. Þó að við höfum farið fram á það, ég fór fram á að ég fengi samning áður en að ég afhenti féð,“ segir Guttormur en það gekk ekki eftir. Féð farið en sitja eftir með skuldirnar Hann hafi ennþá hvorki fengið bætur fyrir kindurnar sínar né geiturnar sem þurfti að fella. „En þau tóku féð og skildu skuldirnar eftir. Verkferlið þarf að vera miklu skýrara,“ segir Guttormur. Hann segir að riðuveikismitið sé ekki aðeins áfall fyrir þá bændur og fjölskyldur þeirra sem þurftu að skera niður sitt fé, heldur fyrir sveitina alla og raunar bændur um allt land. „Þetta er kjaftshögg fyrir sveitina alveg frá Héraðsvötnum og austur í Eyjafjarðará,“ segir Guttormur. Alls þurfti að skera niður þúsundir fjár á fimm bæjum í Skagafirði í haust. Þá kom upp riðuveiki í Vestur-Húnavatnsýslu nýverið, ótengt smitinu sem upp kom í Skagafirði í haust.
Landbúnaður Riða í Skagafirði Skagafjörður Stjórnsýsla Mest lesið Egill syrgir brottvísun vina sinna Innlent Ölvaður ökumaður keyrði á umferðareyju og reyndi að flýja Innlent „Hreint og klárt vistmorð sem hér á sér stað“ Innlent Útilokar ekki kosningu en Jón vill kjósa áður en það verður of seint Innlent Segir Akranes verða svefnbæ Innlent N1-mót og Dyrfjallahlaup í skítaveðri Innlent Allt að tuttugu stiga hiti í dag Veður Reikna með að hefja formlegar sameiningarviðræður í haust Innlent Lögregla vopnaðist og skotvopn haldlagt Innlent Þyrla kölluð út vegna bifhjólaslyss á Vestfjörðum Innlent Fleiri fréttir Viðsnúningur í frönsku þingkosningunum Egill syrgir brottvísun vina sinna Þyrla kölluð út vegna bifhjólaslyss á Vestfjörðum Segir Akranes verða svefnbæ Útilokar ekki kosningu en Jón vill kjósa áður en það verður of seint Íbúum í Árborg fjölgar um 600 til 700 á ári Reikna með að hefja formlegar sameiningarviðræður í haust Annríkt hjá lögreglu á stærsta degi Írskra daga Lögregluaðgerðir í Rangárþingi og sameining Skorradals og Borgarbyggðar Lögregla vopnaðist og skotvopn haldlagt Ölvaður ökumaður keyrði á umferðareyju og reyndi að flýja Miklar framkvæmdir á Kirkjubæjarklaustri fyrir unga fólkið Slökkviliðið kallað út vegna reyks á skemmtistað Sjö gistu fangageymslur á höfuðborgarsvæðinu í nótt Eldur kviknaði inni á veitingastað í Ármúla N1-mót og Dyrfjallahlaup í skítaveðri „Hreint og klárt vistmorð sem hér á sér stað“ Tveir í haldi lögreglu vegna meintrar skotárásar Yfirgáfu skarkalann í borginni og gerðust ferðaþjónustubændur Uppgjöf eftir áratugabaráttu við kerfið og meint skotárás í Þykkvabæ Fannst fyrir botni Birnudals Segir menn hafa skotið á gröfumann við vinnu Fluttu sex á slysadeild eftir harðan árekstur í Breiðholti Umdeild starfsemi hafi ekki áhrif á neysluvatn íbúa Mikil stemning á Goslokahátíð í Vestmannaeyjum Göngumaðurinn fannst látinn „Ótrúlegt hvað er hægt ef maður hefur hugmyndaflugið“ 30 tilvik skráð: „Alltaf einhverjir sem fara út af sporinu“ Nýjar stofnanir hafi aðsetur á landsbyggðinni Maður handtekinn tvisvar í nótt fyrir sama brot Sjá meira