Hverjum er ekki treystandi fyrir heilbrigðismálum? Gunnar Smári Egilsson skrifar 8. ágúst 2021 08:30 Undanfarin 30 hefur Sjálfstæðisflokkurinn setið í ríkisstjórn í 26 ár. Þar af hefur flokkurinn ráðið fjármálaráðuneytinu í 25 ár. Allan þennan tíma hefur verið rekin sveltistefna gagnvart opinberri þjónustu. Stærsti sigurinn eyðilagður Í upphafi þessa tímabils var heilbrigðisþjónusta svo til gjaldfrjáls en Sjálfstæðisflokkurinn innleiddi gjaldtöku í kerfið, tók til við að rukka sjúklinga í stað þess að innheimta skatta af fólki meðan það var fullfrískt. Í dag er staðan sú að meira en helmingur láglaunakvenna hefur neitað sér um heilbrigðisþjónustu vegna kostnaðar. Sama á við um atvinnulausa og öryrkjar, helmingur beggja hópa hefur þurft að neita sér um heilbrigðisþjónustu. Gjaldfrjáls heilbrigðisþjónusta fyrir alla var eitt helsta baráttumál alþýðunnar á síðustu öld. Sú barátta vannst að stóru leyti. Sjálfstæðisflokknum tókst hins vegar með aðstoð annarra flokka að snúa þessum sigur almennings niður í tap. Ísland er verra á eftir. Gjaldtakan hefur ekki styrkt rekstur heilbrigðiskerfisins, enda var það aldrei ætlunin. Að stóru leyti fara peningarnir sem innheimtast í að standa undir innheimtunni sjálfri. Tilgangur gjaldtökunnar er að innleiða markaðsviðskipti inn í almannaþjónustu, venja fólk við að kaupa heilbrigðisþjónustu eins og hverja aðra vöru eða þjónustu. Markmið er að ná heilbrigðiskerfinu Sveltistefna Sjálfstæðisflokksins gagnvart heilbrigðiskerfinu hefur það markmið að einkavæða sem stærstan hluta þess. Almenningur var ekki aðeins vaninn við að greiða fyrir þá þjónustu sem áður var borgað fyrir með sköttum, heldur var á sama tíma dregið úr fjárveitingum til heilbrigðiskerfisins svo þjónustan hrörnaði, biðlistar lengdust, starfsskilyrði versnuðu og geta kerfisins til að þroskast og dafna hvarf. Þá gerði Sjálfstæðisflokkurinn samninga við einkaaðila sem buðu upp á styttri biðlista, nýrri tækni og skaplegra starfsumhverfi. Og þá steig Sjálfstæðisflokkurinn fram og sagði: Sjáið þið hversu einkageirinn er betur til þess fallinn en hið opinbera að sjá um heilbrigðisþjónustu? Síðustu áratugi hafa framlög ríkisins til einkarekinnar heilbrigðisþjónustu aukist mun meira en framlög til opinberrar þjónustu. Á sama tíma og ríkisvaldið, undir stjórn Sjálfstæðisflokksins, hefur ekki aukið framlög til opinberra stofnana í takt við öldrun þjóðarinnar og þjónustuþörf hefur það ýtt undir einkarekstur. Stefna er að veikja opinbera kerfið en styrkja það einkarekna. Markmið þessara stefnu er ekki að tryggja heilbrigði landsmanna. Markmiðið er að ná framlögum ríkissjóðs til heilbrigðismála undir einkafyrirtæki, að breyta því sem áður var samfélagsþjónustu í almannaþágu í markaðsviðskipti sem færa aukinn auð til hinna fáu ríku. En það eru ekki aðeins fjármunir sem eru færðir til hinna fáu ríku heldur yfirráð yfir kerfinu. Ákvarðanir um þróun þess og uppbyggingu eru fluttar frá almannavaldinu, þar sem hver maður hefur eitt atkvæði, út á markaðinn, þar sem hver króna hefur eitt atkvæði, og hin ríku ráða öllu. Markmiðið er að auka við auð og völd hinna ríku. Og til þess þarf að ná fé og völdum af almenningi. Kórónafaraldurinn afhjúpaði sveltistefnuna Þegar kórónafaraldurinn reið yfir heiminn kom í ljós hverjar eru afleiðingar þeirrar sveltistefnu sem auðvaldsflokkar á borð við Sjálfstæðisflokkinn höfðu rekið víða um lönd. Í þeim löndum sem einkavæðing heilbrigðiskerfisins hafði gengið lengst urðu afleiðingarnar verstar. Þar sem einkaaðilar höfðu tekið yfir öldrunarþjónustu dó gamla fólkið í hrönnum. Lærdómur kórónufaraldursins var að þau lönd sem höfðu öflugasta almenna og opinbera heilbrigðiskerfið stóðu faraldurinn best af sér. Hér heima mátti varla tæpara standa. Sveltistefna undanfarinnar ára og áratuga hafði fækkað svo gjörgæslurýmum að fjölga þurfti þeim í neyðaraðgerð. Staða Landspítalans var svo veik að hann fór á neyðarstig strax við upphaf fyrstu bylgju. Til að mæta kröfum sveltistefnunnar hafði spítalinn verið rekinn eins hótel árum saman, stefnt að góðri nýtingu rúma í stað þess að geta í áföllum varið líf og heilsu landsmanna. Íslenska heilbrigðiskerfið stóð cóvid af sér að mestu. Læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraliðar og annað starfsfólk lét hið laskaða kerfið ganga. Þetta fólk brást við af dugnaði og ósérhlífni en líka útsjónarsemi, eins og uppbygging göngudeildar cóvid sýndi vel. Laskað kerfi eftir langvarandi sveltistefnu Sjálfstæðisflokksins komst í gegnum faraldurinn, var dregið í gegnum hann af starfsfólkinu. Síðan reis þriðja stóra bylgja cóvid-smita. Það gerðist vegna oftrúar á virkni bóluefna, en ekki síður vegna áherslu Sjálfstæðisflokksins á að fella niður sóttvarnir á landamærum sem allra fyrst að kröfu eigenda ferðaþjónustufyrirtækja. Strax á upphafsdögum þessarar bylgju kom í ljós hversu veikt heilbrigðiskerfið var. Það hrikti í stoðum þess, það var of illa manna, starfsfólkið var orðið úrvinda eftir að hafa keyrt hið laskaða kerfi í gegnum fyrri bylgjur. Ósvífnasti ráðherra lýðveldistímans Þá gerðist sá undarlegi atburður að Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, þess flokks sem ber allra mesta ábyrgð á veikri stöðu heilbrigðismála, flokkur sem hefur gegn vilja mikils meirihluta landsmanna svelt heilbrigðiskerfið og vísvitandi veikt það áratugum saman; þá stóð þessi maður fyrir utan Ráðherrabústaðinn og hellti sér yfir starfsfólk heilbrigðiskerfisins og sagði að það bæri alla sök á krísunni. Bjarni Benediktsson hefur fyrir löngu sannað sig sem ósvífnasta stjórnmálamann lýðveldistímans, en þarna fór hann langt fram úr sjálfum sér. Jafnvel dyggum Sjálfstæðisflokksmönnum blöskraði. Hvernig dirfist þessum manni að hella sér yfir fólkið sem af ósérhlífni og dugnaði bjargaði því sem bjargað varð innan heilbrigðiskerfis sem flokkurinn, sem hann er formaður fyrir, hafði vísvitandi veikt frammi fyrir smitbylgju sem að stóru leyti má rekja til stefnu Sjálfstæðisflokksins í sóttvörnum? En ósvífni Bjarna var ekki aðeins bundin við að kenna starfsfólki heilbrigðiskerfisins um stöðuna. Til að bæta gráu ofan á svart lýsti Bjarni því yfir að hann ætlaði ekki að bregðast við bráðavandanum með það markmið að vernda sjúka og viðkvæma, heldur ætlaði hann að nota þetta ástand til að knýja í gegn breytingar á heilbrigðiskerfinu sem myndu hjálpa honum við að ná fram markmiðum sveltistefnunnar; að koma sem stærstum hluta heilbrigðisþjónustu í hendur einkafyrirtækja, sem greiða munu eigendum sínum ríkulegan arð. Bjarni ætlaði að græða á krísunni sem honum bar að leysa. Munið eftir Bjarna í kjörklefanum Ef einhver á Íslandi heldur enn að Sjálfstæðisflokknum sé treystandi fyrir heilbrigðismálum ætti sá að leita uppi viðtölin sem Bjarni Benediktsson gaf á föstudaginn síðasta. Spilið þessi viðtöl og spyrjið ykkur á meðan: Myndi ég treysta þessum manni fyrir heilbrigðiskerfinu? Munið svar ykkar þegar þig gangið til kosninga 25. september. Þær kosningar snúast um framtíð samfélagsins. Þau sem vilja sveltistefnu, aukna gjaldtöku og niðurbrot opinberrar heilbrigðisþjónustu en innleiðingu markaðsviðskipta í heilbrigðiskerfið geta kosið Sjálfstæðisflokkinn. Þið hin ættuð að kanna áherslur annarra flokka í heilbrigðismálum og kjósa þann flokk sem kemst næst ykkar skoðunum og væntingum um þróun samfélagsins. Þið getið stoppað Bjarna á kjördag með því að aðra stefnu en Sjálfstæðisflokkurinn og hjálparflokkar hans hafa rekið. Ef þið viljið þá getum við stoppað sveltistefnu Sjálfstæðisflokksins eftir sjö vikur. Kosningarnar snúast um baráttuna um Ísland. Viljum við framtíð sem er aðeins góð fyrir hin fáu ríku eða viljum við byggja upp samfélag sem þjónar öllum? Höfundur er félagi í Sósíalistaflokknum og leiðir lista flokksins í Reykjavík norður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Sósíalistaflokkurinn Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Heilbrigðismál Gunnar Smári Egilsson Mest lesið Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson Skoðun Skoðun Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Sjá meira
Undanfarin 30 hefur Sjálfstæðisflokkurinn setið í ríkisstjórn í 26 ár. Þar af hefur flokkurinn ráðið fjármálaráðuneytinu í 25 ár. Allan þennan tíma hefur verið rekin sveltistefna gagnvart opinberri þjónustu. Stærsti sigurinn eyðilagður Í upphafi þessa tímabils var heilbrigðisþjónusta svo til gjaldfrjáls en Sjálfstæðisflokkurinn innleiddi gjaldtöku í kerfið, tók til við að rukka sjúklinga í stað þess að innheimta skatta af fólki meðan það var fullfrískt. Í dag er staðan sú að meira en helmingur láglaunakvenna hefur neitað sér um heilbrigðisþjónustu vegna kostnaðar. Sama á við um atvinnulausa og öryrkjar, helmingur beggja hópa hefur þurft að neita sér um heilbrigðisþjónustu. Gjaldfrjáls heilbrigðisþjónusta fyrir alla var eitt helsta baráttumál alþýðunnar á síðustu öld. Sú barátta vannst að stóru leyti. Sjálfstæðisflokknum tókst hins vegar með aðstoð annarra flokka að snúa þessum sigur almennings niður í tap. Ísland er verra á eftir. Gjaldtakan hefur ekki styrkt rekstur heilbrigðiskerfisins, enda var það aldrei ætlunin. Að stóru leyti fara peningarnir sem innheimtast í að standa undir innheimtunni sjálfri. Tilgangur gjaldtökunnar er að innleiða markaðsviðskipti inn í almannaþjónustu, venja fólk við að kaupa heilbrigðisþjónustu eins og hverja aðra vöru eða þjónustu. Markmið er að ná heilbrigðiskerfinu Sveltistefna Sjálfstæðisflokksins gagnvart heilbrigðiskerfinu hefur það markmið að einkavæða sem stærstan hluta þess. Almenningur var ekki aðeins vaninn við að greiða fyrir þá þjónustu sem áður var borgað fyrir með sköttum, heldur var á sama tíma dregið úr fjárveitingum til heilbrigðiskerfisins svo þjónustan hrörnaði, biðlistar lengdust, starfsskilyrði versnuðu og geta kerfisins til að þroskast og dafna hvarf. Þá gerði Sjálfstæðisflokkurinn samninga við einkaaðila sem buðu upp á styttri biðlista, nýrri tækni og skaplegra starfsumhverfi. Og þá steig Sjálfstæðisflokkurinn fram og sagði: Sjáið þið hversu einkageirinn er betur til þess fallinn en hið opinbera að sjá um heilbrigðisþjónustu? Síðustu áratugi hafa framlög ríkisins til einkarekinnar heilbrigðisþjónustu aukist mun meira en framlög til opinberrar þjónustu. Á sama tíma og ríkisvaldið, undir stjórn Sjálfstæðisflokksins, hefur ekki aukið framlög til opinberra stofnana í takt við öldrun þjóðarinnar og þjónustuþörf hefur það ýtt undir einkarekstur. Stefna er að veikja opinbera kerfið en styrkja það einkarekna. Markmið þessara stefnu er ekki að tryggja heilbrigði landsmanna. Markmiðið er að ná framlögum ríkissjóðs til heilbrigðismála undir einkafyrirtæki, að breyta því sem áður var samfélagsþjónustu í almannaþágu í markaðsviðskipti sem færa aukinn auð til hinna fáu ríku. En það eru ekki aðeins fjármunir sem eru færðir til hinna fáu ríku heldur yfirráð yfir kerfinu. Ákvarðanir um þróun þess og uppbyggingu eru fluttar frá almannavaldinu, þar sem hver maður hefur eitt atkvæði, út á markaðinn, þar sem hver króna hefur eitt atkvæði, og hin ríku ráða öllu. Markmiðið er að auka við auð og völd hinna ríku. Og til þess þarf að ná fé og völdum af almenningi. Kórónafaraldurinn afhjúpaði sveltistefnuna Þegar kórónafaraldurinn reið yfir heiminn kom í ljós hverjar eru afleiðingar þeirrar sveltistefnu sem auðvaldsflokkar á borð við Sjálfstæðisflokkinn höfðu rekið víða um lönd. Í þeim löndum sem einkavæðing heilbrigðiskerfisins hafði gengið lengst urðu afleiðingarnar verstar. Þar sem einkaaðilar höfðu tekið yfir öldrunarþjónustu dó gamla fólkið í hrönnum. Lærdómur kórónufaraldursins var að þau lönd sem höfðu öflugasta almenna og opinbera heilbrigðiskerfið stóðu faraldurinn best af sér. Hér heima mátti varla tæpara standa. Sveltistefna undanfarinnar ára og áratuga hafði fækkað svo gjörgæslurýmum að fjölga þurfti þeim í neyðaraðgerð. Staða Landspítalans var svo veik að hann fór á neyðarstig strax við upphaf fyrstu bylgju. Til að mæta kröfum sveltistefnunnar hafði spítalinn verið rekinn eins hótel árum saman, stefnt að góðri nýtingu rúma í stað þess að geta í áföllum varið líf og heilsu landsmanna. Íslenska heilbrigðiskerfið stóð cóvid af sér að mestu. Læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraliðar og annað starfsfólk lét hið laskaða kerfið ganga. Þetta fólk brást við af dugnaði og ósérhlífni en líka útsjónarsemi, eins og uppbygging göngudeildar cóvid sýndi vel. Laskað kerfi eftir langvarandi sveltistefnu Sjálfstæðisflokksins komst í gegnum faraldurinn, var dregið í gegnum hann af starfsfólkinu. Síðan reis þriðja stóra bylgja cóvid-smita. Það gerðist vegna oftrúar á virkni bóluefna, en ekki síður vegna áherslu Sjálfstæðisflokksins á að fella niður sóttvarnir á landamærum sem allra fyrst að kröfu eigenda ferðaþjónustufyrirtækja. Strax á upphafsdögum þessarar bylgju kom í ljós hversu veikt heilbrigðiskerfið var. Það hrikti í stoðum þess, það var of illa manna, starfsfólkið var orðið úrvinda eftir að hafa keyrt hið laskaða kerfi í gegnum fyrri bylgjur. Ósvífnasti ráðherra lýðveldistímans Þá gerðist sá undarlegi atburður að Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, þess flokks sem ber allra mesta ábyrgð á veikri stöðu heilbrigðismála, flokkur sem hefur gegn vilja mikils meirihluta landsmanna svelt heilbrigðiskerfið og vísvitandi veikt það áratugum saman; þá stóð þessi maður fyrir utan Ráðherrabústaðinn og hellti sér yfir starfsfólk heilbrigðiskerfisins og sagði að það bæri alla sök á krísunni. Bjarni Benediktsson hefur fyrir löngu sannað sig sem ósvífnasta stjórnmálamann lýðveldistímans, en þarna fór hann langt fram úr sjálfum sér. Jafnvel dyggum Sjálfstæðisflokksmönnum blöskraði. Hvernig dirfist þessum manni að hella sér yfir fólkið sem af ósérhlífni og dugnaði bjargaði því sem bjargað varð innan heilbrigðiskerfis sem flokkurinn, sem hann er formaður fyrir, hafði vísvitandi veikt frammi fyrir smitbylgju sem að stóru leyti má rekja til stefnu Sjálfstæðisflokksins í sóttvörnum? En ósvífni Bjarna var ekki aðeins bundin við að kenna starfsfólki heilbrigðiskerfisins um stöðuna. Til að bæta gráu ofan á svart lýsti Bjarni því yfir að hann ætlaði ekki að bregðast við bráðavandanum með það markmið að vernda sjúka og viðkvæma, heldur ætlaði hann að nota þetta ástand til að knýja í gegn breytingar á heilbrigðiskerfinu sem myndu hjálpa honum við að ná fram markmiðum sveltistefnunnar; að koma sem stærstum hluta heilbrigðisþjónustu í hendur einkafyrirtækja, sem greiða munu eigendum sínum ríkulegan arð. Bjarni ætlaði að græða á krísunni sem honum bar að leysa. Munið eftir Bjarna í kjörklefanum Ef einhver á Íslandi heldur enn að Sjálfstæðisflokknum sé treystandi fyrir heilbrigðismálum ætti sá að leita uppi viðtölin sem Bjarni Benediktsson gaf á föstudaginn síðasta. Spilið þessi viðtöl og spyrjið ykkur á meðan: Myndi ég treysta þessum manni fyrir heilbrigðiskerfinu? Munið svar ykkar þegar þig gangið til kosninga 25. september. Þær kosningar snúast um framtíð samfélagsins. Þau sem vilja sveltistefnu, aukna gjaldtöku og niðurbrot opinberrar heilbrigðisþjónustu en innleiðingu markaðsviðskipta í heilbrigðiskerfið geta kosið Sjálfstæðisflokkinn. Þið hin ættuð að kanna áherslur annarra flokka í heilbrigðismálum og kjósa þann flokk sem kemst næst ykkar skoðunum og væntingum um þróun samfélagsins. Þið getið stoppað Bjarna á kjördag með því að aðra stefnu en Sjálfstæðisflokkurinn og hjálparflokkar hans hafa rekið. Ef þið viljið þá getum við stoppað sveltistefnu Sjálfstæðisflokksins eftir sjö vikur. Kosningarnar snúast um baráttuna um Ísland. Viljum við framtíð sem er aðeins góð fyrir hin fáu ríku eða viljum við byggja upp samfélag sem þjónar öllum? Höfundur er félagi í Sósíalistaflokknum og leiðir lista flokksins í Reykjavík norður.
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun