Hinsegin réttindi - hvar stendur Ísland Bergrún Andradóttir og Rúnar Freyr Júlíusson skrifa 20. ágúst 2021 08:30 Þegar jafnréttisbarátta hinsegin fólks er til umræðu í samfélaginu nú til dags er oft einblínt á persónulegu hliðina. Við fáum að heyra reynslusögur og skoðanapistla um fordóma og mismunun í garð hinsegin fólks. Þessar sögur eiga fyllilega rétt á sér, það er mikilvægt að þær séu sagðar, og að á þær sé hlustað, en þær einar og sér birta ekki heildarmyndina. Margir virðast halda að lagalegu jafnrétti hafi verið náð og nú sé þetta bara spurning um að breyta viðhorfi fólks með fræðslu og skilaboðum um ást og umburðarlyndi. Sannleikurinn er sá að enn eru ýmis samfélagsleg málefni sem takast þarf á við með lagabreytingum og kerfisbundnum lausnum. Stutt grein mun aldrei geta farið yfir öll baráttumál hinsegin fólks á Íslandi en í þessum pistli er gerð grein fyrir einhverjum þeirra. Blóðgjöf hinsegin karlmanna Eitt þekktasta dæmið um löglega mismunun hér á landi er að karlmenn sem sofa hjá karlmönnum mega ennþá ekki gefa blóð á Íslandi. Reglur um þetta eru svo strangar hér á landi að ef kona á rekkjunaut sem hefur áður sofið hjá öðrum karlmanni setur það hömlur á hennar leyfi til að gefa blóð. Annars staðar mega hinsegin karlar gefa blóð ef ákveðið langur tími hefur liðið frá því þeir sváfu síðast hjá en hér á landi er engin slík undantekning. Þetta er ekki í takt við önnur Evrópulönd og auk þess að vera óásættanleg mismunun ýtir þessi tímaskekkja undir skaðleg viðhorf gagnvart hinsegin karlmönnum. Intersex börn Enn hafa ekki verið sett fullnægjandi lög sem banna ónauðsynlegar aðgerðir á líkömum intersex barna. Slíkar aðgerðir geta reynst hættulegar og eru ekki framkvæmdar með heilsu barnanna í huga heldur til þess að börnin falli inn í þröngar skilgreiningar samfélagsins um kyn. Að gera slíkar ónauðsynlegar aðgerðir á börnum, oft innan við ársgömlum, sem hafa enga getu til að neita þeim er brot á mannréttindum þeirra og ber að banna með lögum eins og segir í stefnu Sósíalistaflokksins: „Að börn njóti sérstakrar verndar þegar kemur að kynrænu sjálfræði, aðgerðir séu ekki gerðar á börnum undir lögaldri.” Lög gegn hatursglæpum Þrátt fyrir að á Íslandi séu lög gegn hatursáróðri eru engin sértæk lög á Íslandi gegn hatursglæpum sem eru framdir vegna fordóma á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar. Að flokka og skilgreina slíka glæpi sérstaklega er mikilvægt skref í að takast á við slíka glæpi. Ofbeldi sem byggir á slíkum hvötum og viðhorfum lýsir sér öðruvísi en annað ofbeldi. Það þarf því að taka á þeim á annan hátt og því er lagaleg flokkun á hatursglæpum nauðsynleg. Öryggi hinsegin ungmenna Könnun árið 2017 á vegum Háskóla Íslands, Samtakanna ‘78 og GLSEN leiddi í ljós að um þriðjungur nemenda á Íslandi á aldrinum þrettán til tuttugu ára finni til óöryggis í skólanum vegna kynhneigðar sinnar. Fimmtungur nemenda innan hópsins fann fyrir óöryggi vegna kyntjáningar. Þetta óöryggi er ekki að ástæðulausu en sama rannsókn leiddi í ljós að 12,6% hinsegin nemenda hafi verið líkamlega áreittir af sökum kynhneigðar sinnar og um þriðjungur þeirra áreittir munnlega. Lausnin við þessu vandamáli snýst að miklu leyti um að breyta viðhorfi samfélagsins almennt og skólabarna sérstaklega en það gerist ekki að sjálfu sér. Hér er þörf á aukinni fræðslu fyrir börn, kennara og foreldra. Rannsóknir hafa sýnt að kynfræðsla í íslenskum skólum hefur vissulega tekið framförum en að víðsvegar einskorðist hún ennþá við gagnkynhneigð. Kynfræðsla sem einblínir á gagnkynhneigð sambönd og kynlíf og sveigir framhjá kennslu um fjölbreytileika kynhneigðar og kyntjáningar ýtir undir útskúfun hinsegin nemenda. Taka þarf markvisst á þessu innan stofnanna og byggja upp sterka fræðslu fyrir ungmenni á landsbyggðinni. Sú kerfisbundna og löglega mismunun á hinsegin fólki sem nokkur dæmi eru gefin um hér að ofan er staðreynd í íslensku samfélagi í dag. Hún hefur neikvæð áhrif á lífsgæði hinsegin fólks og samfélagsgæði allra landsmanna. Að búa í samfélagi þar sem slík mismunun ríkir leiðir til þess að hinsegin fólk er stanslaust minnt á þá staðreynd að einhver hluti þjóðarinnar lítur ekki á þau sem jafningja sína, eða sjá hagsmuni þeirra ekki sem forgangsmál. Hér sökum við ekki stuðningsmenn neinna stjórnmálaflokka um hatur eða fordóma, en staðreyndin er sú að hægri flokkar og íhaldsflokkar munu ekki forgangsraða þessum málum eins og þörf er á. https://sosialistaflokkurinn.is/malefnaflokkar/jafnrettismal/ Höfundar greinar sitja í 7. og 9. sæti á lista Sósíalistaflokksins í Norðausturkjördæmi fyrir Alþingiskosningar í haust. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Hinsegin Mannréttindi Sósíalistaflokkurinn Blóðgjöf Mest lesið Katrín eða Bjarni Svandís Svavarsdóttir Skoðun Almenningssamgöngur barna og ungmenna Sara Dögg Svanhildardóttir Skoðun Hversdagslega streitan Sveinbjörg Júlía Svavarsdóttir og Erna Stefánsdóttir Skoðanir Falið heimsveldi Al Thani-fjölskyldunnar Finnur Th. Eiríksson Skoðun Þrælar bankanna, lykiltölur Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Gervigreindin kolfellur á öllum prófum. Er bólan að bresta? Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Hér er það sem Ágúst sagði ykkur ekki Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju skiptir vökvagjöf okkur svona miklu máli? Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Allt mannanna verk - orkuöryggi á Íslandi Ingibjörg Isaksen Skoðun Eineltið endaði með örkumlun Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Af hverju skiptir vökvagjöf okkur svona miklu máli? Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Gervigreindin kolfellur á öllum prófum. Er bólan að bresta? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Kerfisbundið afnám réttinda kvenna — Staða afganskra kvenna 4 árum eftir valdatöku talíbana Ólafur Elínarson,Anna Steinsen skrifar Skoðun Hér er það sem Ágúst sagði ykkur ekki Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíð íslensks menntakerfis – lærum af Buffalo og leiðandi háskólum heims Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Öryggismenning – hjartað í ábyrgri ferðaþjónustu Ólína Laxdal,Sólveig Nikulásdóttir skrifar Skoðun Nýsamþykkt aðgerðaáætlun í krabbameinsmálum – aldrei mikilvægari en nú Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Falið heimsveldi Al Thani-fjölskyldunnar Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Við styðjum Ingólf Gíslason og annað starfsfólk í akademískri sniðgöngu Elía Hörpu og Önundarbur,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Íris Ellenberger,Sjöfn Asare skrifar Skoðun Hið landlæga fúsk Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Þetta þarftu að vita: 12 atriði Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Ég frétti af konu Gunnhildur Sveinsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur ESB-sinna leiðréttar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Eineltið endaði með örkumlun Davíð Bergmann skrifar Skoðun Akademísk kurteisi á tímum þjóðarmorðs Finnur Ulf Dellsén skrifar Skoðun Við megum ekki tapa leiknum utan vallar Eysteinn Pétur Lárusson skrifar Skoðun Börnin heyra bara sprengjugnýinn Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Gagnslausa fólkið Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi Laufey Brá Jónsdóttir,Sigríður Kristín Helgadóttir,Þorvaldur Víðisson skrifar Skoðun Allt mun fara vel Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Normið á ekki síðasta orðið Katrín Íris Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ég er eins og ég er, hvernig á ég að vera eitthvað annað? Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Við lifum á tíma fasisma Una Margrét Jónsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullir bíleigendur í frumskógi bílastæðagjalda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hinir miklu lýðræðissinnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Kolefnishlutleysi eftir 15 ár? Hrafnhildur Bragadóttir,Birna Sigrún Hallsdóttir skrifar Skoðun Gleði eða ógleði? Haraldur Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Tískuorð eða sjálfsögð réttindi? Vigdís Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Ráðherrann og illkvittnu einkaaðilarnir Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Áttatíu ár frá Hírósíma og Nagasakí Snæbjörn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Þegar jafnréttisbarátta hinsegin fólks er til umræðu í samfélaginu nú til dags er oft einblínt á persónulegu hliðina. Við fáum að heyra reynslusögur og skoðanapistla um fordóma og mismunun í garð hinsegin fólks. Þessar sögur eiga fyllilega rétt á sér, það er mikilvægt að þær séu sagðar, og að á þær sé hlustað, en þær einar og sér birta ekki heildarmyndina. Margir virðast halda að lagalegu jafnrétti hafi verið náð og nú sé þetta bara spurning um að breyta viðhorfi fólks með fræðslu og skilaboðum um ást og umburðarlyndi. Sannleikurinn er sá að enn eru ýmis samfélagsleg málefni sem takast þarf á við með lagabreytingum og kerfisbundnum lausnum. Stutt grein mun aldrei geta farið yfir öll baráttumál hinsegin fólks á Íslandi en í þessum pistli er gerð grein fyrir einhverjum þeirra. Blóðgjöf hinsegin karlmanna Eitt þekktasta dæmið um löglega mismunun hér á landi er að karlmenn sem sofa hjá karlmönnum mega ennþá ekki gefa blóð á Íslandi. Reglur um þetta eru svo strangar hér á landi að ef kona á rekkjunaut sem hefur áður sofið hjá öðrum karlmanni setur það hömlur á hennar leyfi til að gefa blóð. Annars staðar mega hinsegin karlar gefa blóð ef ákveðið langur tími hefur liðið frá því þeir sváfu síðast hjá en hér á landi er engin slík undantekning. Þetta er ekki í takt við önnur Evrópulönd og auk þess að vera óásættanleg mismunun ýtir þessi tímaskekkja undir skaðleg viðhorf gagnvart hinsegin karlmönnum. Intersex börn Enn hafa ekki verið sett fullnægjandi lög sem banna ónauðsynlegar aðgerðir á líkömum intersex barna. Slíkar aðgerðir geta reynst hættulegar og eru ekki framkvæmdar með heilsu barnanna í huga heldur til þess að börnin falli inn í þröngar skilgreiningar samfélagsins um kyn. Að gera slíkar ónauðsynlegar aðgerðir á börnum, oft innan við ársgömlum, sem hafa enga getu til að neita þeim er brot á mannréttindum þeirra og ber að banna með lögum eins og segir í stefnu Sósíalistaflokksins: „Að börn njóti sérstakrar verndar þegar kemur að kynrænu sjálfræði, aðgerðir séu ekki gerðar á börnum undir lögaldri.” Lög gegn hatursglæpum Þrátt fyrir að á Íslandi séu lög gegn hatursáróðri eru engin sértæk lög á Íslandi gegn hatursglæpum sem eru framdir vegna fordóma á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar. Að flokka og skilgreina slíka glæpi sérstaklega er mikilvægt skref í að takast á við slíka glæpi. Ofbeldi sem byggir á slíkum hvötum og viðhorfum lýsir sér öðruvísi en annað ofbeldi. Það þarf því að taka á þeim á annan hátt og því er lagaleg flokkun á hatursglæpum nauðsynleg. Öryggi hinsegin ungmenna Könnun árið 2017 á vegum Háskóla Íslands, Samtakanna ‘78 og GLSEN leiddi í ljós að um þriðjungur nemenda á Íslandi á aldrinum þrettán til tuttugu ára finni til óöryggis í skólanum vegna kynhneigðar sinnar. Fimmtungur nemenda innan hópsins fann fyrir óöryggi vegna kyntjáningar. Þetta óöryggi er ekki að ástæðulausu en sama rannsókn leiddi í ljós að 12,6% hinsegin nemenda hafi verið líkamlega áreittir af sökum kynhneigðar sinnar og um þriðjungur þeirra áreittir munnlega. Lausnin við þessu vandamáli snýst að miklu leyti um að breyta viðhorfi samfélagsins almennt og skólabarna sérstaklega en það gerist ekki að sjálfu sér. Hér er þörf á aukinni fræðslu fyrir börn, kennara og foreldra. Rannsóknir hafa sýnt að kynfræðsla í íslenskum skólum hefur vissulega tekið framförum en að víðsvegar einskorðist hún ennþá við gagnkynhneigð. Kynfræðsla sem einblínir á gagnkynhneigð sambönd og kynlíf og sveigir framhjá kennslu um fjölbreytileika kynhneigðar og kyntjáningar ýtir undir útskúfun hinsegin nemenda. Taka þarf markvisst á þessu innan stofnanna og byggja upp sterka fræðslu fyrir ungmenni á landsbyggðinni. Sú kerfisbundna og löglega mismunun á hinsegin fólki sem nokkur dæmi eru gefin um hér að ofan er staðreynd í íslensku samfélagi í dag. Hún hefur neikvæð áhrif á lífsgæði hinsegin fólks og samfélagsgæði allra landsmanna. Að búa í samfélagi þar sem slík mismunun ríkir leiðir til þess að hinsegin fólk er stanslaust minnt á þá staðreynd að einhver hluti þjóðarinnar lítur ekki á þau sem jafningja sína, eða sjá hagsmuni þeirra ekki sem forgangsmál. Hér sökum við ekki stuðningsmenn neinna stjórnmálaflokka um hatur eða fordóma, en staðreyndin er sú að hægri flokkar og íhaldsflokkar munu ekki forgangsraða þessum málum eins og þörf er á. https://sosialistaflokkurinn.is/malefnaflokkar/jafnrettismal/ Höfundar greinar sitja í 7. og 9. sæti á lista Sósíalistaflokksins í Norðausturkjördæmi fyrir Alþingiskosningar í haust.
Skoðun Kerfisbundið afnám réttinda kvenna — Staða afganskra kvenna 4 árum eftir valdatöku talíbana Ólafur Elínarson,Anna Steinsen skrifar
Skoðun Framtíð íslensks menntakerfis – lærum af Buffalo og leiðandi háskólum heims Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Öryggismenning – hjartað í ábyrgri ferðaþjónustu Ólína Laxdal,Sólveig Nikulásdóttir skrifar
Skoðun Nýsamþykkt aðgerðaáætlun í krabbameinsmálum – aldrei mikilvægari en nú Halla Þorvaldsdóttir skrifar
Skoðun Við styðjum Ingólf Gíslason og annað starfsfólk í akademískri sniðgöngu Elía Hörpu og Önundarbur,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Íris Ellenberger,Sjöfn Asare skrifar
Skoðun Tjáningarfrelsi Laufey Brá Jónsdóttir,Sigríður Kristín Helgadóttir,Þorvaldur Víðisson skrifar
Skoðun Örvæntingarfullir bíleigendur í frumskógi bílastæðagjalda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar