Huggun harmi gegn að vera í góðum hópi kollega sem hafði rangt fyrir sér Eiður Þór Árnason skrifar 28. desember 2021 11:55 Jón Bjarki Bentsson, aðalhagfræðingur Íslandsbanka. Vísir/Egill Efnahagsþróun á árinu 2021 hefur að mörgu leyti verið jákvæðari en vænst var í ársbyrjun, að sögn aðalhagfræðings Íslandsbanka. Til að mynda hafi hagvöxtur glæðst meira, atvinnuleysi hjaðnað hraðar og krónan styrkst nokkuð umfram það sem Greining Íslandsbanka gerði ráð fyrir. Verðbólga hefur hins vegar reynst þrálátari og vaxtahækkunarferli Seðlabankans er fyrr á ferðinni en búist var við. Aukinn hagvöxtur er sagður skýrast af líflegri vexti innlendrar eftirspurnar en gert var ráð fyrir. „Til að mynda spáðum við 1,9% einkaneysluvexti í janúarspánni. Vöxturinn var hins vegar 5,4% á fyrstu þremur ársfjórðungunum og tölur á borð við kortaveltu og innflutning neysluvara gefa til kynna að vöxturinn á árinu öllu gæti jafnvel reynst aðeins meiri. Einkaneysluþróun vegur þungt í hagvaxtartaktinum og þessi munur er að sama skapi stór hluti skýringarinnar á vanmati okkar á hagvexti ársins í janúarspánni,“ segir í samantekt Jóns Bjarka Bentssonar aðalhagfræðings á vef Íslandsbanka. Svipaða sögu megi segja af fjárfestingu en fjármunamyndun jókst um ríflega 13% á fyrstu níu mánuðum ársins. Til samanburðar spáði Greining Íslandsbanka tæplega 4% vexti í janúar síðastliðnum. Hins vegar er útlit fyrir að útflutningsvöxtur verði álíka mikill og spáð var í ársbyrjun. Minna atvinnuleysi Störfum hefur sömuleiðis fjölgað hraðar en útlit var fyrir í ársbyrjun. Í janúarspá Íslandsbanka var gert ráð fyrir að atvinnuleysi yrði að jafnaði 9,4% í ár en myndi hjaðna í 4,6% að jafnaði á næsta ári. Atvinnuleysi var hins vegar komið niður í 5% á haustdögum og hefur haldist í því hlutfalli síðan. Á sama tíma hefur verðbólga reynst þrálátari en búist var við. Í janúar átti Greining Íslandsbanka von á því að verðbólga yrði tiltölulega skapleg í ár þar sem vísbendingar væru um að innflutti verðbólgukúfurinn sem kom í kjölfar krónuveikingar á árinu 2020 yrði brátt að baki. Raunin varð hins vegar önnur og árið 2021 hefur verið mesta verðbólguár á Íslandi frá árinu 2012. Var verðbólga að meðaltali 4,4% á árinu. Samhliða þessu fór vaxtahækkunarferli Seðlabankans fyrr af stað en bankinn átti von á en í ársbyrjun spáði hann óbreyttum 0,75% stýrivöxtum út árið 2021. Seðlabankinn hefur alls hækkað stýrivexti um 1,25 prósentur frá því í ársbyrjun og eru meginvextir bankans nú 2,0%. Í góðum hópi kollega „Segja má að vanmat okkar á verðbólgu ársins hafi að talsverðu leyti endurspeglað of hóflegar væntingar okkar framan af ári til innlendrar eftirspurnar og stöðu íslenskra heimila á árinu. Sér í lagi áttum við ekki frekar en flestir aðrir von á því að íbúðamarkaður myndi taka eins hressilega við sér og raunin varð. Við spáðum í ársbyrjun að íbúðaverð myndi að jafnaði verða 6,5% hærra á árinu 2021 en á árinu á undan. Raunin er hins vegar tæplega 13% hærra verð að meðaltali á árinu en í fyrra. Þar sem íbúðaverð vegur allþungt í vísitölu neysluverðs hefur þessi þróun heldur betur sett mark sitt á verðbólguþróun ársins,“ segir Jón Bjarki. Þar að auki hafi verðþróun erlendis og þróun flutningskostnaðar verið töluvert óhagstæðari en gert var ráð fyrir. Almennt sé verðbólga nú víðast meiri en hún hafi verið um árabil og mun meiri en almennt var spáð á heimsvísu fyrr á árinu. „Við erum því í góðum hópi innlendra sem erlendra kollega sem hafa vanmetið áhrif mótvægisaðgerða stjórnvalda við faraldrinum, breytinga á eftirspurn heimila og ójafnvægis í framleiðslu- og flutningakerfum jarðarkringlunnar á verðbólguna undanfarna fjórðunga. Er það eilítil huggun harmi gegn.“ Jón Bjarki Bentsson ræddi stöðu fasteignamarkaðarins og efnahagshorfur næsta árs í Bítinu á Bylgjunni í morgun. Efnahagsmál Íslenska krónan Vinnumarkaður Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Bítið Mest lesið Samkaup segja upp tuttugu og tveimur Viðskipti innlent Vonast til að hefja slátrun árið 2028 Viðskipti innlent Öryggismyndavélar á grenndarstöðvum eigi að sporna við sóðaskap Viðskipti innlent Kalla inn geislavirka límmiða Neytendur „Þarf lítið til að koma mér af stað í söng og stemningu“ Atvinnulíf Á von á fleiri fyrirtækjum í hópmálssókn gegn Booking.com Viðskipti innlent Verðlagssæti Íslands enn eitt árið komi ekki á óvart Neytendur Milljónavirði af gini á víðavangi og búið til með íslensku veðri Atvinnulíf Á erfitt með að tapa fyrir eiginmanninum í skrafli Atvinnulíf Að leysa hratt og vel úr málum í stað þess að pirrast Atvinnulíf Fleiri fréttir Samkaup segja upp tuttugu og tveimur Vonast til að hefja slátrun árið 2028 Öryggismyndavélar á grenndarstöðvum eigi að sporna við sóðaskap Vilja lækka fasteignaskatta um tvo milljarða: „Við eigum fyrir þessu“ Á von á fleiri fyrirtækjum í hópmálssókn gegn Booking.com Þrjú verkefni fengu styrk úr sjóði FrumkvöðlaAuðar Endurskoða áform um 1,5 milljarða skattahækkun Tekjur meiri af erlendum ferðamönnum og færri starfandi í ferðaþjónustu Flokka úrgang í fyrsta sinn á Norðurálsmótinu Hefur sjálfur séð eyðileggingu af völdum botnvörpuveiða Bjarg íbúðafélag reisir þrjátíu íbúðir í Reykjanesbæ Allir héldu stjörnunni og Óx fékk eina græna til Raquelita Rós ráðin tæknistjóri Um helmingur sérbýla kostar meira en 150 milljónir Sérstaða Íslendinga í máltækni nýtist í nýrri samnorrænni gervigreindarmiðstöð Ragnhildur, Svavar og Hreinn nýir stjórnendur hjá N1 Sigrún Ósk ráðin upplýsingafulltrúi Akraneskaupstaðar Selur ísbílinn eftir þrjátíu ár í bransanum Tilkynningum frá verslunareigendum um alvarleg atvik hafi fjölgað „Þetta var ekki gert til að flækja, alls ekki“ Gunnþór verður formaður SFS í stað Guðmundar Heilbrigðiseftirlitið varaði við breytingunum Hvernig get ég ávaxtað peninga barnanna minna sem best? Leita að einhverjum til að reka Kolaportið áfram á sama stað Efast um að veitingamenn óttist að styggja embættismenn Hrund nýr fjármálastjóri Íslandshótela Veitingamenn óttist að styggja embættismenn Regluverk setur langborðinu stólinn fyrir dyrnar Kvika segir hvorugt tilboð nægilega gott Keyptu Björgólf strax út úr Heimum Sjá meira
Verðbólga hefur hins vegar reynst þrálátari og vaxtahækkunarferli Seðlabankans er fyrr á ferðinni en búist var við. Aukinn hagvöxtur er sagður skýrast af líflegri vexti innlendrar eftirspurnar en gert var ráð fyrir. „Til að mynda spáðum við 1,9% einkaneysluvexti í janúarspánni. Vöxturinn var hins vegar 5,4% á fyrstu þremur ársfjórðungunum og tölur á borð við kortaveltu og innflutning neysluvara gefa til kynna að vöxturinn á árinu öllu gæti jafnvel reynst aðeins meiri. Einkaneysluþróun vegur þungt í hagvaxtartaktinum og þessi munur er að sama skapi stór hluti skýringarinnar á vanmati okkar á hagvexti ársins í janúarspánni,“ segir í samantekt Jóns Bjarka Bentssonar aðalhagfræðings á vef Íslandsbanka. Svipaða sögu megi segja af fjárfestingu en fjármunamyndun jókst um ríflega 13% á fyrstu níu mánuðum ársins. Til samanburðar spáði Greining Íslandsbanka tæplega 4% vexti í janúar síðastliðnum. Hins vegar er útlit fyrir að útflutningsvöxtur verði álíka mikill og spáð var í ársbyrjun. Minna atvinnuleysi Störfum hefur sömuleiðis fjölgað hraðar en útlit var fyrir í ársbyrjun. Í janúarspá Íslandsbanka var gert ráð fyrir að atvinnuleysi yrði að jafnaði 9,4% í ár en myndi hjaðna í 4,6% að jafnaði á næsta ári. Atvinnuleysi var hins vegar komið niður í 5% á haustdögum og hefur haldist í því hlutfalli síðan. Á sama tíma hefur verðbólga reynst þrálátari en búist var við. Í janúar átti Greining Íslandsbanka von á því að verðbólga yrði tiltölulega skapleg í ár þar sem vísbendingar væru um að innflutti verðbólgukúfurinn sem kom í kjölfar krónuveikingar á árinu 2020 yrði brátt að baki. Raunin varð hins vegar önnur og árið 2021 hefur verið mesta verðbólguár á Íslandi frá árinu 2012. Var verðbólga að meðaltali 4,4% á árinu. Samhliða þessu fór vaxtahækkunarferli Seðlabankans fyrr af stað en bankinn átti von á en í ársbyrjun spáði hann óbreyttum 0,75% stýrivöxtum út árið 2021. Seðlabankinn hefur alls hækkað stýrivexti um 1,25 prósentur frá því í ársbyrjun og eru meginvextir bankans nú 2,0%. Í góðum hópi kollega „Segja má að vanmat okkar á verðbólgu ársins hafi að talsverðu leyti endurspeglað of hóflegar væntingar okkar framan af ári til innlendrar eftirspurnar og stöðu íslenskra heimila á árinu. Sér í lagi áttum við ekki frekar en flestir aðrir von á því að íbúðamarkaður myndi taka eins hressilega við sér og raunin varð. Við spáðum í ársbyrjun að íbúðaverð myndi að jafnaði verða 6,5% hærra á árinu 2021 en á árinu á undan. Raunin er hins vegar tæplega 13% hærra verð að meðaltali á árinu en í fyrra. Þar sem íbúðaverð vegur allþungt í vísitölu neysluverðs hefur þessi þróun heldur betur sett mark sitt á verðbólguþróun ársins,“ segir Jón Bjarki. Þar að auki hafi verðþróun erlendis og þróun flutningskostnaðar verið töluvert óhagstæðari en gert var ráð fyrir. Almennt sé verðbólga nú víðast meiri en hún hafi verið um árabil og mun meiri en almennt var spáð á heimsvísu fyrr á árinu. „Við erum því í góðum hópi innlendra sem erlendra kollega sem hafa vanmetið áhrif mótvægisaðgerða stjórnvalda við faraldrinum, breytinga á eftirspurn heimila og ójafnvægis í framleiðslu- og flutningakerfum jarðarkringlunnar á verðbólguna undanfarna fjórðunga. Er það eilítil huggun harmi gegn.“ Jón Bjarki Bentsson ræddi stöðu fasteignamarkaðarins og efnahagshorfur næsta árs í Bítinu á Bylgjunni í morgun.
Efnahagsmál Íslenska krónan Vinnumarkaður Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Bítið Mest lesið Samkaup segja upp tuttugu og tveimur Viðskipti innlent Vonast til að hefja slátrun árið 2028 Viðskipti innlent Öryggismyndavélar á grenndarstöðvum eigi að sporna við sóðaskap Viðskipti innlent Kalla inn geislavirka límmiða Neytendur „Þarf lítið til að koma mér af stað í söng og stemningu“ Atvinnulíf Á von á fleiri fyrirtækjum í hópmálssókn gegn Booking.com Viðskipti innlent Verðlagssæti Íslands enn eitt árið komi ekki á óvart Neytendur Milljónavirði af gini á víðavangi og búið til með íslensku veðri Atvinnulíf Á erfitt með að tapa fyrir eiginmanninum í skrafli Atvinnulíf Að leysa hratt og vel úr málum í stað þess að pirrast Atvinnulíf Fleiri fréttir Samkaup segja upp tuttugu og tveimur Vonast til að hefja slátrun árið 2028 Öryggismyndavélar á grenndarstöðvum eigi að sporna við sóðaskap Vilja lækka fasteignaskatta um tvo milljarða: „Við eigum fyrir þessu“ Á von á fleiri fyrirtækjum í hópmálssókn gegn Booking.com Þrjú verkefni fengu styrk úr sjóði FrumkvöðlaAuðar Endurskoða áform um 1,5 milljarða skattahækkun Tekjur meiri af erlendum ferðamönnum og færri starfandi í ferðaþjónustu Flokka úrgang í fyrsta sinn á Norðurálsmótinu Hefur sjálfur séð eyðileggingu af völdum botnvörpuveiða Bjarg íbúðafélag reisir þrjátíu íbúðir í Reykjanesbæ Allir héldu stjörnunni og Óx fékk eina græna til Raquelita Rós ráðin tæknistjóri Um helmingur sérbýla kostar meira en 150 milljónir Sérstaða Íslendinga í máltækni nýtist í nýrri samnorrænni gervigreindarmiðstöð Ragnhildur, Svavar og Hreinn nýir stjórnendur hjá N1 Sigrún Ósk ráðin upplýsingafulltrúi Akraneskaupstaðar Selur ísbílinn eftir þrjátíu ár í bransanum Tilkynningum frá verslunareigendum um alvarleg atvik hafi fjölgað „Þetta var ekki gert til að flækja, alls ekki“ Gunnþór verður formaður SFS í stað Guðmundar Heilbrigðiseftirlitið varaði við breytingunum Hvernig get ég ávaxtað peninga barnanna minna sem best? Leita að einhverjum til að reka Kolaportið áfram á sama stað Efast um að veitingamenn óttist að styggja embættismenn Hrund nýr fjármálastjóri Íslandshótela Veitingamenn óttist að styggja embættismenn Regluverk setur langborðinu stólinn fyrir dyrnar Kvika segir hvorugt tilboð nægilega gott Keyptu Björgólf strax út úr Heimum Sjá meira