Er ríkið að brjóta sín eigin lög á kostnað barna? Elvar Snær Kristjánsson skrifar 11. febrúar 2022 13:01 Samkvæmt Vísindavefnum var fyrsta eiginlega Internettengingin á Íslandi árið 1989. Sjö árum seinna, nánar tiltekið 4. mars 1996, gerðu ríki og sveitarfélög samkomulag sín á milli um að sveitarfélög tækju við rekstri á grunnskólum landsins. Í samkomulaginu voru gerðar ýmsar breytingar á tekjustofnun sveitarfélaganna s.s. hækkun hámarksútsvars til að koma til móts við aukin útgjöld. Ég ætla ekki að fara nánar út í þær útfærslur hér. Þá hélt ríkið öllum námsgagnahluta, þ.e.a.s. þróun, framleiðslu og dreifingu námsgagna, hjá sér og árið 2007 tóku gildi lög um námsgögn (nr. 71/2007). Í fyrstu grein þessara laga segir: „Markmið laga þessara er að tryggja framboð og fjölbreytileika námsgagna í samræmi við þarfir nemenda og skóla.“ Í lögunum er einnig kveðið á um hlutverk Námsgagnastofnunnar sem „er að leggja grunnskólum til námsgögn í samræmi við meginmarkmið náms og kennslu á grunnskólastigi samkvæmt grunnskólalögum og aðalnámskrá.“ Í þriðja kafla laganna er fjallað um hlutverk Námsgagnasjóðs en það er að „leggja grunnskólum til fé til námsgagnakaupa í því augnamiði að tryggja val þeirra um námsgögn.“ Ég tel ekki líklegt að marga hafi órað fyrir áhrifum komu Internetsins árið 1989 né sjö árum seinna þegar samkomulagið árið 1996 var gert. Í dag dylst hins vegar ekki nokkrum manni mikilvægi Internetsins, tölvu- og tækjabúnaðar, smáforrita og spjaldtölva sem nýtast til kennslu í grunnskólum landsins. Eðli málsins samkvæmt eru um nokkurn kostnað að ræða í kringum þessa þróun. Fyrst ber að nefna búnaðinn sjálfan, þ.e. tölvur, snjalltöflur (smartboard), spjaldtölvur, netinnviði í skólum o.fl. Þá þarf ýmis fjölbreytt forrit í búnaðinn og síðan en ekki síst þarf að fræða og þjálfa starfsfólk til að geta nýtt sér þann búnað og forrit sem í boði er. Þessi kostnaður er tiltölulega stöðugur þar sem sífellt þarf að endurnýja búnað, kaupa áskriftir af forritum, kaupa ný forrit auk þess sem fræðsla starfsfólks þarf að vera stöðug. Samkvæmt úthlutunarreglum Námsgagnasjóðs (nr. 899/2016) er skólum óheimilt að verja fjármunum úr sjóðnum til kaupa á búnaði eða tækjum og þar með þurfa þeir að nota sitt eigið rekstrafé frá sínu sveitarfélagi til þess. Námsgagnastofnun hefur í auknum mæli sett námsefni á vefinn nams.is og þar með færist framleiðslukostnaður að hluta yfir á skólana þar sem þeir þurfa annað hvort að kaupa búnað til að hafa aðgengi því námsefni og/eða prenta það út. Þegar sveitarfélög gera sínar fjárhagsáætlanir reyna þau að haga sinni áætlun með þeim hætti að skólar geti fylgt þessari þróun sem best eftir. Þar með fer hlutur sveitarfélaga í námsgagnakostnaði sífellt stækkandi. Það er því nokkuð augljóst að hægt og sígandi hefur námsgagnakostnaður færst í auknum mæli frá ríki yfir á sveitarfélög og velti ég fyrir mér hvort ríki sé að draga lappirnar er kemur að þróun námsgagna og sé ekki að framfylgja eigin lögum um námsgögn (nr. 71/2007). Af þessu leiðir að skólar eru að einhverju leyti sveltir til að sinna þeirri þróun sem er á námsgögnum þar sem sveitarfélög eru misvel í stakk búin til að standa undir þessum aukna kostnaði sem ríkinu ber samkvæmt lögum að sjá um. Slíkt fjársvelti bitnar á skólastjórum í eilífri baráttu sinni fyrir auknu fjármagni fyrir sinn skóla auk þess sem það bitnar á kennurum sem fá ekki alltaf réttu verkfærin til að sinna vinnu sinni á sem bestan máta en þegar að öllu er á botninn hvolft bitnar þetta auðvitað á endanum mest á börnunum okkar. Það bitnar á þeim í færri tækifærum og fjölbreytni til náms og þó að pirraður kennari að slást við að tengjast prentarum með gömlu úreltu tölvunni sinni getur verið kómískt er lítið gagn í honum þá stundina. Höfundur er formaður fjölskylduráðs Múlaþings. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2022 Múlaþing Skóla - og menntamál Réttindi barna Grunnskólar Mest lesið Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson Skoðun Skoðun Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist skrifar Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Kyrrstöðuna verður að rjúfa! Lausn fyrir verðandi innviðaráðherra Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Íslenskan og menningararfurinn Sólveig Dagmar Þórisdóttir skrifar Skoðun Mannúðlegri úrræði Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Sjá meira
Samkvæmt Vísindavefnum var fyrsta eiginlega Internettengingin á Íslandi árið 1989. Sjö árum seinna, nánar tiltekið 4. mars 1996, gerðu ríki og sveitarfélög samkomulag sín á milli um að sveitarfélög tækju við rekstri á grunnskólum landsins. Í samkomulaginu voru gerðar ýmsar breytingar á tekjustofnun sveitarfélaganna s.s. hækkun hámarksútsvars til að koma til móts við aukin útgjöld. Ég ætla ekki að fara nánar út í þær útfærslur hér. Þá hélt ríkið öllum námsgagnahluta, þ.e.a.s. þróun, framleiðslu og dreifingu námsgagna, hjá sér og árið 2007 tóku gildi lög um námsgögn (nr. 71/2007). Í fyrstu grein þessara laga segir: „Markmið laga þessara er að tryggja framboð og fjölbreytileika námsgagna í samræmi við þarfir nemenda og skóla.“ Í lögunum er einnig kveðið á um hlutverk Námsgagnastofnunnar sem „er að leggja grunnskólum til námsgögn í samræmi við meginmarkmið náms og kennslu á grunnskólastigi samkvæmt grunnskólalögum og aðalnámskrá.“ Í þriðja kafla laganna er fjallað um hlutverk Námsgagnasjóðs en það er að „leggja grunnskólum til fé til námsgagnakaupa í því augnamiði að tryggja val þeirra um námsgögn.“ Ég tel ekki líklegt að marga hafi órað fyrir áhrifum komu Internetsins árið 1989 né sjö árum seinna þegar samkomulagið árið 1996 var gert. Í dag dylst hins vegar ekki nokkrum manni mikilvægi Internetsins, tölvu- og tækjabúnaðar, smáforrita og spjaldtölva sem nýtast til kennslu í grunnskólum landsins. Eðli málsins samkvæmt eru um nokkurn kostnað að ræða í kringum þessa þróun. Fyrst ber að nefna búnaðinn sjálfan, þ.e. tölvur, snjalltöflur (smartboard), spjaldtölvur, netinnviði í skólum o.fl. Þá þarf ýmis fjölbreytt forrit í búnaðinn og síðan en ekki síst þarf að fræða og þjálfa starfsfólk til að geta nýtt sér þann búnað og forrit sem í boði er. Þessi kostnaður er tiltölulega stöðugur þar sem sífellt þarf að endurnýja búnað, kaupa áskriftir af forritum, kaupa ný forrit auk þess sem fræðsla starfsfólks þarf að vera stöðug. Samkvæmt úthlutunarreglum Námsgagnasjóðs (nr. 899/2016) er skólum óheimilt að verja fjármunum úr sjóðnum til kaupa á búnaði eða tækjum og þar með þurfa þeir að nota sitt eigið rekstrafé frá sínu sveitarfélagi til þess. Námsgagnastofnun hefur í auknum mæli sett námsefni á vefinn nams.is og þar með færist framleiðslukostnaður að hluta yfir á skólana þar sem þeir þurfa annað hvort að kaupa búnað til að hafa aðgengi því námsefni og/eða prenta það út. Þegar sveitarfélög gera sínar fjárhagsáætlanir reyna þau að haga sinni áætlun með þeim hætti að skólar geti fylgt þessari þróun sem best eftir. Þar með fer hlutur sveitarfélaga í námsgagnakostnaði sífellt stækkandi. Það er því nokkuð augljóst að hægt og sígandi hefur námsgagnakostnaður færst í auknum mæli frá ríki yfir á sveitarfélög og velti ég fyrir mér hvort ríki sé að draga lappirnar er kemur að þróun námsgagna og sé ekki að framfylgja eigin lögum um námsgögn (nr. 71/2007). Af þessu leiðir að skólar eru að einhverju leyti sveltir til að sinna þeirri þróun sem er á námsgögnum þar sem sveitarfélög eru misvel í stakk búin til að standa undir þessum aukna kostnaði sem ríkinu ber samkvæmt lögum að sjá um. Slíkt fjársvelti bitnar á skólastjórum í eilífri baráttu sinni fyrir auknu fjármagni fyrir sinn skóla auk þess sem það bitnar á kennurum sem fá ekki alltaf réttu verkfærin til að sinna vinnu sinni á sem bestan máta en þegar að öllu er á botninn hvolft bitnar þetta auðvitað á endanum mest á börnunum okkar. Það bitnar á þeim í færri tækifærum og fjölbreytni til náms og þó að pirraður kennari að slást við að tengjast prentarum með gömlu úreltu tölvunni sinni getur verið kómískt er lítið gagn í honum þá stundina. Höfundur er formaður fjölskylduráðs Múlaþings.
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar