Lekinn í Eystrasalti lítill hluti af losun manna á metani Kjartan Kjartansson skrifar 30. september 2022 09:35 Brennsluturnar fyrir jarðgas í olíu- og gaslind í Texas. Umframmetansgasi er oft brennt en í mörgum tilfellum eru turnarnir bilaðir eða slökkt á þeim þannig að metan sleppur beint út í andrúmsloftið. Metan er margfalt öflugri gróðurhúsalofttegund en koltvísýringurinn sem myndast þegar metani er brennt. AP/David Goldman Þrátt fyrir að þúsundir tonna af jarðgasi velli út um göt á Nord Stream-gasleiðslunum tveimur er lekinn lítill í samanburði við aðra losun manna á metani. Áætlað er að ef allt gasið í leiðslunum læki út í andrúmsloftið næmi það um 0,1% af heildarlosun á metani í heiminum. Lekar komu á Nord Stream 1 og 2, gasleiðslur sem flytja jarðgas frá Rússlandi til meginlands Evrópu, á mánudag. Dramatískar loftmyndir hafa sést af gasinu vella upp úr sjónum og út í andrúmsloftið í gasbólu allt að einn kílómetri að þvermáli. Vestræn ríki telja að um vísvitandi spellvirki hafi verið að ræða. Hvorug leiðslan var í notkun þegar lekarnir komu á þær en gas var enn í þeim. Metangasið er öflug gróðurhúsalofttegund, um tuttugu sinnum máttugra en koltvísýringur yfir hundrað ára tímabil. Í versta falli hefur verið áætlað að lekinn frá leiðslunum jafnist á við losun um einnar milljónar bifreiða á einu ári. Til samanburðar aka um 250 milljónir bíla um stræti Evrópu, að sögn Washington Post. „Þetta er ekki smávægilegt en á stærð við meðalstóra bandaríska borg, eitthvað af þeirri stærðargráðu. Það eru svo margar uppsprettur um allan heim. Hver einstakur atburður er yfirleitt lítill. Ég held að þessi falli í þann flokk,“ segir Drew Shindell, prófessor í jarðvísindum við Duke-háskóla við bandaríska blaðið. David Archer, prófessor í jarðvísindum við Háskólann í Chicago í Bandaríkjunum, segist telja að stór hluti metansins frá Nord Stream-leiðslunum hafi leyst upp í sjónum. Þó að lekinn virðist stór blikni hann í samanburði við daglega losun vegna landbúnaðar. Losun frá olíulindum og nautgripum sé mun meiri en erfiðari að sjá fyrir sér. „Ef sprengingin í Eystrasaltinu virðist stór þá er það vegna þess að hún er öll á einum stað,“ segir hann við AP-fréttastofuna. Tvöfalt til þrefalt meiri losun en olíu- og gasfyrirtækin segja Metangaslekar eru einnig algengir um allan heim. Þannig sýna gervihnattaathuganir að metanlosun frá olíu- og gasiðnaðinum er mun meiri en fyrirtækin halda sjálf fram. Gasið sleppur frá gaslindum, leiðslum og þrýstistöðvum og útflutningsmiðstöðvum fyrir fljótandi gas. Thomas Lauvaux frá Háskólanum í Reims í Frakklandi segir AP-fréttastofunni að metanlosun frá olíu- og gasvinnslu sé vanalega að minnsta kosti tvöfalt meiri en fyrirtækin gefa upp. Hann og samstarfsmenn hans hafa fylgst með fleiri en 1.500 stórum metangaslekum um allan heim með hjálp gervihnatta. Í Permdældinni í Texas, stærsta olíu- og gasvinnslusvæði Bandaríkjanna, hefur metanlosunin verið tvöfalt til þrefalt meiri. Lekarnir eru oft síður en svo óhöpp. Gasvinnslufyrirtæki láta þannig flest metan leka út í andrúmsloftið þegar þau þurfa að tæma leiðslur fyrir viðhald. Í sumum tilfellum reyna olíu- og gasfyrirtæki að minnka metanlosun með því að brenna umframgas. Við brunann verður til koltvísýringur. Rannsókn sem vísindamenn frá Háskólanum í Michigan birtu í gær bendir til þess að metanlosun vegna bruna af þessu tagi sé allt að fimmfalt meiri en talið var. Í mörgum tilfellum virkar logarnir sem eiga að brenna gasið ekki eða þá að ekki er kveikt á þeim þannig að metanið sleppur beint út í andrúmsloftið. Stærstur hluti metanlosunarinnar er hins vegar ekki frá jarðefnaeldsneyti heldur frá uppsprettum eins og landbúnaði, rotnandi úrgangi og jafnvel rotnandi plöntum í uppistöðulónum. Áætlað er að metan vegna jarðefnaeldsneytis sé tæpur þriðjungur losunarinnar. Mikill styrkur metans yfir Skandinavíu Athuganastöðvar í Svíþjóð hafa mælt allt að 20-25 prósent hærri styrk metans í lofti en vanalega frá því að leiðslurnar rofnuðu á mánudag. Gasið er þrátt fyrir það ekki hættulegt heilsu manna í þeim styrk. Í Noregi og Finnlandi hefur styrkur metans einnig mælst óvenjuhár. „Við höfum aldrei séð neitt þessu líkt á athuganastöðvum okkar,“ segir Cathrine Lund Myhre frá Loftrannsóknastofnun Noregs. Norska ríkisútvarpið NRK segir að út frá styrk metans sem mælist nú í Skandinavíu hafi sérfræðingar reiknað út að um 80.000 tonn metans hafi losnað út í andrúmsloftið. Það sé um fjórfalt meira en árleg metanlosun frá olíu- og gasframleiðslu Noregs. Spálíkan á vefsíðu NRK sýnir að leifar gasskýsins gæti náð að norðurströnd Íslands síðdegis í dag. Jasmine Cooper, rannsakandi við hugveituna Sjálfbæru gasstofnunina, segir Washington Post að ólíklegt sé að lekinn í Eystrasalti ógni sjávarlífverum á sama hátt og olíuleki. „Umhverfisáhrifin verða á hnattræna hlýnun,“ segir hún. Enginn hefur nákvæmar upplýsingar um umfang lekans en dönsk yfirvöld áætla þó að þeir gætu stöðvast á sunnudag. Þegar það gerist verður loks hægt að byrja að meta skemmdirnar og rannsaka hvað olli því að leiðslurnar rofnuðu. Loftslagsmál Rússland Innrás Rússa í Úkraínu Nord Stream-leiðslurnar í Eystrasalti Tengdar fréttir Sást til rússneskra herskipa nærri lekastaðnum í vikunni Evrópskar öryggisstofnanir eru sagðar hafa fylgst með ferðum rússneskra herskipa nærri staðnum þar sem lekar komu á Nord Stream-gasleiðslurnar í Eystrasalti í vikunni. Atlantshafsbandalagið telur að um skemmdarverk hafi verið að ræða. 29. september 2022 14:04 Svíar fundu fjórða lekann og Rússar benda á Bandaríkjamenn Sænska landhelgisgæslan hefur fundið fjórða gaslekann á Nord Stream gasleiðslunum, samkvæmt Svenska Dagbladet. Blaðið hefur eftir talsmanni landhelgisgæslunnar að tveir af lekunum fjórum séu í sænskri lögsögu en hinir tveir eru í danskri lögsögu. 29. september 2022 07:30 Danir telja sprengingarnar hafa verið skemmdarverk Forsætisráðherra Danmerkur sagði á blaðamannafundi fyrr í kvöld að dönsk yfirvöld telji að sprengingarnar tvær, sem ollu leka á Nord stream gasleiðslunum í gær, hafi verið skemmdarverk. Hún sagðist þó ekkert geta gefið upp um hverjir eru taldir standa að baki skemmdarverkum. 27. september 2022 19:52 Mest lesið Stungumanni í Bankastrætismálinu aftur stungið í steininn Innlent Farþegar látnir sofa á gólfinu á hóteli í Keflavík Innlent Hátt í tveggja tíma veðmálaauglýsing í boði Rúv Innlent Bíll konunnar sást á upptöku Innlent Fjöldi látinn eftir rútuslys í New York Erlent Sjö ára hlaupari kemur hópnum yfir línuna í sjötta maraþoninu á morgun Innlent „Versti tíminn, allra versti tíminn“ Innlent Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Innlent Þáttastjórnendum X-sins sagt upp Innlent Gamall þristur strand vegna skorts á bensíni Innlent Fleiri fréttir Fjöldi látinn eftir rútuslys í New York Gerðu húsleit á heimili fyrrverandi þjóðaröryggisráðgjafa Trump Staðfesta hungursneyð á Gasa Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Hótar Hamas með helvíti og gjöreyðingu Gasa-borgar Rússar vilja koma að því að tryggja öryggi Úkraínu Erik Menendez fær ekki reynslulausn Fella niður 64 milljarða sekt Trump Samþykktu ný hagstæðari kjördæmi í Texas Vara við hörmungum verði gert áhlaup á Gasaborg Stefna á fjöldaframleiðslu á eigin stýriflaugum Losun Kína dregst saman vegna uppgangs í sólarorku Líkamlegar refsingar hamla þroska og hafa áhættu í för með sér Handtekinn á Ítalíu vegna Nord Stream sprenginganna Rússar halda árásum áfram Ætla að stoppa farandfólk með svartri málningu Mega neita þeim aðgengi sem bera keffiyeh Hefur áhyggjur af gervigreind sem virðist sjálfsmeðvituð Engir hermenn í Úkraínu og enginn fundur með Pútín Kalla tugi þúsunda til herþjónustu Öflugasti sjónaukinn fann áður óþekkt tungl í sólkerfinu „Stríðin“ sex, stundum sjö, sem Trump segist hafa stöðvað Kirkjan í Kiruna komin á áfangastað Frambjóðandi sem ræddi um morð á hundi farinn í hundana Nýtt flaggskip Rússa á sjó eftir tuttugu og fimm ár í slipp Hondúras og Úganda samþykkja að taka við hælisleitendum Segist vilja komast til himna Ísraelar taki ekki annað í mál en lausn allra gísla Bauð Selenskí til Moskvu Segir ásakanir Evrópu barnalegar Sjá meira
Lekar komu á Nord Stream 1 og 2, gasleiðslur sem flytja jarðgas frá Rússlandi til meginlands Evrópu, á mánudag. Dramatískar loftmyndir hafa sést af gasinu vella upp úr sjónum og út í andrúmsloftið í gasbólu allt að einn kílómetri að þvermáli. Vestræn ríki telja að um vísvitandi spellvirki hafi verið að ræða. Hvorug leiðslan var í notkun þegar lekarnir komu á þær en gas var enn í þeim. Metangasið er öflug gróðurhúsalofttegund, um tuttugu sinnum máttugra en koltvísýringur yfir hundrað ára tímabil. Í versta falli hefur verið áætlað að lekinn frá leiðslunum jafnist á við losun um einnar milljónar bifreiða á einu ári. Til samanburðar aka um 250 milljónir bíla um stræti Evrópu, að sögn Washington Post. „Þetta er ekki smávægilegt en á stærð við meðalstóra bandaríska borg, eitthvað af þeirri stærðargráðu. Það eru svo margar uppsprettur um allan heim. Hver einstakur atburður er yfirleitt lítill. Ég held að þessi falli í þann flokk,“ segir Drew Shindell, prófessor í jarðvísindum við Duke-háskóla við bandaríska blaðið. David Archer, prófessor í jarðvísindum við Háskólann í Chicago í Bandaríkjunum, segist telja að stór hluti metansins frá Nord Stream-leiðslunum hafi leyst upp í sjónum. Þó að lekinn virðist stór blikni hann í samanburði við daglega losun vegna landbúnaðar. Losun frá olíulindum og nautgripum sé mun meiri en erfiðari að sjá fyrir sér. „Ef sprengingin í Eystrasaltinu virðist stór þá er það vegna þess að hún er öll á einum stað,“ segir hann við AP-fréttastofuna. Tvöfalt til þrefalt meiri losun en olíu- og gasfyrirtækin segja Metangaslekar eru einnig algengir um allan heim. Þannig sýna gervihnattaathuganir að metanlosun frá olíu- og gasiðnaðinum er mun meiri en fyrirtækin halda sjálf fram. Gasið sleppur frá gaslindum, leiðslum og þrýstistöðvum og útflutningsmiðstöðvum fyrir fljótandi gas. Thomas Lauvaux frá Háskólanum í Reims í Frakklandi segir AP-fréttastofunni að metanlosun frá olíu- og gasvinnslu sé vanalega að minnsta kosti tvöfalt meiri en fyrirtækin gefa upp. Hann og samstarfsmenn hans hafa fylgst með fleiri en 1.500 stórum metangaslekum um allan heim með hjálp gervihnatta. Í Permdældinni í Texas, stærsta olíu- og gasvinnslusvæði Bandaríkjanna, hefur metanlosunin verið tvöfalt til þrefalt meiri. Lekarnir eru oft síður en svo óhöpp. Gasvinnslufyrirtæki láta þannig flest metan leka út í andrúmsloftið þegar þau þurfa að tæma leiðslur fyrir viðhald. Í sumum tilfellum reyna olíu- og gasfyrirtæki að minnka metanlosun með því að brenna umframgas. Við brunann verður til koltvísýringur. Rannsókn sem vísindamenn frá Háskólanum í Michigan birtu í gær bendir til þess að metanlosun vegna bruna af þessu tagi sé allt að fimmfalt meiri en talið var. Í mörgum tilfellum virkar logarnir sem eiga að brenna gasið ekki eða þá að ekki er kveikt á þeim þannig að metanið sleppur beint út í andrúmsloftið. Stærstur hluti metanlosunarinnar er hins vegar ekki frá jarðefnaeldsneyti heldur frá uppsprettum eins og landbúnaði, rotnandi úrgangi og jafnvel rotnandi plöntum í uppistöðulónum. Áætlað er að metan vegna jarðefnaeldsneytis sé tæpur þriðjungur losunarinnar. Mikill styrkur metans yfir Skandinavíu Athuganastöðvar í Svíþjóð hafa mælt allt að 20-25 prósent hærri styrk metans í lofti en vanalega frá því að leiðslurnar rofnuðu á mánudag. Gasið er þrátt fyrir það ekki hættulegt heilsu manna í þeim styrk. Í Noregi og Finnlandi hefur styrkur metans einnig mælst óvenjuhár. „Við höfum aldrei séð neitt þessu líkt á athuganastöðvum okkar,“ segir Cathrine Lund Myhre frá Loftrannsóknastofnun Noregs. Norska ríkisútvarpið NRK segir að út frá styrk metans sem mælist nú í Skandinavíu hafi sérfræðingar reiknað út að um 80.000 tonn metans hafi losnað út í andrúmsloftið. Það sé um fjórfalt meira en árleg metanlosun frá olíu- og gasframleiðslu Noregs. Spálíkan á vefsíðu NRK sýnir að leifar gasskýsins gæti náð að norðurströnd Íslands síðdegis í dag. Jasmine Cooper, rannsakandi við hugveituna Sjálfbæru gasstofnunina, segir Washington Post að ólíklegt sé að lekinn í Eystrasalti ógni sjávarlífverum á sama hátt og olíuleki. „Umhverfisáhrifin verða á hnattræna hlýnun,“ segir hún. Enginn hefur nákvæmar upplýsingar um umfang lekans en dönsk yfirvöld áætla þó að þeir gætu stöðvast á sunnudag. Þegar það gerist verður loks hægt að byrja að meta skemmdirnar og rannsaka hvað olli því að leiðslurnar rofnuðu.
Loftslagsmál Rússland Innrás Rússa í Úkraínu Nord Stream-leiðslurnar í Eystrasalti Tengdar fréttir Sást til rússneskra herskipa nærri lekastaðnum í vikunni Evrópskar öryggisstofnanir eru sagðar hafa fylgst með ferðum rússneskra herskipa nærri staðnum þar sem lekar komu á Nord Stream-gasleiðslurnar í Eystrasalti í vikunni. Atlantshafsbandalagið telur að um skemmdarverk hafi verið að ræða. 29. september 2022 14:04 Svíar fundu fjórða lekann og Rússar benda á Bandaríkjamenn Sænska landhelgisgæslan hefur fundið fjórða gaslekann á Nord Stream gasleiðslunum, samkvæmt Svenska Dagbladet. Blaðið hefur eftir talsmanni landhelgisgæslunnar að tveir af lekunum fjórum séu í sænskri lögsögu en hinir tveir eru í danskri lögsögu. 29. september 2022 07:30 Danir telja sprengingarnar hafa verið skemmdarverk Forsætisráðherra Danmerkur sagði á blaðamannafundi fyrr í kvöld að dönsk yfirvöld telji að sprengingarnar tvær, sem ollu leka á Nord stream gasleiðslunum í gær, hafi verið skemmdarverk. Hún sagðist þó ekkert geta gefið upp um hverjir eru taldir standa að baki skemmdarverkum. 27. september 2022 19:52 Mest lesið Stungumanni í Bankastrætismálinu aftur stungið í steininn Innlent Farþegar látnir sofa á gólfinu á hóteli í Keflavík Innlent Hátt í tveggja tíma veðmálaauglýsing í boði Rúv Innlent Bíll konunnar sást á upptöku Innlent Fjöldi látinn eftir rútuslys í New York Erlent Sjö ára hlaupari kemur hópnum yfir línuna í sjötta maraþoninu á morgun Innlent „Versti tíminn, allra versti tíminn“ Innlent Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Innlent Þáttastjórnendum X-sins sagt upp Innlent Gamall þristur strand vegna skorts á bensíni Innlent Fleiri fréttir Fjöldi látinn eftir rútuslys í New York Gerðu húsleit á heimili fyrrverandi þjóðaröryggisráðgjafa Trump Staðfesta hungursneyð á Gasa Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Hótar Hamas með helvíti og gjöreyðingu Gasa-borgar Rússar vilja koma að því að tryggja öryggi Úkraínu Erik Menendez fær ekki reynslulausn Fella niður 64 milljarða sekt Trump Samþykktu ný hagstæðari kjördæmi í Texas Vara við hörmungum verði gert áhlaup á Gasaborg Stefna á fjöldaframleiðslu á eigin stýriflaugum Losun Kína dregst saman vegna uppgangs í sólarorku Líkamlegar refsingar hamla þroska og hafa áhættu í för með sér Handtekinn á Ítalíu vegna Nord Stream sprenginganna Rússar halda árásum áfram Ætla að stoppa farandfólk með svartri málningu Mega neita þeim aðgengi sem bera keffiyeh Hefur áhyggjur af gervigreind sem virðist sjálfsmeðvituð Engir hermenn í Úkraínu og enginn fundur með Pútín Kalla tugi þúsunda til herþjónustu Öflugasti sjónaukinn fann áður óþekkt tungl í sólkerfinu „Stríðin“ sex, stundum sjö, sem Trump segist hafa stöðvað Kirkjan í Kiruna komin á áfangastað Frambjóðandi sem ræddi um morð á hundi farinn í hundana Nýtt flaggskip Rússa á sjó eftir tuttugu og fimm ár í slipp Hondúras og Úganda samþykkja að taka við hælisleitendum Segist vilja komast til himna Ísraelar taki ekki annað í mál en lausn allra gísla Bauð Selenskí til Moskvu Segir ásakanir Evrópu barnalegar Sjá meira
Sást til rússneskra herskipa nærri lekastaðnum í vikunni Evrópskar öryggisstofnanir eru sagðar hafa fylgst með ferðum rússneskra herskipa nærri staðnum þar sem lekar komu á Nord Stream-gasleiðslurnar í Eystrasalti í vikunni. Atlantshafsbandalagið telur að um skemmdarverk hafi verið að ræða. 29. september 2022 14:04
Svíar fundu fjórða lekann og Rússar benda á Bandaríkjamenn Sænska landhelgisgæslan hefur fundið fjórða gaslekann á Nord Stream gasleiðslunum, samkvæmt Svenska Dagbladet. Blaðið hefur eftir talsmanni landhelgisgæslunnar að tveir af lekunum fjórum séu í sænskri lögsögu en hinir tveir eru í danskri lögsögu. 29. september 2022 07:30
Danir telja sprengingarnar hafa verið skemmdarverk Forsætisráðherra Danmerkur sagði á blaðamannafundi fyrr í kvöld að dönsk yfirvöld telji að sprengingarnar tvær, sem ollu leka á Nord stream gasleiðslunum í gær, hafi verið skemmdarverk. Hún sagðist þó ekkert geta gefið upp um hverjir eru taldir standa að baki skemmdarverkum. 27. september 2022 19:52