Rafbyssur og slys á lögreglumönnum: Ráðherra mátti vita betur Hólmfríður Gísladóttir skrifar 30. mars 2023 09:10 Ráðherra mátti vita að það væri vafasamt að gefa í skyn að rafbyssur myndu draga úr slysum á lögreglumönnum. Getty Það kemur skýrt fram í minnisblaði ríkislögreglustjóra til dómsmálaráðuneytisins að prófanir og rannsóknir á notkun norsku lögreglunnar á rafbyssum hafi leitt í ljós að notkun vopnanna hefur ekki áhrif á fjölda meiðsla hjá lögreglu eða „mótaðila“. Umrætt minnisblað fjallar um tillögu ríkislögreglustjóra um að rafvarnarvopn verði viðurkennd lögregluvopn og tiltekin í reglum um valdbeitingu lögreglumanna og meðferð og notkun valdbeitingartækja og vopna. Minnisblaðið er dagsett 31. ágúst 2022. Vísir hefur áður greint frá því að Jón Gunnarsson dómsmálaráðherra hafi ítrekað réttlætt heimild til handa lögreglu til að nota rafbyssur með því að vísa til fjölgunar á slysum meðal lögreglumanna. Samkvæmt gögnum frá Vinnueftirlitinu hefur slysum meðal lögreglumanna hins vegar ekki fjölgað síðustu tíu ár né virðast þær skýrslur sem ráðherra hefur sjálfur vísað til í umræðum um upptöku rafbyssa benda til þess að notkun vopnanna myndu raunverulega draga úr slysum. Misvísandi niðurstöður Þrátt fyrir að í umræddu minnisblaði sé fjallað um ofangreindar niðurstöður er varða slys á lögreglumönnum er hins vegar einnig talað um óskir Landssbands lögreglumanna um rafbyssur til að mæta þörf lögreglu fyrir ný valdbeitingartæki. Í því samhengi segir að Landssambandið hafi bent á að tíðni valdbeitingar við handtökur geti minnkað, auk þess sem dregið gæti úr „slysatíðni hjá lögreglumönnum og á meiðslum handtekinn aðila“. Hótun um beitingu dugi oft ein og sér sem fullnægjandi valdbeiting. Þetta ósamræmi milli fullyrðinga Landssambandsins og niðurstöður norsku rannsóknarinnar endurspeglar ólíkar niðurstöður erlendra rannsóknir á notkun rafbyssa. Um þetta er fjallað í mörgum skýrslum um rafbyssunotkun; hversu erfitt er að draga ályktanir vegna ólíkra niðurstaða. Landssambandið hefur ekki gefið upp á hverju sú fullyrðing byggir að notkun rafbyssa gæti mögulega dregið úr slysatíðni en athuganir hafa bent til þess að í mörgum tilvikum dugi að draga upp vopnið til að ljúka málum farsællega. Rannsókn vísindamanna við Cambridge University og The Hebrew University of Jerusalem á rafbyssunotkun lögreglumanna í Lundúnum bendir hins vegar til þess að það auki spennuna á vettvangi þegar lögreglumenn eru vopnaðir rafbyssum. Rannsóknin, frá 2018, sýndi að valdbeiting jókst verulega og árásir á lögreglumenn tvöfölduðust. Þvert á það sem sumir höfðu áður haldið fram, að sýnileiki vopnanna væri nóg til að draga úr spennu á vettvangi, lögðu rannsakendurnir þannig til að vopnin yrðu falin til að auka ekki líkurnar á átökum. Gera ráð fyrir að fjárfesta í 120 rafbyssum til að byrja með „RVV [rafvarnarvopn, innsk. blm.] koma ekki í stað skotvopna sem valdbeitingartæki og þó rafvarnarvopn geti mögulega í einhverjum tilfellum nýst við að leysa mál án þess að nota skotvopn telur ríkislögreglustjóri ekki rétt að þeim sé raðað á milli kylfu og skotvopna í valdbeitingarstiga,“ segir í minnisblaði ríkislögreglustjóra. Ríkislögreglustjóri segir þannig ekki þurfa að gilda ríkari reglur um notkun rafbyssa en kylfu eða úðavopna. Lagt er til að veitt verði fjárveiting til að kaupa rafbyssur fyrir lögregluna og fyrir þjálfunarkostnaði. Gera megi ráð fyrir að um 280 til 340 starfandi lögreglumenn þurfi á grunnþjálfun að halda auk 85 lögreglufræðinema á ári hverju. Þá megi gera ráð fyrir að um 400 þurfi árlega viðhaldsþjálfun. Gert er ráð fyrir að keypt verði 120 rafbyssur með upptökubúnaði og að allir sem bera rafbyssur beri einnig búkmyndavélar. Þá verði skipaður eftirlitshópur, innan lögreglunnar, sem muni fara yfir hvert tilfelli þar sem vopnunum er beitt. Í minnisblaðinu er búið að útmá áætlaðan kostnað við rafbyssurnar vegna útboðshagsmuna en fyrirspurn vegna útboðs sem birtist á vef Ríkiskaupa rennur út 14. apríl næstkomandi. Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Lögreglan Rafbyssur Mest lesið „Í mínum huga alveg útilokað“ Innlent Ein leið í og úr hverfinu dragi úr öryggi íbúa Innlent „Ef þessi maður kemst út úr fangelsi mun hann drepa barnið mitt“ Innlent Stærðarinnar skilti sem ekkert má sýna Innlent Jarðgöng undir Miklubraut fýsilegri kostur Innlent Hlaut of þunga refsingu fyrir mistök Innlent Trump eykur forskotið og Biden ekki á förum Erlent Segja Ásgeir Helga hafa verið 20 mínútur í stæðinu Innlent Óhjákvæmilegt fyrir stjórnvöld að grípa inn í Innlent Sveitastrákur mætir með byssuna sína á Ólympíuleikana Innlent Fleiri fréttir Hlaut of þunga refsingu fyrir mistök Ein leið í og úr hverfinu dragi úr öryggi íbúa „Í mínum huga alveg útilokað“ Sveitastrákur mætir með byssuna sína á Ólympíuleikana Stærðarinnar skilti sem ekkert má sýna Jarðgöng undir Miklubraut fýsilegri kostur Óhjákvæmilegt fyrir stjórnvöld að grípa inn í Milljarðar streyma úr landi með starfsemi veðmálafyrirtækja Lagabreytingin vegi að eldri borgurum og öryrkjum erlendis Vestmannaeyjabær höfðar skaðabótamál á hendur Vinnslustöðinni Bóndi þvingaður til að afhenda hrút Segja Ásgeir Helga hafa verið 20 mínútur í stæðinu Segja Grindavík alls ekki ónýta og vilja hleypa fólki inn Fjórar ferðir vegna heilbrigðisþjónustu fást nú endurgreiddar Skemmdu bíla í reiðiskasti áður en þeir flúðu lögreglu á rafskútu Dýrmætu vasaúri og silfurfesti stolið af byggðasafni „Ef þessi maður kemst út úr fangelsi mun hann drepa barnið mitt“ Rannsókn lokið á máli sem snýr að Polar Nanoq Fyrsta makrílfarmi vertíðarinnar landað í Neskaupstað Kári Garðarsson ráðinn framkvæmdastjóri Samtakanna 78 „Að láta taka sig ósmurt? Takk, en nei takk“ Albert neitaði sök Mikil tækifæri felist í að gera Þórsmörk að þjóðgarði Öldrun heimilislækna og fólksfjölgun valda læknaskorti Sjómenn „arfavitlausir“ og Lilja biður Stefán um frest Læknaskortur og sjávarháski Ætlaði með allt of ungt barn í ferð og heimtaði endurgreiðslu Ekki náttúruspjöll heldur forvarnir „Ef þið haldið mér áfram í fangelsi þá verður vandamál“ „Við erum að klæða vegi sem eiga að vera malbikaðir“ Sjá meira
Umrætt minnisblað fjallar um tillögu ríkislögreglustjóra um að rafvarnarvopn verði viðurkennd lögregluvopn og tiltekin í reglum um valdbeitingu lögreglumanna og meðferð og notkun valdbeitingartækja og vopna. Minnisblaðið er dagsett 31. ágúst 2022. Vísir hefur áður greint frá því að Jón Gunnarsson dómsmálaráðherra hafi ítrekað réttlætt heimild til handa lögreglu til að nota rafbyssur með því að vísa til fjölgunar á slysum meðal lögreglumanna. Samkvæmt gögnum frá Vinnueftirlitinu hefur slysum meðal lögreglumanna hins vegar ekki fjölgað síðustu tíu ár né virðast þær skýrslur sem ráðherra hefur sjálfur vísað til í umræðum um upptöku rafbyssa benda til þess að notkun vopnanna myndu raunverulega draga úr slysum. Misvísandi niðurstöður Þrátt fyrir að í umræddu minnisblaði sé fjallað um ofangreindar niðurstöður er varða slys á lögreglumönnum er hins vegar einnig talað um óskir Landssbands lögreglumanna um rafbyssur til að mæta þörf lögreglu fyrir ný valdbeitingartæki. Í því samhengi segir að Landssambandið hafi bent á að tíðni valdbeitingar við handtökur geti minnkað, auk þess sem dregið gæti úr „slysatíðni hjá lögreglumönnum og á meiðslum handtekinn aðila“. Hótun um beitingu dugi oft ein og sér sem fullnægjandi valdbeiting. Þetta ósamræmi milli fullyrðinga Landssambandsins og niðurstöður norsku rannsóknarinnar endurspeglar ólíkar niðurstöður erlendra rannsóknir á notkun rafbyssa. Um þetta er fjallað í mörgum skýrslum um rafbyssunotkun; hversu erfitt er að draga ályktanir vegna ólíkra niðurstaða. Landssambandið hefur ekki gefið upp á hverju sú fullyrðing byggir að notkun rafbyssa gæti mögulega dregið úr slysatíðni en athuganir hafa bent til þess að í mörgum tilvikum dugi að draga upp vopnið til að ljúka málum farsællega. Rannsókn vísindamanna við Cambridge University og The Hebrew University of Jerusalem á rafbyssunotkun lögreglumanna í Lundúnum bendir hins vegar til þess að það auki spennuna á vettvangi þegar lögreglumenn eru vopnaðir rafbyssum. Rannsóknin, frá 2018, sýndi að valdbeiting jókst verulega og árásir á lögreglumenn tvöfölduðust. Þvert á það sem sumir höfðu áður haldið fram, að sýnileiki vopnanna væri nóg til að draga úr spennu á vettvangi, lögðu rannsakendurnir þannig til að vopnin yrðu falin til að auka ekki líkurnar á átökum. Gera ráð fyrir að fjárfesta í 120 rafbyssum til að byrja með „RVV [rafvarnarvopn, innsk. blm.] koma ekki í stað skotvopna sem valdbeitingartæki og þó rafvarnarvopn geti mögulega í einhverjum tilfellum nýst við að leysa mál án þess að nota skotvopn telur ríkislögreglustjóri ekki rétt að þeim sé raðað á milli kylfu og skotvopna í valdbeitingarstiga,“ segir í minnisblaði ríkislögreglustjóra. Ríkislögreglustjóri segir þannig ekki þurfa að gilda ríkari reglur um notkun rafbyssa en kylfu eða úðavopna. Lagt er til að veitt verði fjárveiting til að kaupa rafbyssur fyrir lögregluna og fyrir þjálfunarkostnaði. Gera megi ráð fyrir að um 280 til 340 starfandi lögreglumenn þurfi á grunnþjálfun að halda auk 85 lögreglufræðinema á ári hverju. Þá megi gera ráð fyrir að um 400 þurfi árlega viðhaldsþjálfun. Gert er ráð fyrir að keypt verði 120 rafbyssur með upptökubúnaði og að allir sem bera rafbyssur beri einnig búkmyndavélar. Þá verði skipaður eftirlitshópur, innan lögreglunnar, sem muni fara yfir hvert tilfelli þar sem vopnunum er beitt. Í minnisblaðinu er búið að útmá áætlaðan kostnað við rafbyssurnar vegna útboðshagsmuna en fyrirspurn vegna útboðs sem birtist á vef Ríkiskaupa rennur út 14. apríl næstkomandi.
Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Lögreglan Rafbyssur Mest lesið „Í mínum huga alveg útilokað“ Innlent Ein leið í og úr hverfinu dragi úr öryggi íbúa Innlent „Ef þessi maður kemst út úr fangelsi mun hann drepa barnið mitt“ Innlent Stærðarinnar skilti sem ekkert má sýna Innlent Jarðgöng undir Miklubraut fýsilegri kostur Innlent Hlaut of þunga refsingu fyrir mistök Innlent Trump eykur forskotið og Biden ekki á förum Erlent Segja Ásgeir Helga hafa verið 20 mínútur í stæðinu Innlent Óhjákvæmilegt fyrir stjórnvöld að grípa inn í Innlent Sveitastrákur mætir með byssuna sína á Ólympíuleikana Innlent Fleiri fréttir Hlaut of þunga refsingu fyrir mistök Ein leið í og úr hverfinu dragi úr öryggi íbúa „Í mínum huga alveg útilokað“ Sveitastrákur mætir með byssuna sína á Ólympíuleikana Stærðarinnar skilti sem ekkert má sýna Jarðgöng undir Miklubraut fýsilegri kostur Óhjákvæmilegt fyrir stjórnvöld að grípa inn í Milljarðar streyma úr landi með starfsemi veðmálafyrirtækja Lagabreytingin vegi að eldri borgurum og öryrkjum erlendis Vestmannaeyjabær höfðar skaðabótamál á hendur Vinnslustöðinni Bóndi þvingaður til að afhenda hrút Segja Ásgeir Helga hafa verið 20 mínútur í stæðinu Segja Grindavík alls ekki ónýta og vilja hleypa fólki inn Fjórar ferðir vegna heilbrigðisþjónustu fást nú endurgreiddar Skemmdu bíla í reiðiskasti áður en þeir flúðu lögreglu á rafskútu Dýrmætu vasaúri og silfurfesti stolið af byggðasafni „Ef þessi maður kemst út úr fangelsi mun hann drepa barnið mitt“ Rannsókn lokið á máli sem snýr að Polar Nanoq Fyrsta makrílfarmi vertíðarinnar landað í Neskaupstað Kári Garðarsson ráðinn framkvæmdastjóri Samtakanna 78 „Að láta taka sig ósmurt? Takk, en nei takk“ Albert neitaði sök Mikil tækifæri felist í að gera Þórsmörk að þjóðgarði Öldrun heimilislækna og fólksfjölgun valda læknaskorti Sjómenn „arfavitlausir“ og Lilja biður Stefán um frest Læknaskortur og sjávarháski Ætlaði með allt of ungt barn í ferð og heimtaði endurgreiðslu Ekki náttúruspjöll heldur forvarnir „Ef þið haldið mér áfram í fangelsi þá verður vandamál“ „Við erum að klæða vegi sem eiga að vera malbikaðir“ Sjá meira