Mig langar ekki að vera sís Alexander Björn Gunnarsson skrifar 16. ágúst 2023 14:31 Hæ, ég heiti Alexander og ég er trans maður. Fyrir þau sem þurfa frekari útskýringu þá þýðir það að ég fékk úthlutað kvenkyni við fæðingu, allir héldu að ég væri stelpa og seinna, kona, þangað til að ég sagði þeim að ég væri í raun karlmaður. Ef ég væri sís þá hefði ég bara haldið áfram með lífið mitt sem kona, svo augljóslega þá vildi ég ekki vera sís kona. En það sem ég meina í titlinum er að ég vildi heldur ekki að ég hefði fæðst sís karlmaður. Ég er fæddur og uppalinn í litlu bæjarfélagi úti á landi. Þegar ég var að alast upp var lítið um opinberar hinsegin fyrirmyndir. Ég var með óljósa hugmynd um hvað það væri að vera samkynhneigður og hafði aldrei heyrt um trans fólk. Ég er mjög þakklátur fyrir að þegar ég var krakki þá fékk ég að vera krakki án þess að vera sett strangar skorður um hvernig stelpur eða strákar ættu að líta út og haga sér. Ég fékk að klæða mig og klippa hárið eins og ég vildi, leika við þau sem ég vildi og stunda þær íþróttir og tómstundir sem mig langaði. Mamma mín hefur sagt mér að ég var mjög ungur þegar ég neitaði að fara í kjól fyrst og því var aldrei þröngvað á mig eftir það. Barnæskan var því frekar frjáls undan ströngum kynjastaðalmyndum. Þegar kom að kynþroskaskeiðinu og unglingsárunum þá urðu þessar kröfur strangari og ég reyndi, eftir bestu getu, að vera eins og hinar stelpurnar. Samfélagsleg norm voru búin að ná festu í huganum. Þrátt fyrir mýtur um það að allt trans fólk upplifi kynþroskann sem eitt stórt áfall þá var það ekki raunin hjá mér. Ég vissi ennþá ekki að trans fólk væri til á þessum tíma en ég er heldur ekki með neinar minningar um kynama á þessum árum, en það er sú vanlíðan sem getur fylgt því að upplifa kynvitund sína á skjön við líkamlega kyneinkenni. Ég var þó farinn að átta mig á því að ég laðaðist frekar að konum en körlum og kom út sem lesbía þegar ég var 18 ára. Að koma út úr skápnum sem lesbía og fór að prófa mig áfram með karllægari kyntjáningu, sem ég fann fljótt að hentaði mér vel. Ég hef verið í kringum 22 ára þegar ég sá í fyrsta skipti trans manneskju á svipuðum aldri og ég sem talaði opinberlega um það að fara í eitthvað læknisfræðilegt ferli til þess að reyna að samræma líkama sinn við kynvitund. Ég lærði orðin yfir tilfinningar sem ég hafði alltaf haft og það var ekki aftur snúið eftir það. Það tók mig samt fjögur ár eftir það að koma út sjálfur sem trans og byrja mitt eigið læknisfræðilega ferli til að samræma líkamann minn við kynvitund mína. Í þá daga var oft talað um að fæðast í röngum líkama og ég hef átt fjölmörg tímabil þar sem ég óskaði þess að ég hefði bara fæðst sem strákur. Í dag, nokkrum árum seinna, er mjög þakklátur fyrir þessa lífsreynslu. Ég hef upplifun og reynslu sem mikill minnihluti fólks hefur og það hefur gert mig víðsýnni en ég hefði sennilega annars verið. Ég hef djúpan skilning á reynsluheimi kvenna og stúlkna sem fáir karlmenn hafa. Ég hef notað þessa reynslu til þess að mennta mig og get nú í gegnum störf mín aðstoðað annað trans fólk og fjölskyldur þeirra sem er mér mjög dýrmætt. Samt sem áður veit ég að ég tilheyri forréttindahópi innan trans samfélagsins. Ég skilgreini mig sem trans mann innan tvíhyggjunnar sem þýðir að ég er ekki kynsegin, en kynsegin fólk rekur sig á marga veggi í okkar tvískipta samfélagi. Ég uppfylli einnig margar af þeim væntingum sem fólk hefur til karlmanna, bæði í útliti og hegðun, og því á fólk oftast auðvelt með að samþykkja mig sem karlmann. Ég er sjúkratryggður á Íslandi og hef alltaf upplifað mikið fjárhagslegt öryggi og hef mjög gott stuðningsnet. Það var því ekki erfitt fyrir mig að fá aðgang að þeirri kynstaðfestandi þjónustu sem ég þurfti og biðtíminn var ekki langur eftir að ég var kominn með “greininguna”. Nær undantekningarlaust talar fólk um mig í karlkyni og segir hann þegar þau tala um og við mig og nota nafnið sem ég hef kosið mér þegar rætt er um og við mig. Ég hef aðgang að allri þessari þjónustu og þessum réttindum vegna áratuga baráttu þeirra sem ruddu brautina og börðust fyrir bættum réttindum og þjónustu fyrir trans fólk, sem til dæmis gerði mér kleift að breyta kynskráningu og nafni í Þjóðskrá. Ég hef gengið í gegnum tímabil í þessu ferli þar sem sjálfsmyndin var bjöguð og sjálfstraustið lítið. Ég var ekki öruggur með sjálfan mig og það læddust oft að mér efasemdir um að þetta væri rétta leiðin fyrir mig eða að ég myndi aldrei verða “alvöru” karlmaður. Ég notaði ekki almenningssalerni í mörg ár af ótta við að einhver myndi segja eitthvað við mig. Gleymdu því að fara í sund eða líkamsrækt eða aðra staði þar sem skiptiaðstaða er kynjaskipt. Flest hafa orðið vör við umræðuna sem hefur verið í gangi í samfélaginu nýlega um trans fólk og bakslagið sem er í gangi. Ég ætla ekki að fara nánar út í það hér en ég vil segja að ég er að upplifa í fyrsta skipti á ævinni ótta við að verða fyrir aðkasti og jafnvel ofbeldi úti á götu fyrir að vera trans manneskja á Íslandi. Ég hef aldrei viljað fela það að ég sé trans og hef frá því að ég kom út úr skápnum talað mjög opinskátt um mig og mitt ferli. Ég er einnig með kyntjáningu sem er innan þess ramma sem samfélagið hefur skilgreint fyrir kyntjáningu karlmanna. Það veldur því að ég fæ oft að heyra einhverja útgáfu af setningunni: “Ég hefði aldrei giskað á að þú værir trans.” Ég veit að fólk sem segir þetta meinar vel og meinar þetta sem hrós. En það er ekki hrós og ég vil að fólk sjái að ég er trans. Það er ekkert leyndarmál og ekkert til að skammast sín fyrir. Eða öllu heldur, ég vil að fólk geri sér grein fyrir því að trans fólk er alls konar og sís fólk er alls konar og það er ekki hægt að sjá það utan á fólki. Þessi hugmynd, að hrósa mér fyrir að líta ekki út fyrir að vera trans, er í raun birtingarmynd fordóma gagnvart trans fólki. Það á rætur að rekja í rótgrónar hugmyndir og staðalmyndir um það hvernig konur eiga að líta út og hvernig karlar eiga að líta út, og að fólk með kyntjáningu sem samræmist þessum staðalímyndum ætti að fá hrós en fólk sem hefur kyntjáningu sem eru í ósamræmi við þær ætti að vera refsað. Ég hafna þessum hugmyndum og vil að okkur sé öllum fagnað, sama hversu nálægt samfélagslegum hugmyndum um karla og konur við erum. Ég er trans karlmaður og ég er stoltur af því að vera trans karlmaður. Ég vil ekki að neinn haldi að ég sé sís karlmaður og það er ekki hrós að segja mér að ég líti ekki út fyrir að vera trans. Það væri að hafna þessum stóra hluta af sjálfum mér og líta fram hjá þessari miklu lífsreynslu sem ég hef gengið í gegnum til að fá að vera ég sjálfur. Ég óska þess að allt trans fólk, sem og allt annað fólk, fái þann stuðning og það rými sem það þarf til að fá að kynnast sjálfu sér og vera það sjálft. Saman getum við skapað öruggara samfélag fyrir okkur öll að fá að vera við sjálf, frjáls og örugg. Höfundur er trans maður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Málefni trans fólks Hinsegin Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Sjá meira
Hæ, ég heiti Alexander og ég er trans maður. Fyrir þau sem þurfa frekari útskýringu þá þýðir það að ég fékk úthlutað kvenkyni við fæðingu, allir héldu að ég væri stelpa og seinna, kona, þangað til að ég sagði þeim að ég væri í raun karlmaður. Ef ég væri sís þá hefði ég bara haldið áfram með lífið mitt sem kona, svo augljóslega þá vildi ég ekki vera sís kona. En það sem ég meina í titlinum er að ég vildi heldur ekki að ég hefði fæðst sís karlmaður. Ég er fæddur og uppalinn í litlu bæjarfélagi úti á landi. Þegar ég var að alast upp var lítið um opinberar hinsegin fyrirmyndir. Ég var með óljósa hugmynd um hvað það væri að vera samkynhneigður og hafði aldrei heyrt um trans fólk. Ég er mjög þakklátur fyrir að þegar ég var krakki þá fékk ég að vera krakki án þess að vera sett strangar skorður um hvernig stelpur eða strákar ættu að líta út og haga sér. Ég fékk að klæða mig og klippa hárið eins og ég vildi, leika við þau sem ég vildi og stunda þær íþróttir og tómstundir sem mig langaði. Mamma mín hefur sagt mér að ég var mjög ungur þegar ég neitaði að fara í kjól fyrst og því var aldrei þröngvað á mig eftir það. Barnæskan var því frekar frjáls undan ströngum kynjastaðalmyndum. Þegar kom að kynþroskaskeiðinu og unglingsárunum þá urðu þessar kröfur strangari og ég reyndi, eftir bestu getu, að vera eins og hinar stelpurnar. Samfélagsleg norm voru búin að ná festu í huganum. Þrátt fyrir mýtur um það að allt trans fólk upplifi kynþroskann sem eitt stórt áfall þá var það ekki raunin hjá mér. Ég vissi ennþá ekki að trans fólk væri til á þessum tíma en ég er heldur ekki með neinar minningar um kynama á þessum árum, en það er sú vanlíðan sem getur fylgt því að upplifa kynvitund sína á skjön við líkamlega kyneinkenni. Ég var þó farinn að átta mig á því að ég laðaðist frekar að konum en körlum og kom út sem lesbía þegar ég var 18 ára. Að koma út úr skápnum sem lesbía og fór að prófa mig áfram með karllægari kyntjáningu, sem ég fann fljótt að hentaði mér vel. Ég hef verið í kringum 22 ára þegar ég sá í fyrsta skipti trans manneskju á svipuðum aldri og ég sem talaði opinberlega um það að fara í eitthvað læknisfræðilegt ferli til þess að reyna að samræma líkama sinn við kynvitund. Ég lærði orðin yfir tilfinningar sem ég hafði alltaf haft og það var ekki aftur snúið eftir það. Það tók mig samt fjögur ár eftir það að koma út sjálfur sem trans og byrja mitt eigið læknisfræðilega ferli til að samræma líkamann minn við kynvitund mína. Í þá daga var oft talað um að fæðast í röngum líkama og ég hef átt fjölmörg tímabil þar sem ég óskaði þess að ég hefði bara fæðst sem strákur. Í dag, nokkrum árum seinna, er mjög þakklátur fyrir þessa lífsreynslu. Ég hef upplifun og reynslu sem mikill minnihluti fólks hefur og það hefur gert mig víðsýnni en ég hefði sennilega annars verið. Ég hef djúpan skilning á reynsluheimi kvenna og stúlkna sem fáir karlmenn hafa. Ég hef notað þessa reynslu til þess að mennta mig og get nú í gegnum störf mín aðstoðað annað trans fólk og fjölskyldur þeirra sem er mér mjög dýrmætt. Samt sem áður veit ég að ég tilheyri forréttindahópi innan trans samfélagsins. Ég skilgreini mig sem trans mann innan tvíhyggjunnar sem þýðir að ég er ekki kynsegin, en kynsegin fólk rekur sig á marga veggi í okkar tvískipta samfélagi. Ég uppfylli einnig margar af þeim væntingum sem fólk hefur til karlmanna, bæði í útliti og hegðun, og því á fólk oftast auðvelt með að samþykkja mig sem karlmann. Ég er sjúkratryggður á Íslandi og hef alltaf upplifað mikið fjárhagslegt öryggi og hef mjög gott stuðningsnet. Það var því ekki erfitt fyrir mig að fá aðgang að þeirri kynstaðfestandi þjónustu sem ég þurfti og biðtíminn var ekki langur eftir að ég var kominn með “greininguna”. Nær undantekningarlaust talar fólk um mig í karlkyni og segir hann þegar þau tala um og við mig og nota nafnið sem ég hef kosið mér þegar rætt er um og við mig. Ég hef aðgang að allri þessari þjónustu og þessum réttindum vegna áratuga baráttu þeirra sem ruddu brautina og börðust fyrir bættum réttindum og þjónustu fyrir trans fólk, sem til dæmis gerði mér kleift að breyta kynskráningu og nafni í Þjóðskrá. Ég hef gengið í gegnum tímabil í þessu ferli þar sem sjálfsmyndin var bjöguð og sjálfstraustið lítið. Ég var ekki öruggur með sjálfan mig og það læddust oft að mér efasemdir um að þetta væri rétta leiðin fyrir mig eða að ég myndi aldrei verða “alvöru” karlmaður. Ég notaði ekki almenningssalerni í mörg ár af ótta við að einhver myndi segja eitthvað við mig. Gleymdu því að fara í sund eða líkamsrækt eða aðra staði þar sem skiptiaðstaða er kynjaskipt. Flest hafa orðið vör við umræðuna sem hefur verið í gangi í samfélaginu nýlega um trans fólk og bakslagið sem er í gangi. Ég ætla ekki að fara nánar út í það hér en ég vil segja að ég er að upplifa í fyrsta skipti á ævinni ótta við að verða fyrir aðkasti og jafnvel ofbeldi úti á götu fyrir að vera trans manneskja á Íslandi. Ég hef aldrei viljað fela það að ég sé trans og hef frá því að ég kom út úr skápnum talað mjög opinskátt um mig og mitt ferli. Ég er einnig með kyntjáningu sem er innan þess ramma sem samfélagið hefur skilgreint fyrir kyntjáningu karlmanna. Það veldur því að ég fæ oft að heyra einhverja útgáfu af setningunni: “Ég hefði aldrei giskað á að þú værir trans.” Ég veit að fólk sem segir þetta meinar vel og meinar þetta sem hrós. En það er ekki hrós og ég vil að fólk sjái að ég er trans. Það er ekkert leyndarmál og ekkert til að skammast sín fyrir. Eða öllu heldur, ég vil að fólk geri sér grein fyrir því að trans fólk er alls konar og sís fólk er alls konar og það er ekki hægt að sjá það utan á fólki. Þessi hugmynd, að hrósa mér fyrir að líta ekki út fyrir að vera trans, er í raun birtingarmynd fordóma gagnvart trans fólki. Það á rætur að rekja í rótgrónar hugmyndir og staðalmyndir um það hvernig konur eiga að líta út og hvernig karlar eiga að líta út, og að fólk með kyntjáningu sem samræmist þessum staðalímyndum ætti að fá hrós en fólk sem hefur kyntjáningu sem eru í ósamræmi við þær ætti að vera refsað. Ég hafna þessum hugmyndum og vil að okkur sé öllum fagnað, sama hversu nálægt samfélagslegum hugmyndum um karla og konur við erum. Ég er trans karlmaður og ég er stoltur af því að vera trans karlmaður. Ég vil ekki að neinn haldi að ég sé sís karlmaður og það er ekki hrós að segja mér að ég líti ekki út fyrir að vera trans. Það væri að hafna þessum stóra hluta af sjálfum mér og líta fram hjá þessari miklu lífsreynslu sem ég hef gengið í gegnum til að fá að vera ég sjálfur. Ég óska þess að allt trans fólk, sem og allt annað fólk, fái þann stuðning og það rými sem það þarf til að fá að kynnast sjálfu sér og vera það sjálft. Saman getum við skapað öruggara samfélag fyrir okkur öll að fá að vera við sjálf, frjáls og örugg. Höfundur er trans maður.
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar