„Laxaastmi“ tekinn alvarlega fyrir vestan Oddur Ævar Gunnarsson skrifar 4. október 2024 10:31 Stein Ove Tveiten forstjóri Arctic Fish, Kristján Rúnar Kristjánsson framkvæmdastjóri Í Laxavinnslunni Drimlu og Gauti Geirsson framkvæmdastjóri Háafells. Arctic Fish sér um slátrun á öllum laxi Háafells í laxavinnslu Arctic Fish í Bolungarvík. Arctic Fish Framkvæmdastjóri laxavinnslu hjá Arctic Fish í Bolungarvík segir öndunarfærasjúkdóma líkt og „laxaastma“ vera raunverulegt vandamál í sjávarútvegi sem forsvarsmenn fyrirtækisins taki alvarlega. Hann segir að í sláturhúsi fyrirtækisins sé heilsa og vellíðan starfsmanna í fyrirrúmi. Þetta er meðal þess sem fram kemur í yfirlýsingu Kristjáns Rúnars Kristjánssonar rekstrarstjóra Arctic Fish laxeldisfélags á Vestfjörðum. Tilefnið er umfjöllun norska ríkisútvarpsins sem Vísir greindi frá í gær þar sem fram kemur að norskir læknar séu áhyggjufullir yfir stöðu mála vegna alvarlegra öndunarfærasjúkdóma hjá starfsfólki sem vinnur við slátrun og pökkun á eldislaxi í Noregi. Fyrirbrigðið hefur hlotið viðurnefnið „laxaastmi“ og hlýst af því þegar andað er að sér vatnsúða sem inniheldur örsmáar agnir af laxaholdi, bakteríum og aðra vessa úr laxinum. Vandamálin séu ekki bundin við laxeldi „Laxeldi á Íslandi hefur verið undir smásjá fjölmiðla og því fylgja oft neikvæðar fréttir. Vissulega hafa komið upp atriði sem vert er að gagnrýna, en það er líka margt jákvætt að gerast í greininni sem hefur fengið minni athygli,“ segir Kristján í yfirlýsingu sinni. „Við teljum mikilvægt að þegar greinar eins og þessi koma fram, séu þær settar í rétt samhengi og ekki gerðar að „click bait“ fréttum til að uppfylla þarfir þeirra sem eru andvígir fiskeldi fyrir neikvæðar fyrirsagnir. Það er brýnt að miðla heildarmyndinni, þar sem bæði áskoranir og lausnir eru ræddar á sanngjarnan hátt.“ Hann tekur fram að öndunarfæravandamál líkt og fjallað sé um af NRK sé raunveruleg áskorun sem tekið sé alvarlega. Kristján segir vandamálin þó alls ekki bundin við laxeldi. „Heldur tengjast þau þeim vinnuaðstæðum sem ríkja í sjávarútvegi almennt. Hvort sem verið er að vinna með eldislax, villtan lax, þorsk, síld eða rækju þá geta öndunarfærasjúkdómar komið upp vegna svifagna eins og próteina úr fiski, örsmárra vatnsdropa í loftinu, raka og lágs hitastigs í vinnslustöðvum. Þessi umhverfisáhrif geta leitt til ertingu í öndunarfærum eða ofnæmisviðbragða hjá næmum einstaklingum.“ Sé fjórum sinnum algengara í rækjuvinnslu Kristján segir rannsóknir sýna að þetta sé algengt vandamál í sjávarútvegi almennt, ekki bara vinnslu á laxi. Þá vísar hann til rannsóknar frá Aalborg háskóla þar sem komið hafi fram að tíu prósent starfsmanna í sjávarútvegi á Grænlandi hafi þjáðst af astma tengdum starfinu. Þar sé ekki unninn lax heldur krabbi, rækja og grálúða. Það sýni að öndunarfæraáhrif í sjávarútvegi séu ekki einangruð við vinnslu á lax úr eldi. „Einnig er vert að nefna eldri rannsókn frá Háskólasjúkrahúsinu í Tromsø frá árinu 2002, sem sýndi að öndunarfæravandamál voru mun algengari hjá starfsfólki í rækjuvinnslustöðvum og en í laxavinnslustöðvum. Ofnæmisviðbrögð voru fjórum sinnum algengari í rækjuiðnaðinum og tvöfalt algengari í hvítfiskvinnslu miðað við laxavinnsluna,“ skrifar Kristján. „Önnur rannsókn frá árinu 2015 sem var birt í International journal of occupational and environmental health bar saman hversu algengur astmi var meðal starfsfólks í laxavinnslu og sjómanna á frystitogurum. Niðurstaða rannsóknarinnar var að öndunarfæravandamál voru meira en tvöfalt algengari meðal togarasjómannana en hjá þeim sem vinna unnu í laxvinnslum.“ Hann segir mikilvægt að skilja að öndunarfærasjúkdómar og astmi tengdir starfi séu ekki bundnir við sjávarútveginn. Heilbrigðisyfirvöld í Bandaríkjunum hafi tekið saman tölur um tíðni astma eftir starfsgreinum árið 2013 og samkvæmt því sem þar komi sé astmi algengastur hjá starfsfólki í heilbrigðisþjónustu. Loftgæði í Bolungarvík í fyrirrúmi „Greinin vekur athygli á raunverulegu vandamáli í sjávarútvegi, sem við tökum alvarlega. Með réttum aðgerðum er hægt að draga verulega úr líkum á því að starfsfólk verði fyrir óþægindum sem þróast út í astma. Í sláturhúsi Arctic Fish, Drimlu, er heilsa og vellíðan starfsmanna í fyrirrúmi,“ skrifar Kristján. „Þetta var haft í huga við byggingu vinnslunnar í Bolungarvík og því var fjárfest í mjög öflugu loftræstikerfi til að tryggja loftgæði með því að stýra rakastigi, hitastigi og loftflæði. Þessar mótvægisaðgerðir draga úr magni svifagna í loftinu og stuðla þannig að betra og heilbrigðara vinnuumhverfi. Hjá Arctic Fish erum staðráðin í að tryggja öruggt og heilbrigt vinnuumhverfi fyrir okkar starfsfólk og munum áfram fjárfesta í kerfum og starfsháttum sem vernda heilsu þeirra.“ Lax Fiskeldi Bolungarvík Mest lesið Íslenskur morðingi í Bandaríkjunum: „Gerðu það pabbi, ekki gleyma mér“ Innlent Átökin ná nýjum hæðum Erlent Tók málin í eigin hendur og opnar dagforeldravef Innlent Blasi illa við að það eigi að troða áformunum í gegnum kerfið Innlent Hópsmit á Mánagarði ein „alvarlegasta uppákoma af þessu tagi“ Innlent Þjófar réðust á starfsmann verslunar Innlent Sérstakur saksóknari gerði samning við PPP Innlent Metfjöldi sjálfsvígssímtala og hætt við þjónustuskerðingu Innlent Borgarstjóri í Bandaríkjunum handtekinn vegna mótmæla Erlent Ökumaðurinn hefur gefið sig fram Innlent Fleiri fréttir Efnahags- og viðskiptanefnd taki fyrir „tvöföldun á skatti“ Samningurinn nauðsynlegur og ekkert athugavert við hann Samningur saksóknara, þras á Alþingi og bakgarðshlaup í blíðunni Lögreglan á Suðurlandi rannsakar gagnastuldinn Tók málin í eigin hendur og opnar dagforeldravef Skjálfti upp á 3,1 við Herðubreið Sérstakur saksóknari gerði samning við PPP Íslenskur morðingi í Bandaríkjunum: „Gerðu það pabbi, ekki gleyma mér“ Þjófar réðust á starfsmann verslunar Blasi illa við að það eigi að troða áformunum í gegnum kerfið Metfjöldi sjálfsvígssímtala og hætt við þjónustuskerðingu Hópsmit á Mánagarði ein „alvarlegasta uppákoma af þessu tagi“ Ökumaðurinn hefur gefið sig fram Gagnaþjófnaður til rannsóknar á þremur stöðum Íbúasamtök vilja láta endurskoða rafrænt eftirlit Bílastæðasjóðs Víðfeðm rannsókn, baunað á skólaþorp á bílastæði og stórvirki Mál Margrétar fyrir opnum tjöldum Útilokað að þeir hafi ekki vitað af efnunum og fá þunga dóma „Enn sem er komið er staðan óbreytt og orð Sönnu ósönn“ Munu geta aðgreint fanga eftir alvarleika brota í nýju fangelsi Nótt innbrota í Laugardal: „Ömurlegt að það sé verið að fara inn í bílana en vandamálið er stærra“ Ólafur Þór segir ekki tilefni til afsagnar Túnin aftur rennandi blaut en spáð hlýindum í næstu viku Framkvæmdir á hólmanum í fullum gangi Þingmenn slá Íslandsmet Krefst svara frá MAST vegna eftirlits með blóðmerum Kristrún ræddi við Trump og Selenskíj á fundi JEF-ríkja Jákvæður tónn í Norðurþingi um samstarf við Carbfix Íslandsmet á Alþingi og saksóknarar gagnrýndir Telur að Ólafur Þór og Sigríður hljóti að víkja við rannsókn málsins Sjá meira
Þetta er meðal þess sem fram kemur í yfirlýsingu Kristjáns Rúnars Kristjánssonar rekstrarstjóra Arctic Fish laxeldisfélags á Vestfjörðum. Tilefnið er umfjöllun norska ríkisútvarpsins sem Vísir greindi frá í gær þar sem fram kemur að norskir læknar séu áhyggjufullir yfir stöðu mála vegna alvarlegra öndunarfærasjúkdóma hjá starfsfólki sem vinnur við slátrun og pökkun á eldislaxi í Noregi. Fyrirbrigðið hefur hlotið viðurnefnið „laxaastmi“ og hlýst af því þegar andað er að sér vatnsúða sem inniheldur örsmáar agnir af laxaholdi, bakteríum og aðra vessa úr laxinum. Vandamálin séu ekki bundin við laxeldi „Laxeldi á Íslandi hefur verið undir smásjá fjölmiðla og því fylgja oft neikvæðar fréttir. Vissulega hafa komið upp atriði sem vert er að gagnrýna, en það er líka margt jákvætt að gerast í greininni sem hefur fengið minni athygli,“ segir Kristján í yfirlýsingu sinni. „Við teljum mikilvægt að þegar greinar eins og þessi koma fram, séu þær settar í rétt samhengi og ekki gerðar að „click bait“ fréttum til að uppfylla þarfir þeirra sem eru andvígir fiskeldi fyrir neikvæðar fyrirsagnir. Það er brýnt að miðla heildarmyndinni, þar sem bæði áskoranir og lausnir eru ræddar á sanngjarnan hátt.“ Hann tekur fram að öndunarfæravandamál líkt og fjallað sé um af NRK sé raunveruleg áskorun sem tekið sé alvarlega. Kristján segir vandamálin þó alls ekki bundin við laxeldi. „Heldur tengjast þau þeim vinnuaðstæðum sem ríkja í sjávarútvegi almennt. Hvort sem verið er að vinna með eldislax, villtan lax, þorsk, síld eða rækju þá geta öndunarfærasjúkdómar komið upp vegna svifagna eins og próteina úr fiski, örsmárra vatnsdropa í loftinu, raka og lágs hitastigs í vinnslustöðvum. Þessi umhverfisáhrif geta leitt til ertingu í öndunarfærum eða ofnæmisviðbragða hjá næmum einstaklingum.“ Sé fjórum sinnum algengara í rækjuvinnslu Kristján segir rannsóknir sýna að þetta sé algengt vandamál í sjávarútvegi almennt, ekki bara vinnslu á laxi. Þá vísar hann til rannsóknar frá Aalborg háskóla þar sem komið hafi fram að tíu prósent starfsmanna í sjávarútvegi á Grænlandi hafi þjáðst af astma tengdum starfinu. Þar sé ekki unninn lax heldur krabbi, rækja og grálúða. Það sýni að öndunarfæraáhrif í sjávarútvegi séu ekki einangruð við vinnslu á lax úr eldi. „Einnig er vert að nefna eldri rannsókn frá Háskólasjúkrahúsinu í Tromsø frá árinu 2002, sem sýndi að öndunarfæravandamál voru mun algengari hjá starfsfólki í rækjuvinnslustöðvum og en í laxavinnslustöðvum. Ofnæmisviðbrögð voru fjórum sinnum algengari í rækjuiðnaðinum og tvöfalt algengari í hvítfiskvinnslu miðað við laxavinnsluna,“ skrifar Kristján. „Önnur rannsókn frá árinu 2015 sem var birt í International journal of occupational and environmental health bar saman hversu algengur astmi var meðal starfsfólks í laxavinnslu og sjómanna á frystitogurum. Niðurstaða rannsóknarinnar var að öndunarfæravandamál voru meira en tvöfalt algengari meðal togarasjómannana en hjá þeim sem vinna unnu í laxvinnslum.“ Hann segir mikilvægt að skilja að öndunarfærasjúkdómar og astmi tengdir starfi séu ekki bundnir við sjávarútveginn. Heilbrigðisyfirvöld í Bandaríkjunum hafi tekið saman tölur um tíðni astma eftir starfsgreinum árið 2013 og samkvæmt því sem þar komi sé astmi algengastur hjá starfsfólki í heilbrigðisþjónustu. Loftgæði í Bolungarvík í fyrirrúmi „Greinin vekur athygli á raunverulegu vandamáli í sjávarútvegi, sem við tökum alvarlega. Með réttum aðgerðum er hægt að draga verulega úr líkum á því að starfsfólk verði fyrir óþægindum sem þróast út í astma. Í sláturhúsi Arctic Fish, Drimlu, er heilsa og vellíðan starfsmanna í fyrirrúmi,“ skrifar Kristján. „Þetta var haft í huga við byggingu vinnslunnar í Bolungarvík og því var fjárfest í mjög öflugu loftræstikerfi til að tryggja loftgæði með því að stýra rakastigi, hitastigi og loftflæði. Þessar mótvægisaðgerðir draga úr magni svifagna í loftinu og stuðla þannig að betra og heilbrigðara vinnuumhverfi. Hjá Arctic Fish erum staðráðin í að tryggja öruggt og heilbrigt vinnuumhverfi fyrir okkar starfsfólk og munum áfram fjárfesta í kerfum og starfsháttum sem vernda heilsu þeirra.“
Lax Fiskeldi Bolungarvík Mest lesið Íslenskur morðingi í Bandaríkjunum: „Gerðu það pabbi, ekki gleyma mér“ Innlent Átökin ná nýjum hæðum Erlent Tók málin í eigin hendur og opnar dagforeldravef Innlent Blasi illa við að það eigi að troða áformunum í gegnum kerfið Innlent Hópsmit á Mánagarði ein „alvarlegasta uppákoma af þessu tagi“ Innlent Þjófar réðust á starfsmann verslunar Innlent Sérstakur saksóknari gerði samning við PPP Innlent Metfjöldi sjálfsvígssímtala og hætt við þjónustuskerðingu Innlent Borgarstjóri í Bandaríkjunum handtekinn vegna mótmæla Erlent Ökumaðurinn hefur gefið sig fram Innlent Fleiri fréttir Efnahags- og viðskiptanefnd taki fyrir „tvöföldun á skatti“ Samningurinn nauðsynlegur og ekkert athugavert við hann Samningur saksóknara, þras á Alþingi og bakgarðshlaup í blíðunni Lögreglan á Suðurlandi rannsakar gagnastuldinn Tók málin í eigin hendur og opnar dagforeldravef Skjálfti upp á 3,1 við Herðubreið Sérstakur saksóknari gerði samning við PPP Íslenskur morðingi í Bandaríkjunum: „Gerðu það pabbi, ekki gleyma mér“ Þjófar réðust á starfsmann verslunar Blasi illa við að það eigi að troða áformunum í gegnum kerfið Metfjöldi sjálfsvígssímtala og hætt við þjónustuskerðingu Hópsmit á Mánagarði ein „alvarlegasta uppákoma af þessu tagi“ Ökumaðurinn hefur gefið sig fram Gagnaþjófnaður til rannsóknar á þremur stöðum Íbúasamtök vilja láta endurskoða rafrænt eftirlit Bílastæðasjóðs Víðfeðm rannsókn, baunað á skólaþorp á bílastæði og stórvirki Mál Margrétar fyrir opnum tjöldum Útilokað að þeir hafi ekki vitað af efnunum og fá þunga dóma „Enn sem er komið er staðan óbreytt og orð Sönnu ósönn“ Munu geta aðgreint fanga eftir alvarleika brota í nýju fangelsi Nótt innbrota í Laugardal: „Ömurlegt að það sé verið að fara inn í bílana en vandamálið er stærra“ Ólafur Þór segir ekki tilefni til afsagnar Túnin aftur rennandi blaut en spáð hlýindum í næstu viku Framkvæmdir á hólmanum í fullum gangi Þingmenn slá Íslandsmet Krefst svara frá MAST vegna eftirlits með blóðmerum Kristrún ræddi við Trump og Selenskíj á fundi JEF-ríkja Jákvæður tónn í Norðurþingi um samstarf við Carbfix Íslandsmet á Alþingi og saksóknarar gagnrýndir Telur að Ólafur Þór og Sigríður hljóti að víkja við rannsókn málsins Sjá meira