Leiðréttum launin Álfhildur Leifsdóttir skrifar 8. október 2024 08:16 Í umræðu um menntamál er gjarnan komið inn á þá staðreynd að starfandi menntuðum kennurum fækkar og leiðbeinendum fjölgar. Að fjölga kennaranemum hefur verið sérstakt átaksverkefni sem er vel, og er áframhaldandi átak í fjölgun kennara sér þáttur í yfirstandandi aðgerðum í menntaumbótum. Þó er staðan sú að einn af hverjum fimm sem starfar í skólastofum landsins er leiðbeinandi án kennsluréttinda og bendir fátt til þess að sú staða breytist til batnaðar í komandi framtíð þrátt fyrir þessi átaksverkefni. Kennarar eru starfandi víða annarsstaðar en í skólastofunum, þeir hverfa gjarna til annarra starfa, enda eftirsótt vinnuafl verandi almennt fjölhæft og öflugt starfsfólk með fimm ára háskólanám. Í umræðunni er gjarnan skautað fram hjá hinu augljósa svari við skjótri fjölgun á kennaramenntuðum í grunnskólana. Laun. Það er áhugavert en um leið dapurlegt að skoða launaþróun síðustu ára hjá þeirri kvennastétt sem kennarastéttin er. Meðfylgjandi mynd sýnir kaupmáttarbreytingar grunntímakaups ákveðinna hópa frá árunum 2019 til 2024. Meðal þess sem lesa má af myndinni er að kaupmáttarbreytingar félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum voru um 7,5% en sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB voru tæplega 20%. Til að setja þetta í betra samhengi er hér fyrir neðan mynd sem sýnir meðaltal reglulegra mánaðarlauna fullvinnandi sérfræðinga á árinu 2023 eftir atvinnugreinum. Af myndinni má meðal annars sjá að meðallaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi voru 725 þús.kr. árið 2023 en 896 þús.kr. í atvinnugreininni Upplýsingar og fjarskipti, eða 24% hærri. Sambærilegt meðaltal launa sérfræðinga á almennum markaði var 1.083 þús.kr. sem er 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Það er augljóst að sérfræðingar í fræðslustarfsemi hafa orðið eftir í launaþróun miðað við aðra sérfræðinga og telur listinn þó ekki upp þá sem hæstu launin hafa í samfélaginu. Kennarar hafa samið um laun á erfiðum tímum, gefið eftir og verið samfélagsvænir. Það sýna staðreyndir í þessum tölulegum gögnum. Launamunur kennara og annara sérfræðinga er orðinn gríðarlegur. En starfið snýst vissulega ekki eingöngu um launaseðilinn. Í kennarastarfið velst fólk sem brennur fyrir menntun barna og ber hag þeirra fyrir brjósti umfram allt annað. Kennarar skipta afar máli fyrir tugþúsunda grunnskólanemenda og eru fasti punkturinn í lífi þeirra stærsta hluta ársins. Síbreytilegt samfélag endurspeglast í starfi kennarana sem þurfa daglega að takast faglega á við ýmsar áskoranir í sínu starfi, enda eru menntamál bæði flókin og viðkvæmur málaflokkur. Engar áskoranir eru þó óyfirstíganlegar ef samvinna við heimilin er góð og faglegur stuðningur til staðar. Kennarar endurmennta sig utan vinnutíma á hverju ári samkvæmt skilgreindum tímum í samningum og bæta þannig bæði við þekkingu sína og viðhalda fagmennsku sinni sem sérfræðingar í menntamálum. Barátta kennara fyrir bættum kjörum er þó fyrst og fremst til þess að efla skólastarfið með fagmönnum sem eru ánægðir með sitt starfsumhverfi. Ánægðir með þann stuðning sem þarf, með námskrána og námsgögn, ánægðir með samvinnu við heimilin en ekki síst ánægðir með að þeirra mikilvæga starf sé metið til launa til jafns á við aðra sérfræðinga. Á nýafstöðnu og vel sóttu Menntaþingi voru þátttakendur beðnir að svara í enu orði hvað væri mikilvægast að efla í íslensku menntakerfi. Þau orð sem oftast komu fyrir voru; kennaramenntun, fagmennska, virðing og samvinna. Samfélagið okkar veit að það skiptir máli að öflugt fagfólk starfi með börnum landsins á öllum skólastigum. Verum samtaka um að auka virðingu kennarastarfsins og áhuga á því með tilheyrandi jákvæðum áhrifum á skólabrag, vinnuumhverfi og aðbúnað fyrir börn þessa lands. Ef við viljum halda því fagmenntaða fólki sem tilheyrir kennarastéttinni, fá þá kennara sem sinna öðrum störfum til að snúa aftur í kennslu og ekki síst laða ungt fólk að kennaranámi þá eru launakjörin lykilþáttur. Leiðréttum launin. Höfundur er grunnskólakennari og formaður Kennarasambands Norðurlands vestra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Álfhildur Leifsdóttir Kjaramál Skóla- og menntamál Grunnskólar Mest lesið Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson Skoðun Hingað og ekki lengra – Um þögnina sem styður ofbeldi Halldóra Sigríður Sveinsdóttir Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson Skoðun Skoðun Skoðun Símafrí á skólatíma Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ömurlegur fyrri hálfleikur – en er enn von? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Vitund, virðing og von: Jafningjastuðningur í brennidepli Nína Eck skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra – Um þögnina sem styður ofbeldi Halldóra Sigríður Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson skrifar Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson skrifar Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir skrifar Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson skrifar Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Bataskólinn – fyrir þig? Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Samstarf um loftslagsmál og grænar lausnir Sigurður Hannesson,Nótt Thorberg skrifar Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Grunnstoðir sveitarfélagsins efldar til muna Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Laugarnestangi - til allrar framtíðar Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur um atburðina á Gaza Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Öryggi geðheilbrigðis Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Mjóddin og pólitík pírata Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Okkar eigin Don Kíkóti Kjartan Jónsson skrifar Skoðun Sýnum í verki að okkur er ekki sama Anna Sigga Jökuls Ragnheiðardóttir skrifar Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Drúsar og hörmungarnar í Suwayda Armando Garcia skrifar Skoðun Hjarta samfélagsins í Þorlákshöfn slær við höfnina Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Marserum fyrir jafnrétti í íþróttum Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar Skoðun Öflugt atvinnulíf í Hafnarfirði Valdimar Víðisson skrifar Sjá meira
Í umræðu um menntamál er gjarnan komið inn á þá staðreynd að starfandi menntuðum kennurum fækkar og leiðbeinendum fjölgar. Að fjölga kennaranemum hefur verið sérstakt átaksverkefni sem er vel, og er áframhaldandi átak í fjölgun kennara sér þáttur í yfirstandandi aðgerðum í menntaumbótum. Þó er staðan sú að einn af hverjum fimm sem starfar í skólastofum landsins er leiðbeinandi án kennsluréttinda og bendir fátt til þess að sú staða breytist til batnaðar í komandi framtíð þrátt fyrir þessi átaksverkefni. Kennarar eru starfandi víða annarsstaðar en í skólastofunum, þeir hverfa gjarna til annarra starfa, enda eftirsótt vinnuafl verandi almennt fjölhæft og öflugt starfsfólk með fimm ára háskólanám. Í umræðunni er gjarnan skautað fram hjá hinu augljósa svari við skjótri fjölgun á kennaramenntuðum í grunnskólana. Laun. Það er áhugavert en um leið dapurlegt að skoða launaþróun síðustu ára hjá þeirri kvennastétt sem kennarastéttin er. Meðfylgjandi mynd sýnir kaupmáttarbreytingar grunntímakaups ákveðinna hópa frá árunum 2019 til 2024. Meðal þess sem lesa má af myndinni er að kaupmáttarbreytingar félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum voru um 7,5% en sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB voru tæplega 20%. Til að setja þetta í betra samhengi er hér fyrir neðan mynd sem sýnir meðaltal reglulegra mánaðarlauna fullvinnandi sérfræðinga á árinu 2023 eftir atvinnugreinum. Af myndinni má meðal annars sjá að meðallaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi voru 725 þús.kr. árið 2023 en 896 þús.kr. í atvinnugreininni Upplýsingar og fjarskipti, eða 24% hærri. Sambærilegt meðaltal launa sérfræðinga á almennum markaði var 1.083 þús.kr. sem er 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Það er augljóst að sérfræðingar í fræðslustarfsemi hafa orðið eftir í launaþróun miðað við aðra sérfræðinga og telur listinn þó ekki upp þá sem hæstu launin hafa í samfélaginu. Kennarar hafa samið um laun á erfiðum tímum, gefið eftir og verið samfélagsvænir. Það sýna staðreyndir í þessum tölulegum gögnum. Launamunur kennara og annara sérfræðinga er orðinn gríðarlegur. En starfið snýst vissulega ekki eingöngu um launaseðilinn. Í kennarastarfið velst fólk sem brennur fyrir menntun barna og ber hag þeirra fyrir brjósti umfram allt annað. Kennarar skipta afar máli fyrir tugþúsunda grunnskólanemenda og eru fasti punkturinn í lífi þeirra stærsta hluta ársins. Síbreytilegt samfélag endurspeglast í starfi kennarana sem þurfa daglega að takast faglega á við ýmsar áskoranir í sínu starfi, enda eru menntamál bæði flókin og viðkvæmur málaflokkur. Engar áskoranir eru þó óyfirstíganlegar ef samvinna við heimilin er góð og faglegur stuðningur til staðar. Kennarar endurmennta sig utan vinnutíma á hverju ári samkvæmt skilgreindum tímum í samningum og bæta þannig bæði við þekkingu sína og viðhalda fagmennsku sinni sem sérfræðingar í menntamálum. Barátta kennara fyrir bættum kjörum er þó fyrst og fremst til þess að efla skólastarfið með fagmönnum sem eru ánægðir með sitt starfsumhverfi. Ánægðir með þann stuðning sem þarf, með námskrána og námsgögn, ánægðir með samvinnu við heimilin en ekki síst ánægðir með að þeirra mikilvæga starf sé metið til launa til jafns á við aðra sérfræðinga. Á nýafstöðnu og vel sóttu Menntaþingi voru þátttakendur beðnir að svara í enu orði hvað væri mikilvægast að efla í íslensku menntakerfi. Þau orð sem oftast komu fyrir voru; kennaramenntun, fagmennska, virðing og samvinna. Samfélagið okkar veit að það skiptir máli að öflugt fagfólk starfi með börnum landsins á öllum skólastigum. Verum samtaka um að auka virðingu kennarastarfsins og áhuga á því með tilheyrandi jákvæðum áhrifum á skólabrag, vinnuumhverfi og aðbúnað fyrir börn þessa lands. Ef við viljum halda því fagmenntaða fólki sem tilheyrir kennarastéttinni, fá þá kennara sem sinna öðrum störfum til að snúa aftur í kennslu og ekki síst laða ungt fólk að kennaranámi þá eru launakjörin lykilþáttur. Leiðréttum launin. Höfundur er grunnskólakennari og formaður Kennarasambands Norðurlands vestra.
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun
Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar
Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Tímamóta umbætur í nýju kerfi almannatrygginga Huld Magnúsdóttir,Sigríður Dóra Magnúsdóttir,Unnur Sverrisdóttir,Vigdís Jónsdóttir skrifar
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun