Illuminati varð táknmynd ótta við ósýnileg öfl Jakob Bjarnar skrifar 28. apríl 2025 10:23 Þau Eiríkur og Hulda halda áfram að þæfa sig í gegnum heim samsæriskenninganna og nú er komið að hinni mjög svo dularfullu Illuminati-leynireglu. vísir/vilhelm Goðsögnin um Illuminati-leyniregluna er ein sú lífseigasta í sögu samsæriskenninga enda er hugmyndin um ósýnilega valdaklíku sem stýri framgangi mannkynssögunnar í senn heillandi og ógnvekjandi. Raunverulega saga Illuminati er þó allt önnur en margur hyggur, líkt og fram kemur í nýjasta þætti Skuggavaldsins, hlaðvarps þar sem prófessorarnir Hulda Þórisdóttir og Eiríkur Bergmann skoða samsæriskenningar frá fræðilegu og menningarlegu sjónarhorni. Háleitar hugmyndir í skugganum Árið 1776, þegar heimurinn var að vakna til vitundar um mátt skynseminnar, kaus ungur prófessor í Bæjaralandi, Adam Weishaupt að fara þá leið að stofna leynifélag sem hann kallaði upphaflega „Reglu hinna fullkomnanlegu“. Markmiðið var að hrista af sér ok kirkjuvaldsins og byggja betra samfélag á grunni rökhugsunar og fræðslu. Þetta félag – sem síðar tók á sig nafnið Illuminati – starfaði sannarlega í skugganum og hafði háleitar hugmyndir. Það sótti í táknfræði frímúrara, bjó yfir stigveldi og dulnefnum, og nýtti leyndarhyggju til að efla áhrif sín. Þótt félagið væri skammlíft og lagt niður innan áratugar, hefur sagan um Illuminati lifað áfram – ekki sem stofnun, heldur sem goðsögn. Í þættinum greina þau Eiríkur og Hulda þennan uppruna Illuminati og umbreytingu þess úr hugsjónahreyfingu í tákn yfir ósýnileg völd, hvernig samtíminn hefur blásið nýju lífi í mýtuna, þar sem Illuminati er tengt öllu frá frímúrurum og Goethe til Beyoncé og Jay-Z. Þversögn um upplýsingaflæði og leynd Meðlimir Illuminati, sem þurftu að standast próf og helgisiði, áttu að hafna yfirráðum trúar og ríkisvalds – en innan eigin strangrar valdabyggingar. Þessi mótsögn, milli frelsis og skuggavalds, endurspeglast enn í samtímanum: á tímum upplýsingaflæðis, tortryggni og leyndarhugsunar. Þegar Illuminati féll, eftir innri sundrungu og aukna tortryggni stjórnvalda, hvarf félagið ekki úr sögunni – heldur varð einskonar táknmynd ótta við ósýnileg öfl. Frá 19. öld hefur Illuminati endurómað í samsæriskenningum sem tengjast stórviðburðum sögunnar, og í dag lifa táknin áfram í dægurmenningu og popptónlist. Fyrsti þáttur Skuggavaldsins um Illuminati segir þessa sögu: af draumi um upplýst samfélag sem varð að mýtu um hulið vald. Í næsta þætti verður rýnt í hvernig goðsögnin um Illuminati festi sig í sessi sem ein áhrifamesta samsæriskenning samtímans. Þáttinn í heild má heyra að neðan. Hlaðvörp Skuggavaldið Mest lesið Innlit: „Ég bý í draumahúsinu“ Lífið Svikarar höfðu fjórar milljónir af Aroni Can Lífið „Gerði grín að líkamanum mínum og sagði að ég ætti að tala minna“ Lífið Stjörnulífið: „Bið ekki um meira“ Lífið Áhrifavaldur greiddi sextán milljónir fyrir auglýsingar á samfélagsmiðlum: „Hvar eru allir peningarnir?” Lífið Óttast að hann sé fyrsta fórnarlamb flugunnar Lífið Nóa-Siríus fjölskyldan fyrrverandi selur súkkulaðihöll Lífið Öðruvísi líf: „Þar var konum og börnum stillt upp og þau skotin“ Áskorun „Setti sjálfa mig í fyrsta sæti og hef aldrei verið hamingjusamari“ Lífið „Við María eigum rosalega fallegt samband og erum þakklát hvort fyrir annað“ Lífið Fleiri fréttir Innlit: „Ég bý í draumahúsinu“ „Gerði grín að líkamanum mínum og sagði að ég ætti að tala minna“ Óttast að hann sé fyrsta fórnarlamb flugunnar Fögnuðu fallegri og óvæntri vináttu Svikarar höfðu fjórar milljónir af Aroni Can „Setti sjálfa mig í fyrsta sæti og hef aldrei verið hamingjusamari“ Hvetur hávaxnar stelpur til að vera stoltar af hæð sinni Stjörnulífið: „Bið ekki um meira“ „Við María eigum rosalega fallegt samband og erum þakklát hvort fyrir annað“ Nóa-Siríus fjölskyldan fyrrverandi selur súkkulaðihöll Fær ógeðistilfinningu eftir fullnægingu Hugleiki Dagssyni hent út af Facebook Áhrifavaldur greiddi sextán milljónir fyrir auglýsingar á samfélagsmiðlum: „Hvar eru allir peningarnir?” Íslenska stelpan sem eltir drauminn í Los Angeles Sam Rivers úr Limp Bizkit látinn Krakkatían: IKEA-geitin, októberfest og reikistjarna Tveir skiptu með sér sjöfalda pottinum Dýri kveður Íþróttaálfinn eftir tuttugu ár Fjögur hundruð milljónir króna í skjalatösku í Hveragerði Fjórir á lista Páls hættir við „Vinir mínir settu stöðugt út á mig og niðurlægðu mig“ Mikil og góð stemning á uppskeruhátíð Skaftárhrepps Andri Björns stendur vaktina allar helgar „Af hverju ætti ég að lifa lífi mínu svona?“ Fær reglulega að heyra: „Þú lékst Skara!“ Heiðrar minningu vinar síns með því að elta draumana Fréttatía vikunnar: Vaxtamálið, eldsvoði og pítsusósa Aron Can sprengdi risastóra graftarbólu á hundinum Cillian mærir Kiljan Slíta sambandinu en vinna áfram saman Sjá meira
Raunverulega saga Illuminati er þó allt önnur en margur hyggur, líkt og fram kemur í nýjasta þætti Skuggavaldsins, hlaðvarps þar sem prófessorarnir Hulda Þórisdóttir og Eiríkur Bergmann skoða samsæriskenningar frá fræðilegu og menningarlegu sjónarhorni. Háleitar hugmyndir í skugganum Árið 1776, þegar heimurinn var að vakna til vitundar um mátt skynseminnar, kaus ungur prófessor í Bæjaralandi, Adam Weishaupt að fara þá leið að stofna leynifélag sem hann kallaði upphaflega „Reglu hinna fullkomnanlegu“. Markmiðið var að hrista af sér ok kirkjuvaldsins og byggja betra samfélag á grunni rökhugsunar og fræðslu. Þetta félag – sem síðar tók á sig nafnið Illuminati – starfaði sannarlega í skugganum og hafði háleitar hugmyndir. Það sótti í táknfræði frímúrara, bjó yfir stigveldi og dulnefnum, og nýtti leyndarhyggju til að efla áhrif sín. Þótt félagið væri skammlíft og lagt niður innan áratugar, hefur sagan um Illuminati lifað áfram – ekki sem stofnun, heldur sem goðsögn. Í þættinum greina þau Eiríkur og Hulda þennan uppruna Illuminati og umbreytingu þess úr hugsjónahreyfingu í tákn yfir ósýnileg völd, hvernig samtíminn hefur blásið nýju lífi í mýtuna, þar sem Illuminati er tengt öllu frá frímúrurum og Goethe til Beyoncé og Jay-Z. Þversögn um upplýsingaflæði og leynd Meðlimir Illuminati, sem þurftu að standast próf og helgisiði, áttu að hafna yfirráðum trúar og ríkisvalds – en innan eigin strangrar valdabyggingar. Þessi mótsögn, milli frelsis og skuggavalds, endurspeglast enn í samtímanum: á tímum upplýsingaflæðis, tortryggni og leyndarhugsunar. Þegar Illuminati féll, eftir innri sundrungu og aukna tortryggni stjórnvalda, hvarf félagið ekki úr sögunni – heldur varð einskonar táknmynd ótta við ósýnileg öfl. Frá 19. öld hefur Illuminati endurómað í samsæriskenningum sem tengjast stórviðburðum sögunnar, og í dag lifa táknin áfram í dægurmenningu og popptónlist. Fyrsti þáttur Skuggavaldsins um Illuminati segir þessa sögu: af draumi um upplýst samfélag sem varð að mýtu um hulið vald. Í næsta þætti verður rýnt í hvernig goðsögnin um Illuminati festi sig í sessi sem ein áhrifamesta samsæriskenning samtímans. Þáttinn í heild má heyra að neðan.
Hlaðvörp Skuggavaldið Mest lesið Innlit: „Ég bý í draumahúsinu“ Lífið Svikarar höfðu fjórar milljónir af Aroni Can Lífið „Gerði grín að líkamanum mínum og sagði að ég ætti að tala minna“ Lífið Stjörnulífið: „Bið ekki um meira“ Lífið Áhrifavaldur greiddi sextán milljónir fyrir auglýsingar á samfélagsmiðlum: „Hvar eru allir peningarnir?” Lífið Óttast að hann sé fyrsta fórnarlamb flugunnar Lífið Nóa-Siríus fjölskyldan fyrrverandi selur súkkulaðihöll Lífið Öðruvísi líf: „Þar var konum og börnum stillt upp og þau skotin“ Áskorun „Setti sjálfa mig í fyrsta sæti og hef aldrei verið hamingjusamari“ Lífið „Við María eigum rosalega fallegt samband og erum þakklát hvort fyrir annað“ Lífið Fleiri fréttir Innlit: „Ég bý í draumahúsinu“ „Gerði grín að líkamanum mínum og sagði að ég ætti að tala minna“ Óttast að hann sé fyrsta fórnarlamb flugunnar Fögnuðu fallegri og óvæntri vináttu Svikarar höfðu fjórar milljónir af Aroni Can „Setti sjálfa mig í fyrsta sæti og hef aldrei verið hamingjusamari“ Hvetur hávaxnar stelpur til að vera stoltar af hæð sinni Stjörnulífið: „Bið ekki um meira“ „Við María eigum rosalega fallegt samband og erum þakklát hvort fyrir annað“ Nóa-Siríus fjölskyldan fyrrverandi selur súkkulaðihöll Fær ógeðistilfinningu eftir fullnægingu Hugleiki Dagssyni hent út af Facebook Áhrifavaldur greiddi sextán milljónir fyrir auglýsingar á samfélagsmiðlum: „Hvar eru allir peningarnir?” Íslenska stelpan sem eltir drauminn í Los Angeles Sam Rivers úr Limp Bizkit látinn Krakkatían: IKEA-geitin, októberfest og reikistjarna Tveir skiptu með sér sjöfalda pottinum Dýri kveður Íþróttaálfinn eftir tuttugu ár Fjögur hundruð milljónir króna í skjalatösku í Hveragerði Fjórir á lista Páls hættir við „Vinir mínir settu stöðugt út á mig og niðurlægðu mig“ Mikil og góð stemning á uppskeruhátíð Skaftárhrepps Andri Björns stendur vaktina allar helgar „Af hverju ætti ég að lifa lífi mínu svona?“ Fær reglulega að heyra: „Þú lékst Skara!“ Heiðrar minningu vinar síns með því að elta draumana Fréttatía vikunnar: Vaxtamálið, eldsvoði og pítsusósa Aron Can sprengdi risastóra graftarbólu á hundinum Cillian mærir Kiljan Slíta sambandinu en vinna áfram saman Sjá meira
Áhrifavaldur greiddi sextán milljónir fyrir auglýsingar á samfélagsmiðlum: „Hvar eru allir peningarnir?” Lífið
Áhrifavaldur greiddi sextán milljónir fyrir auglýsingar á samfélagsmiðlum: „Hvar eru allir peningarnir?”
Áhrifavaldur greiddi sextán milljónir fyrir auglýsingar á samfélagsmiðlum: „Hvar eru allir peningarnir?” Lífið