Vest­manna­eyjar eiga Vest­manna­eyjar

Vestmannaeyjabær krafðist þess að viðurkenndur yrði beinn eignarréttur að öllum eyjum og skerjum sem tilheyra Vestmannaeyjum samkvæmt afsali sem var þinglýst þann 17. nóvember 1960. 

Um er að ræða Heimaey, að frátaldri vitajörðinni Stórhöfða, Elliðaey, Bjarnarey, Suðurey, Brand, Álsey, Hellisey, Geldung, Súlnasker, Geirfuglasker, smáeyjurnar Hani, Hæni, Hrauney og Grasleysa og sker og drangar þar, Þrídranga, Faxasker og önnur nafngreind rif, sker og drangar í nágrenni eyjanna.

Í úrskurðinum er saga Vestmannaeyja reifuð frá því að Ingólfur Arnarsson elti þræla sem myrtu bróður hans til eyjanna og hefndi sín. Einnig er komið inn á að Herjólfur Bárðarson hafi fyrst byggt Vestmannaeyjar og bjó í Herjólfsdal. Sagan er rakin til ársins 1960 þegar ríkið seldi Vestmannaeyjar til Vestmannaeyjabæjar og í meðferð Alþingis á málinu kom fram að salan tæki ekki einungis til eyjanna heldur einnig úteyjanna.

„Við erum mjög glöð, þetta var fullnaðarsigur. Auðvitað sigur í stórskrýtnu máli sem hefði kannski aldrei átt að fara af stað í upphafi,“ segir Íris Róbertsdóttir, bæjarstjóri Vestmannaeyjabæjar.

Vildu fyrst brekkurnar í Herjólfsdal

Óbyggðanefnd tók til starfa árið 1998 og hafði þau markmið að kanna og skera úr um hvaða land teljist til þjóðlendna og hver séu mörk þeirra og eignarlanda. Síðasti úrskurður nefndarinnar, um eyjar og sker, var kveðinn upp í dag og hefur hún því lokið störfum sínum.

Upphaflega krafðist íslenska ríkið, þann 2. febrúar 2024, að allar eyjur og sker við landið, að þeim undanskildum sem sérstaklega voru tilgreindar utan kröfu þess, yrðu að þjóðlandi. Kröfurnar voru tvisvar sinnum endurskoðaðar og í bæði skiptin fallið frá kröfum til fjölda eyja og skerja.

Íris segist aldrei hafa skilið hvers vegna ríkið hafi sóst eftir eyjunum en skýrt sé að þær séu í eigu Vestmannaeyjarbæjar. Íslenska ríkið hafi fyrst krafist að gera Heimaklett, brekkurnar í Herjólfsdal og Eldfell að þjóðlendi en þær kröfur voru síðan dregnar til baka.

„Í þeim kröfum sem var dæmt í vildu þeir allar úteyjar og sker. Það er það sem við vildum ekki, vegna þess að það var þannig að Vestmannaeyingar keyptu Vestmannaeyjar á sínum tíma,“ segir Íris.

„Fjármálaráðherra fékk leyfi til að selja Vestmannaeyingum Vestmannaeyjar. Þess vegna skildum við ekki af hverju ríkið var að gera kröfu í eitthvað sem við höfðum þegar keypt. Það er ástæðan fyrir því að við gáfum okkur ekkert í þessu og vorum mjög hissa yfir þessum kröfum.“