Lægra matvöruverð 22. júlí 2006 06:00 Íslenskir neytendur hafa um langt skeið búið við að matvara hefur verið ofurskattlögð og stjórnvöld fylgt einhverri mestu haftastefnu á Vesturlöndum á innflutning á búvöru. Það væri því fagnaðarefni ef stjórnvöld nýttu nýjar tillögur matvörunefndar til að lækka tolla og gjöld svo innkaupakarfa heimilanna mætti lækka. Það væru einhver stærstu skref sem stigin hafa verið til að bæta hag heimilanna allt frá því að Bónus var stofnað árið 1989. Í grein sem ég skrifaði í Fréttablaðið fyrr á árinu taldi ég að skipun nefndarinnar yrði gæfuspor í þá átt að lækka matvöruverð meira en nokkru sinni fyrr. Svo virðist vera að koma á daginn. Tillögur nefndarinnar gera í fyrsta lagi ráð fyrir einföldun í skattlagningu, í öðru lagi minni skattlagningu og þriðja lagi auknu frelsi í innflutningi á matvöru. Með því að framkvæma tillögur nefndarinnar geta stjórnvöld slegið tvær flugur í einu höggi; dregið úr undirliggjandi verðbólgu og bætt hag heimilanna verulega. Niðurstaða nefndarinnar er í samræmi við niðurstöðu sem kom fram í lok síðasta árs í skýrslu samkeppniseftirlits á Norðurlöndunum um verð á matvöru. Ein helsta niðurstaða þeirrar skýrslu var sú að tollar og gjöld væru meginástæðan fyrir háu matvöruverði hér á landi. Á það hafa reyndar fleiri bent hin síðustu ár, enda hér á landi einhver mestu og hæstu opinberu gjöld á matvöru og aðra nauðsynjavöru í Evrópu. Auk þess hamla innflutningshöft eðlilegu vörustreymi til landsins. Stjórnvöld hafa haft öll spilin á hendi en hafa valið að viðhalda ofurskattlagningu og haftastefnu. Fyrir boðbera viðskiptafrelsis og hóflegrar skattlagningar kann því að vera sárt að horfast í augu við þessa staðreynd.Þáttur stjórnvaldaMatvöruverslun á Íslandi hefur náð stórkostlegum árangri á undanförnum árum. Frá upphafi ársins 2000 til júníbyrjunar í ár hefur vísitala neysluverðs, sem Hagstofan mælir í hverjum mánuði, hækkað um 34%. Á sama tíma hefur vísitala matar- og drykkjarvöru aðeins hækkað um 16%, innan við helming af því sem vísitala neysluverðs hefur hækkað. Á þessu tímabili hefur áfengi og tóbak hækkað um 35%. Því er ljóst að smásöluverslun ríkisins hefur heldur aukið verðbólgu á þessu tímabili á meðan matvaran hefur dregið verulega úr verðbólgu á Íslandi.Það er forvitnilegt að bera þessar tölur saman, ekki síst þegar gagnrýni á smásöluverslun með matvöru hefur að mestu leyti komið frá stjórnvöldum, sem einnig stunda umfangsmikinn smásölurekstur. Auk þess er rétt að benda á að hlutur matvöru í ráðstöfunartekjum fer stöðugt lækkandi og er nú um 14% af ráðstöfunartekjum, en var yfir 24% við stofnun Bónuss.Það er ekki úr vegi að rifja upp aðkomu Davíðs Oddssonar, fyrrverandi forsætisráðherra, að umræðunni um matvöruverð á árunum 2001-2002. Hann réðst af miklu offorsi og heift að fyrirtækinu Baugi, nú Högum og gekk m.a. svo langt að hann taldi rétt að brjóta upp fyrirtækið. Í ljósi þess sem að framan greinir er ljóst að það varð að kenna einhverjum um. Ekki gat hann kennt sjálfum sér um sem æðsta manni ríkisstjórnarinnar í tolla- og skattamálum. Enda augljóslega þungbært að hafa ekkert framkvæmt af stefnumálum Sjálfstæðisflokksins í þessum málaflokki í sinni löngu valdatíð. Ekkert.Árangur verslunarinnarHöfundar forystugreina Blaðsins og Fréttablaðsins hafa nú bent á hversu illa forsætisráðherra komst að orði þegar hann sagði að verslunin gæti ekki staðið undir tillögum matvörunefndarninar og myndi væntanlega taka alla lækkunina í eigin vasa. Ráðherrann treystir versluninni til að innheimta skatta og gjöld en ekki til að lækka matvöruverð. Hvernig getur það staðist? Munu tillögur matvörunefndar stöðvast vegna þeirrar hugmyndafræði? Ekki verður lengur hægt að skella skuldinni á verslun og þjónustu í landinu. Hún stendur fyllilega undir þeim kröfum sem til hennar eru gerðar.Í næstu viku koma fulltrúar Iceland-verslunarkeðjunnar til Íslands til að kynna sér þann ótrúlega árangur sem náðst hefur við að lækka rekstrarkostnað í matvöruverslun á Íslandi. Það sannar að íslensk verslun er rekin á mjög hagstæðan hátt og samkeppni er mikil. Menn reka upp stór augu þegar þeim er sagt að Bónus kanni verð á 3.000 vörutegundum hjá samkeppnisaðilum daglega til að vera viss um að bjóða betra verð. Það þekkist ekki í Evrópu en er gott dæmi um samkeppnina sem ríkir hér á landi.Ljóst er að matvöruverð mun lækka umtalsvert ef tillögur nefndarinnar ná fram að ganga. Það er eitthvert stærsta skref sem stigið hefur verið til að bæta lífskjör almennings hér á landi hin síðustu ár. Stofnun Hagkaups og Bónuss voru mestu kjarabætur Íslendinga fram að þessu og nú er komið að stjórnvöldum að létta undir rekstri heimilanna í landinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson Skoðun Glæðing vonar - ekki hjúkrunargreiningin Karen Ósk Björnsdóttir Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Glæðing vonar - ekki hjúkrunargreiningin Karen Ósk Björnsdóttir skrifar Skoðun Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson skrifar Skoðun 60% landsmanna á móti vopnakaupunum Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Ég er deildarstjóri í leikskóla Helga Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
Íslenskir neytendur hafa um langt skeið búið við að matvara hefur verið ofurskattlögð og stjórnvöld fylgt einhverri mestu haftastefnu á Vesturlöndum á innflutning á búvöru. Það væri því fagnaðarefni ef stjórnvöld nýttu nýjar tillögur matvörunefndar til að lækka tolla og gjöld svo innkaupakarfa heimilanna mætti lækka. Það væru einhver stærstu skref sem stigin hafa verið til að bæta hag heimilanna allt frá því að Bónus var stofnað árið 1989. Í grein sem ég skrifaði í Fréttablaðið fyrr á árinu taldi ég að skipun nefndarinnar yrði gæfuspor í þá átt að lækka matvöruverð meira en nokkru sinni fyrr. Svo virðist vera að koma á daginn. Tillögur nefndarinnar gera í fyrsta lagi ráð fyrir einföldun í skattlagningu, í öðru lagi minni skattlagningu og þriðja lagi auknu frelsi í innflutningi á matvöru. Með því að framkvæma tillögur nefndarinnar geta stjórnvöld slegið tvær flugur í einu höggi; dregið úr undirliggjandi verðbólgu og bætt hag heimilanna verulega. Niðurstaða nefndarinnar er í samræmi við niðurstöðu sem kom fram í lok síðasta árs í skýrslu samkeppniseftirlits á Norðurlöndunum um verð á matvöru. Ein helsta niðurstaða þeirrar skýrslu var sú að tollar og gjöld væru meginástæðan fyrir háu matvöruverði hér á landi. Á það hafa reyndar fleiri bent hin síðustu ár, enda hér á landi einhver mestu og hæstu opinberu gjöld á matvöru og aðra nauðsynjavöru í Evrópu. Auk þess hamla innflutningshöft eðlilegu vörustreymi til landsins. Stjórnvöld hafa haft öll spilin á hendi en hafa valið að viðhalda ofurskattlagningu og haftastefnu. Fyrir boðbera viðskiptafrelsis og hóflegrar skattlagningar kann því að vera sárt að horfast í augu við þessa staðreynd.Þáttur stjórnvaldaMatvöruverslun á Íslandi hefur náð stórkostlegum árangri á undanförnum árum. Frá upphafi ársins 2000 til júníbyrjunar í ár hefur vísitala neysluverðs, sem Hagstofan mælir í hverjum mánuði, hækkað um 34%. Á sama tíma hefur vísitala matar- og drykkjarvöru aðeins hækkað um 16%, innan við helming af því sem vísitala neysluverðs hefur hækkað. Á þessu tímabili hefur áfengi og tóbak hækkað um 35%. Því er ljóst að smásöluverslun ríkisins hefur heldur aukið verðbólgu á þessu tímabili á meðan matvaran hefur dregið verulega úr verðbólgu á Íslandi.Það er forvitnilegt að bera þessar tölur saman, ekki síst þegar gagnrýni á smásöluverslun með matvöru hefur að mestu leyti komið frá stjórnvöldum, sem einnig stunda umfangsmikinn smásölurekstur. Auk þess er rétt að benda á að hlutur matvöru í ráðstöfunartekjum fer stöðugt lækkandi og er nú um 14% af ráðstöfunartekjum, en var yfir 24% við stofnun Bónuss.Það er ekki úr vegi að rifja upp aðkomu Davíðs Oddssonar, fyrrverandi forsætisráðherra, að umræðunni um matvöruverð á árunum 2001-2002. Hann réðst af miklu offorsi og heift að fyrirtækinu Baugi, nú Högum og gekk m.a. svo langt að hann taldi rétt að brjóta upp fyrirtækið. Í ljósi þess sem að framan greinir er ljóst að það varð að kenna einhverjum um. Ekki gat hann kennt sjálfum sér um sem æðsta manni ríkisstjórnarinnar í tolla- og skattamálum. Enda augljóslega þungbært að hafa ekkert framkvæmt af stefnumálum Sjálfstæðisflokksins í þessum málaflokki í sinni löngu valdatíð. Ekkert.Árangur verslunarinnarHöfundar forystugreina Blaðsins og Fréttablaðsins hafa nú bent á hversu illa forsætisráðherra komst að orði þegar hann sagði að verslunin gæti ekki staðið undir tillögum matvörunefndarninar og myndi væntanlega taka alla lækkunina í eigin vasa. Ráðherrann treystir versluninni til að innheimta skatta og gjöld en ekki til að lækka matvöruverð. Hvernig getur það staðist? Munu tillögur matvörunefndar stöðvast vegna þeirrar hugmyndafræði? Ekki verður lengur hægt að skella skuldinni á verslun og þjónustu í landinu. Hún stendur fyllilega undir þeim kröfum sem til hennar eru gerðar.Í næstu viku koma fulltrúar Iceland-verslunarkeðjunnar til Íslands til að kynna sér þann ótrúlega árangur sem náðst hefur við að lækka rekstrarkostnað í matvöruverslun á Íslandi. Það sannar að íslensk verslun er rekin á mjög hagstæðan hátt og samkeppni er mikil. Menn reka upp stór augu þegar þeim er sagt að Bónus kanni verð á 3.000 vörutegundum hjá samkeppnisaðilum daglega til að vera viss um að bjóða betra verð. Það þekkist ekki í Evrópu en er gott dæmi um samkeppnina sem ríkir hér á landi.Ljóst er að matvöruverð mun lækka umtalsvert ef tillögur nefndarinnar ná fram að ganga. Það er eitthvert stærsta skref sem stigið hefur verið til að bæta lífskjör almennings hér á landi hin síðustu ár. Stofnun Hagkaups og Bónuss voru mestu kjarabætur Íslendinga fram að þessu og nú er komið að stjórnvöldum að létta undir rekstri heimilanna í landinu.
Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson Skoðun
Skoðun Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson skrifar
Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson Skoðun