Þjóð í stálkápu Steinunn Stefánsdóttir skrifar 17. janúar 2011 06:00 Umræðan um samgöngumál hér á Íslandi hefur nánast alfarið snúist um vegakerfið. Einhvern veginn er það svo að í hugum flestra þá tekur hugtakið samgöngur fyrst og fremst til þess hversu greiðlega gengur að komast með einkabíl frá einum stað til annars, hvort heldur milli byggðarlaga og landshluta eða innan byggðarlaga. Og það auðvitað ekki furða í landi sem hefur einn stærsta flota einkabíla í heimi miðað við höfðatölu, það er að óvíða á byggðu bóli er færra fólk á hvern einkabíl en hér á landi. Almenningssamgöngur eiga verulega undir högg að sækja. Í raun má segja að í almenningssamgöngum sé vítahringur í gangi; lítil eftirspurn sem leiðir til stopulla ferða og hás verðs sem svo aftur leiðir til enn minni eftirspurnar o.s.frv. Þetta er háalvarleg þróun og ef svo heldur fram sem horfir þá blasir við samfélag þar sem almenningi er nánast ókleift að komast milli staða, hvort heldur sem er stuttar eða langar vegalengdir, án þess að hafa einkabíl til ráðstöfunar. Slík staða er ekki aðeins heldur fjandsamleg íbúum landsins heldur alsendis óforsvaranleg bæði út frá umhverfis- og skipulagssjónarmiði. Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar kveður á um að á kjörtímabilinu, sem er hálfnað eftir fáeina mánuði, eigi að vinna áætlun um sjálfbærar samgöngur í samvinnu við sveitarfélögin. Markmið þeirrar áætlunar er að draga úr þörf fyrir einkabíl. Stefnt er að því að almenningssamgöngur um allt land verði stórefldar auk þess sem fólki verði auðveldað að komast leiðar sinnar gangandi eða á reiðhjóli. Einnig eiga almenningssamgöngur að verða sjálfsagður hluti samgönguáætlunar. Í Innanríkisráðuneytinu hefur farið fram talsverð upplýsingasöfnun og framtíðarstefnumótun um almenningssamgöngur, meðal annars í tengslum við samgönguáætlun til tólf ára sem lögð verður fram í mars. Fram kemur í upplýsingum frá ráðuneytinu að nýting almenningssamgangna hafi aldrei verið jafn lítl og undanfarin ár; að í 26 af 36 styrktum rútuleiðum á landinu séu að jafnaði færri en þrír farþegar í hverri ferð og í tíu af þessum 36 leiðum sé að jafnaði innan við einn í hverri ferð. Nýting á styrktum flug- og ferjuleiðum er einnig langt undir flutningsgetu. Talið er að þessi lélega nýting skrifist meðal annars á skipulagsleysi og skort á samhæfingu milli leiða en að auki sé verð þjónustunnar svo hátt að einkabíll sé í mörgum tilvikum hreinlega vænlegri kostur en sá að nýta almenningssamgöngur. Síðasta aðgerð Reykjavíkurborgar varðandi strætó er síst til að rjúfa þann vítahring sem almenningsvagnar á höfuðborgarsvæðinu eru í. Stórleg hækkun stakra fargjalda fælir sérstaklega frá þá notendur sem vilja eiga kost á að nota strætó á móti einkabíl. Þetta bætist ofan á stöðuga fækkun ferða vagnanna. Til þess að snúa við blaðinu varðandi almenningssamgöngur á Íslandi þurfa ekki aðeins að koma til verulegar úrbætur á þessum samgöngum frá hendi stjórnvalda heldur einnig hugarfarsbreyting meðal almennings. Það er jú lítið vit í því að hver og einn borgari fari allra sinna ferða í yfirhöfn úr stáli sem bæði mengar með útblæstri og þekur nokkra fermetra. Slíkt getur ekki gengið til frambúðar. Það getur ekki verið þjóðphagslega hagkvæmt og umhverfið ber það ekki. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Steinunn Stefánsdóttir Mest lesið Munu bara allir fá dánaraðstoð? Bjarni Jónsson Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum Skoðun Heilbrigðiskerfið logar og er að hrynja: Þú áttir betra skilið Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Mannsæmandi lífeyrislaun strax Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Græðgin er komin út fyrir öll mörk Sigurjón Þórðarson Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Að vera ung kona á Íslandi árið 2024 Eden Ósk Eyjólfsdóttir Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun Fræðsluskylda í stað skólaskyldu Eldur Smári Kristinsson Skoðun
Umræðan um samgöngumál hér á Íslandi hefur nánast alfarið snúist um vegakerfið. Einhvern veginn er það svo að í hugum flestra þá tekur hugtakið samgöngur fyrst og fremst til þess hversu greiðlega gengur að komast með einkabíl frá einum stað til annars, hvort heldur milli byggðarlaga og landshluta eða innan byggðarlaga. Og það auðvitað ekki furða í landi sem hefur einn stærsta flota einkabíla í heimi miðað við höfðatölu, það er að óvíða á byggðu bóli er færra fólk á hvern einkabíl en hér á landi. Almenningssamgöngur eiga verulega undir högg að sækja. Í raun má segja að í almenningssamgöngum sé vítahringur í gangi; lítil eftirspurn sem leiðir til stopulla ferða og hás verðs sem svo aftur leiðir til enn minni eftirspurnar o.s.frv. Þetta er háalvarleg þróun og ef svo heldur fram sem horfir þá blasir við samfélag þar sem almenningi er nánast ókleift að komast milli staða, hvort heldur sem er stuttar eða langar vegalengdir, án þess að hafa einkabíl til ráðstöfunar. Slík staða er ekki aðeins heldur fjandsamleg íbúum landsins heldur alsendis óforsvaranleg bæði út frá umhverfis- og skipulagssjónarmiði. Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar kveður á um að á kjörtímabilinu, sem er hálfnað eftir fáeina mánuði, eigi að vinna áætlun um sjálfbærar samgöngur í samvinnu við sveitarfélögin. Markmið þeirrar áætlunar er að draga úr þörf fyrir einkabíl. Stefnt er að því að almenningssamgöngur um allt land verði stórefldar auk þess sem fólki verði auðveldað að komast leiðar sinnar gangandi eða á reiðhjóli. Einnig eiga almenningssamgöngur að verða sjálfsagður hluti samgönguáætlunar. Í Innanríkisráðuneytinu hefur farið fram talsverð upplýsingasöfnun og framtíðarstefnumótun um almenningssamgöngur, meðal annars í tengslum við samgönguáætlun til tólf ára sem lögð verður fram í mars. Fram kemur í upplýsingum frá ráðuneytinu að nýting almenningssamgangna hafi aldrei verið jafn lítl og undanfarin ár; að í 26 af 36 styrktum rútuleiðum á landinu séu að jafnaði færri en þrír farþegar í hverri ferð og í tíu af þessum 36 leiðum sé að jafnaði innan við einn í hverri ferð. Nýting á styrktum flug- og ferjuleiðum er einnig langt undir flutningsgetu. Talið er að þessi lélega nýting skrifist meðal annars á skipulagsleysi og skort á samhæfingu milli leiða en að auki sé verð þjónustunnar svo hátt að einkabíll sé í mörgum tilvikum hreinlega vænlegri kostur en sá að nýta almenningssamgöngur. Síðasta aðgerð Reykjavíkurborgar varðandi strætó er síst til að rjúfa þann vítahring sem almenningsvagnar á höfuðborgarsvæðinu eru í. Stórleg hækkun stakra fargjalda fælir sérstaklega frá þá notendur sem vilja eiga kost á að nota strætó á móti einkabíl. Þetta bætist ofan á stöðuga fækkun ferða vagnanna. Til þess að snúa við blaðinu varðandi almenningssamgöngur á Íslandi þurfa ekki aðeins að koma til verulegar úrbætur á þessum samgöngum frá hendi stjórnvalda heldur einnig hugarfarsbreyting meðal almennings. Það er jú lítið vit í því að hver og einn borgari fari allra sinna ferða í yfirhöfn úr stáli sem bæði mengar með útblæstri og þekur nokkra fermetra. Slíkt getur ekki gengið til frambúðar. Það getur ekki verið þjóðphagslega hagkvæmt og umhverfið ber það ekki.
Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun
Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun