Hinn tvöfaldi höfundur Ásdís Sigmundsdóttir skrifar 19. nóvember 2015 14:30 Bækur Heimska Höfundur Eiríkur Örn Norðdahl Mál og menning Bók Eiríks Arnar Norðdahl, Heimska, er lokaverk í þríleik sem hófst á Gæsku (2009) sem fjallaði um fortíðina, Illsku (2012) sem fjallaði um samtíðina og svo þessi sem á að gerast í framtíðinni. Eðli tímans í atburðarás er eitt umfjöllunarefni bókarinnar og hefst einn kafli bókarinnar á augljósri staðhæfingu sem tengir þetta saman: „Samtíðin er framtíð fortíðarinnar“ (23). Enda er það svo að sú framtíð sem bókin lýsir er afskaplega lík samtímanum, það er aðeins búið að skrúfa upp í nokkrum einkennum hennar. Ef ekki væri fyrir hið svokallaða eftirlit, myndavélar sem fylgjast með hverju mannsbarni allan sólarhringinn, þá er sá heimur sem lýst er og fólkið þar ekkert frábrugðið því sem við sjáum í dag. Bókmenntakerfið virkar eins, partíin og menningin, sambönd og samfélag. Kannski er eini raunverulegi munurinn að í þessum heimi er refsirammi fyrir hefndarklám. Sjónarhornin sem höfundur notar eru mörg: Sjónarhorn sögumannsins sem fjallar almennt um þær pælingar sem eru í gangi, sjónarhorn aðalpersónanna, sjónarhorn aukapersóna sem tengjast þeim og atburðunum beint og jafnvel sjónarhorn aukapersóna sem eru nánast ótengdar atburðum sögunnar. Þessi frásagnaraðferð minnir á fyrrgreint eftirlit, myndavélar sem fylgja öllum í söguheiminum eftir. Það er ekkert alltaf verið að fylgjast með öllum (hver hefði svo sem áhuga á því eins og sögumaður bendir á) en möguleikinn er til staðar og það er hægt að færa sjónarhornið á milli einstaklinga og fylgjast með þeim í smá stund áður en farið er yfir á næsta. Sjónarhorn allra koma saman til að mynda heildarsögu þó að alls ekki allt sem fylgst er með hafi merkingu í samhangandi atburðarás. Því er frásagnarform verksins þannig að söguþráðurinn kemur í ljós í brotum og út frá mismunandi sjónarhornum. Persónur Eiríks eiga það til að vera frekar dæmigerðar en í þessari bók notar hann aðferð sem gerir það að verkum að persónurnar verða mun margræðari. Ég les Áka og Lenítu, rithöfundaparið sem sagan fjallar í meginatriðum um, sem tvær útgáfur af sömu persónunni, Rithöfundinum, og er margt í bókinni sem styður þá greiningu. Þetta gerir það að verkum að pælingar bókarinnar um persónur og starf höfundarins verða margþættari og mun meira spennandi en annars væri. Stíllinn í Heimsku er lágstemmdari og knappari en í fyrri bókum höfundar og virðist það vera þróun sem hann er markvisst að vinna að. Það er að mörgu leyti góð þróun og enn má sjá dæmi um skemmtilega orðanotkun höfundar en þó finnst mér bókin ekki eins kraftmikil og fyrri bækur hans. Það er einnig tæpt á mörgum áhugaverðum pælingum í þessari bók og sumar þeirra hafa verið miðlægar í öðrum framtíðarpælingum. Hvaðan koma hugmyndirnar og er hægt að eiga hugmynd? Hver má fjalla um hvað í listum? Hver eru tengsl lista við raunveruleikann? Hver er tilgangur listarinnar? En það er því miður ekki farið neitt sérlega langt með þessar pælingar. Tilfinningin er sú að Eiríkur Örn hafi lagt upp með hugmynd að þríleik um fortíð, samtíð og framtíð en þegar kom að þessum síðasta hluta þá hafi hann ekki tengt almennilega sjálfur við hugmyndina. Sem gæti skýrt af hverju bókin náði ekki að halda mér þrátt fyrir að margt í aðferð og framsetningu sé mjög áhugavert. Karlkyns og kvenkyns Rithöfundurinn er flott hugmynd og sömuleiðis pælingar um eftirlitssamfélagið en einhvern veginn vantar slagkraftinn í útkomuna.Niðurstaða: Áhugaverð hugmynd og framsetning en frekar máttlaus úrvinnsla. Mest lesið Heitt, sveitt og óhugnanlegt á klúbbnum Lífið Aron selur húsið ári eftir kaupin Lífið „Dagurinn var algjörlega fullkominn“ Lífið Með 120 þúsund króna Dior der í golfi Lífið Þrjár menntastofnanir og þrír kennarar handhafar Íslensku menntaverðlaunanna Lífið Myndaveisla: Víkingskonur kunna að halda gott partí Lífið Frægt fólk og feimnir karlar leita til Valgerðar spákonu Lífið Setur „Hafnarfjarðarhreysið“ á sölu eftir endurbætur Lífið Versti óttinn að raungerast Lífið Efni sem veldur uppköstum, yfirliðum og eilífri æsku Gagnrýni Fleiri fréttir Setja upp árekstur og hefja saman rekstur „Þetta eru mjög vondir samningar við Storytel“ Varpa ljósi á mikilvægi og gæði íslenskrar hönnunar „Við þurfum öll að halda í barnið innra með okkur“ Menningarritstjóri ráðinn framkvæmdastjóri Fullt út úr dyrum þegar Eiríkur Bergmann kynnti ferðafélagann Tínu Hvað gerist þegar Laddi hittir Eirík Fjalar, Skrám og Elsu Lund? „Alltaf að fylgja hjartanu í stað þess að velja einföldu leiðina“ Usli og glæsileiki á Kjarvalsstöðum Valgeir sár og Bubbi og Bó hneykslaðir Stappfullt á eina stærstu menningarhátíð ársins Sjóðheitt menningarrými á Baldursgötu Asifa Majid hlýtur Vigdísarverðlaunin 2024 Bjarni Ben fagnaði 140 ára afmæli Listasafns Íslands Han Kang hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels Bein útsending: Hver hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels? „Þetta er móðgun gegn Íslandi“ Henti listaverkinu í ruslið Kúltúrkettir landsins létu sig ekki vanta í Portið „Hrátt háþróað krass, langt leitt krot“ Bjóða landsmönnum nauðbeygð til messu Allt í banönum á Brút Bríet lét sig ekki vanta á sýningaropnun Ynju Blævar Út um allar koppagrundir Alþingis: „Froðan flæðir endalaust, það er bara froða froða“ Sjá meira
Bækur Heimska Höfundur Eiríkur Örn Norðdahl Mál og menning Bók Eiríks Arnar Norðdahl, Heimska, er lokaverk í þríleik sem hófst á Gæsku (2009) sem fjallaði um fortíðina, Illsku (2012) sem fjallaði um samtíðina og svo þessi sem á að gerast í framtíðinni. Eðli tímans í atburðarás er eitt umfjöllunarefni bókarinnar og hefst einn kafli bókarinnar á augljósri staðhæfingu sem tengir þetta saman: „Samtíðin er framtíð fortíðarinnar“ (23). Enda er það svo að sú framtíð sem bókin lýsir er afskaplega lík samtímanum, það er aðeins búið að skrúfa upp í nokkrum einkennum hennar. Ef ekki væri fyrir hið svokallaða eftirlit, myndavélar sem fylgjast með hverju mannsbarni allan sólarhringinn, þá er sá heimur sem lýst er og fólkið þar ekkert frábrugðið því sem við sjáum í dag. Bókmenntakerfið virkar eins, partíin og menningin, sambönd og samfélag. Kannski er eini raunverulegi munurinn að í þessum heimi er refsirammi fyrir hefndarklám. Sjónarhornin sem höfundur notar eru mörg: Sjónarhorn sögumannsins sem fjallar almennt um þær pælingar sem eru í gangi, sjónarhorn aðalpersónanna, sjónarhorn aukapersóna sem tengjast þeim og atburðunum beint og jafnvel sjónarhorn aukapersóna sem eru nánast ótengdar atburðum sögunnar. Þessi frásagnaraðferð minnir á fyrrgreint eftirlit, myndavélar sem fylgja öllum í söguheiminum eftir. Það er ekkert alltaf verið að fylgjast með öllum (hver hefði svo sem áhuga á því eins og sögumaður bendir á) en möguleikinn er til staðar og það er hægt að færa sjónarhornið á milli einstaklinga og fylgjast með þeim í smá stund áður en farið er yfir á næsta. Sjónarhorn allra koma saman til að mynda heildarsögu þó að alls ekki allt sem fylgst er með hafi merkingu í samhangandi atburðarás. Því er frásagnarform verksins þannig að söguþráðurinn kemur í ljós í brotum og út frá mismunandi sjónarhornum. Persónur Eiríks eiga það til að vera frekar dæmigerðar en í þessari bók notar hann aðferð sem gerir það að verkum að persónurnar verða mun margræðari. Ég les Áka og Lenítu, rithöfundaparið sem sagan fjallar í meginatriðum um, sem tvær útgáfur af sömu persónunni, Rithöfundinum, og er margt í bókinni sem styður þá greiningu. Þetta gerir það að verkum að pælingar bókarinnar um persónur og starf höfundarins verða margþættari og mun meira spennandi en annars væri. Stíllinn í Heimsku er lágstemmdari og knappari en í fyrri bókum höfundar og virðist það vera þróun sem hann er markvisst að vinna að. Það er að mörgu leyti góð þróun og enn má sjá dæmi um skemmtilega orðanotkun höfundar en þó finnst mér bókin ekki eins kraftmikil og fyrri bækur hans. Það er einnig tæpt á mörgum áhugaverðum pælingum í þessari bók og sumar þeirra hafa verið miðlægar í öðrum framtíðarpælingum. Hvaðan koma hugmyndirnar og er hægt að eiga hugmynd? Hver má fjalla um hvað í listum? Hver eru tengsl lista við raunveruleikann? Hver er tilgangur listarinnar? En það er því miður ekki farið neitt sérlega langt með þessar pælingar. Tilfinningin er sú að Eiríkur Örn hafi lagt upp með hugmynd að þríleik um fortíð, samtíð og framtíð en þegar kom að þessum síðasta hluta þá hafi hann ekki tengt almennilega sjálfur við hugmyndina. Sem gæti skýrt af hverju bókin náði ekki að halda mér þrátt fyrir að margt í aðferð og framsetningu sé mjög áhugavert. Karlkyns og kvenkyns Rithöfundurinn er flott hugmynd og sömuleiðis pælingar um eftirlitssamfélagið en einhvern veginn vantar slagkraftinn í útkomuna.Niðurstaða: Áhugaverð hugmynd og framsetning en frekar máttlaus úrvinnsla.
Mest lesið Heitt, sveitt og óhugnanlegt á klúbbnum Lífið Aron selur húsið ári eftir kaupin Lífið „Dagurinn var algjörlega fullkominn“ Lífið Með 120 þúsund króna Dior der í golfi Lífið Þrjár menntastofnanir og þrír kennarar handhafar Íslensku menntaverðlaunanna Lífið Myndaveisla: Víkingskonur kunna að halda gott partí Lífið Frægt fólk og feimnir karlar leita til Valgerðar spákonu Lífið Setur „Hafnarfjarðarhreysið“ á sölu eftir endurbætur Lífið Versti óttinn að raungerast Lífið Efni sem veldur uppköstum, yfirliðum og eilífri æsku Gagnrýni Fleiri fréttir Setja upp árekstur og hefja saman rekstur „Þetta eru mjög vondir samningar við Storytel“ Varpa ljósi á mikilvægi og gæði íslenskrar hönnunar „Við þurfum öll að halda í barnið innra með okkur“ Menningarritstjóri ráðinn framkvæmdastjóri Fullt út úr dyrum þegar Eiríkur Bergmann kynnti ferðafélagann Tínu Hvað gerist þegar Laddi hittir Eirík Fjalar, Skrám og Elsu Lund? „Alltaf að fylgja hjartanu í stað þess að velja einföldu leiðina“ Usli og glæsileiki á Kjarvalsstöðum Valgeir sár og Bubbi og Bó hneykslaðir Stappfullt á eina stærstu menningarhátíð ársins Sjóðheitt menningarrými á Baldursgötu Asifa Majid hlýtur Vigdísarverðlaunin 2024 Bjarni Ben fagnaði 140 ára afmæli Listasafns Íslands Han Kang hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels Bein útsending: Hver hlýtur bókmenntaverðlaun Nóbels? „Þetta er móðgun gegn Íslandi“ Henti listaverkinu í ruslið Kúltúrkettir landsins létu sig ekki vanta í Portið „Hrátt háþróað krass, langt leitt krot“ Bjóða landsmönnum nauðbeygð til messu Allt í banönum á Brút Bríet lét sig ekki vanta á sýningaropnun Ynju Blævar Út um allar koppagrundir Alþingis: „Froðan flæðir endalaust, það er bara froða froða“ Sjá meira