Það sem ég vonast eftir á Parísarfundinum Ban Ki-moon skrifar 21. nóvember 2015 07:00 Í þau tæplega níu ár sem ég hef verið aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, hef ég ferðast til margra staða víða um heim þar sem afleiðingar loftslagsbreytinga eru þegar farnar að blasa við. Ég hef margoft rætt við leiðtoga ríkja heims, forystumenn í atvinnulífi og almenna borgara um brýna þörf fyrir andspyrnu á heimsvísu. Hvers vegna er þetta mál mér svo kært? Í fyrsta lagi vegna þess að eins og allir afar ber ég hag barnabarnanna fyrir brjósti og vil að þau njóti fegurðar og allsnægta heilbrigðrar plánetu. Og eins og allar manneskjur tek ég nærri mér að sjá að flóð, þurrkar og eldsvoðar færast í aukana, að eyþjóðir eigi á hættu að missa land sitt og að ófáar dýrategundir séu að hverfa. Hans heilagleiki Frans páfi og aðrir trúarleiðtogar hafa minnt okkur á að það er siðferðileg skylda okkar að sýna þeim samstöðu sem eru fátækastir og minnst mega sín og hafa í senn gert minnst til að valda loftslagsbreytingum og verða fyrst og harðast fyrir barðinu á þeim. Í öðru lagi þá hef ég sem oddviti Sameinuðu þjóðanna lagt áherslu á loftslagsbreytingar vegna þess að þær eru vandamál sem engin þjóð getur glímt við upp á eigin spýtur. Loftslagsbreytingar skeyta ekki um vegabréf; losun á einum stað veldur usla alls staðar. Þær ógna lífi og lífsviðurværi um allan heim. Efnahagslegur stöðugleiki og öryggi þjóða eru í hættu, Sameinuðu þjóðirnar einar eru í stakk búnar til þess að bregðast við þessu einstaka hnattræna vandamáli sem krefst sameiginlegra andsvara.Farin að sjá árangur Samningaviðræður fyrir Loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í París (30. nóvember til 11. desember) hafa gengið hægt og treglega. En við erum farin að sjá árangur. 166 ríki, sem í sameiningu standa fyrir 90% losunar efna sem valda gróðurhúsaáhrifum, hafa hlýtt kalli Sameinuðu þjóðanna og skilað landsmarkmiðum í loftslagsmálum. Ef þessum áætlunum verður hrint í framkvæmd á árangursríkan hátt, munu þær draga úr hækkun hitastigs, þannig að hún yrði um það bil 3 gráður á Celsius um aldarlok. Þetta eru talsverðar framfarir. En þetta er ekki nóg. Það sem við þurfum að gera nú er að spýta í lófana og minnka losun í heiminum meir og hraðar, þannig að við höldum hækkun hitastigs í heiminum innan tveggja gráða á Celsius. Um leið verðum við að styðja við bakið á ríkjum til þess að aðlagast óumflýjanlegum afleiðingum loftslagsbreytinga sem þegar eru farnar að koma í ljós. Því fyrr sem við bregðumst við, því betra fyrir alla; í veði eru aukinn stöðugleiki og öryggi; öflugri og varanlegri hagvöxtur, aukinn viðnámsþróttur gegn áföllum; hreinna loft og vatn; bætt heilsa. Þetta mun ekki takast á skömmum tíma. Loftslagsráðstefnan í París er ekki endastöð. Niðurstöður hennar eru ekki hámark heldur lágmark, gólf en ekki þak. Hún ætti að vera vendipunktur á leið okkar í átt til minni losunar og aukins viðnámsþróttar gagnvart loftslagsbreytingum.Nú er komið að ríkisstjórnum Um allan heim er verið að fylkja liði. Borgir, fyrirtæki og fjárfestar, trúarleiðtogar og almennir borgarar leggja sín lóð á vogarskálarnar til að minnka útblástur og auka viðnámsþrótt. Nú er komið að ríkisstjórnum að ganga frá innihaldsríku, bindandi samkomulagi í París til þess að setja skýrar reglur og finna auknum metnaði heimsins farveg. Til að svo megi verða verða samningamenn að fá skýrar leiðbeiningar að ofan. Ég tel að þessa sé að vænta. Leiðtogar G20 ríkjanna, sem hittust að máli fyrir skemmstu í Antalya í Tyrklandi, hétu aðgerðum í loftslagmálum. Og meira en 120 leiðtogar ríkja og ríkisstjórna hafa staðfest þátttöku í fundinum í París, þrátt fyrir auknar áhyggjur af öryggi í kjölfar hryðjuverkaárásanna. Ég tel að niðurstöður Parísarfundarins verði að einkennast af fjórum þáttum eigi hann að teljast árangursríkur en þeir eru varanleiki, sveigjanleiki, samstaða og trúverðugleiki. Við skulum fyrst líta á varanleikann. Parísarfundurinn verður að komast að niðurstöðu í samræmi við það langtímamarkmið að halda hlýnun jarðar innan tveggja gráða á Celsius. Þá ber að senda skýr skilaboð til markaðarins um að það sé ekki aðeins óhjákvæmilegt að hagkerfi heimsins verði kolefnasnautt, heldur sé sú jákvæða vegferð þegar hafin. Í öðru lagi ber samkomulaginu að fela í sér sveigjanleika til þess að ekki þurfi sífellt að semja upp á nýtt. Það verður að vera hægt að taka tillit til breytinga í hagkerfi heimsins og mynda jafnvægi á milli forystu þróaðra ríkja og aukinnar ábyrgðar þróunarríkja. Í þriðja lagi verður samkomulagið að sýna í verki samstöðu meðal annars í krafti fjármagns- og tækniflutninga til þróunarríkja. Þróuðum ríkjum ber að standa við fyrirheit um að 100 milljörðum Bandaríkjadala sé varið árlega, ekki síðar en 2020, til aðlögunar og mildunar á áhrifum loftslagsbreytinga. Í fjórða lagi ber að komast að trúverðugu samkomulagi um að bregðast við sífellt auknum afleiðingum loftslagsbreytinga. Það verður að gera ráð fyrir að ríkisstjórnir endurmeti og efli landsmarkmið sín á fimm ára fresti í takt við kröfur vísinda. Í Parísarsamkomulaginu verða að vera ákvæði um gagnsæja og öfluga ferla til að meta, fylgjast með og gera grein fyrir árangri. Sameinuðu þjóðirnar eru reiðubúnar til að styðja ríki í að hrinda slíkum samningi í framkvæmd.Skýr boðskapur Innihaldsríkt samkomulag í París mun stuðla að betri morgundegi. Það mun greiða fyrir upprætingu fátæktar, hreinsun andrúmsloftsins og verndun sjávar og eflingu almenns heilbrigðis, skapa störf og leysa grænar lausnir úr læðingi. Þá mun það glæða vonir um að Heimsmarkmiðunum um sjálfbæra þróun verði náð. Þetta eru ástæðurnar fyrir því að ég tel loftslagsbreytingar svo mikilvægar sem raun ber vitni. Boðskapur minn til leiðtoga heimsins er skýr: árangur Parísarfundarins er á ykkar ábyrgð. Stund heilbrigðrar skynsemi, málamiðlana og einhugar er runnin upp. Það er kominn tími til að líta út fyrir þrönga hagsmuni einstakra þjóða og hafa hagsmuni heildarinnar að leiðarljósi. Íbúar heimsins og komandi kynslóðir treysta á framsýni ykkar og hugrekki til að grípa sögulegt tækifæri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsmál Mest lesið „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Sjá meira
Í þau tæplega níu ár sem ég hef verið aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, hef ég ferðast til margra staða víða um heim þar sem afleiðingar loftslagsbreytinga eru þegar farnar að blasa við. Ég hef margoft rætt við leiðtoga ríkja heims, forystumenn í atvinnulífi og almenna borgara um brýna þörf fyrir andspyrnu á heimsvísu. Hvers vegna er þetta mál mér svo kært? Í fyrsta lagi vegna þess að eins og allir afar ber ég hag barnabarnanna fyrir brjósti og vil að þau njóti fegurðar og allsnægta heilbrigðrar plánetu. Og eins og allar manneskjur tek ég nærri mér að sjá að flóð, þurrkar og eldsvoðar færast í aukana, að eyþjóðir eigi á hættu að missa land sitt og að ófáar dýrategundir séu að hverfa. Hans heilagleiki Frans páfi og aðrir trúarleiðtogar hafa minnt okkur á að það er siðferðileg skylda okkar að sýna þeim samstöðu sem eru fátækastir og minnst mega sín og hafa í senn gert minnst til að valda loftslagsbreytingum og verða fyrst og harðast fyrir barðinu á þeim. Í öðru lagi þá hef ég sem oddviti Sameinuðu þjóðanna lagt áherslu á loftslagsbreytingar vegna þess að þær eru vandamál sem engin þjóð getur glímt við upp á eigin spýtur. Loftslagsbreytingar skeyta ekki um vegabréf; losun á einum stað veldur usla alls staðar. Þær ógna lífi og lífsviðurværi um allan heim. Efnahagslegur stöðugleiki og öryggi þjóða eru í hættu, Sameinuðu þjóðirnar einar eru í stakk búnar til þess að bregðast við þessu einstaka hnattræna vandamáli sem krefst sameiginlegra andsvara.Farin að sjá árangur Samningaviðræður fyrir Loftslagsráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í París (30. nóvember til 11. desember) hafa gengið hægt og treglega. En við erum farin að sjá árangur. 166 ríki, sem í sameiningu standa fyrir 90% losunar efna sem valda gróðurhúsaáhrifum, hafa hlýtt kalli Sameinuðu þjóðanna og skilað landsmarkmiðum í loftslagsmálum. Ef þessum áætlunum verður hrint í framkvæmd á árangursríkan hátt, munu þær draga úr hækkun hitastigs, þannig að hún yrði um það bil 3 gráður á Celsius um aldarlok. Þetta eru talsverðar framfarir. En þetta er ekki nóg. Það sem við þurfum að gera nú er að spýta í lófana og minnka losun í heiminum meir og hraðar, þannig að við höldum hækkun hitastigs í heiminum innan tveggja gráða á Celsius. Um leið verðum við að styðja við bakið á ríkjum til þess að aðlagast óumflýjanlegum afleiðingum loftslagsbreytinga sem þegar eru farnar að koma í ljós. Því fyrr sem við bregðumst við, því betra fyrir alla; í veði eru aukinn stöðugleiki og öryggi; öflugri og varanlegri hagvöxtur, aukinn viðnámsþróttur gegn áföllum; hreinna loft og vatn; bætt heilsa. Þetta mun ekki takast á skömmum tíma. Loftslagsráðstefnan í París er ekki endastöð. Niðurstöður hennar eru ekki hámark heldur lágmark, gólf en ekki þak. Hún ætti að vera vendipunktur á leið okkar í átt til minni losunar og aukins viðnámsþróttar gagnvart loftslagsbreytingum.Nú er komið að ríkisstjórnum Um allan heim er verið að fylkja liði. Borgir, fyrirtæki og fjárfestar, trúarleiðtogar og almennir borgarar leggja sín lóð á vogarskálarnar til að minnka útblástur og auka viðnámsþrótt. Nú er komið að ríkisstjórnum að ganga frá innihaldsríku, bindandi samkomulagi í París til þess að setja skýrar reglur og finna auknum metnaði heimsins farveg. Til að svo megi verða verða samningamenn að fá skýrar leiðbeiningar að ofan. Ég tel að þessa sé að vænta. Leiðtogar G20 ríkjanna, sem hittust að máli fyrir skemmstu í Antalya í Tyrklandi, hétu aðgerðum í loftslagmálum. Og meira en 120 leiðtogar ríkja og ríkisstjórna hafa staðfest þátttöku í fundinum í París, þrátt fyrir auknar áhyggjur af öryggi í kjölfar hryðjuverkaárásanna. Ég tel að niðurstöður Parísarfundarins verði að einkennast af fjórum þáttum eigi hann að teljast árangursríkur en þeir eru varanleiki, sveigjanleiki, samstaða og trúverðugleiki. Við skulum fyrst líta á varanleikann. Parísarfundurinn verður að komast að niðurstöðu í samræmi við það langtímamarkmið að halda hlýnun jarðar innan tveggja gráða á Celsius. Þá ber að senda skýr skilaboð til markaðarins um að það sé ekki aðeins óhjákvæmilegt að hagkerfi heimsins verði kolefnasnautt, heldur sé sú jákvæða vegferð þegar hafin. Í öðru lagi ber samkomulaginu að fela í sér sveigjanleika til þess að ekki þurfi sífellt að semja upp á nýtt. Það verður að vera hægt að taka tillit til breytinga í hagkerfi heimsins og mynda jafnvægi á milli forystu þróaðra ríkja og aukinnar ábyrgðar þróunarríkja. Í þriðja lagi verður samkomulagið að sýna í verki samstöðu meðal annars í krafti fjármagns- og tækniflutninga til þróunarríkja. Þróuðum ríkjum ber að standa við fyrirheit um að 100 milljörðum Bandaríkjadala sé varið árlega, ekki síðar en 2020, til aðlögunar og mildunar á áhrifum loftslagsbreytinga. Í fjórða lagi ber að komast að trúverðugu samkomulagi um að bregðast við sífellt auknum afleiðingum loftslagsbreytinga. Það verður að gera ráð fyrir að ríkisstjórnir endurmeti og efli landsmarkmið sín á fimm ára fresti í takt við kröfur vísinda. Í Parísarsamkomulaginu verða að vera ákvæði um gagnsæja og öfluga ferla til að meta, fylgjast með og gera grein fyrir árangri. Sameinuðu þjóðirnar eru reiðubúnar til að styðja ríki í að hrinda slíkum samningi í framkvæmd.Skýr boðskapur Innihaldsríkt samkomulag í París mun stuðla að betri morgundegi. Það mun greiða fyrir upprætingu fátæktar, hreinsun andrúmsloftsins og verndun sjávar og eflingu almenns heilbrigðis, skapa störf og leysa grænar lausnir úr læðingi. Þá mun það glæða vonir um að Heimsmarkmiðunum um sjálfbæra þróun verði náð. Þetta eru ástæðurnar fyrir því að ég tel loftslagsbreytingar svo mikilvægar sem raun ber vitni. Boðskapur minn til leiðtoga heimsins er skýr: árangur Parísarfundarins er á ykkar ábyrgð. Stund heilbrigðrar skynsemi, málamiðlana og einhugar er runnin upp. Það er kominn tími til að líta út fyrir þrönga hagsmuni einstakra þjóða og hafa hagsmuni heildarinnar að leiðarljósi. Íbúar heimsins og komandi kynslóðir treysta á framsýni ykkar og hugrekki til að grípa sögulegt tækifæri.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun