Byssueignin er vandamálið vestanhafs Snærós Sindradóttir skrifar 14. júní 2016 07:00 Reykjavíkurborg flaggaði regnbogafánum í hálfa stöng við Ráðhúsið í gær til minningar um fórnarlömb skotárásarinnar. Dagur B. Eggertsson borgarstjóri sendi samúðarkveðjur vegna árásarinnar á sunnudag. vísir/eyþór „Kærleikurinn mun sigra,“ segir í yfirlýsingu Samtakanna 78 vegna skotárásarinnar á skemmtistaðinn Pulse í Orlando að morgni sunnudags. Fimmtíu létu lífið og 53 slösuðust þegar Omar Mateen réðst inn á klúbbinn, sem ætlaður er hinsegin fólki, vopnaður hríðskotariffli og skammbyssu. „Árásin er hatursglæpur sem beinist gegn hinsegin fólki um allan heim. Hinsegin fólk er með kerfisbundnum hætti beitt ofbeldi, jaðarsetningu og útskúfun víða um heim og þessi árás er af sama meiði. Hún er öfgafull birtingarmynd hinsegin haturs sem hinsegin fólk þekkir því miður of vel á eigin skinni,“ segir jafnframt í yfirlýsingunni. Eins og Fréttablaðið greindi frá í gær hefur árásin vakið upp spurningar um þær litlu hömlur sem eru á byssueign í Bandaríkjunum. Barack Obama Bandaríkjaforseti ávarpaði þjóð sína í kjölfar árásarinnar og talaði fyrir hertri byssulöggjöf. Það hefur hann gert ítrekað síðan hann tók við embætti en samkvæmt vef New York Times er þetta 23. fjöldaskotárásin í Bandaríkjunum síðan hann tók embætti árið 2009. Vefurinn Mother Jones segir skotárásirnar hafa verið 34 í embættistíð Obama. Meðaltal fallinna samkvæmt þeim vef eru tæpir níu manns í hverri árás. Þrátt fyrir fögur fyrirheit Obama hefur ekkert gerst í hertri byssulöggjöf í Bandaríkjunum.Baldur Þórhallsson stjórnmálafræðiprófessorBaldur Þórhallsson stjórnmálafræðiprófessor við Háskóla Íslands, segir ástæðuna meðal annars liggja djúpt í menningu Bandaríkjanna. „Byssueign í Bandaríkjunum og mikilvægi þess að hafa aðgang að byssu tengist frelsishugmynd margra Bandaríkjamanna. Margir Bandaríkjamenn hafa litla trú á ríkisvaldinu eða því að ríkisvaldið, og þar með lögreglan, geti verndað þá. Þeir trúa að menn verði þá bara að bjarga sér sjálfir og tryggja eigið öryggi.“ Kannanir ytra sýna lítinn stuðning við herta byssulöggjöf í Bandaríkjunum. Umræðan kemur samt alltaf upp þegar mikið mannfall verður í skotárásum. „Samtök byssueigenda og byssuframleiðenda eru mjög öflug hagsmunasamtök í Bandaríkjunum. Margir bandarískir stjórnmálamenn í mörgum fylkjum eru háðir stuðningi þessara öflugu hagsmunahópa,“ segir Baldur. Erfitt geti reynst fyrir stjórnmálamenn að berjast gegn byssueign. Það skýri meðal annars hvers vegna Obama hefur fyrst og fremst verið opinskár með skoðun sína á byssueign á seinna kjörtímabili sínu. „Því ef þessi samtök beita sér gegn stjórnmálamönnunum þá eru þeir í verulegum vandræðum. Þau beita sér af fullu afli gegn þeim sem vilja takmarka aðgengi að byssum og það er mjög erfitt að fá þessi samtök á móti sér.“ Blæbrigðamunur er á stefnu Hillary Clinton og Donalds Trump þegar kemur að byssueign. Hillary styður aukna skoðun á bakgrunni þeirra sem vilja kaupa byssur. Auk þess vill hún loka svokallaðri Charleston-hjáleið sem heimilar byssukaup ef bakgrunnsathugun kaupanda hefur tekið meira en þrjá daga. Þá vill hún að skotvopn sem eru sérhönnuð fyrir hernað, svo sem hríðskotarifflar, fari úr almenningseign. Donald Trump vill aftur á móti mikið frelsi þegar kemur að byssueign og ber fyrir sig ákvæði stjórnarskrárinnar sem segir að réttur fólksins til að bera skotvopn skuli ekki takmarkaður. Hann lét meðal annars hafa eftir sér að hryðjuverkin í París í nóvember hefðu farið öðru vísi ef byssukúlurnar hefðu þotið í hina áttina. „Vel fram eftir nítjándu öldinni var ekkert ríkisvald á vesturströnd Bandaríkjanna og ekkert til þess að verja borgarana. Það skýrir þessa sögulegu áherslu á mikilvægi þess að hafa skotvopn til að verja sig,“ segir Baldur. Vantraust í garð lögreglunnar sé ýmist vegna þeirrar skoðunar almennings að lögreglan geri ekki nóg til að vernda borgarana eða sé hreinlega hættuleg borgurunum. „Margir þeldökkir Bandaríkjamenn myndu til dæmis segja það. En svo er það líka bara þessi hugmynd að örygginu sé best komið í höndum einstaklinga.“ Í sumum ríkjum Bandaríkjanna þykir sjálfsagt að hafa litla byssu í hanskahólfinu eða handtöskunni til að nota í sjálfsvörn. Ólíklegt er að miklar breytingar verði á byssulöggjöf Bandaríkjanna á næstunni að mati Baldurs. „Þetta er mjög viðkvæmt mál í bandarískum stjórnmálum, og mikið hitamál.“Ofbeldisfullir hatursglæpir ekki á borði lögreglu Ofbeldisfullir hatursglæpir gegn hinsegin fólki hafa ekki komið inn á borð hatursglæpadeildar lögreglu á höfuðborgarsvæðinu síðan deildin var stofnuð. Eyrún Eyþórsdóttir er yfirmaður deildarinnar en Samtökin ‘78 kærðu hatursummæli á netinu sem deildin hefur haft til skoðunar.Eyrún segir þó að ekki sé búið að þjálfa alla lögreglumenn embættisins í að þekkja hatursglæpi. „Þannig að ef það er ekki skráð [sem hatursglæpur] í lögreglukerfinu þá getur það farið fram hjá mér þó ég skimi kerfið. Þó það hafi ekki komið inn á borð til mín þá útiloka ég ekki að það hafi verið einhver slík mál í gangi.“ Hún á ekki von á sambærilegum atburðum hér og gerðust í Orlando. Slíkir atburðir geti þó kynt undir hugmyndir hjá fólki. Í svörum ríkislögreglustjóra kemur fram að greiningardeild ríkislögreglustjóra viti ekki af ógn gagnvart hinsegin fólki umfram aðra. Bent er á skýrslu embættisins um hættu af hryðjuverkum og öðrum stórfelldum árásum frá því í febrúar 2015. Þar segir meðal annars: „Óráðlegt er að ganga að því sem vísu að hatursmenn vestrænnar menningar geri greinarmun á Íslendingum og öðrum vestrænum þjóðum þótt Íslendingar séu herlausir og taki ekki beinan þátt í aðgerðum gegn hryðjuverkasamtökum í Mið-Austurlöndum.“Ólafur Ragnar Grímsson Vísir/ErnirViðkvæm staða í frjálsum og opnum samfélögum „Það er erfitt að lýsa í orðum viðbrögðum við þessum hræðilega atburði. Þarna tengjast saman öfgakennd öfl sem eiga sér rætur í einhvers konar öfgakenndri túlkun á trúarbrögðum og blandast inn í andúð og fjandskap gagnvart samkynhneigðu fólki,“ sagði Ólafur Ragnar Grímsson þegar Fréttablaðið leitaði viðbragða hjá honum við skotárásinni í gær. „Í þriðja lagi er þessi hömlulausi aðgangur að skæðum vopnum í Bandaríkjunum. Þegar tugir manna eru drepnir á skömmum tíma á þennan hátt og aðrir tugir særast þá sjáum við hve viðkvæm staðan í hinu frjálsa, opna og örugga samfélagi er. Og kannski líka hve lánsöm við erum á Íslandi að geta búið í samfélagi þar sem allir fá að njóta síns lífs, hverrar gerðar sem þeir kunna að vera. Þar sem trúarbrögðum er ekki beitt til að ala upp öfgar og hatur í fólki og þar sem aðgangur að byssueign er háður alls konar hindrunum.“ Ólafur segir atburðinn hafa afhjúpað að Bandaríkin standi frammi fyrir djúpstæðum vanda. „Síendurteknir atburðir af þessu tagi í öflugasta lýðræðisríki veraldar eru áfall fyrir lýðræðið og hið frjálsa og siðmenntaða samfélag. Þessir atburðir eru þess vegna ekki bara vandamál fyrir Bandaríkin heldur líka viðvörun fyrir okkur öll í Evrópu. Við verðum að varðveita eðalkosti þessa friðsæla frjálsa samfélags sem margir okkar hafa kannski talið að væru sjálfsagðir.“ Það sé með ólíkindum að einn einstaklingur geti valdið skaða af þeim toga sem Omar Mateen olli. „Það er vegna þess að aðgangur að stríðsvopnum er veittur almennum borgurum sem geta þá beitt þeim á saklausa einstaklinga í sínu eigin samfélagi."Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu 14. júní. Donald Trump Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Hefja söfnun fyrir fjölskyldu Víglundar Innlent Stimpingar milli mótmælenda á Austurvelli Innlent „Mæta á næstu Palestínumótmæli og berja þetta lið“ Innlent „Glútenóþol var orðið óhreinn hattur yfir þetta allt saman“ Innlent Hinn látni erlendur ríkisborgari á þrítugsaldri Innlent Engin smithætta vegna veikinda í vélinni Innlent Þekkir ekki eina stelpu sem ekki hefur verið áreitt Innlent Segir Viðskiptablaðið og Samstöðina fara rangt með mál um Ásthildi Lóu Innlent Borðaði súrdeigsbrauð og mældist með áfengi í útblæstri Innlent Tíundi hver með ágætiseinkunn í MR Innlent Fleiri fréttir Nikótínþurfi guðsbarn braust inn í Bjarnabúð „Ef fram heldur sem horfir verður Aþena lögð niður í næstu viku“ Stimpingar milli mótmælenda á Austurvelli Sigríður svarar gagnrýni á störf lögreglunnar á Suðurnesjum Tíundi hver með ágætiseinkunn í MR Engin smithætta vegna veikinda í vélinni Segir Viðskiptablaðið og Samstöðina fara rangt með mál um Ásthildi Lóu Kökuskreytingar og þjóðdansar á „Fjör í Flóa“ í dag Tvenn mótmæli í Reykjavík og herþota á flugsýningu „Mæta á næstu Palestínumótmæli og berja þetta lið“ Missa fatamarkaðinn með flutningi Konukots í Ármúla „Glútenóþol var orðið óhreinn hattur yfir þetta allt saman“ Ók hlaupahjólinu á tré með pizzu í annarri Hefja söfnun fyrir fjölskyldu Víglundar Borðaði súrdeigsbrauð og mældist með áfengi í útblæstri Hefur skilning á báðum sjónarmiðum í Heiðmerkurmálinu Þekkir ekki eina stelpu sem ekki hefur verið áreitt Umferðartafir vegna framkvæmda við Kringlumýrarbraut í sumar Hinn látni erlendur ríkisborgari á þrítugsaldri Býður til flugveislu á Reykjavíkurflugvelli Sóttu veikan mann í rússneskan togara Lækkandi fæðingartíðni er vandamál sem leysist ekki án innflytjenda Rannsókn lokið í manndrápsmáli Lögðu hald á nokkuð magn fíkniefna og hnífa Sláandi tölur: Kyrkingartökum og eltihrellum fer fjölgandi Mætti með steikarhníf á leikskóla Kyrkingartök og elltihrellahegðun fara vaxandi og myndband af áreitni í miðborginni Grill í ljósum logum úti á svölum Vilja endurbyggja verkstæðið en nágrannar mótmæla harðlega Margra kílómetra bílaröð eftir árekstur á Vesturlandsvegi Sjá meira
„Kærleikurinn mun sigra,“ segir í yfirlýsingu Samtakanna 78 vegna skotárásarinnar á skemmtistaðinn Pulse í Orlando að morgni sunnudags. Fimmtíu létu lífið og 53 slösuðust þegar Omar Mateen réðst inn á klúbbinn, sem ætlaður er hinsegin fólki, vopnaður hríðskotariffli og skammbyssu. „Árásin er hatursglæpur sem beinist gegn hinsegin fólki um allan heim. Hinsegin fólk er með kerfisbundnum hætti beitt ofbeldi, jaðarsetningu og útskúfun víða um heim og þessi árás er af sama meiði. Hún er öfgafull birtingarmynd hinsegin haturs sem hinsegin fólk þekkir því miður of vel á eigin skinni,“ segir jafnframt í yfirlýsingunni. Eins og Fréttablaðið greindi frá í gær hefur árásin vakið upp spurningar um þær litlu hömlur sem eru á byssueign í Bandaríkjunum. Barack Obama Bandaríkjaforseti ávarpaði þjóð sína í kjölfar árásarinnar og talaði fyrir hertri byssulöggjöf. Það hefur hann gert ítrekað síðan hann tók við embætti en samkvæmt vef New York Times er þetta 23. fjöldaskotárásin í Bandaríkjunum síðan hann tók embætti árið 2009. Vefurinn Mother Jones segir skotárásirnar hafa verið 34 í embættistíð Obama. Meðaltal fallinna samkvæmt þeim vef eru tæpir níu manns í hverri árás. Þrátt fyrir fögur fyrirheit Obama hefur ekkert gerst í hertri byssulöggjöf í Bandaríkjunum.Baldur Þórhallsson stjórnmálafræðiprófessorBaldur Þórhallsson stjórnmálafræðiprófessor við Háskóla Íslands, segir ástæðuna meðal annars liggja djúpt í menningu Bandaríkjanna. „Byssueign í Bandaríkjunum og mikilvægi þess að hafa aðgang að byssu tengist frelsishugmynd margra Bandaríkjamanna. Margir Bandaríkjamenn hafa litla trú á ríkisvaldinu eða því að ríkisvaldið, og þar með lögreglan, geti verndað þá. Þeir trúa að menn verði þá bara að bjarga sér sjálfir og tryggja eigið öryggi.“ Kannanir ytra sýna lítinn stuðning við herta byssulöggjöf í Bandaríkjunum. Umræðan kemur samt alltaf upp þegar mikið mannfall verður í skotárásum. „Samtök byssueigenda og byssuframleiðenda eru mjög öflug hagsmunasamtök í Bandaríkjunum. Margir bandarískir stjórnmálamenn í mörgum fylkjum eru háðir stuðningi þessara öflugu hagsmunahópa,“ segir Baldur. Erfitt geti reynst fyrir stjórnmálamenn að berjast gegn byssueign. Það skýri meðal annars hvers vegna Obama hefur fyrst og fremst verið opinskár með skoðun sína á byssueign á seinna kjörtímabili sínu. „Því ef þessi samtök beita sér gegn stjórnmálamönnunum þá eru þeir í verulegum vandræðum. Þau beita sér af fullu afli gegn þeim sem vilja takmarka aðgengi að byssum og það er mjög erfitt að fá þessi samtök á móti sér.“ Blæbrigðamunur er á stefnu Hillary Clinton og Donalds Trump þegar kemur að byssueign. Hillary styður aukna skoðun á bakgrunni þeirra sem vilja kaupa byssur. Auk þess vill hún loka svokallaðri Charleston-hjáleið sem heimilar byssukaup ef bakgrunnsathugun kaupanda hefur tekið meira en þrjá daga. Þá vill hún að skotvopn sem eru sérhönnuð fyrir hernað, svo sem hríðskotarifflar, fari úr almenningseign. Donald Trump vill aftur á móti mikið frelsi þegar kemur að byssueign og ber fyrir sig ákvæði stjórnarskrárinnar sem segir að réttur fólksins til að bera skotvopn skuli ekki takmarkaður. Hann lét meðal annars hafa eftir sér að hryðjuverkin í París í nóvember hefðu farið öðru vísi ef byssukúlurnar hefðu þotið í hina áttina. „Vel fram eftir nítjándu öldinni var ekkert ríkisvald á vesturströnd Bandaríkjanna og ekkert til þess að verja borgarana. Það skýrir þessa sögulegu áherslu á mikilvægi þess að hafa skotvopn til að verja sig,“ segir Baldur. Vantraust í garð lögreglunnar sé ýmist vegna þeirrar skoðunar almennings að lögreglan geri ekki nóg til að vernda borgarana eða sé hreinlega hættuleg borgurunum. „Margir þeldökkir Bandaríkjamenn myndu til dæmis segja það. En svo er það líka bara þessi hugmynd að örygginu sé best komið í höndum einstaklinga.“ Í sumum ríkjum Bandaríkjanna þykir sjálfsagt að hafa litla byssu í hanskahólfinu eða handtöskunni til að nota í sjálfsvörn. Ólíklegt er að miklar breytingar verði á byssulöggjöf Bandaríkjanna á næstunni að mati Baldurs. „Þetta er mjög viðkvæmt mál í bandarískum stjórnmálum, og mikið hitamál.“Ofbeldisfullir hatursglæpir ekki á borði lögreglu Ofbeldisfullir hatursglæpir gegn hinsegin fólki hafa ekki komið inn á borð hatursglæpadeildar lögreglu á höfuðborgarsvæðinu síðan deildin var stofnuð. Eyrún Eyþórsdóttir er yfirmaður deildarinnar en Samtökin ‘78 kærðu hatursummæli á netinu sem deildin hefur haft til skoðunar.Eyrún segir þó að ekki sé búið að þjálfa alla lögreglumenn embættisins í að þekkja hatursglæpi. „Þannig að ef það er ekki skráð [sem hatursglæpur] í lögreglukerfinu þá getur það farið fram hjá mér þó ég skimi kerfið. Þó það hafi ekki komið inn á borð til mín þá útiloka ég ekki að það hafi verið einhver slík mál í gangi.“ Hún á ekki von á sambærilegum atburðum hér og gerðust í Orlando. Slíkir atburðir geti þó kynt undir hugmyndir hjá fólki. Í svörum ríkislögreglustjóra kemur fram að greiningardeild ríkislögreglustjóra viti ekki af ógn gagnvart hinsegin fólki umfram aðra. Bent er á skýrslu embættisins um hættu af hryðjuverkum og öðrum stórfelldum árásum frá því í febrúar 2015. Þar segir meðal annars: „Óráðlegt er að ganga að því sem vísu að hatursmenn vestrænnar menningar geri greinarmun á Íslendingum og öðrum vestrænum þjóðum þótt Íslendingar séu herlausir og taki ekki beinan þátt í aðgerðum gegn hryðjuverkasamtökum í Mið-Austurlöndum.“Ólafur Ragnar Grímsson Vísir/ErnirViðkvæm staða í frjálsum og opnum samfélögum „Það er erfitt að lýsa í orðum viðbrögðum við þessum hræðilega atburði. Þarna tengjast saman öfgakennd öfl sem eiga sér rætur í einhvers konar öfgakenndri túlkun á trúarbrögðum og blandast inn í andúð og fjandskap gagnvart samkynhneigðu fólki,“ sagði Ólafur Ragnar Grímsson þegar Fréttablaðið leitaði viðbragða hjá honum við skotárásinni í gær. „Í þriðja lagi er þessi hömlulausi aðgangur að skæðum vopnum í Bandaríkjunum. Þegar tugir manna eru drepnir á skömmum tíma á þennan hátt og aðrir tugir særast þá sjáum við hve viðkvæm staðan í hinu frjálsa, opna og örugga samfélagi er. Og kannski líka hve lánsöm við erum á Íslandi að geta búið í samfélagi þar sem allir fá að njóta síns lífs, hverrar gerðar sem þeir kunna að vera. Þar sem trúarbrögðum er ekki beitt til að ala upp öfgar og hatur í fólki og þar sem aðgangur að byssueign er háður alls konar hindrunum.“ Ólafur segir atburðinn hafa afhjúpað að Bandaríkin standi frammi fyrir djúpstæðum vanda. „Síendurteknir atburðir af þessu tagi í öflugasta lýðræðisríki veraldar eru áfall fyrir lýðræðið og hið frjálsa og siðmenntaða samfélag. Þessir atburðir eru þess vegna ekki bara vandamál fyrir Bandaríkin heldur líka viðvörun fyrir okkur öll í Evrópu. Við verðum að varðveita eðalkosti þessa friðsæla frjálsa samfélags sem margir okkar hafa kannski talið að væru sjálfsagðir.“ Það sé með ólíkindum að einn einstaklingur geti valdið skaða af þeim toga sem Omar Mateen olli. „Það er vegna þess að aðgangur að stríðsvopnum er veittur almennum borgurum sem geta þá beitt þeim á saklausa einstaklinga í sínu eigin samfélagi."Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu 14. júní.
Donald Trump Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Hefja söfnun fyrir fjölskyldu Víglundar Innlent Stimpingar milli mótmælenda á Austurvelli Innlent „Mæta á næstu Palestínumótmæli og berja þetta lið“ Innlent „Glútenóþol var orðið óhreinn hattur yfir þetta allt saman“ Innlent Hinn látni erlendur ríkisborgari á þrítugsaldri Innlent Engin smithætta vegna veikinda í vélinni Innlent Þekkir ekki eina stelpu sem ekki hefur verið áreitt Innlent Segir Viðskiptablaðið og Samstöðina fara rangt með mál um Ásthildi Lóu Innlent Borðaði súrdeigsbrauð og mældist með áfengi í útblæstri Innlent Tíundi hver með ágætiseinkunn í MR Innlent Fleiri fréttir Nikótínþurfi guðsbarn braust inn í Bjarnabúð „Ef fram heldur sem horfir verður Aþena lögð niður í næstu viku“ Stimpingar milli mótmælenda á Austurvelli Sigríður svarar gagnrýni á störf lögreglunnar á Suðurnesjum Tíundi hver með ágætiseinkunn í MR Engin smithætta vegna veikinda í vélinni Segir Viðskiptablaðið og Samstöðina fara rangt með mál um Ásthildi Lóu Kökuskreytingar og þjóðdansar á „Fjör í Flóa“ í dag Tvenn mótmæli í Reykjavík og herþota á flugsýningu „Mæta á næstu Palestínumótmæli og berja þetta lið“ Missa fatamarkaðinn með flutningi Konukots í Ármúla „Glútenóþol var orðið óhreinn hattur yfir þetta allt saman“ Ók hlaupahjólinu á tré með pizzu í annarri Hefja söfnun fyrir fjölskyldu Víglundar Borðaði súrdeigsbrauð og mældist með áfengi í útblæstri Hefur skilning á báðum sjónarmiðum í Heiðmerkurmálinu Þekkir ekki eina stelpu sem ekki hefur verið áreitt Umferðartafir vegna framkvæmda við Kringlumýrarbraut í sumar Hinn látni erlendur ríkisborgari á þrítugsaldri Býður til flugveislu á Reykjavíkurflugvelli Sóttu veikan mann í rússneskan togara Lækkandi fæðingartíðni er vandamál sem leysist ekki án innflytjenda Rannsókn lokið í manndrápsmáli Lögðu hald á nokkuð magn fíkniefna og hnífa Sláandi tölur: Kyrkingartökum og eltihrellum fer fjölgandi Mætti með steikarhníf á leikskóla Kyrkingartök og elltihrellahegðun fara vaxandi og myndband af áreitni í miðborginni Grill í ljósum logum úti á svölum Vilja endurbyggja verkstæðið en nágrannar mótmæla harðlega Margra kílómetra bílaröð eftir árekstur á Vesturlandsvegi Sjá meira