52 dagar Þorbjörn Þórðarson skrifar 20. desember 2016 09:00 Í dag eru 52 dagar frá alþingiskosningum og það er án nokkurs vafa stjórnarkreppa í landinu. Hins vegar geta falist tækifæri í stöðunni og það er hughreystandi fyrir kjósendur að flokkarnir hafi ekki sveigt frá grunnstefnu sinni í þeim tilgangi að komast í ríkisstjórn. Á meðan stjórnarkreppa er í landinu situr starfsstjórnin áfram en hversu lengi? Dæmi eru um að starfsstjórnir hafi verið við stjórnvölinn mánuðum saman, einkum á fyrri hluta síðustu aldar. Litið hefur verið svo á að staða starfsstjórnar sé nokkuð önnur en reglulegrar ríkisstjórnar enda lögmæti hennar annars eðlis en þegar stjórn hefur öruggan þingmeirihluta. Björg Thorarensen lagaprófessor segir í heildstæðu fræðiriti sínu á sviði stjórnskipunarréttar að „sterk rök þyrfti til að ráðherra í starfsstjórn hér á landi tæki óvenjulegar eða afdrifaríkar ákvarðanir“. Að mati Bjargar gæti slík stjórn þannig ekki bylt efnahagsstefnunni til lengri tíma eða kollvarpað stefnu íslenska ríkisins í mikilvægu utanríkismáli. Bjarni Benediktsson, fyrrverandi forsætisráðherra og fræðimaður í stjórnskipunarrétti, taldi muninn á starfsstjórn og reglulegri ríkisstjórn „óljósan og lítils virði“. Ólafur Jóhannesson taldi hins vegar að í ljósi stöðu starfsstjórna yrði þeim varla talið skylt eða heimilt að taka mikilvægar pólitískar ákvarðanir nema þær þyldu enga bið. Hann tók þingrof sem dæmi um ákvörðun sem gæti verið stjórnskipulega hæpin við þessar aðstæður nema þegar skylt væri að rjúfa þing vegna stjórnarskrárbreytinga. Starfsstjórnin sem nú situr er í eðli sínu minnihlutastjórn því hún hefur ekki þingmeirihluta. Í raun hefur fátt gerst á þeim tveim tæpu tveimur mánuðum sem liðnir eru frá kosningum og borgararnir hafa lítið sem ekkert fundið fyrir stjórnarkreppunni á eigin skinni. Ákveðin rósemd er í stjórnmálunum sem er ánægjuleg tilbreyting. Stjórnarkreppan hefur líka sáralítil áhrif á efnahagslífið. Í þessu sambandi má rifja upp að nýlega lauk 10 mánaða stjórnarkreppu á Spáni. Fyrir hana og á meðan hún stóð yfir varð efnahagslegur viðsnúningur í landinu. Hagvöxtur þar var 3,2 prósent í fyrra og er spáð svipuðu í ár. Hagstofa Íslands gerir ráð fyrir að hagvöxtur þessa árs verði 4,8 prósent hér á landi. Í dag hefur aðeins verið kosið í þrjár fastanefndir Alþingis og var það gert á grundvelli samkomulags forystumanna flokkanna. Vera kann að skortur á ríkisstjórn sem hefur meirihluta á Alþingi muni bæta þingstörfin og gera ríkari kröfur til þingmanna um vönduð vinnubrögð og samstarf ólíkra flokka. Á meðan situr starfsstjórn með takmarkað svigrúm. Hún þarf að haga sér eins og olíuskip sem fer hægt í beygjuna. Með vorinu kunna síðan traust bönd að skapast milli þingmanna og ný ríkisstjórn gæti tekið á sig mynd. Hægt væri að mynda hana um nokkur afmörkuð mál sem samstaða er um enda engin regla til sem kveður á um að stefnuyfirlýsing ríkisstjórnar þurfi að ná yfir alla málaflokka. Ríkisstjórnarsamstarf sem væri sprottið úr góðri samvinnu ólíkra flokka væri skref í rétta átt.Leiðarinn birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Þorbjörn Þórðarson Mest lesið Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Þegar bráðamóttakan drepur þig hraðar Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson Skoðun
Í dag eru 52 dagar frá alþingiskosningum og það er án nokkurs vafa stjórnarkreppa í landinu. Hins vegar geta falist tækifæri í stöðunni og það er hughreystandi fyrir kjósendur að flokkarnir hafi ekki sveigt frá grunnstefnu sinni í þeim tilgangi að komast í ríkisstjórn. Á meðan stjórnarkreppa er í landinu situr starfsstjórnin áfram en hversu lengi? Dæmi eru um að starfsstjórnir hafi verið við stjórnvölinn mánuðum saman, einkum á fyrri hluta síðustu aldar. Litið hefur verið svo á að staða starfsstjórnar sé nokkuð önnur en reglulegrar ríkisstjórnar enda lögmæti hennar annars eðlis en þegar stjórn hefur öruggan þingmeirihluta. Björg Thorarensen lagaprófessor segir í heildstæðu fræðiriti sínu á sviði stjórnskipunarréttar að „sterk rök þyrfti til að ráðherra í starfsstjórn hér á landi tæki óvenjulegar eða afdrifaríkar ákvarðanir“. Að mati Bjargar gæti slík stjórn þannig ekki bylt efnahagsstefnunni til lengri tíma eða kollvarpað stefnu íslenska ríkisins í mikilvægu utanríkismáli. Bjarni Benediktsson, fyrrverandi forsætisráðherra og fræðimaður í stjórnskipunarrétti, taldi muninn á starfsstjórn og reglulegri ríkisstjórn „óljósan og lítils virði“. Ólafur Jóhannesson taldi hins vegar að í ljósi stöðu starfsstjórna yrði þeim varla talið skylt eða heimilt að taka mikilvægar pólitískar ákvarðanir nema þær þyldu enga bið. Hann tók þingrof sem dæmi um ákvörðun sem gæti verið stjórnskipulega hæpin við þessar aðstæður nema þegar skylt væri að rjúfa þing vegna stjórnarskrárbreytinga. Starfsstjórnin sem nú situr er í eðli sínu minnihlutastjórn því hún hefur ekki þingmeirihluta. Í raun hefur fátt gerst á þeim tveim tæpu tveimur mánuðum sem liðnir eru frá kosningum og borgararnir hafa lítið sem ekkert fundið fyrir stjórnarkreppunni á eigin skinni. Ákveðin rósemd er í stjórnmálunum sem er ánægjuleg tilbreyting. Stjórnarkreppan hefur líka sáralítil áhrif á efnahagslífið. Í þessu sambandi má rifja upp að nýlega lauk 10 mánaða stjórnarkreppu á Spáni. Fyrir hana og á meðan hún stóð yfir varð efnahagslegur viðsnúningur í landinu. Hagvöxtur þar var 3,2 prósent í fyrra og er spáð svipuðu í ár. Hagstofa Íslands gerir ráð fyrir að hagvöxtur þessa árs verði 4,8 prósent hér á landi. Í dag hefur aðeins verið kosið í þrjár fastanefndir Alþingis og var það gert á grundvelli samkomulags forystumanna flokkanna. Vera kann að skortur á ríkisstjórn sem hefur meirihluta á Alþingi muni bæta þingstörfin og gera ríkari kröfur til þingmanna um vönduð vinnubrögð og samstarf ólíkra flokka. Á meðan situr starfsstjórn með takmarkað svigrúm. Hún þarf að haga sér eins og olíuskip sem fer hægt í beygjuna. Með vorinu kunna síðan traust bönd að skapast milli þingmanna og ný ríkisstjórn gæti tekið á sig mynd. Hægt væri að mynda hana um nokkur afmörkuð mál sem samstaða er um enda engin regla til sem kveður á um að stefnuyfirlýsing ríkisstjórnar þurfi að ná yfir alla málaflokka. Ríkisstjórnarsamstarf sem væri sprottið úr góðri samvinnu ólíkra flokka væri skref í rétta átt.Leiðarinn birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun
Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun