Klíkumyndun Þorbjörn Þórðarson skrifar 11. janúar 2018 07:00 Orðalag bréfs Guðlaugs Þórs Þórðarsonar til dómsmálaráðherra í kjölfar skipunar átta héraðsdómara var meira en lítið athyglisvert. Settur ráðherra telur mikilvægt að koma leikmönnum að umsagnarferlinu um dómara að danskri fyrirmynd til að draga úr „hættu á klíkumyndun í vali dómara“. Þetta orðalag er ekki tilviljun vegna þess að þeir sem kynna sér umsagnir dómnefndarinnar um hæfni dómara við skipanir síðustu ára, sérstaklega í Hæstarétt Íslands, sjá í hendi sér að dómnefndin hefur lagt sig fram við að veita þeim umsækjendum sem eru þóknanlegir góða umsögn en útiloka aðra sem eru ekki „í klíkunni“ þótt þeir séu hæfari. Afleiðingar þessa eru mun alvarlegri en ætla mætti við fyrstu sýn því með þessu er smátt og smátt búið að veikja Hæstarétt. Í réttinn eiga að veljast færustu lögfræðingar þjóðarinnar og stofnunin á að búa yfir besta mögulega mannauði sem er til staðar úr stétt lögfræðinga hverju sinni. Þegar lögum um dómstóla var breytt árið 2010 var ráðherra gert ómögulegt að fara gegn niðurstöðu dómnefndarinnar nema bera þá ákvörðun undir Alþingi. Atburðarás síðustu vikna hefur leitt í ljós að þetta fyrirkomulag getur sett ráðherrann, sem fer með veitingarvaldið og ber pólitíska ábyrgð á skipuninni, í vonlausa stöðu. Núverandi dómnefnd undir forystu Jakobs Möllers lagði sig fram um að útiloka tiltekna umsækjendur án skýringa, skilaði niðurstöðum allt of seint og svaraði síðan með hroka þegar settur dómsmálaráðherra vildi gera athugasemdir við umsögn hennar. Þetta eru ekki boðleg vinnubrögð hjá fagfólki. Eins og settur dómsmálaráðherra rekur í bréfi sínu var honum nauðugur sá kostur að fylgja áliti nefndarinnar og skipa þá átta umsækjendur sem nefndin taldi hæfasta. Jafnvel þótt hann hefði engar forsendur til að meta hvort sú ákvörðun væri rétt þar sem nefndin veitti ekki fullnægjandi svör við athugasemdum hans. Eftir lestur svarbréfs dómnefndarinnar er maður engu nær um það hvernig nefndin komst að sumum niðurstöðum, eins og að telja mann með 20 ára dómarareynslu minna hæfan en dómara sem hefur starfað sem settur dómari í átta ár. Í ljósi dóma Hæstaréttar í málum tveggja umsækjenda um dómaraembætti við Landsrétt sem kveðnir voru upp 19. desember 2017 liggur fyrir að íþyngjandi rannsóknarskylda er lögð á dómsmálaráðherra sem vill víkja frá umsögn dómnefndarinnar. Með því að skila umsögn um umsækjendur rétt áður en héraðsdómararnir áttu að hefja störf var settum ráðherra í reynd stillt upp við vegg. Ef hann hefði farið gegn áliti nefndarinnar án þess að fyrir lægi sambærilegt umsagnarferli þá hefði það bakað ríkinu bótaskyldu gagnvart þeim umsækjendum sem nefndin taldi hæfasta en fengu ekki embætti. Það má taka undir það sjónarmið að brýnt sé að breikka þann hóp sem kemur að tilnefningum í dómnefndina til að draga úr hættu á klíkumyndun og minnka áhrif dómaranna sjálfra á val á samstarfsmönnum sínum. Ekki verður unað við óbreytt ástand.Leiðarinn birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorbjörn Þórðarson Mest lesið Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Halldór 4.10.2025 Halldór 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Orðalag bréfs Guðlaugs Þórs Þórðarsonar til dómsmálaráðherra í kjölfar skipunar átta héraðsdómara var meira en lítið athyglisvert. Settur ráðherra telur mikilvægt að koma leikmönnum að umsagnarferlinu um dómara að danskri fyrirmynd til að draga úr „hættu á klíkumyndun í vali dómara“. Þetta orðalag er ekki tilviljun vegna þess að þeir sem kynna sér umsagnir dómnefndarinnar um hæfni dómara við skipanir síðustu ára, sérstaklega í Hæstarétt Íslands, sjá í hendi sér að dómnefndin hefur lagt sig fram við að veita þeim umsækjendum sem eru þóknanlegir góða umsögn en útiloka aðra sem eru ekki „í klíkunni“ þótt þeir séu hæfari. Afleiðingar þessa eru mun alvarlegri en ætla mætti við fyrstu sýn því með þessu er smátt og smátt búið að veikja Hæstarétt. Í réttinn eiga að veljast færustu lögfræðingar þjóðarinnar og stofnunin á að búa yfir besta mögulega mannauði sem er til staðar úr stétt lögfræðinga hverju sinni. Þegar lögum um dómstóla var breytt árið 2010 var ráðherra gert ómögulegt að fara gegn niðurstöðu dómnefndarinnar nema bera þá ákvörðun undir Alþingi. Atburðarás síðustu vikna hefur leitt í ljós að þetta fyrirkomulag getur sett ráðherrann, sem fer með veitingarvaldið og ber pólitíska ábyrgð á skipuninni, í vonlausa stöðu. Núverandi dómnefnd undir forystu Jakobs Möllers lagði sig fram um að útiloka tiltekna umsækjendur án skýringa, skilaði niðurstöðum allt of seint og svaraði síðan með hroka þegar settur dómsmálaráðherra vildi gera athugasemdir við umsögn hennar. Þetta eru ekki boðleg vinnubrögð hjá fagfólki. Eins og settur dómsmálaráðherra rekur í bréfi sínu var honum nauðugur sá kostur að fylgja áliti nefndarinnar og skipa þá átta umsækjendur sem nefndin taldi hæfasta. Jafnvel þótt hann hefði engar forsendur til að meta hvort sú ákvörðun væri rétt þar sem nefndin veitti ekki fullnægjandi svör við athugasemdum hans. Eftir lestur svarbréfs dómnefndarinnar er maður engu nær um það hvernig nefndin komst að sumum niðurstöðum, eins og að telja mann með 20 ára dómarareynslu minna hæfan en dómara sem hefur starfað sem settur dómari í átta ár. Í ljósi dóma Hæstaréttar í málum tveggja umsækjenda um dómaraembætti við Landsrétt sem kveðnir voru upp 19. desember 2017 liggur fyrir að íþyngjandi rannsóknarskylda er lögð á dómsmálaráðherra sem vill víkja frá umsögn dómnefndarinnar. Með því að skila umsögn um umsækjendur rétt áður en héraðsdómararnir áttu að hefja störf var settum ráðherra í reynd stillt upp við vegg. Ef hann hefði farið gegn áliti nefndarinnar án þess að fyrir lægi sambærilegt umsagnarferli þá hefði það bakað ríkinu bótaskyldu gagnvart þeim umsækjendum sem nefndin taldi hæfasta en fengu ekki embætti. Það má taka undir það sjónarmið að brýnt sé að breikka þann hóp sem kemur að tilnefningum í dómnefndina til að draga úr hættu á klíkumyndun og minnka áhrif dómaranna sjálfra á val á samstarfsmönnum sínum. Ekki verður unað við óbreytt ástand.Leiðarinn birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun