Jæja Guðmundur Steingrímsson skrifar 13. maí 2019 08:00 Nú hefur breska þingið og líka Landvernd lýst yfir neyðarástandi í umhverfismálum. Ég held að það sé ekkert annað að gera en að íslensk stjórnvöld, þing eða ríkisstjórn, geri slíkt hið sama. Á næstu tíu árum mun koma í ljós hvort hægt verður að beina jörðinni af braut ofhitnunar eða ekki. Ef það tekst ekki, þá getum við alveg hætt að bursta tennurnar. Ekkert mun skipta máli. Öfgafull veður, skortur, örbirgð, almennt böl, útdauðar dýrategundir og brátt útdautt mannkyn verður leiðarendinn ef það mistekst að leysa þessa úrslitaþraut. Ég tók próf á vefsíðu um helgina. Þar átti ég að forgangsraða þeim aðgerðum sem kæmu sér best fyrir umhverfið. Þetta var soldið lúmskt próf. Margt hljómaði sennilega og allt skipti máli, en það er skemmst frá því að segja að ég kom ferlega illa út úr þessu. Vissi ekki mikið. Ég vissi til dæmis ekki hvað ísskápar og loftkælingar heimsins hafa ótrúlega slæm áhrif á andrúmsloftið. Það þarf að skipta þeim öllum út fyrir umhverfisvænni lausnir, sem munu vera á leiðinni á markað. Mig grunaði að minni sóun matvæla skipti máli, en ekki að hún væri í þriðja sæti yfir áhrifamestu aðgerðirnar samkvæmt heimasíðunni drawdown. org. Að minnka kjötát er á topp fimm. Að fleiri eldi mat á góðri eldavél, en ekki til dæmis yfir opnum eldi, er í 21. sæti. Að rafbílavæða heiminn er í 26. sæti. Umhverfisvænni flugvélar eru í 46. sæti. Að leggja hjólareiðastíga í borgum er í 59. sæti.Hvað getum við gert? Staðreyndin er þessi: Á öllum sviðum samfélagsins þarf að grípa til aðgerða. Ekkert eitt leysir málið. Mér sýnist hins vegar að núna, þegar komið er að því að segja að íslenskum sið hið góða og fornkveðna „jæja“ og fara að bretta upp ermar í þessum málum, þá verði þetta að koma fyrst: Að fræða okkur öll. Hvað getum við gert? Það þarf að segja okkur það./mynd/estelle divorneÞað sem vakti athygli mína og jók mér bjartsýni við það að skoða listann á heimasíðunni yfir nauðsynlegar aðgerðir og forgangsröðun þeirra, var hversu viðráðanlegt og í raun sjálfsagt og gott hvert verkefni er fyrir sig. Hver vill sóa matvælum? Það er sjálfsagt að minnka slíkt. Hver vill eiga ísskáp sem spúir gróðurhúsalofttegundum? Hver vill ekki umhverfisvænan bíl? Engin aðgerð á þessum lista var þess eðlis að maður hugsaði: „Ó, nei! Ég vil frekar deyja út en að gera þetta.“ Sem sagt: Ef ég — sem mikið kjötmenni til langs tíma og einlægur aðdáandi góðrar nautasteikur — þarf að binda nautakjötsát við afmælið mitt hér eftir, nú þá það. Svoleiðis verður það að vera. Ég hef þegar hafið heimatilbúna hugræna atferlismeðferð til þess að sannfæra sjálfan mig um það að spergilkál, sérstaklega þegar það er steikt upp úr smjöri og salti (á góðri eldavél), sé mun ljúffengara.Ekkert skiptir meira máli Jæja, segi ég. Nú þarf að fara að gera eitthvað. Það er komið að þessu. Dæsandi þurfum við öll að standa upp frá eldhúsborðinu og ganga til verka, eins og Íslendingar hafa gert um aldir. Út að vinna. Öll saman. Baráttan við ofhitnun jarðar er langstærsta viðfangsefni samtímans. Allt annað bliknar. Það er vissulega gott að það er búið að gera kjarasamninga og það er rosaspennandi að bankarnir séu búnir að opna fyrir það að maður geti borgað með símanum sínum og það væri klárlega gaman að sjá Hatara komast áfram á morgun, en allt þetta er hjóm í samhengi við mikilvægi þess að ganga hraustlega til verka í umhverfismálum. Um leið og almenningur er fræddur svo um munar, þarf einnig að leggja fram pakka á þingi. Lög þarf að setja. Það er augljóst til dæmis að við ætlum ekki að styðja kjötframleiðslu um marga milljarða á ári í veröld þar sem verður lífsnauðsynlega að draga úr kjötáti. Það er augljóst að þeir sem keyra bensínháka verða að hætta því. Umhverfisskattar á óumhverfisvæna framleiðslu, neyslu og þjónustu, eins og stóriðju, flugsamgöngur og óumhverfisvænan landbúnað verða að koma til. Og þeir skattar verða að renna beint í kolefnisjöfnun þessara athafna og/eða umskiptingu yfir í aðra framleiðslu eða umhverfisvænni tækni. Það er líka augljóst að við þurfum að taka fullan og hugheilan þátt í öllu alþjóðlegu samstarfi á öllum sviðum til þess að kljást við þennan vanda. Og við þurfum að taka meira strætó. Eða hjóla. Eða ganga. Í lögum þarf eflaust að banna sumt, hvetja til annars. Neyðarástandið verður að birtast okkur svona: Önnur sjónarmið en umhverfissjónarmið fara í annað sæti. Undantekningalaust. Þangað til við erum búin að redda þessu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Guðmundur Steingrímsson Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun Skoðun Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir skrifar Sjá meira
Nú hefur breska þingið og líka Landvernd lýst yfir neyðarástandi í umhverfismálum. Ég held að það sé ekkert annað að gera en að íslensk stjórnvöld, þing eða ríkisstjórn, geri slíkt hið sama. Á næstu tíu árum mun koma í ljós hvort hægt verður að beina jörðinni af braut ofhitnunar eða ekki. Ef það tekst ekki, þá getum við alveg hætt að bursta tennurnar. Ekkert mun skipta máli. Öfgafull veður, skortur, örbirgð, almennt böl, útdauðar dýrategundir og brátt útdautt mannkyn verður leiðarendinn ef það mistekst að leysa þessa úrslitaþraut. Ég tók próf á vefsíðu um helgina. Þar átti ég að forgangsraða þeim aðgerðum sem kæmu sér best fyrir umhverfið. Þetta var soldið lúmskt próf. Margt hljómaði sennilega og allt skipti máli, en það er skemmst frá því að segja að ég kom ferlega illa út úr þessu. Vissi ekki mikið. Ég vissi til dæmis ekki hvað ísskápar og loftkælingar heimsins hafa ótrúlega slæm áhrif á andrúmsloftið. Það þarf að skipta þeim öllum út fyrir umhverfisvænni lausnir, sem munu vera á leiðinni á markað. Mig grunaði að minni sóun matvæla skipti máli, en ekki að hún væri í þriðja sæti yfir áhrifamestu aðgerðirnar samkvæmt heimasíðunni drawdown. org. Að minnka kjötát er á topp fimm. Að fleiri eldi mat á góðri eldavél, en ekki til dæmis yfir opnum eldi, er í 21. sæti. Að rafbílavæða heiminn er í 26. sæti. Umhverfisvænni flugvélar eru í 46. sæti. Að leggja hjólareiðastíga í borgum er í 59. sæti.Hvað getum við gert? Staðreyndin er þessi: Á öllum sviðum samfélagsins þarf að grípa til aðgerða. Ekkert eitt leysir málið. Mér sýnist hins vegar að núna, þegar komið er að því að segja að íslenskum sið hið góða og fornkveðna „jæja“ og fara að bretta upp ermar í þessum málum, þá verði þetta að koma fyrst: Að fræða okkur öll. Hvað getum við gert? Það þarf að segja okkur það./mynd/estelle divorneÞað sem vakti athygli mína og jók mér bjartsýni við það að skoða listann á heimasíðunni yfir nauðsynlegar aðgerðir og forgangsröðun þeirra, var hversu viðráðanlegt og í raun sjálfsagt og gott hvert verkefni er fyrir sig. Hver vill sóa matvælum? Það er sjálfsagt að minnka slíkt. Hver vill eiga ísskáp sem spúir gróðurhúsalofttegundum? Hver vill ekki umhverfisvænan bíl? Engin aðgerð á þessum lista var þess eðlis að maður hugsaði: „Ó, nei! Ég vil frekar deyja út en að gera þetta.“ Sem sagt: Ef ég — sem mikið kjötmenni til langs tíma og einlægur aðdáandi góðrar nautasteikur — þarf að binda nautakjötsát við afmælið mitt hér eftir, nú þá það. Svoleiðis verður það að vera. Ég hef þegar hafið heimatilbúna hugræna atferlismeðferð til þess að sannfæra sjálfan mig um það að spergilkál, sérstaklega þegar það er steikt upp úr smjöri og salti (á góðri eldavél), sé mun ljúffengara.Ekkert skiptir meira máli Jæja, segi ég. Nú þarf að fara að gera eitthvað. Það er komið að þessu. Dæsandi þurfum við öll að standa upp frá eldhúsborðinu og ganga til verka, eins og Íslendingar hafa gert um aldir. Út að vinna. Öll saman. Baráttan við ofhitnun jarðar er langstærsta viðfangsefni samtímans. Allt annað bliknar. Það er vissulega gott að það er búið að gera kjarasamninga og það er rosaspennandi að bankarnir séu búnir að opna fyrir það að maður geti borgað með símanum sínum og það væri klárlega gaman að sjá Hatara komast áfram á morgun, en allt þetta er hjóm í samhengi við mikilvægi þess að ganga hraustlega til verka í umhverfismálum. Um leið og almenningur er fræddur svo um munar, þarf einnig að leggja fram pakka á þingi. Lög þarf að setja. Það er augljóst til dæmis að við ætlum ekki að styðja kjötframleiðslu um marga milljarða á ári í veröld þar sem verður lífsnauðsynlega að draga úr kjötáti. Það er augljóst að þeir sem keyra bensínháka verða að hætta því. Umhverfisskattar á óumhverfisvæna framleiðslu, neyslu og þjónustu, eins og stóriðju, flugsamgöngur og óumhverfisvænan landbúnað verða að koma til. Og þeir skattar verða að renna beint í kolefnisjöfnun þessara athafna og/eða umskiptingu yfir í aðra framleiðslu eða umhverfisvænni tækni. Það er líka augljóst að við þurfum að taka fullan og hugheilan þátt í öllu alþjóðlegu samstarfi á öllum sviðum til þess að kljást við þennan vanda. Og við þurfum að taka meira strætó. Eða hjóla. Eða ganga. Í lögum þarf eflaust að banna sumt, hvetja til annars. Neyðarástandið verður að birtast okkur svona: Önnur sjónarmið en umhverfissjónarmið fara í annað sæti. Undantekningalaust. Þangað til við erum búin að redda þessu.
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun