Hvers virði eru hjúkrunarfræðingar þér? 20. júní 2020 12:30 Ég er fædd á kvennaárinu 1975 og tel ég mögulegt að það hafi haft veruleg áhrif á þroskun taugabrauta minna. Ég fékk líka skýr skilaboð frá foreldrum og forráðamönnum um að ég gæti tekið mér hvað sem fyrir hendur í lífinu og myndi ná árangri eins lengi og ég legði mig fram í verkið. Aðalatriðið væri að ég væri að gera það sem væri „minn lífselexír“ eins og amma mín orðaði það eitt sinn. Þegar ég var spurð sem lítil stúlka hvað ég vildi verða þegar ég yrði stór þá svaraði ég um hæl: afgreiðslukona í fiskbúð. Fyrir mér, stúlkubarninu, hlaut það að vera besta starfið í öllum heiminum því konan sem afgreiddi í fiskbúðinni í hverfinu mínu var sú glaðasta manneskja sem ég hafði hitt, afgreiddi með bros á vör og lagði sig fram um að sinna hverjum viðskiptavini af natni og umhyggju. Ég man ekki nákvæmlega hvenær ég skipti um skoðun og valdi hjúkrun sem mitt ævistarf en ég veit að það voru sömu forsendur fyrir því að velja það ævistarf. Sem hjúkrunarfræðingur hefði ég óendanlega mörg tækifæri til að hjálpa fólki, mæta grunnþörfum þeirra, vera manneskja með annarri manneskju og sinna af natni og umhyggju, svo færi fólkið aftur út í lífið sitt og hefði á einhvern hátt grætt á viðkynnunum. Ekki hafði ég grænan grun um að þarna væri ég að velja jaðarsetta fagstétt sem þyrfti að berjast fyrir réttindum sínum áratugum saman. Og þá að uppljómuninni. Á fundinum í gær tóku margir til máls og orðræðu þeirra þekki vel. Ástæða þess að ég þekki hana vel er sú að þetta er sambærileg orðræða og fólk með virkan vímuefnavanda og er mjög jarðarsett þess vegna notar til að lýsa sinni upplifun af samfélaginu sem heldur þeim kyrfilega jaðarsettu. Þeir hjúkrunarfræðingar sem tóku til máls lýstu upplifun sinni af virðingarleysi, skömm, smánun, þöggun og því að ekki væri hlustað á þá. Þeir lýstu skilningsleysi annarra á því hvað hjúkrunarfræðingar gera í raun í vinnunni og að einhverju leyti uppgjöf tengt þessari löngu baráttu. Bráðamóttakan FossvogiVísir/Vilhelm Í mínu lífi sem hjúkrunarfræðingur hef ég upplifað allt þetta. Mér er minnisstætt t.d. þegar ég var á vakt á Sjúkrahúsinu á Húsavík (reyndar sem hjúkrunarnemi á 3 ári) þegar ein kona lést (ekki óvænt) á næturvakt. Ég var eini hjúkrunarfræðingurinn á vakt og með mér var sumarstúlka sem hefur verið um tvítugt og var dauðhrædd í þessum aðstæðum (ég geri mér greini fyrir kaldhæðni í orðavali hér). Ég þurfi ekki bara að sinna öllum frágangi og umönnun konunnar eftir andlát heldur geðhjúkra stúlkugreyinu það sem eftir var vaktarinnar. Um morguninn komu aðstandendur til konunnar og ég tók á móti þeim, undirbjó kveðjustund þeirra með henni og fór svo fram og beið þar ásamt lækninum svo við gætum haft stuttan fjölskyldufund. Á þeim fundi þökkuðu þau lækninum kærlega fyrir alla umönnunina á þessum síðust metrum í lífi konunnar (það skal tekið fram að hann var 5.árs læknanemi á þessum tíma) en ég minnist þess ekki að þau hafi þakkað sérstaklega fyrir framlag hjúkrunar en blessuð konan hafði verið í hjúkrunardeild fyrir aldraða í nokkur ár. Ég er þess fullviss um að fólkið meinti þetta ekki illa, eða vildi á neitt hátt sýna lítilsvirðingu. Ég skrifa þetta frekar á jaðarsetningu hjúkrunar. Hjúkrunarfræðingar eru oft svona eins og Konan sem kyndir ofninn: „hún fer að engu óð, er öllum mönnum góð og vinnur verk sín hljóð“. Og eins og oft er með jarðarsetta, þá taka þeir sé sjaldan stöðu og hafa sjaldan rödd. Þöggun hef ég upplifað líka. Í starfi mínu sem hjúkrunarfræðingur á Vogi kom eitt sinn til mín einn af yfirmönnum þar sem ég stóð frammi á gangi í sameiginlegu rými og var að afhenda morgunlyf til fólks sem stóð í röð við lyfjavagninn. Hann spurði mig út í ákvörðun sem ég hafði tekið deginum áður en þá var ég eini hjúkrunarfræðingurinn að störfum í húsinu og þurfti að forgangsraða viðfangsefnum þeirra fjögurra starfsmanna sem voru með mér á vakt. Ég útskýrði hvers vegna ég hefði tekið þessa ákvörðun og hann svaraði: „þú skalt átta þig á því að þú ræður engu hér og hefur ekki leyfi til að breyta verklagi á vakt.“ Eitt dæmi sem ég á um skömm er þegar sonur minn fann sig knúinn til að segja vinum sínum að ég væri læknir en ekki hjúkrunarfræðingur. Þegar við ræddum af hverju það hafði gerst þá kom upp úr dúrnum að barnið upplifði sterkt skilaboð samfélagsins um að það væri á einhvern hátt betra að vera læknisfræðimenntaður en hjúkrunarfræðimenntaður. Ég get ekki varist því að sjá hliðstæðuna í því þegar barn segir að móðir sín sé í ferðalagi erlendis þegar hún er raunverulega í meðferð við vímuefnavanda. Ég veit að sonur minn meinti ekkert illt með þessu og mun sennilega aldrei aftur segja þetta þar sem við ræddum í kjölfarið að frá því að hann var þriggja ára og greindist með bólgusjúkdóm í meltingarvegi eru það hjúkrunarfræðingar sem hafa borið hitann og þungann af þeirri þjónustu sem hann hefur fengið á Barnaspítalanum. Bráðamóttakan FossvogiVísir/Vilhelm Smánun upplifði ég svo í Bandaríkjunum þar sem ég var í meistara og doktorsnámi í hjúkrun. Þar var ég endurtekið spurð að því af hverju ég hefði ekki frekar farið í læknisfræði úr því ég væri að verja öllum þessum tíma í að læra. Hefði þá ekki verið betra að fara í læknisfræði og fá almennileg laun? Að á mig sé ekki hlustað er það sem ég held að samninganefnd FÍH sé búin að upplifa í þessum löngu og ströngu samningaviðræðum. Rök þeirra um af hverju hjúkrunarfræðinga vilja frá launaleiðréttingu umfram Lífskjarasamning fá ekki hlustun. Í því samhengi get ég ekki annað en velt fyrir mér því sem gjarnan er sagt um hjúkrunarfræðinga, að þeir séu hryggjarstykkið í heilbrigðisþjónustunni. Myndlíkingin er sláandi þykir mér, allir vita að bestu bitarnir eru ekki hryggjarbitarnir heldur bógur, eða lund eða læri eða bara einhver annar hluti af skepnunni. Fyrir þá parta erum við tilbúin til að borga uppsett verð en öðru máli gegnir um hrygg. Það eru bara örfáir sérvitringar sem velja hrygg umfram aðra parta, a.m.k. hvað lambakjöt varðar. Þrátt fyrir allt þetta hef ég aldrei séð eftir því að hafa valið hjúkrun sem ævistarf. Ég er stolt af því að geta lagt mitt af mörkum til að efla heilsu landans, að nýta þekkingu mína og færni öðrum til handa. Spurningin sem ég hlýt þó á endanum að spyrja mig er: „hvers virði er það fyrir þig og fyrir mig?“ Ég vona innilega að fólk í samfélaginu opni augun og sjái að hjúkrunarfræðingar eru mikilvægir alltaf, ekki bara þegar heimsfaraldur steðjar að og ákveði að árið 2020 verði árið þar sem hjúkrunarfræðingar færast af jaðrinum og inn að miðju með þeirri aðgerð að bjóða þeim grunnlaun og samning sem hægt er að lifa af (án þess að þurfa að giftast til fjár). Höfundur er hjúkrunarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kjaramál Verkföll 2020 Mest lesið Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Verklausi milljónakennarinn Þórunn Sveinbjarnardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist skrifar Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Kyrrstöðuna verður að rjúfa! Lausn fyrir verðandi innviðaráðherra Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Íslenskan og menningararfurinn Sólveig Dagmar Þórisdóttir skrifar Skoðun Mannúðlegri úrræði Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Læknar á landsbyggðinni Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Íslensk verðtrygging á mannamáli! Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Sjá meira
Ég er fædd á kvennaárinu 1975 og tel ég mögulegt að það hafi haft veruleg áhrif á þroskun taugabrauta minna. Ég fékk líka skýr skilaboð frá foreldrum og forráðamönnum um að ég gæti tekið mér hvað sem fyrir hendur í lífinu og myndi ná árangri eins lengi og ég legði mig fram í verkið. Aðalatriðið væri að ég væri að gera það sem væri „minn lífselexír“ eins og amma mín orðaði það eitt sinn. Þegar ég var spurð sem lítil stúlka hvað ég vildi verða þegar ég yrði stór þá svaraði ég um hæl: afgreiðslukona í fiskbúð. Fyrir mér, stúlkubarninu, hlaut það að vera besta starfið í öllum heiminum því konan sem afgreiddi í fiskbúðinni í hverfinu mínu var sú glaðasta manneskja sem ég hafði hitt, afgreiddi með bros á vör og lagði sig fram um að sinna hverjum viðskiptavini af natni og umhyggju. Ég man ekki nákvæmlega hvenær ég skipti um skoðun og valdi hjúkrun sem mitt ævistarf en ég veit að það voru sömu forsendur fyrir því að velja það ævistarf. Sem hjúkrunarfræðingur hefði ég óendanlega mörg tækifæri til að hjálpa fólki, mæta grunnþörfum þeirra, vera manneskja með annarri manneskju og sinna af natni og umhyggju, svo færi fólkið aftur út í lífið sitt og hefði á einhvern hátt grætt á viðkynnunum. Ekki hafði ég grænan grun um að þarna væri ég að velja jaðarsetta fagstétt sem þyrfti að berjast fyrir réttindum sínum áratugum saman. Og þá að uppljómuninni. Á fundinum í gær tóku margir til máls og orðræðu þeirra þekki vel. Ástæða þess að ég þekki hana vel er sú að þetta er sambærileg orðræða og fólk með virkan vímuefnavanda og er mjög jarðarsett þess vegna notar til að lýsa sinni upplifun af samfélaginu sem heldur þeim kyrfilega jaðarsettu. Þeir hjúkrunarfræðingar sem tóku til máls lýstu upplifun sinni af virðingarleysi, skömm, smánun, þöggun og því að ekki væri hlustað á þá. Þeir lýstu skilningsleysi annarra á því hvað hjúkrunarfræðingar gera í raun í vinnunni og að einhverju leyti uppgjöf tengt þessari löngu baráttu. Bráðamóttakan FossvogiVísir/Vilhelm Í mínu lífi sem hjúkrunarfræðingur hef ég upplifað allt þetta. Mér er minnisstætt t.d. þegar ég var á vakt á Sjúkrahúsinu á Húsavík (reyndar sem hjúkrunarnemi á 3 ári) þegar ein kona lést (ekki óvænt) á næturvakt. Ég var eini hjúkrunarfræðingurinn á vakt og með mér var sumarstúlka sem hefur verið um tvítugt og var dauðhrædd í þessum aðstæðum (ég geri mér greini fyrir kaldhæðni í orðavali hér). Ég þurfi ekki bara að sinna öllum frágangi og umönnun konunnar eftir andlát heldur geðhjúkra stúlkugreyinu það sem eftir var vaktarinnar. Um morguninn komu aðstandendur til konunnar og ég tók á móti þeim, undirbjó kveðjustund þeirra með henni og fór svo fram og beið þar ásamt lækninum svo við gætum haft stuttan fjölskyldufund. Á þeim fundi þökkuðu þau lækninum kærlega fyrir alla umönnunina á þessum síðust metrum í lífi konunnar (það skal tekið fram að hann var 5.árs læknanemi á þessum tíma) en ég minnist þess ekki að þau hafi þakkað sérstaklega fyrir framlag hjúkrunar en blessuð konan hafði verið í hjúkrunardeild fyrir aldraða í nokkur ár. Ég er þess fullviss um að fólkið meinti þetta ekki illa, eða vildi á neitt hátt sýna lítilsvirðingu. Ég skrifa þetta frekar á jaðarsetningu hjúkrunar. Hjúkrunarfræðingar eru oft svona eins og Konan sem kyndir ofninn: „hún fer að engu óð, er öllum mönnum góð og vinnur verk sín hljóð“. Og eins og oft er með jarðarsetta, þá taka þeir sé sjaldan stöðu og hafa sjaldan rödd. Þöggun hef ég upplifað líka. Í starfi mínu sem hjúkrunarfræðingur á Vogi kom eitt sinn til mín einn af yfirmönnum þar sem ég stóð frammi á gangi í sameiginlegu rými og var að afhenda morgunlyf til fólks sem stóð í röð við lyfjavagninn. Hann spurði mig út í ákvörðun sem ég hafði tekið deginum áður en þá var ég eini hjúkrunarfræðingurinn að störfum í húsinu og þurfti að forgangsraða viðfangsefnum þeirra fjögurra starfsmanna sem voru með mér á vakt. Ég útskýrði hvers vegna ég hefði tekið þessa ákvörðun og hann svaraði: „þú skalt átta þig á því að þú ræður engu hér og hefur ekki leyfi til að breyta verklagi á vakt.“ Eitt dæmi sem ég á um skömm er þegar sonur minn fann sig knúinn til að segja vinum sínum að ég væri læknir en ekki hjúkrunarfræðingur. Þegar við ræddum af hverju það hafði gerst þá kom upp úr dúrnum að barnið upplifði sterkt skilaboð samfélagsins um að það væri á einhvern hátt betra að vera læknisfræðimenntaður en hjúkrunarfræðimenntaður. Ég get ekki varist því að sjá hliðstæðuna í því þegar barn segir að móðir sín sé í ferðalagi erlendis þegar hún er raunverulega í meðferð við vímuefnavanda. Ég veit að sonur minn meinti ekkert illt með þessu og mun sennilega aldrei aftur segja þetta þar sem við ræddum í kjölfarið að frá því að hann var þriggja ára og greindist með bólgusjúkdóm í meltingarvegi eru það hjúkrunarfræðingar sem hafa borið hitann og þungann af þeirri þjónustu sem hann hefur fengið á Barnaspítalanum. Bráðamóttakan FossvogiVísir/Vilhelm Smánun upplifði ég svo í Bandaríkjunum þar sem ég var í meistara og doktorsnámi í hjúkrun. Þar var ég endurtekið spurð að því af hverju ég hefði ekki frekar farið í læknisfræði úr því ég væri að verja öllum þessum tíma í að læra. Hefði þá ekki verið betra að fara í læknisfræði og fá almennileg laun? Að á mig sé ekki hlustað er það sem ég held að samninganefnd FÍH sé búin að upplifa í þessum löngu og ströngu samningaviðræðum. Rök þeirra um af hverju hjúkrunarfræðinga vilja frá launaleiðréttingu umfram Lífskjarasamning fá ekki hlustun. Í því samhengi get ég ekki annað en velt fyrir mér því sem gjarnan er sagt um hjúkrunarfræðinga, að þeir séu hryggjarstykkið í heilbrigðisþjónustunni. Myndlíkingin er sláandi þykir mér, allir vita að bestu bitarnir eru ekki hryggjarbitarnir heldur bógur, eða lund eða læri eða bara einhver annar hluti af skepnunni. Fyrir þá parta erum við tilbúin til að borga uppsett verð en öðru máli gegnir um hrygg. Það eru bara örfáir sérvitringar sem velja hrygg umfram aðra parta, a.m.k. hvað lambakjöt varðar. Þrátt fyrir allt þetta hef ég aldrei séð eftir því að hafa valið hjúkrun sem ævistarf. Ég er stolt af því að geta lagt mitt af mörkum til að efla heilsu landans, að nýta þekkingu mína og færni öðrum til handa. Spurningin sem ég hlýt þó á endanum að spyrja mig er: „hvers virði er það fyrir þig og fyrir mig?“ Ég vona innilega að fólk í samfélaginu opni augun og sjái að hjúkrunarfræðingar eru mikilvægir alltaf, ekki bara þegar heimsfaraldur steðjar að og ákveði að árið 2020 verði árið þar sem hjúkrunarfræðingar færast af jaðrinum og inn að miðju með þeirri aðgerð að bjóða þeim grunnlaun og samning sem hægt er að lifa af (án þess að þurfa að giftast til fjár). Höfundur er hjúkrunarfræðingur.
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar