Fylgir áheyrn ábyrgð? Hólmfríður Rósa Halldórsdóttir skrifar 5. febrúar 2020 09:00 Ég vaknaði þriðjudaginn 21. janúar frekar morgunsúr eins og vanalega, enda aldrei verið mikill morgunhani, við skilaboð frá pabba: ,,Skoðaðu frétt á mbl um krabbameinslækningar – vitnar í BBC frétt”. Pabbi er ekki alveg búinn að fatta að senda bara linkinn beint á Messenger þannig á mbl.is fór ég að grafa upp þessa frétt. Það tók þó ekki langan tíma því fyrsta fréttin var ,,Ný uppgötvun „gæti meðhöndlað öll krabbamein“” á mbl.is. Sömu sögu var að segja um vísir.is og rúv.is. Nú vinn ég sjálf við krabbameinsrannsóknir og þessar fréttir því mjög spennandi – var ég að verða atvinnulaus? Gegnum fréttirnar fann ég link á fréttasíðu BBC þar sem upphaflega fréttin birtist. Nokkuð ljóst var að íslensku fréttamiðlarnir átu upp eftir þessari frétt án þess að gera mikla rannsóknarvinnu sjálfir. Sem sagt, birt var vísindagrein í Nature Immunology sem sýndi grunnrannsóknir á nýrri mögulegri meðferð við krabbameini. BBC tók svo viðtal við prófessorinn sem stýrir rannsókninni. Nú er það þannig að vísindamenn eru háðir fjármunum annars staðar frá. Það er því í hag hvers vísindamanns að gera sínar niðurstöður svo spennandi að allir vilji hoppa á lestina og borga undir frekari rannsóknir. Þessi vísindamaður gerir það svo sannarlega. Hans rannsóknir sýna að hér sé lausn sem gæti meðhöndlað hvern sjúkling með aðferð sem aðrir töldu áður ómögulega! Þetta er auðvitað frábært fréttaefni með tilefni í stórkostlegan smellibeitu (e. clickbait) titil. Shit það sauð á mér. Hvaða andskotans bull var þetta eiginlega?! Ég vinn nákvæmlega á þessu fræðisviði – ónæmismeðferð við krabbameinum. Þetta voru flottar niðurstöður og spennandi en ekki meira spennandi en aðrar niðurstöður sem birtast vikulega. Þetta eru í raun algjörar grunnrannsóknir sem eiga mjög langt í land. Þessi tiltekna rannsókn sýndi að ákveðin tegund ónæmisfrumna geti drepið mismunandi krabbameinsfrumur í tilraunarglasi. Hins vegar hefur sagan sýnt okkur margoft að það sem virkar í tilraunaglasi virkar oft ekki í mönnum. Þeim tókst að lækna mýs með blóðkrabbamein en skoðuðu ekki aðrar tegundir krabbameina í músunum. Nú er blóðkrabbamein alls ekki það sama og önnur æxlis krabbamein, eins og brjóstakrabbamein, enda aðgengi ónæmisfrumna ekki eins auðvelt að slíkum krabbameinum. Fullyrðingar eins og að þessi meðferð “meðhöndli öll krabbamein” eru því gífurlega ýktar. En af hverju varð ég svona brjáluð? Jújú ég var smá morgunsúr en helsta ástæðan er sú að ég hef verið á sama stað og svo margir – gúgglað eftir öllum mögulegum lausnum við krabbameinum ástvina og vonað eftir hinni einu sönnu lækningu við krabbameini. Vonast til að bara eitthvað væri á leiðinni sem gæti bjargað fólkinu mínu. Fréttir sem þessar gefa því svo falska von til fólks á viðkvæmum stað. Þessi umrædda meðferð verður t.d. líklega ekki möguleg lækning fyrr en eftir 10 ár og eflaust þá fyrir aðeins örfá krabbamein til að byrja með. Mér finnst það því mikilvægt að varlega sé farið með svona fréttir. Þetta vekur einnig upp vangaveltur um hver er ábyrgð þeirra sem áheyrnina hafa? Við lesum flest íslensku fréttasíðurnar daglega, ég sjálf refresha vísir.is á 10 mín fresti sem hluti af frestunaráráttu. Við treystum því að það sem við lesum á þessum miðlum sé satt og rétt, að einhver annar hafi unnið bakgrunns vinnuna fyrir okkur því við höfum ekki tíma í það sjálf og ekki alltaf skilning til þess heldur. Hins vegar gengur það ekki alltaf eftir eins og í þessu tilfelli. Íslenskum fréttamiðlum til varnar þá treysta þeir líklega BBC fyrir því að gera rannsóknarvinnuna fyrir sig og mjög ólíklegt að fréttamiðlarnir hafi starfsmann sem vinnur við það eitt að sannreyna vísindafréttir. En hefði ekki verið best í þessu tilfelli að einfaldlega hafa samband við íslenskan krabbameinslækni eða vísindakonu og athuga staðreyndir áður en hent var í smelluvænlega frétt? Það sauð á mér alveg fram að kvöldmat þar til ég sá að í kvöldfréttunum heima var loksins tekið viðtal við krabbameinslækni sem gat túlkað þessar rannsóknarniðurstöður og dregið aðeins í land. Samt sem áður standa þessar upphaflegu smellubeitu greinar ennþá á íslensku fréttasíðunum, og bíða þess að gefa falskar vonir til krabbameinssjúkra og ástvina þeirra. Höfundur er nemi í lífefnafræði á ónæmisfræðisviði Kaupmannahafnarháskóla og leggur stund á rannsóknir á ónæmismeðferðum við krabbameinum. Þessi grein er birt í samstarfi við Róm. Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Rómur Mest lesið Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson Skoðun Létt Borgarlína og bráðavandi umferðar Elías B. Elíasson,Þórarinn Hjaltason Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Þetta er tómarúmið ykkar Eva Dögg Jón Kaldal Skoðun Er óverðtryggða lánið að ganga frá fjölskyldunni? Alma Björk Ástþórsdóttir Skoðun Kæri Jón Kaldal Eva Dögg Davíðsdóttir Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun HSÍ er okkur öllum til skammar Björn B. Björnsson Skoðun Halldór 29.06.2024 Halldór Skoðun Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Létt Borgarlína og bráðavandi umferðar Elías B. Elíasson,Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Nýr tækniskóli rís við Flensborgarhöfn í Hafnarfirði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Úr samkeppni í einokun? Sigríður Margrét Oddsdóttir,Anna Hrefna Ingimundarsdóttir skrifar Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Verst fyrir fámennustu ríkin Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað getum við tekið á móti mörgum? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Yazan, Kant og siðleg breytni á Íslandi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Dauðinn og skattarnir skrifar Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason skrifar Skoðun Í gíslingu Ríkislögmanns, samtryggingar og spillingar Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Þegar andi Mussolini svífur yfir vötnunum og titlar verða langir Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Af málathöfnum Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Skoðun Kæri Jón Kaldal Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Fölsk vernd fæðingarorlofslaga fyrir verðandi feður? Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Palestína og Vestur-Sahara – Tvær vonlausar aðskilnaðarhreyfingar Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Græn svæði Rúna Sif Stefánsdóttir skrifar Skoðun HSÍ er okkur öllum til skammar Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Stór skref í átt að réttlæti Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Ógreindir víkingar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisátak Reykjavíkur á fullu skriði Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til Ásmundar Einars barnamálaráðherra Brynjar Bragi Einarsson skrifar Skoðun Sjókvíeldi: aðför gegn náttúrunni Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Þarf heppni til að fæðingarorlof með fjölbura gangi upp? Margrét Finney Jónsdóttir skrifar Skoðun Árangursríkur þingvetur skilar samfélaginu í rétta átt Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Sjá meira
Ég vaknaði þriðjudaginn 21. janúar frekar morgunsúr eins og vanalega, enda aldrei verið mikill morgunhani, við skilaboð frá pabba: ,,Skoðaðu frétt á mbl um krabbameinslækningar – vitnar í BBC frétt”. Pabbi er ekki alveg búinn að fatta að senda bara linkinn beint á Messenger þannig á mbl.is fór ég að grafa upp þessa frétt. Það tók þó ekki langan tíma því fyrsta fréttin var ,,Ný uppgötvun „gæti meðhöndlað öll krabbamein“” á mbl.is. Sömu sögu var að segja um vísir.is og rúv.is. Nú vinn ég sjálf við krabbameinsrannsóknir og þessar fréttir því mjög spennandi – var ég að verða atvinnulaus? Gegnum fréttirnar fann ég link á fréttasíðu BBC þar sem upphaflega fréttin birtist. Nokkuð ljóst var að íslensku fréttamiðlarnir átu upp eftir þessari frétt án þess að gera mikla rannsóknarvinnu sjálfir. Sem sagt, birt var vísindagrein í Nature Immunology sem sýndi grunnrannsóknir á nýrri mögulegri meðferð við krabbameini. BBC tók svo viðtal við prófessorinn sem stýrir rannsókninni. Nú er það þannig að vísindamenn eru háðir fjármunum annars staðar frá. Það er því í hag hvers vísindamanns að gera sínar niðurstöður svo spennandi að allir vilji hoppa á lestina og borga undir frekari rannsóknir. Þessi vísindamaður gerir það svo sannarlega. Hans rannsóknir sýna að hér sé lausn sem gæti meðhöndlað hvern sjúkling með aðferð sem aðrir töldu áður ómögulega! Þetta er auðvitað frábært fréttaefni með tilefni í stórkostlegan smellibeitu (e. clickbait) titil. Shit það sauð á mér. Hvaða andskotans bull var þetta eiginlega?! Ég vinn nákvæmlega á þessu fræðisviði – ónæmismeðferð við krabbameinum. Þetta voru flottar niðurstöður og spennandi en ekki meira spennandi en aðrar niðurstöður sem birtast vikulega. Þetta eru í raun algjörar grunnrannsóknir sem eiga mjög langt í land. Þessi tiltekna rannsókn sýndi að ákveðin tegund ónæmisfrumna geti drepið mismunandi krabbameinsfrumur í tilraunarglasi. Hins vegar hefur sagan sýnt okkur margoft að það sem virkar í tilraunaglasi virkar oft ekki í mönnum. Þeim tókst að lækna mýs með blóðkrabbamein en skoðuðu ekki aðrar tegundir krabbameina í músunum. Nú er blóðkrabbamein alls ekki það sama og önnur æxlis krabbamein, eins og brjóstakrabbamein, enda aðgengi ónæmisfrumna ekki eins auðvelt að slíkum krabbameinum. Fullyrðingar eins og að þessi meðferð “meðhöndli öll krabbamein” eru því gífurlega ýktar. En af hverju varð ég svona brjáluð? Jújú ég var smá morgunsúr en helsta ástæðan er sú að ég hef verið á sama stað og svo margir – gúgglað eftir öllum mögulegum lausnum við krabbameinum ástvina og vonað eftir hinni einu sönnu lækningu við krabbameini. Vonast til að bara eitthvað væri á leiðinni sem gæti bjargað fólkinu mínu. Fréttir sem þessar gefa því svo falska von til fólks á viðkvæmum stað. Þessi umrædda meðferð verður t.d. líklega ekki möguleg lækning fyrr en eftir 10 ár og eflaust þá fyrir aðeins örfá krabbamein til að byrja með. Mér finnst það því mikilvægt að varlega sé farið með svona fréttir. Þetta vekur einnig upp vangaveltur um hver er ábyrgð þeirra sem áheyrnina hafa? Við lesum flest íslensku fréttasíðurnar daglega, ég sjálf refresha vísir.is á 10 mín fresti sem hluti af frestunaráráttu. Við treystum því að það sem við lesum á þessum miðlum sé satt og rétt, að einhver annar hafi unnið bakgrunns vinnuna fyrir okkur því við höfum ekki tíma í það sjálf og ekki alltaf skilning til þess heldur. Hins vegar gengur það ekki alltaf eftir eins og í þessu tilfelli. Íslenskum fréttamiðlum til varnar þá treysta þeir líklega BBC fyrir því að gera rannsóknarvinnuna fyrir sig og mjög ólíklegt að fréttamiðlarnir hafi starfsmann sem vinnur við það eitt að sannreyna vísindafréttir. En hefði ekki verið best í þessu tilfelli að einfaldlega hafa samband við íslenskan krabbameinslækni eða vísindakonu og athuga staðreyndir áður en hent var í smelluvænlega frétt? Það sauð á mér alveg fram að kvöldmat þar til ég sá að í kvöldfréttunum heima var loksins tekið viðtal við krabbameinslækni sem gat túlkað þessar rannsóknarniðurstöður og dregið aðeins í land. Samt sem áður standa þessar upphaflegu smellubeitu greinar ennþá á íslensku fréttasíðunum, og bíða þess að gefa falskar vonir til krabbameinssjúkra og ástvina þeirra. Höfundur er nemi í lífefnafræði á ónæmisfræðisviði Kaupmannahafnarháskóla og leggur stund á rannsóknir á ónæmismeðferðum við krabbameinum. Þessi grein er birt í samstarfi við Róm. Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar
Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Palestína og Vestur-Sahara – Tvær vonlausar aðskilnaðarhreyfingar Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun