Geðheilsa, atvinna og menntun Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar 31. október 2020 08:03 Þessi málefni, í þessari forgangsröðun, eru þrjú helstu áhyggjuefni forystu samtaka ungs fólks í OECD löndunum þegar kemur að áhrifum Covid-19 faraldursins. Geðheilbrigði ungs fólks og námsfólks hérlendis hefur lengi verið áhyggjuefni svo ekki má við miklu. Undanfarið hefur Geðhjálp staðið fyrir vitundarvakningu með 39.is og Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin hefur varað við áhrifum COVID-19 á geðheilbrigði frá því í vor. Á opnum fundi Norðurlandaráðs um faraldurinn var forsætisráðherra Íslands innt eftir svörum við því hvað skuli gera í geðheilbrigðismálum ungs fólks. Minntist hún á auknar fjárveitingar í geðheilbrigðismál og að þannig sé stuðlað að aukinni sálfræði- og geðheilbrigðisþjónustu um land allt. Jákvæð og mikilvæg skref hafa verið tekin að þessu leyti með fjölgun sálfræðinga í opinberri þjónustu á heilsugæslustöðvum, spítölum og skólum. Enn of dýrt að líða illa Á sama tíma vekur furðu að niðurgreiðsla sálfræðiþjónustu greiðsluþátttöku Sjúkratrygginga sé ekki skýrt fjármögnuð í fjárlagafrumvarpi ríkisstjórnarinnar, sem þó hefur verið samþykkt að setja skuli á fót af fulltrúum allra flokka á Alþingi. Það þarf að koma til móts við þá sem ekki komast að í önnur úrræði og fjármagna gefin loforð. Sálfræðingafélag Íslands og Félagsráðgjafafélag Íslands lýsa eðlilega yfir áhyggjum af því að úrræðið sé ekki fjármagnað og minnt er á að líf eru í húfi. Taka verður undir þessar áhyggjur og má hafa í huga að kannanir stúdentahreyfinga landsins gefa trekk í trekk vísbendingu um vanlíðan og töluvert álag sem faraldurinn hefur á námsfólk. Ungt fólk er oft og tíðum efnaminna og eignaminna en aðrir aldurshópar og á því fyrr í hættu á að lenda í fátækt. Sálfræðiþjónusta er dýr og hefur ungt fólk síður áunnið sér nægileg réttindi í stéttarfélögum til að geta nýtt sér sjóði þeirra til að niðurgreiða þjónustuna, þó einhverjir séu vonandi svo heppnir. Tæplega helmingur atvinnulausra eru 18-35 ára Í ofanálag við andlegt álag blasir við ungu fólki að það muni bera þungann af efnahagslegum afleiðingum þessa faraldurs á komandi árum. Atvinnuleysi er mikið en ungt fólk er tæplega helmingur atvinnulausra hér á landi, enn fleiri ef vinnandi námsfólk sem fær þó engan rétt úr atvinnuleysistryggingasjóði, er tekið með í reikninginn. Hver er framtíðarsýn ríkisstjórnarinnar fyrir ungt fólk? Það eru blikur á lofti um langtímaafleiðingar faraldursins á framtíðarvinnuafl landsins. Ungt fólk sem er atvinnulaust til lengri tíma býðst færri atvinnutækifæri og lægri laun seinna á vinnuferlinum og ekki þarf að fara mörgum orðum um að atvinnuleysi hefur ekki góð áhrif á geðheilsu. Þetta helst allt í hendur. Mette Fredriksen forsætisráðherra Danmerkur sagði á fyrrgreindum fundi að raunveruleg hætta er til staðar á að hluti ungu kynslóðarinnar verði skilinn eftir í þessum faraldri. Stefan Löfven forsætisráðherra Svíþjóðar tók í sama streng og telur grundvallaratriði að skapa störf, sérstaklega í þágu ungs fólks. Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra Íslands sagði að nýta eigi ríkisfjármálin í fjárfestingar; þannig skapist störf og að hér hafi verið lögð áhersla á nýsköpun og rannsóknir í þeim efnum. Á sama tíma gerir fjárlagafrumvarpið aðeins ráð fyrir að atvinnuleysi minnki um 1% milli ára og atvinnuleysi fólks á aldrinum 18-35 ára, sem nemur tæplega helmingi atvinnulausra, er ekki ávarpað sérstaklega. Þær vonir sem ríkisstjórnin bindur við aðgerðirnar sem forsætisráðherra okkar minntist á skili fleiri störfum á næstunni geta því varla verið ýkja miklar. Sértækar aðgerðir nauðsynlegar Nú fer að líða að lokum haustannar þessa skólaárs. Sameiginlegt þema meðal margra samnemenda minna er að námið myndi nú ganga aðeins betur ef manni gæti bara liðið aðeins betur. Bugunin er farin að segja til sín en nám og fjárhagsöryggi fer sjaldnast saman enda fjárhagsáhyggjur þriðja algengasta ástæða þess að íslenskt námsfólk tefst í námi í heilt ár eða meira. Vanlíðan og áhyggjur hafa nefnilega áhrif á virkni, flest fólk hlýtur að hafa fundið fyrir því á eigin skinni. Að draga úr vanlíðan hlýtur því ekki bara að vera heilbrigðismál heldur líka efnahags- og menntamál. Að efna loforð um greiðsluþátttöku ríkisins vegna sálfræðiþjónustu og auka þannig aðgang fólks að þjónustunni ætti að vera forgangsmál. Þá er nauðsynlegt, þegar helmingur atvinnulausra er ungt fólk, að taka atvinnuleysi ungs fólks föstum tökum. Bæði þarf að leiðrétta ósanngjarnar skerðingar á réttindum þess hluta vinnumarkaðarins sem kýs að mennta sig samhliða störfum sínum sem og að fjölga störfum handa þeim sem þegar hafa lokið sinni menntun eða kjósa að mennta sig ekki frekar. Þörf er á sértækum aðgerðum til að koma til móts við ungt fólk í þessum faraldri og sakna ég þess að staða ungs fólks hafi ekki verið greind sérstaklega. -Jóna Þórey Pétursdóttir, meistaranemi í lögfræði og fyrrverandi forseti SHÍ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jóna Þórey Pétursdóttir Geðheilbrigði Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Þessi málefni, í þessari forgangsröðun, eru þrjú helstu áhyggjuefni forystu samtaka ungs fólks í OECD löndunum þegar kemur að áhrifum Covid-19 faraldursins. Geðheilbrigði ungs fólks og námsfólks hérlendis hefur lengi verið áhyggjuefni svo ekki má við miklu. Undanfarið hefur Geðhjálp staðið fyrir vitundarvakningu með 39.is og Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin hefur varað við áhrifum COVID-19 á geðheilbrigði frá því í vor. Á opnum fundi Norðurlandaráðs um faraldurinn var forsætisráðherra Íslands innt eftir svörum við því hvað skuli gera í geðheilbrigðismálum ungs fólks. Minntist hún á auknar fjárveitingar í geðheilbrigðismál og að þannig sé stuðlað að aukinni sálfræði- og geðheilbrigðisþjónustu um land allt. Jákvæð og mikilvæg skref hafa verið tekin að þessu leyti með fjölgun sálfræðinga í opinberri þjónustu á heilsugæslustöðvum, spítölum og skólum. Enn of dýrt að líða illa Á sama tíma vekur furðu að niðurgreiðsla sálfræðiþjónustu greiðsluþátttöku Sjúkratrygginga sé ekki skýrt fjármögnuð í fjárlagafrumvarpi ríkisstjórnarinnar, sem þó hefur verið samþykkt að setja skuli á fót af fulltrúum allra flokka á Alþingi. Það þarf að koma til móts við þá sem ekki komast að í önnur úrræði og fjármagna gefin loforð. Sálfræðingafélag Íslands og Félagsráðgjafafélag Íslands lýsa eðlilega yfir áhyggjum af því að úrræðið sé ekki fjármagnað og minnt er á að líf eru í húfi. Taka verður undir þessar áhyggjur og má hafa í huga að kannanir stúdentahreyfinga landsins gefa trekk í trekk vísbendingu um vanlíðan og töluvert álag sem faraldurinn hefur á námsfólk. Ungt fólk er oft og tíðum efnaminna og eignaminna en aðrir aldurshópar og á því fyrr í hættu á að lenda í fátækt. Sálfræðiþjónusta er dýr og hefur ungt fólk síður áunnið sér nægileg réttindi í stéttarfélögum til að geta nýtt sér sjóði þeirra til að niðurgreiða þjónustuna, þó einhverjir séu vonandi svo heppnir. Tæplega helmingur atvinnulausra eru 18-35 ára Í ofanálag við andlegt álag blasir við ungu fólki að það muni bera þungann af efnahagslegum afleiðingum þessa faraldurs á komandi árum. Atvinnuleysi er mikið en ungt fólk er tæplega helmingur atvinnulausra hér á landi, enn fleiri ef vinnandi námsfólk sem fær þó engan rétt úr atvinnuleysistryggingasjóði, er tekið með í reikninginn. Hver er framtíðarsýn ríkisstjórnarinnar fyrir ungt fólk? Það eru blikur á lofti um langtímaafleiðingar faraldursins á framtíðarvinnuafl landsins. Ungt fólk sem er atvinnulaust til lengri tíma býðst færri atvinnutækifæri og lægri laun seinna á vinnuferlinum og ekki þarf að fara mörgum orðum um að atvinnuleysi hefur ekki góð áhrif á geðheilsu. Þetta helst allt í hendur. Mette Fredriksen forsætisráðherra Danmerkur sagði á fyrrgreindum fundi að raunveruleg hætta er til staðar á að hluti ungu kynslóðarinnar verði skilinn eftir í þessum faraldri. Stefan Löfven forsætisráðherra Svíþjóðar tók í sama streng og telur grundvallaratriði að skapa störf, sérstaklega í þágu ungs fólks. Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra Íslands sagði að nýta eigi ríkisfjármálin í fjárfestingar; þannig skapist störf og að hér hafi verið lögð áhersla á nýsköpun og rannsóknir í þeim efnum. Á sama tíma gerir fjárlagafrumvarpið aðeins ráð fyrir að atvinnuleysi minnki um 1% milli ára og atvinnuleysi fólks á aldrinum 18-35 ára, sem nemur tæplega helmingi atvinnulausra, er ekki ávarpað sérstaklega. Þær vonir sem ríkisstjórnin bindur við aðgerðirnar sem forsætisráðherra okkar minntist á skili fleiri störfum á næstunni geta því varla verið ýkja miklar. Sértækar aðgerðir nauðsynlegar Nú fer að líða að lokum haustannar þessa skólaárs. Sameiginlegt þema meðal margra samnemenda minna er að námið myndi nú ganga aðeins betur ef manni gæti bara liðið aðeins betur. Bugunin er farin að segja til sín en nám og fjárhagsöryggi fer sjaldnast saman enda fjárhagsáhyggjur þriðja algengasta ástæða þess að íslenskt námsfólk tefst í námi í heilt ár eða meira. Vanlíðan og áhyggjur hafa nefnilega áhrif á virkni, flest fólk hlýtur að hafa fundið fyrir því á eigin skinni. Að draga úr vanlíðan hlýtur því ekki bara að vera heilbrigðismál heldur líka efnahags- og menntamál. Að efna loforð um greiðsluþátttöku ríkisins vegna sálfræðiþjónustu og auka þannig aðgang fólks að þjónustunni ætti að vera forgangsmál. Þá er nauðsynlegt, þegar helmingur atvinnulausra er ungt fólk, að taka atvinnuleysi ungs fólks föstum tökum. Bæði þarf að leiðrétta ósanngjarnar skerðingar á réttindum þess hluta vinnumarkaðarins sem kýs að mennta sig samhliða störfum sínum sem og að fjölga störfum handa þeim sem þegar hafa lokið sinni menntun eða kjósa að mennta sig ekki frekar. Þörf er á sértækum aðgerðum til að koma til móts við ungt fólk í þessum faraldri og sakna ég þess að staða ungs fólks hafi ekki verið greind sérstaklega. -Jóna Þórey Pétursdóttir, meistaranemi í lögfræði og fyrrverandi forseti SHÍ.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun