Uppgreiðslugjald ÍL-sjóðs og fyrning Sævar Þór Jónsson skrifar 12. desember 2020 14:00 Þann 4. desember síðastliðinn féll dómur í héraðsdómi Reykjavíkur í máli hjóna gegn ÍL-sjóði, áður Íbúðalánasjóði, vegna ólögmæts uppgreiðslugjalds. Komst héraðsdómur Reykjavíkur, sem var fjölskipaður í málinu, að því að svokallað uppgreiðslugjald, sem Íbúðalánasjóður krafði þá sem greiddu upp ákveðin lán sem tekin voru hjá sjóðnum, væri ólöglegt. Uppgreiðslugjaldið má rekja til þess að tvær tegundir lána hafi staðið lántakendum til boða á tímabilinu 2005 til 2013. Annars vegar var um að ræða lán á hærri vöxtum, sem lántakendur gátu borgað hraðar upp, með því að leggja inn á höfuðstól lánsins, án aukakostnaðar. Hins vegar var um að ræða lán á lægri vöxtum með engri heimild til uppgreiðslu. Þannig gæti fólk kosið hagstæðari vexti með því að afsala sér heimild til uppgreiðslu lánsins. Varðandi hinn seinni lán gat ráðherra samt sem áður ákveðið að þeir sem hefðu afsalað sér réttinum til uppgreiðslu gætu greitt hraðar upp lánin gegn þóknun sem ákveðin væri með reglugerð. Skyldi sú þóknun aldrei nema hærri fjárhæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns. Á grundvelli þessarar lagaheimildar setti ráðherra síðan reglugerð. Í þeirri reglugerð var ákvæði sem tók til þeirrar þóknunar sem Íbúðalánasjóður gæti áskilið sér vegna uppgreiðslu síðar nefndu lánanna sem héraðsdómur hefur nú dæmt ólögmæta. Þannig hafi þóknunin numið mun hærri upphæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns og hefði þar af leiðandi ekki næga stoð í lögum. Engu að síður hafa 6.379 slík lán verið greidd upp á tímabilinu 2008-2018, á grundvelli þessarar heimildar, en ekki liggja fyrir opinberar upplýsingar um hversu mörg slík lán voru greidd upp á árunum 2019 og 2020. Ljóst er að dómurinn hefur mest áhrif á þá sem þegar hafa greitt upp lán sín og borgað þessa þóknun en vissulega vekur þetta jafnframt upp spurningar þeirra sem ekki greiddu upp lán sín og þá sem eiga enn inni slík lán sem um er rætt Við áfrýjun dómsins til Landsréttar af hálfu stjórnvalda vakna því eðlilega spurningar hjá þeim sem greitt hafa upp sín lán um réttarstöðu sína. Þar sem dóminum hefur verið áfrýjað sitja nú eftir mikill fjöldi einstaklinga sem þegar hefur greitt upp lán án þess að vita hvort þeir eigi endurkröfu á hendur stjórnvöldum vegna ólögmætu gjaldtökunnar sem staðfest var með héraðsdómi. Þar sem málinu hefur nú verið áfrýjað er alls óljóst hvenær endanleg niðurstaða fæst í málið og að öllum líkindum langt þangað til. Því er eðlilegt að spurja sig, hvað verður um þá sem greiddu uppgreiðslugjaldið á sínum tíma og hvernig geta þeir brugðist við? Lög um fyrningu kröfuréttinda nr. 150/2007 tóku gildi 1. janúar 2008. Samkvæmt 3. gr. laganna fyrnist almenn krafa á fjórum árum. ? Auðséð er að stór hópur af fólki hefur verið hlunnfarinn af stjórnvöldum um gríðarlega háar upphæðir, verði dómurinn staðfestur. Enn væri þó mikill fjöldi manna sem ættu rétt á endurgreiðslu. Þá vaknar sú spurning hvort að regla 10. gr. fyrningarlaganna um viðbótarfrest komi til greina. Ný og endurorðuð regla var sett með ákvæði 10. gr. fyrningarlaga nr. 150/2007. Kemur nú fram að skorti kröfuhafa nauðsynlega vitneskju um kröfuna eða skuldarann hafi hann ár frá því að hann fékk þessa vitneskju til að aðhafast eitthvað varðandi kröfuna sína. Stóra spurningin er hvort að ákvæðið eigi við í tilfelli þeirra sem greitt hafa ólöglega uppgreiðslugjaldið frá árinu 2008. Ef svo er, hvenær má telja að þeir hafi fengið þá vitneskju sem þarf til þess að geta krafist endurgreiðslu? Er það þegar héraðsdómur féll? Er það þegar áfrýjunardómur fellur? Fer málið í gegnum öll þrjú dómstig landsins? Ljóst er að sama hvað, þá er langur vegur þangað til endanleg niðurstaða fellur í málinu og fólk getur verið fullvisst um hvort að réttindi sín séu til staðar. Því má ætla, verði fallist á að ákvæði 10. gr. um viðbótarfrest eigi við, að fyrstu lánin sem uppgreidd voru muni fyrnast á árinu 2022. Vonandi hefur málið verið til lykta leitt fyrir þann tíma, því að öðrum kosti gæti nokkur hluti fólks þurft að láta reyna á reglur um slit fyrningar eftir ákvæðum IV. kafla fyrningarlaganna áður en endanlegur dómur fellur, með tilheyrandi kostnaði. Því verður áhugavert að sjá hvaða stefnu málið mun taka eftir ákvörðun stjórnvalda sem hafa leitast eftir því að málið fái flýtimeðferð og fari beint til Hæstaréttar Íslands, en þegar þetta er skrifað hefur ekki verið tekin afstaða til beiðnarinnar. Höfundur er lögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Húsnæðismál Sævar Þór Jónsson Tengdar fréttir Uppgreiðsluþóknunin leggist ofan á 200 milljarða fjárhagsbagga vegna ÍLS Fjármálaráðherra segir mögulegar greiðslur til þeirra sem greitt hafi uppgreiðslugjald vegna lána sinna hjá Íbúðalánasjóði leggjast ofan á um tvö hundruð milljarða fjárhagsbagga ríkisins vegna Íbúðalánasjóðs. Mikilvægt sé þó að tryggja fjárhagslega hagsmuni lántakenda sem hugsanlega hafi verið brotið á hjá sjóðnum. 11. desember 2020 19:01 Áfrýjar dómi sem gæti kostað ríkið milljarða Íslensk stjórnvöld hafa ákveðið að áfrýja dómi í máli hjóna sem höfðu betur í dómsmáli gegn Íbúðarlánasjóði. Ríkið segir að þetta sé gert í ljósi þeirra verulegu hagsmuna sem undir séu. 8. desember 2020 14:15 Fögnuðu óvæntum sigri í máli sem gæti kostað ríkið milljarða Kona sem lagði Íbúðalánasjóð í Héraðsdómi Reykjavíkur í gær segist ekki hafa átt von á niðurstöðunni, en dómurinn er sagður marka tímamót og gæti kostað ríkissjóð á annan tug milljarða. Dómurinn sé sigur fyrir lántakendur. 5. desember 2020 12:42 „Í dag er fallinn tímamótadómur“ Ríkissjóður gæti þurft að greiða lántakendum hjá Íbúðalánasjóði (nú ÍL-sjóðs) á annan tug milljarða eftir að Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi uppgreiðsluþóknun sjóðsins ólögmæta í dag. Lögmaður segir þetta tímamótadóm og mikinn sigur fyrir lántakendur. 4. desember 2020 18:30 Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Skoðun Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Sjá meira
Þann 4. desember síðastliðinn féll dómur í héraðsdómi Reykjavíkur í máli hjóna gegn ÍL-sjóði, áður Íbúðalánasjóði, vegna ólögmæts uppgreiðslugjalds. Komst héraðsdómur Reykjavíkur, sem var fjölskipaður í málinu, að því að svokallað uppgreiðslugjald, sem Íbúðalánasjóður krafði þá sem greiddu upp ákveðin lán sem tekin voru hjá sjóðnum, væri ólöglegt. Uppgreiðslugjaldið má rekja til þess að tvær tegundir lána hafi staðið lántakendum til boða á tímabilinu 2005 til 2013. Annars vegar var um að ræða lán á hærri vöxtum, sem lántakendur gátu borgað hraðar upp, með því að leggja inn á höfuðstól lánsins, án aukakostnaðar. Hins vegar var um að ræða lán á lægri vöxtum með engri heimild til uppgreiðslu. Þannig gæti fólk kosið hagstæðari vexti með því að afsala sér heimild til uppgreiðslu lánsins. Varðandi hinn seinni lán gat ráðherra samt sem áður ákveðið að þeir sem hefðu afsalað sér réttinum til uppgreiðslu gætu greitt hraðar upp lánin gegn þóknun sem ákveðin væri með reglugerð. Skyldi sú þóknun aldrei nema hærri fjárhæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns. Á grundvelli þessarar lagaheimildar setti ráðherra síðan reglugerð. Í þeirri reglugerð var ákvæði sem tók til þeirrar þóknunar sem Íbúðalánasjóður gæti áskilið sér vegna uppgreiðslu síðar nefndu lánanna sem héraðsdómur hefur nú dæmt ólögmæta. Þannig hafi þóknunin numið mun hærri upphæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns og hefði þar af leiðandi ekki næga stoð í lögum. Engu að síður hafa 6.379 slík lán verið greidd upp á tímabilinu 2008-2018, á grundvelli þessarar heimildar, en ekki liggja fyrir opinberar upplýsingar um hversu mörg slík lán voru greidd upp á árunum 2019 og 2020. Ljóst er að dómurinn hefur mest áhrif á þá sem þegar hafa greitt upp lán sín og borgað þessa þóknun en vissulega vekur þetta jafnframt upp spurningar þeirra sem ekki greiddu upp lán sín og þá sem eiga enn inni slík lán sem um er rætt Við áfrýjun dómsins til Landsréttar af hálfu stjórnvalda vakna því eðlilega spurningar hjá þeim sem greitt hafa upp sín lán um réttarstöðu sína. Þar sem dóminum hefur verið áfrýjað sitja nú eftir mikill fjöldi einstaklinga sem þegar hefur greitt upp lán án þess að vita hvort þeir eigi endurkröfu á hendur stjórnvöldum vegna ólögmætu gjaldtökunnar sem staðfest var með héraðsdómi. Þar sem málinu hefur nú verið áfrýjað er alls óljóst hvenær endanleg niðurstaða fæst í málið og að öllum líkindum langt þangað til. Því er eðlilegt að spurja sig, hvað verður um þá sem greiddu uppgreiðslugjaldið á sínum tíma og hvernig geta þeir brugðist við? Lög um fyrningu kröfuréttinda nr. 150/2007 tóku gildi 1. janúar 2008. Samkvæmt 3. gr. laganna fyrnist almenn krafa á fjórum árum. ? Auðséð er að stór hópur af fólki hefur verið hlunnfarinn af stjórnvöldum um gríðarlega háar upphæðir, verði dómurinn staðfestur. Enn væri þó mikill fjöldi manna sem ættu rétt á endurgreiðslu. Þá vaknar sú spurning hvort að regla 10. gr. fyrningarlaganna um viðbótarfrest komi til greina. Ný og endurorðuð regla var sett með ákvæði 10. gr. fyrningarlaga nr. 150/2007. Kemur nú fram að skorti kröfuhafa nauðsynlega vitneskju um kröfuna eða skuldarann hafi hann ár frá því að hann fékk þessa vitneskju til að aðhafast eitthvað varðandi kröfuna sína. Stóra spurningin er hvort að ákvæðið eigi við í tilfelli þeirra sem greitt hafa ólöglega uppgreiðslugjaldið frá árinu 2008. Ef svo er, hvenær má telja að þeir hafi fengið þá vitneskju sem þarf til þess að geta krafist endurgreiðslu? Er það þegar héraðsdómur féll? Er það þegar áfrýjunardómur fellur? Fer málið í gegnum öll þrjú dómstig landsins? Ljóst er að sama hvað, þá er langur vegur þangað til endanleg niðurstaða fellur í málinu og fólk getur verið fullvisst um hvort að réttindi sín séu til staðar. Því má ætla, verði fallist á að ákvæði 10. gr. um viðbótarfrest eigi við, að fyrstu lánin sem uppgreidd voru muni fyrnast á árinu 2022. Vonandi hefur málið verið til lykta leitt fyrir þann tíma, því að öðrum kosti gæti nokkur hluti fólks þurft að láta reyna á reglur um slit fyrningar eftir ákvæðum IV. kafla fyrningarlaganna áður en endanlegur dómur fellur, með tilheyrandi kostnaði. Því verður áhugavert að sjá hvaða stefnu málið mun taka eftir ákvörðun stjórnvalda sem hafa leitast eftir því að málið fái flýtimeðferð og fari beint til Hæstaréttar Íslands, en þegar þetta er skrifað hefur ekki verið tekin afstaða til beiðnarinnar. Höfundur er lögmaður.
Uppgreiðsluþóknunin leggist ofan á 200 milljarða fjárhagsbagga vegna ÍLS Fjármálaráðherra segir mögulegar greiðslur til þeirra sem greitt hafi uppgreiðslugjald vegna lána sinna hjá Íbúðalánasjóði leggjast ofan á um tvö hundruð milljarða fjárhagsbagga ríkisins vegna Íbúðalánasjóðs. Mikilvægt sé þó að tryggja fjárhagslega hagsmuni lántakenda sem hugsanlega hafi verið brotið á hjá sjóðnum. 11. desember 2020 19:01
Áfrýjar dómi sem gæti kostað ríkið milljarða Íslensk stjórnvöld hafa ákveðið að áfrýja dómi í máli hjóna sem höfðu betur í dómsmáli gegn Íbúðarlánasjóði. Ríkið segir að þetta sé gert í ljósi þeirra verulegu hagsmuna sem undir séu. 8. desember 2020 14:15
Fögnuðu óvæntum sigri í máli sem gæti kostað ríkið milljarða Kona sem lagði Íbúðalánasjóð í Héraðsdómi Reykjavíkur í gær segist ekki hafa átt von á niðurstöðunni, en dómurinn er sagður marka tímamót og gæti kostað ríkissjóð á annan tug milljarða. Dómurinn sé sigur fyrir lántakendur. 5. desember 2020 12:42
„Í dag er fallinn tímamótadómur“ Ríkissjóður gæti þurft að greiða lántakendum hjá Íbúðalánasjóði (nú ÍL-sjóðs) á annan tug milljarða eftir að Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi uppgreiðsluþóknun sjóðsins ólögmæta í dag. Lögmaður segir þetta tímamótadóm og mikinn sigur fyrir lántakendur. 4. desember 2020 18:30
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar