Byggist menntastefnan á óframkvæmanlegri hugmyndafræði? Karl Gauti Hjaltason skrifar 22. apríl 2021 12:01 Í sérstökum umræðum sem ég efndi til á Alþingi í vikunni beindi ég spurningum til menntamálaráðherra um stefnuna í skólamálum. Ein af spurningum mínum var hvort skóli án aðgreiningar væri einungis hugmyndafræði eða hvort stefnan væri í raun framkvæmanleg. Hver er árangurinn Aðstæður í skólakerfinu eru í ýmsu tilliti breyttar frá fyrri árum. Margir tala um að agaleysi í skólum hafi færst í vöxt. Börnum sem hafa annað tungumál hefur fjölgað og áskoranir í kennslu því í ýmsu aðrar en áður var. Þrátt fyrir breytt umhverfi er það óskoruð skylda stjórnvalda, sem að málum koma að vera vel vakandi yfir árangri í skólastarfi og vera á tánum ef markmiðum er ekki náð. Neðst Norðurlanda Árangur skólastarfs er að sumu leyti áhyggjuefni. Íslenskir grunnskólanemendur koma illa út í samanburði við börn í öðrum löndum. PISA-kannanir, sem mæla getu nemenda í fjölmörgum löndum, koma vægast sagt illa út fyrir Ísland. Samkvæmt þeim eru íslenskir grunnskólanemendur í frjálsu falli í lesskilningi. Lesskilningur og læsi hefur lækkað nær samfellt síðustu 20 árin og er langt undir meðaltali OECD-landa. Sömu sögu er að segja af stærðfræði og náttúrufræði. Þar, eins og í lesskilningi erum við neðst allra á Norðurlöndum. Niðurstaða sem þessi ætti að hringja öllum viðvörunarbjöllum í ráðuneyti menntamála og í stofnunum þess ættu að loga rauð ljós. Ískyggileg staða drengja Staða íslenskra drengja er háalvarleg. Meira en þriðjungur íslenskra drengja getur ekki lesið sér til gagns eftir grunnskólagöngu og staða þeirra versnar upp skólakerfið. Nú er svo komið að karlar eru rétt þriðjungur þeirra sem útskrifast með meistarapróf úr háskóla og kynjahlutföll í doktorsnámi eru körlum mjög í óhag. Fyrir rúmum tveimur árum efndi ég til sérstakrar umræðu á Alþingi um stöðu drengja sem vakti verðskuldaða athygli. Ýmsir hafa tekið undir áhyggjur mínar í þeim efnum og hefur mikil umræða skapast um stöðu drengja almennt, en kannski sérstaklega í skólakerfinu. Fyrir liggja órækar tölulegar upplýsingar um að staða drengja í skólum sé að ýmsu leyti fjarri því að vera fullnægjandi. Þær staðreyndir benda til að skólakerfið skorti úrræði til að mæta þörfum drengja þannig að þeir geti notið hæfileika sinna. Hvað með afburðanemendur? Ýmsir hafa einnig bent á að meðalnemandanum sé ekki nægilega sinnt í skólunum, þeir verði út undan, gleymist. Sömu sögu megi segja af afburðanemendum, sem fá ekki næga athygli og verkefni við hæfi. Mestur tíminn fari í erfiðustu nemendurna í hverjum bekk. Kennarar leggja með starfi sínu mikilvægan grunn að framtíð skólabarna og ungmenna. Kennarastéttin hefur verið og er vel mönnuð og hefur mörgum afburðakennurum á að skipa. Kennarar eru hlaðnir verkefnum, það eru fundir og skýrslugerðir ásamt oft miklum og erfiðum samskiptum við foreldra, sem skipta sér sífellt meira af innra starfi skólanna. Kennarar leggja sig fram við krefjandi aðstæður, en eru ekki ofsælir af sínum kjörum. Úrbóta er þörf Skólakerfið er við það að rata í ógöngur og tafarlausra úrbóta er þörf. Viðurkenna verður þennan vanda, ekki aðeins í orði heldur líka í verki. Árangurinn er ófullnægjandi í mikilvægum efnum eins og hér hefur verið rakið. Hvar liggur vandinn í skólakerfinu? Þarf frekari sérfræðiaðstoð inn í skólana; sálfræðinga, félagsfræðinga eða talmeinafræðinga? Er ekki sett nægilegt fjármagn inn í kerfið, eða er þeim ekki nægilega vel varið? Vinur er sá er til vamms segir Mikinn kjark þarf til að gagnrýna skólakerfið og beita sér fyrir endurskoðun á því. Ekki síður þarf kjark til að viðurkenna ef við erum á rangri leið. Ráðherra kvaðst hafa gripið til aðgerða og lýsti nýlegum aðgerðum til að efla kennaramenntun og gera hana eftirsóknarverða. Sagði hún að starf fagráða í viðmiðunargreinum myndi leiða af sér betri árangur í þeim. En betur má ef duga skal. Nemendur eru ekki verr gefnir en fyrir áratugum síðan. Kennarar eru ekkert minna færir um að kenna en áður. Kannski þarf að auka virðingu fyrir kennarastarfinu, en stærsti þátturinn þar er auðvitað launin og launakjörin. Ef til vill þarf að leggja meiri áherslu á sérskóla og sérdeildir innan skólanna en nú er gert, en slík úrræði ganga ekki í berhögg við stefnuna. Gífurlegir fjármunir eru settir í menntakerfið, tími og orka nemenda, kennara og foreldra. Mikið er undir. Eðlilegt er að krefjast árangurs og ef hann næst ekki þurfum við að snúa af rangri braut. Höfundur er þingmaður Miðflokksins í Suðurkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Miðflokkurinn Skóla - og menntamál Karl Gauti Hjaltason Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun Skoðun Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Skoðun Ég virði þig og þín mörk, virðir þú mig og mín mörk ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun „Þessu er alltaf lofað fyrir kosningar en alltaf svikið“ Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þjóðaröryggi að vera aðildarríki að Evrópusambandinu Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Fullvalda utan sambandsríkja Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar - Salómonsdómur, lög og ólög Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Sjálfstæðir grunnskólar í hættu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Borgaralegur vígbúnaður Dr. Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Áskoranir og tækni í heilbrigðisþjónustu Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Sjá meira
Í sérstökum umræðum sem ég efndi til á Alþingi í vikunni beindi ég spurningum til menntamálaráðherra um stefnuna í skólamálum. Ein af spurningum mínum var hvort skóli án aðgreiningar væri einungis hugmyndafræði eða hvort stefnan væri í raun framkvæmanleg. Hver er árangurinn Aðstæður í skólakerfinu eru í ýmsu tilliti breyttar frá fyrri árum. Margir tala um að agaleysi í skólum hafi færst í vöxt. Börnum sem hafa annað tungumál hefur fjölgað og áskoranir í kennslu því í ýmsu aðrar en áður var. Þrátt fyrir breytt umhverfi er það óskoruð skylda stjórnvalda, sem að málum koma að vera vel vakandi yfir árangri í skólastarfi og vera á tánum ef markmiðum er ekki náð. Neðst Norðurlanda Árangur skólastarfs er að sumu leyti áhyggjuefni. Íslenskir grunnskólanemendur koma illa út í samanburði við börn í öðrum löndum. PISA-kannanir, sem mæla getu nemenda í fjölmörgum löndum, koma vægast sagt illa út fyrir Ísland. Samkvæmt þeim eru íslenskir grunnskólanemendur í frjálsu falli í lesskilningi. Lesskilningur og læsi hefur lækkað nær samfellt síðustu 20 árin og er langt undir meðaltali OECD-landa. Sömu sögu er að segja af stærðfræði og náttúrufræði. Þar, eins og í lesskilningi erum við neðst allra á Norðurlöndum. Niðurstaða sem þessi ætti að hringja öllum viðvörunarbjöllum í ráðuneyti menntamála og í stofnunum þess ættu að loga rauð ljós. Ískyggileg staða drengja Staða íslenskra drengja er háalvarleg. Meira en þriðjungur íslenskra drengja getur ekki lesið sér til gagns eftir grunnskólagöngu og staða þeirra versnar upp skólakerfið. Nú er svo komið að karlar eru rétt þriðjungur þeirra sem útskrifast með meistarapróf úr háskóla og kynjahlutföll í doktorsnámi eru körlum mjög í óhag. Fyrir rúmum tveimur árum efndi ég til sérstakrar umræðu á Alþingi um stöðu drengja sem vakti verðskuldaða athygli. Ýmsir hafa tekið undir áhyggjur mínar í þeim efnum og hefur mikil umræða skapast um stöðu drengja almennt, en kannski sérstaklega í skólakerfinu. Fyrir liggja órækar tölulegar upplýsingar um að staða drengja í skólum sé að ýmsu leyti fjarri því að vera fullnægjandi. Þær staðreyndir benda til að skólakerfið skorti úrræði til að mæta þörfum drengja þannig að þeir geti notið hæfileika sinna. Hvað með afburðanemendur? Ýmsir hafa einnig bent á að meðalnemandanum sé ekki nægilega sinnt í skólunum, þeir verði út undan, gleymist. Sömu sögu megi segja af afburðanemendum, sem fá ekki næga athygli og verkefni við hæfi. Mestur tíminn fari í erfiðustu nemendurna í hverjum bekk. Kennarar leggja með starfi sínu mikilvægan grunn að framtíð skólabarna og ungmenna. Kennarastéttin hefur verið og er vel mönnuð og hefur mörgum afburðakennurum á að skipa. Kennarar eru hlaðnir verkefnum, það eru fundir og skýrslugerðir ásamt oft miklum og erfiðum samskiptum við foreldra, sem skipta sér sífellt meira af innra starfi skólanna. Kennarar leggja sig fram við krefjandi aðstæður, en eru ekki ofsælir af sínum kjörum. Úrbóta er þörf Skólakerfið er við það að rata í ógöngur og tafarlausra úrbóta er þörf. Viðurkenna verður þennan vanda, ekki aðeins í orði heldur líka í verki. Árangurinn er ófullnægjandi í mikilvægum efnum eins og hér hefur verið rakið. Hvar liggur vandinn í skólakerfinu? Þarf frekari sérfræðiaðstoð inn í skólana; sálfræðinga, félagsfræðinga eða talmeinafræðinga? Er ekki sett nægilegt fjármagn inn í kerfið, eða er þeim ekki nægilega vel varið? Vinur er sá er til vamms segir Mikinn kjark þarf til að gagnrýna skólakerfið og beita sér fyrir endurskoðun á því. Ekki síður þarf kjark til að viðurkenna ef við erum á rangri leið. Ráðherra kvaðst hafa gripið til aðgerða og lýsti nýlegum aðgerðum til að efla kennaramenntun og gera hana eftirsóknarverða. Sagði hún að starf fagráða í viðmiðunargreinum myndi leiða af sér betri árangur í þeim. En betur má ef duga skal. Nemendur eru ekki verr gefnir en fyrir áratugum síðan. Kennarar eru ekkert minna færir um að kenna en áður. Kannski þarf að auka virðingu fyrir kennarastarfinu, en stærsti þátturinn þar er auðvitað launin og launakjörin. Ef til vill þarf að leggja meiri áherslu á sérskóla og sérdeildir innan skólanna en nú er gert, en slík úrræði ganga ekki í berhögg við stefnuna. Gífurlegir fjármunir eru settir í menntakerfið, tími og orka nemenda, kennara og foreldra. Mikið er undir. Eðlilegt er að krefjast árangurs og ef hann næst ekki þurfum við að snúa af rangri braut. Höfundur er þingmaður Miðflokksins í Suðurkjördæmi.
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir Skoðun
Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum Skoðun
Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson Skoðun