Raddlausar þúsundir - Skipta hundrað þúsund atkvæði engu? Dr. Hallfríður Þórarinsdóttir skrifar 28. maí 2022 14:00 Rúmlega hundrað þúsund manns höfðu enga rödd í síðustu sveitarstjórnarkosningum. Er þetta ekki eitthvað rugl? Nei, aldeilis ekki. Í kjölfar nýliðinna sveitarstjórnakosninga vakti athygli hversu kjörsókn var dræm. Spyrja má hvort leti, sinnuleysi, áhugaleysi eða „málefnaskortur, nánast málefnafátækt“ skýri hvers vegna yfir hundrað þúsund atkvæði skiluðu sér ekki í kjörkassana. Skoðum þetta aðeins betur. Það hafa aldrei hafa færri kjósendur skilað sér í kjörklefana og s.l. kjördag og fór kjörsókn á landsvísu niður í 63%. Til samanburðar, var kosningaþátttaka í sveitarstjórnarkosningum 83% á landsvísu árið 2002. Á þeim tuttugu árum, sem liðin eru hefur kosningaþátttaka til sveitarstjórna því minnkað sem nemur einu prósenti á ári að jafnaði. Hvað veldur? Hafa kjósendur ekki áhuga á þátttöku í pólitískri ákvarðanatöku í nærumhverfi sínu? Má vera að eitthvað sé til í því en það er þó ekki nema hluti skýringarinnar. Í alþingiskosningum s.l. haust var kosningaþátttaka 80% og var um tæplega 88% í þingkosningum 20o3 og hefur kjörsókn þar því aðeins lækkað þar um 7% á tæpum tuttugu árum. Þrátt fyrir þessa lækkun er kjörsókn í þingkosningum afar há miðað við nágrannalöndin og er það vel. Það er líka þekkt erlendis frá að þátttaka í sveitarstjórnarkosningum er lægri en í þingkosningum og hefur farið lækkandi undanfarna áratugi. En lítum okkur nær hvað veldur því að um tuttugu prósenta munur er á kjörsókn til sveitarstjórna annars vegar og þingkosninga hins vegar? Eru landsmálin svona spennandi en pólitíkin heima í héraði óspennandi? Metfjölgun innflytjenda og met samdráttur í kosningaþátttöku Á s.l. tuttugu árum hefur tala innflytjenda vaxið um 85% sem eru mestu lýðfræðilegu breytingar sem um getur í gjörvallri Íslandssögunni. Þeir eru nú um 17% allra landsmanna að annarri kynslóð meðtalinni. Innflytjendur eru um fimmtungur allra á vinnumarkaði, þá er að finna í matvöruverslunum, á leikskólum, sjúkrahúsum, veitingastöðum, hótelum, í byggingageiranum og víða annarsstaðar. Íslenskt samfélag gæti hreinlega ekki fúnkerað án framlags þeirra. Það sem meira er þá eru þeir ekki bara vinnuafl, líkt og sumir virðast halda. Þeir eru manneskjur sem eru sannarlega sestar hér að til frambúðar. Eiga hér heimili og ala börnin sín upp hér og skapa þeim gott líf. Innflytjendur eru dreifðir víða um landið búa á höfuðborgarsvæðinu, í litlum og stærri sveitarfélögum. Hæsta hlutfall innflytjenda í stóru bæjarfélagi, er í Reykjanesbæ – með um tuttugu þúsund íbúa - þar sem þriðji hver íbúi er aðfluttur erlendis frá. Þar hefur kosningaþátttaka í bæjarstjórnarkosningum farið úr tæplega 85% árið 20o2 niður í 47% í nýliðnum kosningum, sem er næstum fjörutíu prósenta hrun. Á þessu sama tímabili hefur íbúatalan tvöfaldast og innflytjendum fjölgað úr 3% í 30% bæjarbúa. Ljóst er að margþættar og áður óþekktar áskoranir fylgja örri fjölgun innflytjenda og hljóta að skapa mikið álag á nærsamfélagið og þjónustu sveitarfélagsins. Kosningaþátttaka aðfluttra innflytjenda er ein þeirra. Kosningaþátttaka vigtar sannarlega Það voru vissulega góð tíðindi þegar kosningalög voru liðkuð á síðasta ári til að koma til móts við innflytjendur. Nú fá þeir allir kosningarétt í sveitarstjórnarkosningum eftir þriggja ára samfellda búsetu í landinu í stað fimm ára. Norðurlandabúar eru þó enn sem fyrr í forréttindahópi, þurftu áður þriggja ára samfellda búsetu en enga núna fyrir sveitastjórnarkosningar. Kjörgengi til þingkosninga hafa aðeins þeir sem eru með íslenskt ríkisfang. Meginþorri innflytjenda á Íslandi – a.m.k. þrír fjórðu – eru frá Evrópusambandsríkjum, og því ekki mikill hvati til að sækja um íslenskt ríkisfang þar sem þeir njóta hér allra annarra borgaralegra réttinda. Af innflytjendum á Íslandi eru því aðeins um tuttugu prósent með íslenskt ríkisfang og kosningarétt í þingkosningum. Getur verið að sú staðreynd – tiltölulega fá atkvæði - skýri út almennt áhugaleysi og deyfð alþingis gagnvart stöðu og samþættingu (e. integration) innflytjenda inn í samfélagið? Í sveitarstjórnakosningunum 2018 höfðu tæplega tuttugu og fjögur þúsund innflytjendur kjörgengi en tæplega fjörutíu og átta þúsund í nýliðnum kosningum samkvæmt tölum Hagstofu Íslands. Það munar sannarlega um þessi atkvæði – og ekki síður viðhorf alls þessa fólks til nærsamfélagsins að ógleymdri þeirri vigt, sem felst í félagslegri virkni þeirra. Tölur um kosningaþátttöku innflytjenda í sveitarstjórnarkosningum 14. maí s.l. liggja ekki fyrir né heldur skoðanakannanir um kosningaþátttöku þeirra. Engu að síður má leiða að því líkum að töluverður hluti þess kosningabæra fólks, sem ekki nýtti sér atkvæði sitt á kjördag, hafi verið innflytjendur. Reyndu framboðsflokkar að ná til þessara kjósenda, kynna þeim málefni sín? Eða voru málefnin hreinlega ekki að höfða til þeirra? Er hugarfar gestgjafa opið eða lokað? Þó stjórnvöld hafi gengt upplýsingaskyldu sinni og sett fram upplýsingar á ensku um kosningar m.a. á heimasíðu stjórnarráðsins, Þjóðskrár og Fjölmenningarseturs er afar hæpið að þær hafi náð til meirihluta þessa fjölbreytta hóps kjósenda. Er við innflytjendur að sakast eða erum við heimamenn ábyrgð hér? Ég er á því að ábyrgðin liggi ekki síst meðal heimamanna. Það dugar skammt að setja upplýsingar á opinberar vefsíður ef því er ekki fylgt eftir að þær nái markhópnum sem þær eru ætlaðar. Pólitísk framboð verða líka að leggja sig í framkróka um að ná til þessara kjósenda kynna sér hvaða mál brenna á þeim ef þeim er í mun að sinna þörfum þeirra. Kosningarétturinn er einn af hornsteinum lýðræðisins. Að fá að kjósa sér pólitíska leiðtoga eru ein af grundvallarréttindum allra borgara lýðræðissamfélaga eins og flestir vita. Ef heimamenn vilja í raun og sann taka innflytjendur inn í samfélagið til virkrar þátttöku þ.m.t. kosningaþátttöku þá þarf heldur betur að láta verkin tala. Fagurgali og lof á hátíðarstundum duga skammt. Passíf útilokun og aðskilnaðarstefna Það er lykilatriði fyrir velferð allra, hvort heldur bæjarbúa í einstökum bæjarfélögum eða samfélagsins í heild að innflytjendur verði virkir þátttakendur. Ef það er ekki gert er hætta á þeir einangrist og verði útundan. Slíkt afskiptaleysi kemur harðast niður á börnum innflytjenda s.k. annarri kynslóð. Hér þarf ríkið að styðja dyggilega við bakið á sveitarfélögum, styðja þau í því að virkja innflytjendur til félagslegrar þátttöku, því ekkert gerist þar af sjálfu sér frekar en annarsstaðar. Að hvetja innflytjendur til að nýta sér kosningaréttinn er einn liður í átt að virkni og samþættingu. Heimamenn eru hliðverðir, sem halda dyrunum að samfélaginu opnum eða lokuðum fyrir aðfluttu fólki. Sinnu- og áhugaleysi heimamanna á þátttöku og samþættingu innflytjenda inn í íslenskt samfélag er dauðans alvara og í raun ekkert annað en passíf útilokun og aðskilnaðarstefna = hliðverðirnir loka. Afleiðingar þess geta orðið samfélaginu afar dýrkeyptar. Er það sú framtíðarsýn sem íbúar þessa lands ala í brjósti sínu? Ef ekki, þá er tíminn til að gera eitthvað í málunum: núna. Höfundur er mannfræðingur og framkvæmdastjóri Mirru rannsóknar- og fræðsluseturs um menningarlegan margbreytileika og innflytjendamál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sveitarstjórnarkosningar 2022 Innflytjendamál Skoðun: Kosningar 2022 Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Neyð Róhingja Sigurjón Örn Stefánsson Skoðun Daði Pálmar Ragnarsson Bakþankar Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Rúmlega hundrað þúsund manns höfðu enga rödd í síðustu sveitarstjórnarkosningum. Er þetta ekki eitthvað rugl? Nei, aldeilis ekki. Í kjölfar nýliðinna sveitarstjórnakosninga vakti athygli hversu kjörsókn var dræm. Spyrja má hvort leti, sinnuleysi, áhugaleysi eða „málefnaskortur, nánast málefnafátækt“ skýri hvers vegna yfir hundrað þúsund atkvæði skiluðu sér ekki í kjörkassana. Skoðum þetta aðeins betur. Það hafa aldrei hafa færri kjósendur skilað sér í kjörklefana og s.l. kjördag og fór kjörsókn á landsvísu niður í 63%. Til samanburðar, var kosningaþátttaka í sveitarstjórnarkosningum 83% á landsvísu árið 2002. Á þeim tuttugu árum, sem liðin eru hefur kosningaþátttaka til sveitarstjórna því minnkað sem nemur einu prósenti á ári að jafnaði. Hvað veldur? Hafa kjósendur ekki áhuga á þátttöku í pólitískri ákvarðanatöku í nærumhverfi sínu? Má vera að eitthvað sé til í því en það er þó ekki nema hluti skýringarinnar. Í alþingiskosningum s.l. haust var kosningaþátttaka 80% og var um tæplega 88% í þingkosningum 20o3 og hefur kjörsókn þar því aðeins lækkað þar um 7% á tæpum tuttugu árum. Þrátt fyrir þessa lækkun er kjörsókn í þingkosningum afar há miðað við nágrannalöndin og er það vel. Það er líka þekkt erlendis frá að þátttaka í sveitarstjórnarkosningum er lægri en í þingkosningum og hefur farið lækkandi undanfarna áratugi. En lítum okkur nær hvað veldur því að um tuttugu prósenta munur er á kjörsókn til sveitarstjórna annars vegar og þingkosninga hins vegar? Eru landsmálin svona spennandi en pólitíkin heima í héraði óspennandi? Metfjölgun innflytjenda og met samdráttur í kosningaþátttöku Á s.l. tuttugu árum hefur tala innflytjenda vaxið um 85% sem eru mestu lýðfræðilegu breytingar sem um getur í gjörvallri Íslandssögunni. Þeir eru nú um 17% allra landsmanna að annarri kynslóð meðtalinni. Innflytjendur eru um fimmtungur allra á vinnumarkaði, þá er að finna í matvöruverslunum, á leikskólum, sjúkrahúsum, veitingastöðum, hótelum, í byggingageiranum og víða annarsstaðar. Íslenskt samfélag gæti hreinlega ekki fúnkerað án framlags þeirra. Það sem meira er þá eru þeir ekki bara vinnuafl, líkt og sumir virðast halda. Þeir eru manneskjur sem eru sannarlega sestar hér að til frambúðar. Eiga hér heimili og ala börnin sín upp hér og skapa þeim gott líf. Innflytjendur eru dreifðir víða um landið búa á höfuðborgarsvæðinu, í litlum og stærri sveitarfélögum. Hæsta hlutfall innflytjenda í stóru bæjarfélagi, er í Reykjanesbæ – með um tuttugu þúsund íbúa - þar sem þriðji hver íbúi er aðfluttur erlendis frá. Þar hefur kosningaþátttaka í bæjarstjórnarkosningum farið úr tæplega 85% árið 20o2 niður í 47% í nýliðnum kosningum, sem er næstum fjörutíu prósenta hrun. Á þessu sama tímabili hefur íbúatalan tvöfaldast og innflytjendum fjölgað úr 3% í 30% bæjarbúa. Ljóst er að margþættar og áður óþekktar áskoranir fylgja örri fjölgun innflytjenda og hljóta að skapa mikið álag á nærsamfélagið og þjónustu sveitarfélagsins. Kosningaþátttaka aðfluttra innflytjenda er ein þeirra. Kosningaþátttaka vigtar sannarlega Það voru vissulega góð tíðindi þegar kosningalög voru liðkuð á síðasta ári til að koma til móts við innflytjendur. Nú fá þeir allir kosningarétt í sveitarstjórnarkosningum eftir þriggja ára samfellda búsetu í landinu í stað fimm ára. Norðurlandabúar eru þó enn sem fyrr í forréttindahópi, þurftu áður þriggja ára samfellda búsetu en enga núna fyrir sveitastjórnarkosningar. Kjörgengi til þingkosninga hafa aðeins þeir sem eru með íslenskt ríkisfang. Meginþorri innflytjenda á Íslandi – a.m.k. þrír fjórðu – eru frá Evrópusambandsríkjum, og því ekki mikill hvati til að sækja um íslenskt ríkisfang þar sem þeir njóta hér allra annarra borgaralegra réttinda. Af innflytjendum á Íslandi eru því aðeins um tuttugu prósent með íslenskt ríkisfang og kosningarétt í þingkosningum. Getur verið að sú staðreynd – tiltölulega fá atkvæði - skýri út almennt áhugaleysi og deyfð alþingis gagnvart stöðu og samþættingu (e. integration) innflytjenda inn í samfélagið? Í sveitarstjórnakosningunum 2018 höfðu tæplega tuttugu og fjögur þúsund innflytjendur kjörgengi en tæplega fjörutíu og átta þúsund í nýliðnum kosningum samkvæmt tölum Hagstofu Íslands. Það munar sannarlega um þessi atkvæði – og ekki síður viðhorf alls þessa fólks til nærsamfélagsins að ógleymdri þeirri vigt, sem felst í félagslegri virkni þeirra. Tölur um kosningaþátttöku innflytjenda í sveitarstjórnarkosningum 14. maí s.l. liggja ekki fyrir né heldur skoðanakannanir um kosningaþátttöku þeirra. Engu að síður má leiða að því líkum að töluverður hluti þess kosningabæra fólks, sem ekki nýtti sér atkvæði sitt á kjördag, hafi verið innflytjendur. Reyndu framboðsflokkar að ná til þessara kjósenda, kynna þeim málefni sín? Eða voru málefnin hreinlega ekki að höfða til þeirra? Er hugarfar gestgjafa opið eða lokað? Þó stjórnvöld hafi gengt upplýsingaskyldu sinni og sett fram upplýsingar á ensku um kosningar m.a. á heimasíðu stjórnarráðsins, Þjóðskrár og Fjölmenningarseturs er afar hæpið að þær hafi náð til meirihluta þessa fjölbreytta hóps kjósenda. Er við innflytjendur að sakast eða erum við heimamenn ábyrgð hér? Ég er á því að ábyrgðin liggi ekki síst meðal heimamanna. Það dugar skammt að setja upplýsingar á opinberar vefsíður ef því er ekki fylgt eftir að þær nái markhópnum sem þær eru ætlaðar. Pólitísk framboð verða líka að leggja sig í framkróka um að ná til þessara kjósenda kynna sér hvaða mál brenna á þeim ef þeim er í mun að sinna þörfum þeirra. Kosningarétturinn er einn af hornsteinum lýðræðisins. Að fá að kjósa sér pólitíska leiðtoga eru ein af grundvallarréttindum allra borgara lýðræðissamfélaga eins og flestir vita. Ef heimamenn vilja í raun og sann taka innflytjendur inn í samfélagið til virkrar þátttöku þ.m.t. kosningaþátttöku þá þarf heldur betur að láta verkin tala. Fagurgali og lof á hátíðarstundum duga skammt. Passíf útilokun og aðskilnaðarstefna Það er lykilatriði fyrir velferð allra, hvort heldur bæjarbúa í einstökum bæjarfélögum eða samfélagsins í heild að innflytjendur verði virkir þátttakendur. Ef það er ekki gert er hætta á þeir einangrist og verði útundan. Slíkt afskiptaleysi kemur harðast niður á börnum innflytjenda s.k. annarri kynslóð. Hér þarf ríkið að styðja dyggilega við bakið á sveitarfélögum, styðja þau í því að virkja innflytjendur til félagslegrar þátttöku, því ekkert gerist þar af sjálfu sér frekar en annarsstaðar. Að hvetja innflytjendur til að nýta sér kosningaréttinn er einn liður í átt að virkni og samþættingu. Heimamenn eru hliðverðir, sem halda dyrunum að samfélaginu opnum eða lokuðum fyrir aðfluttu fólki. Sinnu- og áhugaleysi heimamanna á þátttöku og samþættingu innflytjenda inn í íslenskt samfélag er dauðans alvara og í raun ekkert annað en passíf útilokun og aðskilnaðarstefna = hliðverðirnir loka. Afleiðingar þess geta orðið samfélaginu afar dýrkeyptar. Er það sú framtíðarsýn sem íbúar þessa lands ala í brjósti sínu? Ef ekki, þá er tíminn til að gera eitthvað í málunum: núna. Höfundur er mannfræðingur og framkvæmdastjóri Mirru rannsóknar- og fræðsluseturs um menningarlegan margbreytileika og innflytjendamál.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun