Samkeppni er ekki á dagskrá hjá ríkisstjórninni Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 15. júní 2022 08:00 Íslenskur almenningur er reglulega minntur á mikilvægi virkrar samkeppni og kostnaðinn sem fylgir samkeppnisskorti. Hvort sem um er að ræða fákeppni í bankaþjónustu, á tryggingarmarkaði eða eldsneytismarkaði, í landbúnaði eða sjávarútvegi. Áhrifin eru alltaf þau sömu, neytendum í óhag. Enda almannahagsmunir settir til hliðar. Fákeppni og sérhagsmunir Fákeppnishagnaður í fjármálakerfinu er ástæða þess að hér er dýrasta bankaþjónusta í Evrópu. Þennan kostnað þurfa fyrirtæki og almenningur í landinu að sitja uppi með. Við höfum sennilega flest öll kvartað yfir háum lántökukostnaði og rándýrri greiðslumiðlun sem kostar okkur tugi milljarða á ári hverju. Sömu sögu má segja af tryggingarþjónustunni. Þessi fákeppni er afleiðing margra þátta en það er fyrst og fremst óstöðugur gjaldmiðill okkar sem veldur því að erlendir aðilar vilja síður hefja hér rekstur í samkeppni við innlenda aðila. Þeim þykir fjárfestingin of áhættusöm og sjá fram á meiri ábata af fjárfestingum annars staðar. Það hefur verulega neikvæð áhrif á samkeppnisumhverfið innanlands. Hátt verð á nauðsynjavörum svo sem eldsneyti og matvælum hefur einnig leikið okkur grátt. Þær landbúnaðarvörur á matvörumarkaði sem ekki falla undir samkeppnisreglur hafa í gegnum tíðina leitt vagninn þegar kemur að verðhækkunum. Þessi vandamál blasa við nánast hvert sem er litið og þau eru að mestu leyti afleiðing samkeppnisleysis og pólitískra ákvarðana sem taka ekki tillit til hagsmuna neytenda. Hagsmuna neytenda ekki gætt Virkari samkeppni á markaði er brýn nauðsyn. Það er augljóst mál. Hins vegar verða engin skref tekin í átt að aukinni samkeppni á meðan þetta er eitt af forboðnum umræðuefnum stjórnvalda. Ríkisstjórnin kýs að stinga höfðinu í sandinn frekar en að ræða af einhverri alvöru hvernig tryggja megi eðlilega samkeppni á vöru- og þjónustumarkaði hér innanlands. Þess vegna er enginn áhugi á tillögum okkar um að almennar samkeppnisreglur ríki í landbúnaði og enginn áhugi á að markaðslögmál gildi í sjávarútvegi. Þess vegna var tillaga okkar um heildstæða úttekt á áhrifum virkrar samkeppni ekki afgreidd úr nefnd á sínum tíma. Ekki heldur á þinginu sem nú er að líða. Rétt eins og tillagan okkar um mat á samkeppnisrekstri ríkisins. Svo er auðvitað enginn áhugi á að ræða vaxtamuninn í fjármálaþjónustu og áhrif sífelldra gengisbreytinga á íslenskt atvinnulíf og almenning allan. Fjölmargt má hér nefna og það segir allt sem segja þarf um raunverulegan vilja stjórnvalda. Samkeppni er einfaldlega ekki á dagskrá hjá ríkisstjórninni. Það bitnar á neytendum. Samkeppni og almannahagur Kostir virkrar samkeppni eru margir. Neytendur fá vörur og þjónustu á sem lægstu verðum þegar heilbrigð samkeppni ríkir á mörkuðum. Hún tryggir aukið vöruframboð, aukið valfrelsi og betri þjónustu. Samkeppni skapar aukinn hvata fyrir nýsköpun í framleiðslu, stuðlar að umbótum í rekstri og dregur úr hvatanum til sóunar. Heilt yfir er ábati bæði neytenda og framleiðenda augljós. Samkeppnin gagnast öllu samfélaginu í heild. Hún bætir hag alls almennings og eykur lífsgæði fólks. Samkeppni er sérstaklega mikilvæg á tímum mikillar verðbólgu. Hvatinn til að veita vöru og þjónustu á hagstæðu verði skiptir öllu máli þegar verðbólgan rýrir kjör launþega. Heilbrigð samkeppni er fyrirtækjum líka nauðsynleg þegar rekstrarkostnaður eykst vegna verðbólgunnar. Þá getur nýsköpun reynst bjargvættur á tímum mikilla erfiðleika í hagkerfinu. Loks er samkeppnisaðhald utan frá ein besta trygging okkar gegn sífellt hækkandi vöruverði. Það héldi aftur af verðbólguþrýstingi ef auðveldara yrði fyrir íslenska neytendur að eiga í viðskiptum við erlenda aðila, þar myndi mestu muna að draga úr viðskiptahindrunum og létta undir með neytendum með því að samrýma skattakjör milli ríkja. Verðbólgan er auðvitað þess eðlis að erfiðara verður að tryggja alla þessa kosti virkrar samkeppni. Hærri verðbólga ýtir undir fákeppni og getur skaðað samkeppnisumhverfið til langs tíma litið. Af þeim sökum er einmitt mikilvægt að við bætum ekki á vandann með samkeppnishindrunum og pólitískum ákvörðunum og aðgerðum sem gera ekkert nema að draga úr samkeppni og tryggja aukna fákeppni á mörkuðum. Því miður hefur þessi ríkisstjórn sýnt að hún aðhyllist ekki sömu sjónarmið. Fyrir vikið eru sérhagsmunir í forgangi. Höfundur er þingmaður og formaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Samkeppnismál Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Mest lesið Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir Skoðun Mun forseti Íslands fremja landráð? Ástþór Magnússon Skoðun Heimskasta þjóð í heimi? Sverrir Björnsson Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fjárfestum í vellíðan – því hver króna skilar sér margfalt til baka Theodór Ingi Ólafsson skrifar Skoðun Úr öskunni í eldinn á laugardaginn? Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Skuggaspil valdsins Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Viltu að barnabörnin þín verði fátækir leiguliðar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf – í þjónustu við þjóðina Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á hvert annað og breytum þessu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Kæru landsmenn – þetta er ekki lengur boðlegt Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun XL niðurskurður – hugsum stórt! Arnar Þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Skoðun Blórabögglar og gylliboð frá vinstri Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Hvað kjósa foreldrar ósýnilegra barna? Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Heimskasta þjóð í heimi? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Jöfnum leikinn á laugardaginn Björgvin G. Sigurðsson skrifar Skoðun ADHD, fjórir stafir og hvað svo? Jóna Kristín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skattagleði á kostnað ferðaþjónustunnar Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Börnin heim Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Mun forseti Íslands fremja landráð? Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Ég býð mig fram fyrir framtíðarkynslóðir Finnur Ricart Andrason skrifar Skoðun Rödd mannréttinda, jöfnuðar og jafnréttis þarf að hljóma á Alþingi Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gera þarf skurk í búsetumálum eldri borgara Ólafur Ísleifsson skrifar Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir skrifar Skoðun Vilt þú breytingu á stjórn landsins? Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson skrifar Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Búsetufrelsi og lögheimilisskráning Heiðbrá Ólafsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og aðrar villur í umræðunni um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar Skoðun Þess vegna er ég á lista VG í Suðurkjördæmi Þorsteinn Ólafsson skrifar Skoðun Svínsleg mismunun gagnvart eldra fólki Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Hverjir myrða konur? Auður Önnu Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Íslenskur almenningur er reglulega minntur á mikilvægi virkrar samkeppni og kostnaðinn sem fylgir samkeppnisskorti. Hvort sem um er að ræða fákeppni í bankaþjónustu, á tryggingarmarkaði eða eldsneytismarkaði, í landbúnaði eða sjávarútvegi. Áhrifin eru alltaf þau sömu, neytendum í óhag. Enda almannahagsmunir settir til hliðar. Fákeppni og sérhagsmunir Fákeppnishagnaður í fjármálakerfinu er ástæða þess að hér er dýrasta bankaþjónusta í Evrópu. Þennan kostnað þurfa fyrirtæki og almenningur í landinu að sitja uppi með. Við höfum sennilega flest öll kvartað yfir háum lántökukostnaði og rándýrri greiðslumiðlun sem kostar okkur tugi milljarða á ári hverju. Sömu sögu má segja af tryggingarþjónustunni. Þessi fákeppni er afleiðing margra þátta en það er fyrst og fremst óstöðugur gjaldmiðill okkar sem veldur því að erlendir aðilar vilja síður hefja hér rekstur í samkeppni við innlenda aðila. Þeim þykir fjárfestingin of áhættusöm og sjá fram á meiri ábata af fjárfestingum annars staðar. Það hefur verulega neikvæð áhrif á samkeppnisumhverfið innanlands. Hátt verð á nauðsynjavörum svo sem eldsneyti og matvælum hefur einnig leikið okkur grátt. Þær landbúnaðarvörur á matvörumarkaði sem ekki falla undir samkeppnisreglur hafa í gegnum tíðina leitt vagninn þegar kemur að verðhækkunum. Þessi vandamál blasa við nánast hvert sem er litið og þau eru að mestu leyti afleiðing samkeppnisleysis og pólitískra ákvarðana sem taka ekki tillit til hagsmuna neytenda. Hagsmuna neytenda ekki gætt Virkari samkeppni á markaði er brýn nauðsyn. Það er augljóst mál. Hins vegar verða engin skref tekin í átt að aukinni samkeppni á meðan þetta er eitt af forboðnum umræðuefnum stjórnvalda. Ríkisstjórnin kýs að stinga höfðinu í sandinn frekar en að ræða af einhverri alvöru hvernig tryggja megi eðlilega samkeppni á vöru- og þjónustumarkaði hér innanlands. Þess vegna er enginn áhugi á tillögum okkar um að almennar samkeppnisreglur ríki í landbúnaði og enginn áhugi á að markaðslögmál gildi í sjávarútvegi. Þess vegna var tillaga okkar um heildstæða úttekt á áhrifum virkrar samkeppni ekki afgreidd úr nefnd á sínum tíma. Ekki heldur á þinginu sem nú er að líða. Rétt eins og tillagan okkar um mat á samkeppnisrekstri ríkisins. Svo er auðvitað enginn áhugi á að ræða vaxtamuninn í fjármálaþjónustu og áhrif sífelldra gengisbreytinga á íslenskt atvinnulíf og almenning allan. Fjölmargt má hér nefna og það segir allt sem segja þarf um raunverulegan vilja stjórnvalda. Samkeppni er einfaldlega ekki á dagskrá hjá ríkisstjórninni. Það bitnar á neytendum. Samkeppni og almannahagur Kostir virkrar samkeppni eru margir. Neytendur fá vörur og þjónustu á sem lægstu verðum þegar heilbrigð samkeppni ríkir á mörkuðum. Hún tryggir aukið vöruframboð, aukið valfrelsi og betri þjónustu. Samkeppni skapar aukinn hvata fyrir nýsköpun í framleiðslu, stuðlar að umbótum í rekstri og dregur úr hvatanum til sóunar. Heilt yfir er ábati bæði neytenda og framleiðenda augljós. Samkeppnin gagnast öllu samfélaginu í heild. Hún bætir hag alls almennings og eykur lífsgæði fólks. Samkeppni er sérstaklega mikilvæg á tímum mikillar verðbólgu. Hvatinn til að veita vöru og þjónustu á hagstæðu verði skiptir öllu máli þegar verðbólgan rýrir kjör launþega. Heilbrigð samkeppni er fyrirtækjum líka nauðsynleg þegar rekstrarkostnaður eykst vegna verðbólgunnar. Þá getur nýsköpun reynst bjargvættur á tímum mikilla erfiðleika í hagkerfinu. Loks er samkeppnisaðhald utan frá ein besta trygging okkar gegn sífellt hækkandi vöruverði. Það héldi aftur af verðbólguþrýstingi ef auðveldara yrði fyrir íslenska neytendur að eiga í viðskiptum við erlenda aðila, þar myndi mestu muna að draga úr viðskiptahindrunum og létta undir með neytendum með því að samrýma skattakjör milli ríkja. Verðbólgan er auðvitað þess eðlis að erfiðara verður að tryggja alla þessa kosti virkrar samkeppni. Hærri verðbólga ýtir undir fákeppni og getur skaðað samkeppnisumhverfið til langs tíma litið. Af þeim sökum er einmitt mikilvægt að við bætum ekki á vandann með samkeppnishindrunum og pólitískum ákvörðunum og aðgerðum sem gera ekkert nema að draga úr samkeppni og tryggja aukna fákeppni á mörkuðum. Því miður hefur þessi ríkisstjórn sýnt að hún aðhyllist ekki sömu sjónarmið. Fyrir vikið eru sérhagsmunir í forgangi. Höfundur er þingmaður og formaður Viðreisnar.
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Fjárfestum í vellíðan – því hver króna skilar sér margfalt til baka Theodór Ingi Ólafsson skrifar
Skoðun Rödd mannréttinda, jöfnuðar og jafnréttis þarf að hljóma á Alþingi Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar
Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar
Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun