Tillaga um náttúruspjöll í boði Sjálfstæðisflokksins Sara Björg Sigurðardóttir skrifar 15. nóvember 2022 12:30 Elliðaárnar hafa stundum verið kallaðar Perla Reykjavíkur enda einstakt að laxaveiðiá renni um höfuðborg. Þar sem raforkuvinnslunni hefur verið hætt eru markvissar aðgerðir til að endurheimta fyrra lífríki í ánum þegar farnar að skila sér. Tæming Árbæjarlónsins Lónið ofan Árbæjarstíflu var tæmt varanlega 29. október 2020. Tæming og fylling þessa inntakslóns fyrir Elliðaárvirkjun hafði verið árviss viðburður en ákvörðun var tekin að tæmining yrði til frambúðar. Tvær vatnsstöður voru á lóninu. Á veturna var lónið sett í vetrarstöðu sem náði yfir báðar kvíslar ánna og teygði lónið sig langt upp eftir Árbæjarhverfi. Á sumrin var lónið sett í lægri sumarstöðu en sumarlónið varð til við lokun stíflunnar Árbæjarmegin (Árbæjarkvísl). Fiskvegur var um mjóa rennu og er Breiðholtsmegin stíflunnar. Við tæmingu lónsins árið 2019 fyrir sumarstöðu varð vart við mikinn fiskdauða sem tilkynntur var til Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur og sýndu rannsóknir árið eftir fram á að súrefnismettun fellur við tæminguna samhliða miklum framburði. Í kjölfarið fór OR í vinnu við að leita leiða til að kanna hvaða mótvægisaðgerðir væri hægt að gera nú þegar framleiðslu rafmagns væri hætt í samráði Heilbrigðiseftirlitið. Kynntir voru fjórir kostir og tveir þeirra þóttu vænlegastir fyrir lífríki ánna og var annar þeirra valinn, þ.e. að opna lokurnar Árbæjarmegin og tryggja þannig fiskgengd upp kvíslina með þeim hætti. Stýrihópur Reykjavíkurborgar Tæming lónsins var umdeild og í kjölfarið stofnaði Borgarráð sérstakan stýrihóp til þess að fara yfir þetta mál sem og önnur sem tengdust Elliðaárdalnum. Samkvæmt erindisbréfi hópsins átti leiðarljós hans að vera hagsmunir lífríkisins, útivistar og mannlífs, enda Elliðaár og dalurinn allur einstök náttúru– og útivistar perla. Stýrihópurinn hélt 12 fundi á og kallaði til sín á allar helstu stofnanir og hagsmunaaðila sem talið væri að tengdust málinu á einn eða annan hátt. Skipulagsfulltrúi Reykjavíkur, Hafrannsóknarstofnun, Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur, deild náttúru og garða hjá Umhverfis- og skipulagssviði, Minjastofnun, Borgarsögusafn, Náttúrufræðistofnun Íslands, Umhverfisstofnun, Orkustofnun, Hollvinasamtök Elliðaárdalsins og Stangaveiðifélag Reykjavíkur. Mörg lög – mörg sjónarmið Í vinnu sinni varð starfshópurinn áskynja um réttaróvissu og ákvað að óska eftir lögfræðiáliti og greiningu á lagalegri hlið málsins en leitað var til skrifstofu borgarlögmanns. Spurningin sem lögð var til grundvallar, var hvort varanleg tæming lónsins væri í samræmi við lög og reglugerðir sem um slíkan gjörning kynnu að gilda í sinni víðustu mynd. Greinargerð borgarlögmanns var skýr og tók á þeim vafaatriðum sem stýrihópurinn varð áskynja um í samtölum við þá aðila sem fyrir nefndina komu. Álit borgarlögmanns byggði á þeim forsendum sem lágu fyrir þegar álitið var unnið. Það sama á að við um skrifleg sem og munnleg svör stofnana sem komu fram í lokaskýrslunni. Margskonar sjónarmið vegast á, lög og regluverk um ána, lífríki hennar, virkjunina og aðra þætti sem að málinu snúa eru margslungin. Ein hlið þessa máls er að sjálfsögðu skipulagshlutinn, ekki hvað síst vegna þess að þarna er um að ræða lón í miðri borg. Nýleg niðurstaða úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála tekur á þeim þætti málsins, ekki öðrum. Eftir standa aðrir þættir sem snúa að öðrum lögum eins og vatnalögum, náttúruverndarlögum, lögum um hollustuhætti, fornminjalögum og lögum um lax og silungsveiði. Fiskar og fuglar Eitt af verkefnum stýrihópsins var að koma með valkosti og mótvægisaðgerðir þar sem horft er til endurheimt lífríkis í ljósi þess að Árbæjarlón hafði verið tæmt. Strax eftir að lónið var tæmt hóf RVK borg, vikulegar fuglatalningar á svæðinu og hefur sú talning staðið síðustu tvö árin og ekkert bendir til að orðið hrun á fugla stofninum heldur hefur samsetning fuglanna breyst, fleiri mófuglar hafa sést en vatnafuglum hefur fækkað. OR hefur líka gert talningu á vatnafuglum síðustu tvö árin og niðurstöður benda í sömu átt að engar marktækar breytingar séu á fuglalífinu eftir tæmingu lónsins. Svo er það fiskurinn í dalnum. Það er auðvitað einstakt að hafa laxveiðiá aðgengilega í borgarlandinu. Þvílík lífsgæði fyrir borgarbúa að geta gengið um dalinn og séð laxa á göngu upp ána samhliða fuglasöng og árnið. Laxastofninn eflist Í frumdrögum skýrslu Jóhannesar Sturlaugssonar fiskifræðings fyrir árið í ár eru mjög áhugaverðar niðurstöður. Í stuttu máli þá annast Jóhannes vöktunarrannsóknir á laxi og urriða í Árbæjarkvísl Elliðaánna fyrir hönd Orkuveitu Reykjavíkur, en sú vöktun hófst 2021 í kjölfar þess að vatnsmiðlun í Árbæjarlóni var aflögð í lok október 2020. Lokaskýrsla mun liggja fyrir vorið 2023. Rannsóknin setur einmitt fram mynd af því hvernig lax og urriði nýta sér Árbæjarkvíslina eftir að hluti Elliðaánna fær að renna óhindrað árið um kring. Rannsóknin felur í sér vöktun á seiðabúskap í Árbæjarkvísl og stærð hrygningarstofna laxa og urriða þar. Í skýrslunni segir beinum orðum: „Rannsóknarniðurstöður 2022 vitna um mikla velgengni laxins í Árbæjarkvísl í kjölfar þess að sá einkennisfiskur Elliðaánna endurheimti gönguleið sína þar sem og hrygningar- og uppeldissvæði, í kjölfar þess að vatnsmiðlun fyrir tilstilli manngerðs Árbæjarlóns var aflögð.“ Mikið gleðiefni er fyrir lífríkið í dalnum hvað laxinn virðist aðlagast nýjum aðstæðum vel og sú tillaga sem lögð verður í dag fyrir borgarstjórn í boði Sjálfstæðisflokksins um að fylla í lónið „án tafar“ má trúlega skilgreina sem náttúruspjöll því hrygningatími laxins er einmitt núna um þessar mundir. Höfundur er varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Björg Sigurðardóttir Samfylkingin Reykjavík Borgarstjórn Umhverfismál Mest lesið Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Leiðtogi sem nær árangri Birkir Jón Jónsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Sjá meira
Elliðaárnar hafa stundum verið kallaðar Perla Reykjavíkur enda einstakt að laxaveiðiá renni um höfuðborg. Þar sem raforkuvinnslunni hefur verið hætt eru markvissar aðgerðir til að endurheimta fyrra lífríki í ánum þegar farnar að skila sér. Tæming Árbæjarlónsins Lónið ofan Árbæjarstíflu var tæmt varanlega 29. október 2020. Tæming og fylling þessa inntakslóns fyrir Elliðaárvirkjun hafði verið árviss viðburður en ákvörðun var tekin að tæmining yrði til frambúðar. Tvær vatnsstöður voru á lóninu. Á veturna var lónið sett í vetrarstöðu sem náði yfir báðar kvíslar ánna og teygði lónið sig langt upp eftir Árbæjarhverfi. Á sumrin var lónið sett í lægri sumarstöðu en sumarlónið varð til við lokun stíflunnar Árbæjarmegin (Árbæjarkvísl). Fiskvegur var um mjóa rennu og er Breiðholtsmegin stíflunnar. Við tæmingu lónsins árið 2019 fyrir sumarstöðu varð vart við mikinn fiskdauða sem tilkynntur var til Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur og sýndu rannsóknir árið eftir fram á að súrefnismettun fellur við tæminguna samhliða miklum framburði. Í kjölfarið fór OR í vinnu við að leita leiða til að kanna hvaða mótvægisaðgerðir væri hægt að gera nú þegar framleiðslu rafmagns væri hætt í samráði Heilbrigðiseftirlitið. Kynntir voru fjórir kostir og tveir þeirra þóttu vænlegastir fyrir lífríki ánna og var annar þeirra valinn, þ.e. að opna lokurnar Árbæjarmegin og tryggja þannig fiskgengd upp kvíslina með þeim hætti. Stýrihópur Reykjavíkurborgar Tæming lónsins var umdeild og í kjölfarið stofnaði Borgarráð sérstakan stýrihóp til þess að fara yfir þetta mál sem og önnur sem tengdust Elliðaárdalnum. Samkvæmt erindisbréfi hópsins átti leiðarljós hans að vera hagsmunir lífríkisins, útivistar og mannlífs, enda Elliðaár og dalurinn allur einstök náttúru– og útivistar perla. Stýrihópurinn hélt 12 fundi á og kallaði til sín á allar helstu stofnanir og hagsmunaaðila sem talið væri að tengdust málinu á einn eða annan hátt. Skipulagsfulltrúi Reykjavíkur, Hafrannsóknarstofnun, Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur, deild náttúru og garða hjá Umhverfis- og skipulagssviði, Minjastofnun, Borgarsögusafn, Náttúrufræðistofnun Íslands, Umhverfisstofnun, Orkustofnun, Hollvinasamtök Elliðaárdalsins og Stangaveiðifélag Reykjavíkur. Mörg lög – mörg sjónarmið Í vinnu sinni varð starfshópurinn áskynja um réttaróvissu og ákvað að óska eftir lögfræðiáliti og greiningu á lagalegri hlið málsins en leitað var til skrifstofu borgarlögmanns. Spurningin sem lögð var til grundvallar, var hvort varanleg tæming lónsins væri í samræmi við lög og reglugerðir sem um slíkan gjörning kynnu að gilda í sinni víðustu mynd. Greinargerð borgarlögmanns var skýr og tók á þeim vafaatriðum sem stýrihópurinn varð áskynja um í samtölum við þá aðila sem fyrir nefndina komu. Álit borgarlögmanns byggði á þeim forsendum sem lágu fyrir þegar álitið var unnið. Það sama á að við um skrifleg sem og munnleg svör stofnana sem komu fram í lokaskýrslunni. Margskonar sjónarmið vegast á, lög og regluverk um ána, lífríki hennar, virkjunina og aðra þætti sem að málinu snúa eru margslungin. Ein hlið þessa máls er að sjálfsögðu skipulagshlutinn, ekki hvað síst vegna þess að þarna er um að ræða lón í miðri borg. Nýleg niðurstaða úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála tekur á þeim þætti málsins, ekki öðrum. Eftir standa aðrir þættir sem snúa að öðrum lögum eins og vatnalögum, náttúruverndarlögum, lögum um hollustuhætti, fornminjalögum og lögum um lax og silungsveiði. Fiskar og fuglar Eitt af verkefnum stýrihópsins var að koma með valkosti og mótvægisaðgerðir þar sem horft er til endurheimt lífríkis í ljósi þess að Árbæjarlón hafði verið tæmt. Strax eftir að lónið var tæmt hóf RVK borg, vikulegar fuglatalningar á svæðinu og hefur sú talning staðið síðustu tvö árin og ekkert bendir til að orðið hrun á fugla stofninum heldur hefur samsetning fuglanna breyst, fleiri mófuglar hafa sést en vatnafuglum hefur fækkað. OR hefur líka gert talningu á vatnafuglum síðustu tvö árin og niðurstöður benda í sömu átt að engar marktækar breytingar séu á fuglalífinu eftir tæmingu lónsins. Svo er það fiskurinn í dalnum. Það er auðvitað einstakt að hafa laxveiðiá aðgengilega í borgarlandinu. Þvílík lífsgæði fyrir borgarbúa að geta gengið um dalinn og séð laxa á göngu upp ána samhliða fuglasöng og árnið. Laxastofninn eflist Í frumdrögum skýrslu Jóhannesar Sturlaugssonar fiskifræðings fyrir árið í ár eru mjög áhugaverðar niðurstöður. Í stuttu máli þá annast Jóhannes vöktunarrannsóknir á laxi og urriða í Árbæjarkvísl Elliðaánna fyrir hönd Orkuveitu Reykjavíkur, en sú vöktun hófst 2021 í kjölfar þess að vatnsmiðlun í Árbæjarlóni var aflögð í lok október 2020. Lokaskýrsla mun liggja fyrir vorið 2023. Rannsóknin setur einmitt fram mynd af því hvernig lax og urriði nýta sér Árbæjarkvíslina eftir að hluti Elliðaánna fær að renna óhindrað árið um kring. Rannsóknin felur í sér vöktun á seiðabúskap í Árbæjarkvísl og stærð hrygningarstofna laxa og urriða þar. Í skýrslunni segir beinum orðum: „Rannsóknarniðurstöður 2022 vitna um mikla velgengni laxins í Árbæjarkvísl í kjölfar þess að sá einkennisfiskur Elliðaánna endurheimti gönguleið sína þar sem og hrygningar- og uppeldissvæði, í kjölfar þess að vatnsmiðlun fyrir tilstilli manngerðs Árbæjarlóns var aflögð.“ Mikið gleðiefni er fyrir lífríkið í dalnum hvað laxinn virðist aðlagast nýjum aðstæðum vel og sú tillaga sem lögð verður í dag fyrir borgarstjórn í boði Sjálfstæðisflokksins um að fylla í lónið „án tafar“ má trúlega skilgreina sem náttúruspjöll því hrygningatími laxins er einmitt núna um þessar mundir. Höfundur er varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar.
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar