Leggjum niður hugvísindi! Geir Sigurðsson skrifar 27. mars 2023 09:01 Til hvers eru hugvísindi starfrækt við háskóla? Til hvers að verja fjármunum í það að ungt fólk (og jafnvel eldra) sói mörgum dýrmætum árum í það að tileinka sér bókmenntir, heimspeki, málvísindi, tungumál, sagnfræði, trúarbragðafræði og fleira af þessum toga? Eru ekki nægilega margir að skrifa og meta skáldsögur fyrir jólabókaflóðið? Hvað er á heimspeki að græða? Hvert er framlag hennar til þjóðarbúsins? Höfum við meira milli handanna fyrir tilstilli málvísinda? Og til hvers þarf að bjóða upp á háskólanám í tungumálum öðrum en ensku – og hugsanlega íslensku, þótt það virðist nú dýru verði keypt fyrst íslenskan er hvort sem er á undanhaldi? Er ekki nægilegt að geta haft skiljanleg samskipti á íslensku á þeim vettvangi sem höfuðmáli skiptir, vettvangi einkaneyslunnar, þ.e. í verslunum og á veitingahúsum? Ísland er lítið land og allir þurfa að leggja sitt af mörkum til að vænka hag þjóðarbúsins. Væri þá ekki nær að leggja hugvísindi niður til að stúdentar leggðu fremur stund á nám í hagnýtum og arðbærum greinum á borð við lögfræði, viðskiptafræði og tæknigreinum? Það blasir við að vel heppnað og straumlínulagað samfélag þarf ekki á „sérfræðingum“ að halda sem þykjast vita meira en aðrir um menningu annarra þjóða, siðfræðilegan grundvöll samfélagslegrar orðræðu, merkingu bókmennta og kvikmynda, sögulegar forsendur samtímans og gagnrýna hugsun, svo fátt eitt sé nefnt. Er ekki nóg að hafa Google, Wikipediu og ChatGTP til að skera úr um hvers kyns álitamál sem heyra þessum sviðum til? Ísland ætti að vera fyrst þjóða til að leggja þessar greinar niður – og kannski er það einmitt að eiga sér stað um þessar mundir. Í sjálfu sér er það einfalt mál, enda einskorðast þær að mestu við einn háskóla. Um leið væri hægt um vik að stytta framhaldsskólann í tvö ár. Og grunnskólann um nokkur til viðbótar. Hagræðingin væri gríðarleg. Þarna mætti spara tugi milljarða, fækka í leiðinni bókasöfnum og auðvitað skjalasöfnum, auk þess sem fólk væri jafnvel komið út á vinnumarkaðinn um sextán ára aldur og strax tekið til við að stuðla að hagvexti landsins. Ekki þyrfti lengur að flytja inn vinnuafl fyrir ferðaþjónustuna. Tökum svo stöðuna eftir fimm ár og sjáum þá hvort nokkuð hafi breyst til hins verra. Mun ekki koma í ljós að flestir verða alsælir í sínum arðbæru störfum sem leggja svo mikið til þjóðarbúsins? Hægt væri að lækka skatta niður í 10% svo fólk hefði meira milli handanna og geti keypt sér fleiri hluti. Í ljósi þeirrar reynslu mætti halda áfram á sömu leið, draga úr eða leggja niður menntunarfræði, því engin þörf verður fyrir jafn marga kennara og alls ekki í mörgum greinum. Áherslan gæti færst yfir á fjármálalæsi og STEAM greinar – þótt þar þyrfti auðvitað að vanda mjög til verka og tryggja að listsköpunarþátturinn yrði hagnýtur og einskorðaðist við sköpun verka sem stuðla að hagvexti. Jafnvel væri ráðrúm til að spandera einkaskrifstofum á þá fáu kennara sem eftir væru í menntunarfræðum. Svo mætti snúa sér að hagræðingum í félagsvísindum, a.m.k. þeim sem leggja ekkert markvert til þjóðarbúsins. Sú ákvörðun að leggja niður hugvísindi væri þannig fyrsta stóra skrefið í því að gera samfélagið mun einfaldara, þægilegra og ekki síst arðbærra. Ef svo ólíklega vildi til að endilega væri þörf á einhverjum sérfræðingum í mannsmynd á sviði hugvísinda endrum og eins mætti hæglega kaupa þá þjónustu erlendis frá, enda ættum við þá nóg fjármagn fyrir slíkum lúxus. Hér með skora ég á ráðamenn landsins að velta alvarlega fyrir sér þessum kosti og þeim ómetanlegu áhrifum sem hann gæti haft fyrir uppbyggingu blómlegs mannlífs í þeirri framtíðarparadís sem Ísland gæti þá loksins orðið. Höfundur er forseti Mála- og menningardeildar á Hugvísindasviði Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Háskólar Skóla - og menntamál Mest lesið Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Sjá meira
Til hvers eru hugvísindi starfrækt við háskóla? Til hvers að verja fjármunum í það að ungt fólk (og jafnvel eldra) sói mörgum dýrmætum árum í það að tileinka sér bókmenntir, heimspeki, málvísindi, tungumál, sagnfræði, trúarbragðafræði og fleira af þessum toga? Eru ekki nægilega margir að skrifa og meta skáldsögur fyrir jólabókaflóðið? Hvað er á heimspeki að græða? Hvert er framlag hennar til þjóðarbúsins? Höfum við meira milli handanna fyrir tilstilli málvísinda? Og til hvers þarf að bjóða upp á háskólanám í tungumálum öðrum en ensku – og hugsanlega íslensku, þótt það virðist nú dýru verði keypt fyrst íslenskan er hvort sem er á undanhaldi? Er ekki nægilegt að geta haft skiljanleg samskipti á íslensku á þeim vettvangi sem höfuðmáli skiptir, vettvangi einkaneyslunnar, þ.e. í verslunum og á veitingahúsum? Ísland er lítið land og allir þurfa að leggja sitt af mörkum til að vænka hag þjóðarbúsins. Væri þá ekki nær að leggja hugvísindi niður til að stúdentar leggðu fremur stund á nám í hagnýtum og arðbærum greinum á borð við lögfræði, viðskiptafræði og tæknigreinum? Það blasir við að vel heppnað og straumlínulagað samfélag þarf ekki á „sérfræðingum“ að halda sem þykjast vita meira en aðrir um menningu annarra þjóða, siðfræðilegan grundvöll samfélagslegrar orðræðu, merkingu bókmennta og kvikmynda, sögulegar forsendur samtímans og gagnrýna hugsun, svo fátt eitt sé nefnt. Er ekki nóg að hafa Google, Wikipediu og ChatGTP til að skera úr um hvers kyns álitamál sem heyra þessum sviðum til? Ísland ætti að vera fyrst þjóða til að leggja þessar greinar niður – og kannski er það einmitt að eiga sér stað um þessar mundir. Í sjálfu sér er það einfalt mál, enda einskorðast þær að mestu við einn háskóla. Um leið væri hægt um vik að stytta framhaldsskólann í tvö ár. Og grunnskólann um nokkur til viðbótar. Hagræðingin væri gríðarleg. Þarna mætti spara tugi milljarða, fækka í leiðinni bókasöfnum og auðvitað skjalasöfnum, auk þess sem fólk væri jafnvel komið út á vinnumarkaðinn um sextán ára aldur og strax tekið til við að stuðla að hagvexti landsins. Ekki þyrfti lengur að flytja inn vinnuafl fyrir ferðaþjónustuna. Tökum svo stöðuna eftir fimm ár og sjáum þá hvort nokkuð hafi breyst til hins verra. Mun ekki koma í ljós að flestir verða alsælir í sínum arðbæru störfum sem leggja svo mikið til þjóðarbúsins? Hægt væri að lækka skatta niður í 10% svo fólk hefði meira milli handanna og geti keypt sér fleiri hluti. Í ljósi þeirrar reynslu mætti halda áfram á sömu leið, draga úr eða leggja niður menntunarfræði, því engin þörf verður fyrir jafn marga kennara og alls ekki í mörgum greinum. Áherslan gæti færst yfir á fjármálalæsi og STEAM greinar – þótt þar þyrfti auðvitað að vanda mjög til verka og tryggja að listsköpunarþátturinn yrði hagnýtur og einskorðaðist við sköpun verka sem stuðla að hagvexti. Jafnvel væri ráðrúm til að spandera einkaskrifstofum á þá fáu kennara sem eftir væru í menntunarfræðum. Svo mætti snúa sér að hagræðingum í félagsvísindum, a.m.k. þeim sem leggja ekkert markvert til þjóðarbúsins. Sú ákvörðun að leggja niður hugvísindi væri þannig fyrsta stóra skrefið í því að gera samfélagið mun einfaldara, þægilegra og ekki síst arðbærra. Ef svo ólíklega vildi til að endilega væri þörf á einhverjum sérfræðingum í mannsmynd á sviði hugvísinda endrum og eins mætti hæglega kaupa þá þjónustu erlendis frá, enda ættum við þá nóg fjármagn fyrir slíkum lúxus. Hér með skora ég á ráðamenn landsins að velta alvarlega fyrir sér þessum kosti og þeim ómetanlegu áhrifum sem hann gæti haft fyrir uppbyggingu blómlegs mannlífs í þeirri framtíðarparadís sem Ísland gæti þá loksins orðið. Höfundur er forseti Mála- og menningardeildar á Hugvísindasviði Háskóla Íslands.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun