Innlent

Mesta brott­fall í Evrópu

Kristinn Haukur Guðnason skrifar
Brottfall er tvöfalt meira hjá drengjum en stúlkum. Það lang hæsta í Evrópu.
Brottfall er tvöfalt meira hjá drengjum en stúlkum. Það lang hæsta í Evrópu. Vísir/Vilhelm

Brottfall ungs fólks úr námi er á uppleið aftur eftir covid faraldurinn og er nú það hæsta í Evrópu. Tvöfalt fleiri drengir hverfa á brott úr námi en stúlkur. Dósent í félagsfræði segir vandann hefjast í grunnskólum.

16,5 prósent Íslendinga á aldrinum 18 til 24 flosnuðu upp úr námi á árinu 2022. Þetta kemur fram í nýjum tölum frá Eurostat, tölfræðistofnun Evrópusambandsins. Þetta er hæsta hlutfall í Evrópu þar sem meðaltalið er 9,6 prósent.

Til lengri tíma litið hefur hlutfallið lækkað því að á árunum fyrri covid var brottfall um og yfir 20 prósent á Íslandi. Í faraldrinum fór það þó undir 15 prósent.

Kolbeinn Hólmar Stefánsson, dósent í félagsfræði við Háskóla Íslands, segir að taka verði nýlegum tölum með fyrirvara. Í faraldrinum hafi verið lítil tækifæri fyrir ungt fólk utan skóla. Hvort að þessir krakkar sem klári betur nám verði að koma í ljós á næstu árum.

Vandinn byrjar í grunnskóla

Háar brottfallstölur á Íslandi eru ekki nýtt vandamál og árið 2022 birtu Kolbeinn og Helgi Eiríkur Eyjólfsson, sérfræðingur, viðamikla skýrslu um málið. Það er um félagslega og efnahagslega stöðu og brotthvarf úr íslenskum framhaldsskólum.

„Við höfum einblínt of mikið á að brottfall úr framhaldsskólum sé vandamál framhaldsskólanna sem þurfi að leysa á framhaldsskólastiginu. En vandamálið byrjar miklu miklu fyrr,“ segir Kolbeinn. Á Íslandi sé bæði mjög há upptaka í framhaldsskóla og hátt brottfall.

Kolbeinn segir að félagslegar og efnahagslegar aðstæður hafi áhrif á námsárangur barna í grunnskólum og þar af leiðandi uppbyggingu námsgetu. Mörg börn lendi á vegg í framhaldsskóla því þau voru ekki nægilega vel undirbúin eftir grunnskólann.

Félagsfræðingurinn Kolbeinn Stefánsson hefur rannsakað brottfall og segir að vandinn byrji strax í fyrsta bekk grunnskóla.Vísir/Baldur

Vandi barns getur byrjað strax í fyrsta bekk grunnskóla en bestu vísbendingarnar sem hægt sé að fá varðandi brotthvarf úr skóla, seinna á námsferlinum, séu einkunnir úr tíunda bekk.

Fýsilegt að hætta

Þetta er þó ekki eina skýringin, enda eru félagslegar og efnahagslegar aðstæður barna á Íslandi heilt yfir mun betri en í löndum austur Evrópu, svo sem Rúmeníu eða Búlgaríu. Vinnumarkaðurinn á sinn þátt í háu brottfalli á Íslandi.

„Á Íslandi er fýsilegur kostur fyrir þá sem eiga í erfiðleikum í námi að hætta í námi og fara að vinna,“ segir Kolbeinn. „Sunnar í álfunni er meira atvinnuleysi, sérstaklega hjá ungu fólki. Þar er ekki fýsilegt að hætta í námi þó námserfiðleikar séu til staðar.“

Samkvæmt rannsókn Kolbeins og Helga höfðu þriðjungur Íslendinga á aldrinum 20 til 24 ára aðeins lokið grunnskólaprófi. Aðeins í Tyrklandi var hlutfallið hærra en meðaltal Evrópu var rúmlega 16 prósent.

Bóknám í iðnnámi fyrirstaða

Kolbeinn segir að rannsókn þeirra hafi ekki bent til þess að bóknámið í framhaldsskólum væri vandamálið. Brottfall úr iðnnámi mældist hærra.

Veltir hann því fyrir sér hvers vegna grunnskólarnir séu ekki að undirbúa börn nógu vel fyrir slíkt nám. Því að þar er líka þung bóknámsáhersla.

„Það er umtalsverð bóknámsáhersla í iðnnámi hjá okkur. Ef þú ert með krakka sem blómstrar ekki í bóknámi en vill læra iðnnám þá þarf hann samt að taka ákveðna áfanga í íslensku og fleiru sem hefur ekki beint að gera með fagið,“ segir Kolbeinn. „Þetta getur verið þröskuldur sem stoppar þig af.“

Skóli og vinnumarkaður fyrir konur

Á Íslandi féllu 21,7 prósent drengja úr námi árið 2022. Þetta er langhæsta hlutfall í Evrópu en í öðru sæti er Rúmenía með 16,2 prósent. Aðeins 10,8 prósent íslenskra stúlkna féll hins vegar úr námi sem er fimmta hæsta hlutfall álfunnar. Kynjamunurinn á Íslandi er því rúmlega 10 prósent en aðeins 3 í Evrópu.

Aðeins í tveimur löndum mældist brottfall hærra hjá stúlkum en drengjum, í Grikklandi og Búlgaríu. Kolbeinn segir þetta vera alþjóðlega þróun sem geti átt sér ýmsar skýringar.

Ein af þeim er að þróun vinnumarkaðarins og skóla sé á þann veg að hæfni sem af einhverjum ástæðum liggi frekar hjá stúlkum en drengjum sé hæfni sem komi fólki áfram.

„Hluti af skýringunni gæti því verið að við séum komin með skólakerfi og vinnumarkað sem orðið er betra að vera kona í,“ segir Kolbeinn.

Kyn kennara hefur verið nefnt sem skýring en Kolbeinn tekur ekki mikið mark á henni. Það geti þó verið að kynin þurfi ólíka nálgun í grunnskólamenntun. Segist hann hafa lesið rannsóknir sem sýni að nám geti hentað stúlkum betur taugafræðilega. Það er að þegar sex ára drengur mætir í fyrsta bekk sé hann ekki jafn hæfur til þess að nýta sér kennsluna og sex ára stúlka.

Þetta eigi ekki aðeins við um grunnskólann. Í vaxandi mæli gangi stúlkum betur á öllum skólastigum.


Tengdar fréttir

Hætta á auknu brotthvarfi að samkomubanni loknu

Það er hætta á auknu brotthvarfi að loknu samkomubanni að mati skólameistara Tækniskólans. Starfsfólk skólans hafi hringt í á annað þúsund nemendur til að hvetja þá áfram. Yfirlögregluþjónn biðlar til samninganefnda að afstýra verkfalli sem hefði áhrif á skólastarf.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×