Lofsöngur um lygina Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar 22. ágúst 2023 15:00 Í Heimildinni birtist á dögunum grein undir fyrirsögninni „Lágkúra illskunnar“ eftir Láru Pálsdóttur, félagsráðgjafa. Greinin er dæmigerð fyrir málflutning margra þeirra sem ekki vilja una niðurstöðu Útlendingastofnunar og kærunefndar útlendingamála (og í sumum tilvikum einnig dómstóla). Þessar stofnanir hafa komist að þeirri ítarlega rökstuddu niðurstöðu að ákveðnir umsækjendur um alþjóðlega vernd uppfylli ekki skilyrði þess að teljast flóttamenn samkvæmt alþjóðlegum viðmiðum og íslenskum lögum og að þeim sé ekki nein sérstök hætta búin í heimalandinu. Fólki, sem hefur fengið synjun og telst hvorki flóttamenn né hælisleitendur í skilningi laganna, stendur til boða að fá stuðning við heimför, húsaskjól, fæði og dagpeninga og undir vissum kringumstæðum fjárstyrk að auki allt að 460 þús. kr. til að koma sér fyrir í heimalandinu. Ef fólk kýs á hinn bóginn að virða að vettugi íslensk lög og niðurstöður réttra stjórnvalda er þessi fyrirgreiðsla ekki lengur í boði. Fólki er þó alltaf heimilt að sjá sig um hönd og vinna með stjórnvöldum að heimför og þá geta þau aftur fengið framangreinda fyrirgreiðslu þar til kemur að brottför frá landinu. Niðurfelling þjónustu tekur ekki til barnafólks, fólks með fötlun og langvarandi stuðningsþarfir eða fólks sem þarfnast heilbrigðisþjónustu. Einnig njóta þeir áfram þjónustu sem ekki geta snúið aftur til heimalandsins af ástæðum sem þeir bera ekki ábyrgð á sjálfir. Þessi framkvæmd heitir í grein Láru „…fólk í neyð er sett út á Guð og gaddinn og ráðamenn virðast vonast til þess að þetta fólk sökkvi og hverfi á flæðiskerinu … sem því hefur verið úthlutað.“ Þetta segir Lára að sé „illvirki“ af hálfu hins opinbera og hún fullyrðir að viðkomandi einstaklingar eigi ekki í nein hús að venda. Það er rangt. Fólkinu gefst kostur á því að fá margháttaðan og mikinn stuðning af hálfu hins opinbera til að snúa aftur til síns heima eftir að niðurstaða er fengin að lokinni málsmeðferð á tveimur stjórnsýslustigum. En Lára gengur lengra en að fara með rangt mál. Hún sakar mig um að fela mig á bak við lagabókstafinn líkt og Adolf Eichmann gerði í málsvörn sinni vegna helfararinnar! Þetta er auðvitað ótækur málflutningur. Lára gefur sér forsendur sem eru ekki í samræmi við staðreyndir. Á grundvelli þeirra forsendna gerir hún mér upp skoðanir og líkir þeim við málsvörn ábyrgðarmanna einhverra verstu glæpa í sögu mannkyns. Hverjar eru staðreyndir málsins? Ísland er ekki með opin landamæri. Við erum aðilar að Schengen-svæðinu og hér á landi gilda skýrar reglur um ferðir og dvöl útlendinga í landinu rétt eins og í öðrum löndum innan svæðisins. Ísland á aðild að hinu alþjóðlega verndarkerfi sem felur í sér veigamikla undantekningu frá almennum lögum um dvöl í landinu. Alþjóðlega verndarkerfið tekur við fólki sem er í hættu í eigin landi, hugsanlega vegna yfirvofandi ofsókna, ótta við pyndingar eða dauða, oft vegna stríðsástands í viðkomandi landi. Allir sem sækja um alþjóðlega vernd hér á landi fá úrlausn sinna mála á tveimur stjórnsýslustigum, fyrst hjá Útlendingastofnun og svo endurskoðun hjá kærunefnd útlendingamála. Íslenska ríkið útvegar umsækjendum löglærðan talsmann í ferlinu þeim að kostnaðarlausu. Umsækjendur eru í húsnæði og fá margþætta þjónustu á vegum íslenska ríkisins þeim að kostnaðarlausu á umsóknartímanum. Þeir umsækjendur sem fá jákvæða niðurstöðu og alþjóðlega vernd teljast flóttamenn og fara í þjónustu verndarkerfisins hérlendis. Í þeim tilvikum þar sem endanleg niðurstaða er neikvæð er viðkomandi ekki talinn flóttamaður í skilningi laganna og á því að geta snúið til síns heimaríkis eða réttmæts dvalarríkis. Margir gera það og hafa þeir 30 daga til að undirbúa sig til þess að fara af landi brott. Þjónustan við þá aðila helst óskert og er jafnvel framlengd í marga mánuði ef viðkomandi er í samstarfi við yfirvöld um að vinna að heimför. Þetta er í hnotskurn það kerfi sem Lára Pálsdóttir líkir við helförina í grein sinni um „lágkúru illskunnar“. Ég kýs að kalla hennar innlegg í umræðuna „lofsöng um lygina“ því hún styðst ekki við staðreyndir. Reyndin er sú að lítill minnihluti kýs að hlíta ekki lögmætri niðurstöðu yfirvalda og telst í ólögmætri dvöl hér á landi. Sá minnihluti missir þjónustu yfirvalda eftir 30 daga enda ber viðkomandi að yfirgefa landið. Niðurstaða eftir efnismeðferð á tveimur stjórnsýslustigum er skýr. Þeir sem missa þjónustu eru ekki flóttamenn. Þeir þurfa þó ekki að vera á götunni. Þeir hafa það í hendi sér að snúa aftur til síns heimalands eða lögmæts dvalarríkis. Skorti skilríki til fararinnar er það í þeirra valdi að vinna með íslenskum stjórnvöldum að útvegun skilríkja og öruggri heimför. Í hverri viku þurfa íslenskir ríkisborgarar að sæta þungbærum en lögmætum aðgerðum yfirvalda. Það er þungbært að missa húseign á uppboði, horfa á eftir barni í forræðisdeilu eða mæta til að taka út refsivist í fangelsi. Fáum dettur í hug að hefja opinbera umræðu um það hverjum beri að styðja þá einstaklinga til þess að óhlýðnast lögmætum fyrirmælum yfirvalda. Hvers vegna ætti annað að gilda um þá útlendinga sem fengið hafa lögmæta synjun á sinni umsókn um alþjóðlega vernd? Ætlum við virkilega að láta geðþótta ráða því hvenær íslensk lög gilda og hvenær ekki? Enginn sem fengið hefur endanlega synjun um umsókn um vernd þarf að hafast við í tjaldi eða á götum borgarinnar. Það eina sem viðkomandi þarf að gera er að gefa sig fram við lögreglu og starfa með yfirvöldum að farsælli heimferð. Höfundur er dómsmálaráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðrún Hafsteinsdóttir Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Hælisleitendur Flóttafólk á Íslandi Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Skoðun Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Sjá meira
Í Heimildinni birtist á dögunum grein undir fyrirsögninni „Lágkúra illskunnar“ eftir Láru Pálsdóttur, félagsráðgjafa. Greinin er dæmigerð fyrir málflutning margra þeirra sem ekki vilja una niðurstöðu Útlendingastofnunar og kærunefndar útlendingamála (og í sumum tilvikum einnig dómstóla). Þessar stofnanir hafa komist að þeirri ítarlega rökstuddu niðurstöðu að ákveðnir umsækjendur um alþjóðlega vernd uppfylli ekki skilyrði þess að teljast flóttamenn samkvæmt alþjóðlegum viðmiðum og íslenskum lögum og að þeim sé ekki nein sérstök hætta búin í heimalandinu. Fólki, sem hefur fengið synjun og telst hvorki flóttamenn né hælisleitendur í skilningi laganna, stendur til boða að fá stuðning við heimför, húsaskjól, fæði og dagpeninga og undir vissum kringumstæðum fjárstyrk að auki allt að 460 þús. kr. til að koma sér fyrir í heimalandinu. Ef fólk kýs á hinn bóginn að virða að vettugi íslensk lög og niðurstöður réttra stjórnvalda er þessi fyrirgreiðsla ekki lengur í boði. Fólki er þó alltaf heimilt að sjá sig um hönd og vinna með stjórnvöldum að heimför og þá geta þau aftur fengið framangreinda fyrirgreiðslu þar til kemur að brottför frá landinu. Niðurfelling þjónustu tekur ekki til barnafólks, fólks með fötlun og langvarandi stuðningsþarfir eða fólks sem þarfnast heilbrigðisþjónustu. Einnig njóta þeir áfram þjónustu sem ekki geta snúið aftur til heimalandsins af ástæðum sem þeir bera ekki ábyrgð á sjálfir. Þessi framkvæmd heitir í grein Láru „…fólk í neyð er sett út á Guð og gaddinn og ráðamenn virðast vonast til þess að þetta fólk sökkvi og hverfi á flæðiskerinu … sem því hefur verið úthlutað.“ Þetta segir Lára að sé „illvirki“ af hálfu hins opinbera og hún fullyrðir að viðkomandi einstaklingar eigi ekki í nein hús að venda. Það er rangt. Fólkinu gefst kostur á því að fá margháttaðan og mikinn stuðning af hálfu hins opinbera til að snúa aftur til síns heima eftir að niðurstaða er fengin að lokinni málsmeðferð á tveimur stjórnsýslustigum. En Lára gengur lengra en að fara með rangt mál. Hún sakar mig um að fela mig á bak við lagabókstafinn líkt og Adolf Eichmann gerði í málsvörn sinni vegna helfararinnar! Þetta er auðvitað ótækur málflutningur. Lára gefur sér forsendur sem eru ekki í samræmi við staðreyndir. Á grundvelli þeirra forsendna gerir hún mér upp skoðanir og líkir þeim við málsvörn ábyrgðarmanna einhverra verstu glæpa í sögu mannkyns. Hverjar eru staðreyndir málsins? Ísland er ekki með opin landamæri. Við erum aðilar að Schengen-svæðinu og hér á landi gilda skýrar reglur um ferðir og dvöl útlendinga í landinu rétt eins og í öðrum löndum innan svæðisins. Ísland á aðild að hinu alþjóðlega verndarkerfi sem felur í sér veigamikla undantekningu frá almennum lögum um dvöl í landinu. Alþjóðlega verndarkerfið tekur við fólki sem er í hættu í eigin landi, hugsanlega vegna yfirvofandi ofsókna, ótta við pyndingar eða dauða, oft vegna stríðsástands í viðkomandi landi. Allir sem sækja um alþjóðlega vernd hér á landi fá úrlausn sinna mála á tveimur stjórnsýslustigum, fyrst hjá Útlendingastofnun og svo endurskoðun hjá kærunefnd útlendingamála. Íslenska ríkið útvegar umsækjendum löglærðan talsmann í ferlinu þeim að kostnaðarlausu. Umsækjendur eru í húsnæði og fá margþætta þjónustu á vegum íslenska ríkisins þeim að kostnaðarlausu á umsóknartímanum. Þeir umsækjendur sem fá jákvæða niðurstöðu og alþjóðlega vernd teljast flóttamenn og fara í þjónustu verndarkerfisins hérlendis. Í þeim tilvikum þar sem endanleg niðurstaða er neikvæð er viðkomandi ekki talinn flóttamaður í skilningi laganna og á því að geta snúið til síns heimaríkis eða réttmæts dvalarríkis. Margir gera það og hafa þeir 30 daga til að undirbúa sig til þess að fara af landi brott. Þjónustan við þá aðila helst óskert og er jafnvel framlengd í marga mánuði ef viðkomandi er í samstarfi við yfirvöld um að vinna að heimför. Þetta er í hnotskurn það kerfi sem Lára Pálsdóttir líkir við helförina í grein sinni um „lágkúru illskunnar“. Ég kýs að kalla hennar innlegg í umræðuna „lofsöng um lygina“ því hún styðst ekki við staðreyndir. Reyndin er sú að lítill minnihluti kýs að hlíta ekki lögmætri niðurstöðu yfirvalda og telst í ólögmætri dvöl hér á landi. Sá minnihluti missir þjónustu yfirvalda eftir 30 daga enda ber viðkomandi að yfirgefa landið. Niðurstaða eftir efnismeðferð á tveimur stjórnsýslustigum er skýr. Þeir sem missa þjónustu eru ekki flóttamenn. Þeir þurfa þó ekki að vera á götunni. Þeir hafa það í hendi sér að snúa aftur til síns heimalands eða lögmæts dvalarríkis. Skorti skilríki til fararinnar er það í þeirra valdi að vinna með íslenskum stjórnvöldum að útvegun skilríkja og öruggri heimför. Í hverri viku þurfa íslenskir ríkisborgarar að sæta þungbærum en lögmætum aðgerðum yfirvalda. Það er þungbært að missa húseign á uppboði, horfa á eftir barni í forræðisdeilu eða mæta til að taka út refsivist í fangelsi. Fáum dettur í hug að hefja opinbera umræðu um það hverjum beri að styðja þá einstaklinga til þess að óhlýðnast lögmætum fyrirmælum yfirvalda. Hvers vegna ætti annað að gilda um þá útlendinga sem fengið hafa lögmæta synjun á sinni umsókn um alþjóðlega vernd? Ætlum við virkilega að láta geðþótta ráða því hvenær íslensk lög gilda og hvenær ekki? Enginn sem fengið hefur endanlega synjun um umsókn um vernd þarf að hafast við í tjaldi eða á götum borgarinnar. Það eina sem viðkomandi þarf að gera er að gefa sig fram við lögreglu og starfa með yfirvöldum að farsælli heimferð. Höfundur er dómsmálaráðherra.
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar