Þú ert ekki leiðinlegt foreldri! Skúli Bragi Geirdal skrifar 5. desember 2023 13:00 Síðastliðna tvo mánuði hef ég ferðast um landið og haldið rúmlega 100 fræðsluerindi um netöryggi, persónuvernd og miðlalæsi fyrir börn, ungmenni, foreldra og kennara. Á öllum þeim foreldrafundum sem ég hef sótt hafa verið samankomnir ábyrgðarfullir og samviskusamir foreldrar sem að kynna sig gjarnan sem leiðinlega foreldrið. „Hæ ég heiti Skúli og ég er svona leiðinlegt foreldri sem að setur reglur og ramma um notkun barnsins míns á tækjum og aðgangi að aldursmerktu efni.“ Af hverju ætti sá sem engin mörk fær að virða mörk annarra? Ég legg það til að hér eftir ávörpum við foreldra sem að sýna ábyrgð með því að gæta að velferð barna sinna sem frábæra en ekki leiðinlega. Það leiðinlega er að við höfum skilgreint foreldrið sem engin mörk setur og leyfir allt sem vinsæla foreldrið. Með því hefur skapast ósamræmi milli heimila sem eykur þrýstingi á þá foreldra sem að virða aldursmerkingar og vilja passa uppá að notkun snjalltækja fari ekki út fyrir heilbrigð mörk. Það er auðvelt að snúast gegn foreldri sem við köllum leiðinlegt „þú ert alltaf svo leiðinleg/ur/t, það mega allir...“ og hoppa þess í stað á vinsældarvagninn, fella niður mörk, skýla sér á bak við það að vita ekki betur og þiggja svo í kaupbæti frípassann að mæta á fræðslufundi á vegum foreldrafélagsins. Gróði dagsins í dag trompar afleiðingar morgundagsins. 60% barna á aldrinum 9-12 ára á Íslandi er með aðgang að TikTok og Snapchat þar sem aldurstakmarkið er 13 ára. 60% barna á sama aldri fengu aðstoð foreldra til að stofna þá aðganga. Netumferðarskólinn hefur síðustu vikur heimsótt 33 skóla í 25 bæjarfélögum Stærstur hluti fræðsluerindanna var undir merkjum Netumferðarskólans sem er samstarfsverkefni Persónuverndar og Fjölmiðlanefndar. Verkefnið var keyrt áfram með styrk frá Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneytinu sem hluti af aðgerðaráætlun stjórnvalda í netöryggi. Netumferðarskólinn er ætlaður börnum í 4.-7. bekk grunnskóla og hafa nú þegar um 2300 börn í 33 skólum í 25 bæjarfélögum tekið þátt. Fræðsluerindin eru blanda af fyrirlestri, hópverkefni og samtali við börnin þar sem áherslan er á vitundarvakningu, hugtakaskilning og valdeflingu. Í lok fræðslunnar fá börnin að segja sína skoðun og þar hefur margt áhugavert komið í ljós. 90% segjast ekki vilja eyða meiri tíma í símanum. 98% segja mikilvægt að passa upp á persónuupplýsingar. 80% segja samfélagsmiðla ekki vera fyrir börn sem eru yngri en 13 ára. Áður í fræðslunni höfðu þau langflest viðurkennt að vera nú þegar byrjuð að nota samfélagsmiðla. 99% segja að það megi ekki deila myndum af öðrum án samþykkis. 65% finnst í lagi að hafa reglur um síma í skólanum. Flestir sem voru á móti því voru nemendur í 7. bekk í skólum þar sem unglingastig mátti vera með síma. 95% sögðu að reglur um síma ættu líka að gilda um foreldra. Í niðurstöðum úr könnun Maskínu sem kom út í dag var spurt um álit fólks á símnotkun barna í grunnskólum. 27% vildu alfarið banna börnum að vera með snjallsíma í skólum 38,4% vildu setja strangar reglur um slíka notkun 32,6% vildu setja leiðbeinandi reglur um notkunina 2% vildu ekki setja neinar reglur um notkunina Er foreldri sem leiðir barn yfir götu eða á bílastæði leiðinlegt fyrir að vilja passa sérstaklega upp á börn sem ekki hafa lært umferðarreglurnar? Er foreldri sem spennir bílbeltið hjá barni sínu og setur hjálm á höfuð þess áður en það fer að hjóla leiðinlegt fyrir að vilja gæta að öryggi þess í umferðinni? Erum við leiðinleg sem samfélag að skikka alla í ökuskólann og æfingarakstur áður en við veitum þeim ökuskírteini til þess að vera frjáls ferða sinna í umferðinni? Sama tæki fyrir börn og fullorðna Tækið sem um ræðir hér er ekki framleitt með hjálpardekkjum, bílbeltum og öðrum nauðsynlegum öryggisbúnaði svo það henti börnum. Fullorðnir og börn fá sama tækið í hendur og gengið útfrá því að allir séu með bílpróf eða ljúgi til um það. Ábyrgðinni er þannig skellt á foreldra að gera tækið eins öruggt og mögulegt er með því að setja þar upp öryggisstillingar, vefsíur og lausnir eins og Family Sharing hjá Apple, Google Family Link o.fl. Það er sett í okkar hendur að halda okkur upplýstum, stilla sjálf friðhelgisstillingarnar, brynja okkur gagnvart skaðlegu efni, áreitni og hatri. Ábyrgðin sem fylgir því að kaupa síma handa barni er ekki innifalin í skilmálunum um kaupin á tækinu ef það bilar. Við þurfum sjálf að axla þessa ábyrgð þegar að við réttum þeim síma. Auðvitað ættu fyrirtækin sem framleiða tækin og öppin líka að bera ábyrgð. Rétt eins og þeir einstaklingar sem standa fyrir áreitninni, upplýsingaóreiðunni og hatrinu. Því miður er það ekki staðan. Þetta er ekki öruggt umhverfi en samt ætlum við að leyfa börnunum að stökkva ósyndum fram af bjargbrúninni því „allir aðrir“ eru að gera það. Samfélagsmiðlafyrirtækin mörg hver hafi ákveðið að börn séu orðin fullorðin á netinu 13 ára gömul, því það hentar þeim, við vitum þó betur en svo. Börn í dag eru sannarlega tæknifær og klár en hafa ekki enn öðlast nægjanlega reynslu og þroska til þess að takast á við öll þau viðfangsefni sem mæta þeim á netinu, eins og dæmin sýna okkur. Notkun ein og sér er ekki sama og fræðsla. Smám saman með aukinni fræðslu léttum við á eftirlitinu og rammanum með það að lokamarkmiði að senda börnin okkar út sem örugga og ábyrga einstaklinga í netumferðinni. Höfundur er faðir og verkefnastjóri miðlalæsis hjá Fjölmiðlanefnd Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skúli Bragi Geirdal Samfélagsmiðlar Netöryggi Börn og uppeldi Mest lesið Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hamingjan grundvallast á gæðum hugsananna Árni Már Jensson skrifar Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Löng barátta XD fyrir jafnrétti og frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Síðastliðna tvo mánuði hef ég ferðast um landið og haldið rúmlega 100 fræðsluerindi um netöryggi, persónuvernd og miðlalæsi fyrir börn, ungmenni, foreldra og kennara. Á öllum þeim foreldrafundum sem ég hef sótt hafa verið samankomnir ábyrgðarfullir og samviskusamir foreldrar sem að kynna sig gjarnan sem leiðinlega foreldrið. „Hæ ég heiti Skúli og ég er svona leiðinlegt foreldri sem að setur reglur og ramma um notkun barnsins míns á tækjum og aðgangi að aldursmerktu efni.“ Af hverju ætti sá sem engin mörk fær að virða mörk annarra? Ég legg það til að hér eftir ávörpum við foreldra sem að sýna ábyrgð með því að gæta að velferð barna sinna sem frábæra en ekki leiðinlega. Það leiðinlega er að við höfum skilgreint foreldrið sem engin mörk setur og leyfir allt sem vinsæla foreldrið. Með því hefur skapast ósamræmi milli heimila sem eykur þrýstingi á þá foreldra sem að virða aldursmerkingar og vilja passa uppá að notkun snjalltækja fari ekki út fyrir heilbrigð mörk. Það er auðvelt að snúast gegn foreldri sem við köllum leiðinlegt „þú ert alltaf svo leiðinleg/ur/t, það mega allir...“ og hoppa þess í stað á vinsældarvagninn, fella niður mörk, skýla sér á bak við það að vita ekki betur og þiggja svo í kaupbæti frípassann að mæta á fræðslufundi á vegum foreldrafélagsins. Gróði dagsins í dag trompar afleiðingar morgundagsins. 60% barna á aldrinum 9-12 ára á Íslandi er með aðgang að TikTok og Snapchat þar sem aldurstakmarkið er 13 ára. 60% barna á sama aldri fengu aðstoð foreldra til að stofna þá aðganga. Netumferðarskólinn hefur síðustu vikur heimsótt 33 skóla í 25 bæjarfélögum Stærstur hluti fræðsluerindanna var undir merkjum Netumferðarskólans sem er samstarfsverkefni Persónuverndar og Fjölmiðlanefndar. Verkefnið var keyrt áfram með styrk frá Háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðuneytinu sem hluti af aðgerðaráætlun stjórnvalda í netöryggi. Netumferðarskólinn er ætlaður börnum í 4.-7. bekk grunnskóla og hafa nú þegar um 2300 börn í 33 skólum í 25 bæjarfélögum tekið þátt. Fræðsluerindin eru blanda af fyrirlestri, hópverkefni og samtali við börnin þar sem áherslan er á vitundarvakningu, hugtakaskilning og valdeflingu. Í lok fræðslunnar fá börnin að segja sína skoðun og þar hefur margt áhugavert komið í ljós. 90% segjast ekki vilja eyða meiri tíma í símanum. 98% segja mikilvægt að passa upp á persónuupplýsingar. 80% segja samfélagsmiðla ekki vera fyrir börn sem eru yngri en 13 ára. Áður í fræðslunni höfðu þau langflest viðurkennt að vera nú þegar byrjuð að nota samfélagsmiðla. 99% segja að það megi ekki deila myndum af öðrum án samþykkis. 65% finnst í lagi að hafa reglur um síma í skólanum. Flestir sem voru á móti því voru nemendur í 7. bekk í skólum þar sem unglingastig mátti vera með síma. 95% sögðu að reglur um síma ættu líka að gilda um foreldra. Í niðurstöðum úr könnun Maskínu sem kom út í dag var spurt um álit fólks á símnotkun barna í grunnskólum. 27% vildu alfarið banna börnum að vera með snjallsíma í skólum 38,4% vildu setja strangar reglur um slíka notkun 32,6% vildu setja leiðbeinandi reglur um notkunina 2% vildu ekki setja neinar reglur um notkunina Er foreldri sem leiðir barn yfir götu eða á bílastæði leiðinlegt fyrir að vilja passa sérstaklega upp á börn sem ekki hafa lært umferðarreglurnar? Er foreldri sem spennir bílbeltið hjá barni sínu og setur hjálm á höfuð þess áður en það fer að hjóla leiðinlegt fyrir að vilja gæta að öryggi þess í umferðinni? Erum við leiðinleg sem samfélag að skikka alla í ökuskólann og æfingarakstur áður en við veitum þeim ökuskírteini til þess að vera frjáls ferða sinna í umferðinni? Sama tæki fyrir börn og fullorðna Tækið sem um ræðir hér er ekki framleitt með hjálpardekkjum, bílbeltum og öðrum nauðsynlegum öryggisbúnaði svo það henti börnum. Fullorðnir og börn fá sama tækið í hendur og gengið útfrá því að allir séu með bílpróf eða ljúgi til um það. Ábyrgðinni er þannig skellt á foreldra að gera tækið eins öruggt og mögulegt er með því að setja þar upp öryggisstillingar, vefsíur og lausnir eins og Family Sharing hjá Apple, Google Family Link o.fl. Það er sett í okkar hendur að halda okkur upplýstum, stilla sjálf friðhelgisstillingarnar, brynja okkur gagnvart skaðlegu efni, áreitni og hatri. Ábyrgðin sem fylgir því að kaupa síma handa barni er ekki innifalin í skilmálunum um kaupin á tækinu ef það bilar. Við þurfum sjálf að axla þessa ábyrgð þegar að við réttum þeim síma. Auðvitað ættu fyrirtækin sem framleiða tækin og öppin líka að bera ábyrgð. Rétt eins og þeir einstaklingar sem standa fyrir áreitninni, upplýsingaóreiðunni og hatrinu. Því miður er það ekki staðan. Þetta er ekki öruggt umhverfi en samt ætlum við að leyfa börnunum að stökkva ósyndum fram af bjargbrúninni því „allir aðrir“ eru að gera það. Samfélagsmiðlafyrirtækin mörg hver hafi ákveðið að börn séu orðin fullorðin á netinu 13 ára gömul, því það hentar þeim, við vitum þó betur en svo. Börn í dag eru sannarlega tæknifær og klár en hafa ekki enn öðlast nægjanlega reynslu og þroska til þess að takast á við öll þau viðfangsefni sem mæta þeim á netinu, eins og dæmin sýna okkur. Notkun ein og sér er ekki sama og fræðsla. Smám saman með aukinni fræðslu léttum við á eftirlitinu og rammanum með það að lokamarkmiði að senda börnin okkar út sem örugga og ábyrga einstaklinga í netumferðinni. Höfundur er faðir og verkefnastjóri miðlalæsis hjá Fjölmiðlanefnd
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun