Hvað er innifalið í að þekkja fólk Matthildur Björnsdóttir skrifar 22. febrúar 2024 17:01 Guðni forseti var að nefna vandann með fámennið á Íslandi, á Vísi þann 17. febrúar 2024. Þau orð minntu mig á það viðhorf og fullyrðingu sem ég heyrði mikið um. Það var að við þekktum nágranna okkar vel og líka alla ættingjana. En ég lærði að sjá og skilja að það er ekki satt. Af því að við þekkjum ekki innri manninn í þeim, ef við höfum aldrei setið með þeim og heyrt þau tjá sig um verðgildi sín eða líðan. Móðir Bjarkar söngkonu ólst upp í sömu götu og ég, en ég þekkti hana ekki neitt persónulega, vissi bara hvernig hún leit út. Svo seinna sá ég að hún hafði alið Björk vel upp og veitt henni það að hafa það sjálfstraust og öryggi sem ekki allar stelpur fengu. Ég er elst af fimm systrum, en get ekki sagt að ég þekki þær allar mjög vel. Svo er ég eins og ótal Íslendingar af fjölmennri ætt, en þekki það lið hreinlega ekki neitt persónulega, þó að ég viti nöfnin á mörgum þeirra. Af minni reynslu er mikið meira falið í að geta sagt að maður þekki aðra í kring um sig og jafnvel eigin fjölskyldumeðlimi. Á meðan allir eru börn er auðveldara að álykta að þessi þekking sé til staðar. Því að þá á meðan sakleysið er í barninu og sterkari hlið einstaklings upplifunar í hverjum og einum er ekki komin upp og hvað þau muni gera til að vinna fyrir sér í framtíðinni. Hver þau muni reynast sem persónuleikar er ekki heldur endilega komið í ljós, frekar en annað sem rís seinna eftir að árunum í lífinu fjölgar og einstaklingar finna meira út um sig og hvert lífsferð þeirra sé heitið. Svo er það kannski hugsanlegur ótti um að leyfa öðrum að komast inn að sér vegna fámennisins og ótta við slúður um sig. Af hverju vilja svo margir telja að þeir þekki nágranna sína frá því að vita bara hvernig þeir líta út? Svo minntist Guðni á kjaftasögur. Þær eru sérkennileg sálfræðileg tilfelli sem geta haft ótal ástæður. Getgátur, þörf fyrir að hefja sig yfir aðra og löngun eftir athygli í samfélagi sem hefur séð það sem ljótt og rangt að spyrja vini og ættingja spurninga sem sýna áhuga fyrir því hver þau eru. Atriði sem geta veitt dýpri innsýn í viðkomandi og um leið líklegra til að byggja meiri nánd en blaðrið í kjaftasögunum. Af hverju einstaklingar hafi ekki viljað fá spurningar, er svo annað athyglisvert atriði. Ég man til dæmis að það þótti og var séð sem dónaskapur að spyrja aðra persónulegra spurninga. Það hefði þó breytt lífi mínu til hins betra ef ég hefði fengið tvær spurningar á sitt hvoru tímabilinu í lífi mínu.Sú fyrri sem ég hefði þurft að fá, hefði verið um val á skóla (sem ég hefði þurft að fara til í strætó, af því að þá hafði enginn barnaskóli komið upp í hverfinu mínu). Ég hefði sem níu ára barn valið að halda áfram í þeim skóla sem ég var í, en mér var ráðstafað til að fara í annan skóla, af því að móðir mín taldi að það væri réttara að ég færi í hann, af því að hún „taldi sig þekkja fólk í því hverfi“. Það varð svo reynsla sem hefði verið betra fyrir mig að sleppa. Síðari spurningin sem kom ekki heldur, hefði breytt miklu fyrir framtíð mína og barna minna. Viðhorfið að baki því að hún kom ekki, var frá ótal vanþroskuðum atriðum í samfélaginu þá. Svo að það er dýrmætt fyrir foreldra að hugsa um að finna út hvað börnin hugsi um atriði sem snerti líf þeirra og framtíð áður en þeim er ráðstafað. Ég er viss um að það myndu margir hafa upplifað eitthvað svipað, af því að foreldrar áttu að vita meira og betur en börnin. En börn vita alla vega oft hvað sé rétt fyrir þau og ættu að fá opin tjáskipti við að taka þær ákvarðanir sem skiptir þau máli, þegar það er mögulegt. Auðvitað skiptir máli hvernig tónn er í mannveru sem spyr og að það sé ekki einskonar neikvæð fyrirfram gagnrýnin yfirheyrsla. Réttar og opnar spurningar með hlýju viðmóti geta skipt sköpum í betri átt í lífi og framtíð fólks. Og kannski gert kjaftasögur óþarfar? Við að hafa búið í milljóna samfélagi í meira en þrjátíu og fimm ár hefur sýnt mér og sannað að orka andrúmslofts og viðhorfa er litríkari. Efni í íslenskum fjölmiðlum er líka að sýna að sumir af yngri kynslóðunum eru að læra það frá ferðum sínum um heiminn og sumir að kjósa líf í öðru landi. Matthildur Björnsdóttir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið HSÍ er okkur öllum til skammar Björn B. Björnsson Skoðun Kæri Jón Kaldal Eva Dögg Davíðsdóttir Skoðun Fölsk vernd fæðingarorlofslaga fyrir verðandi feður? Erna Guðmundsdóttir Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir Skoðun Ógreindir víkingar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun Stór skref í átt að réttlæti Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Palestína og Vestur-Sahara – Tvær vonlausar aðskilnaðarhreyfingar Finnur Thorlacius Eiríksson Skoðun Þetta er tómarúmið ykkar Eva Dögg Jón Kaldal Skoðun Skoðun Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Skoðun Kæri Jón Kaldal Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Fölsk vernd fæðingarorlofslaga fyrir verðandi feður? Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Palestína og Vestur-Sahara – Tvær vonlausar aðskilnaðarhreyfingar Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Græn svæði Rúna Sif Stefánsdóttir skrifar Skoðun HSÍ er okkur öllum til skammar Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Stór skref í átt að réttlæti Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Ógreindir víkingar Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisátak Reykjavíkur á fullu skriði Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til Ásmundar Einars barnamálaráðherra Brynjar Bragi Einarsson skrifar Skoðun Sjókvíeldi: aðför gegn náttúrunni Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Þarf heppni til að fæðingarorlof með fjölbura gangi upp? Margrét Finney Jónsdóttir skrifar Skoðun Árangursríkur þingvetur skilar samfélaginu í rétta átt Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun 100 ára afmæli lýðveldisins Íslands Margrét Tryggvadóttir skrifar Skoðun Skerðingargildra eldra fólks Viðar Eggertsson skrifar Skoðun Þetta er tómarúmið ykkar Eva Dögg Jón Kaldal skrifar Skoðun 1969 Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Víða búið að brúa umönnunarbilið Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Ósýnilegir sjúkdómar: Eva fékk ristilkrabbamein fertug Eva Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Ísland er einstakt: Ísland dettur ekki úr tísku nema við leyfum því að detta úr tísku Anna Kristín Kristjánsdóttir,Selma Rut Þorsteinsdóttir,Hrafn Gunnarsson,Högni Högnason,Hafsteinn Sv. Hafsteinsson skrifar Skoðun Dugði Írum og Dönum skammt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Áfengisumræða? Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Takk fyrir tímamótafrumvörp í þágu mannréttinda og örorku- og endurhæfingarlífeyristaka! Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tímamót í örorku- og endurhæfingarmálum - takk VG, takk ríkisstjórn Steingrímur J. Sigfússon skrifar Skoðun Litróf mannkyns og tækifærin til að víkka sjóndeildarhringinn Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tíu góð ráð fyrir ferðalagið Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Árás á lýðræðið í landinu: Íslenskað streymi eða ekki! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Sterkari grunnskóli með gjaldfrjálsum skólamáltíðum Orri Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Örfá orð um Mannréttindastofnun Íslands Henry Alexander Henrysson skrifar Sjá meira
Guðni forseti var að nefna vandann með fámennið á Íslandi, á Vísi þann 17. febrúar 2024. Þau orð minntu mig á það viðhorf og fullyrðingu sem ég heyrði mikið um. Það var að við þekktum nágranna okkar vel og líka alla ættingjana. En ég lærði að sjá og skilja að það er ekki satt. Af því að við þekkjum ekki innri manninn í þeim, ef við höfum aldrei setið með þeim og heyrt þau tjá sig um verðgildi sín eða líðan. Móðir Bjarkar söngkonu ólst upp í sömu götu og ég, en ég þekkti hana ekki neitt persónulega, vissi bara hvernig hún leit út. Svo seinna sá ég að hún hafði alið Björk vel upp og veitt henni það að hafa það sjálfstraust og öryggi sem ekki allar stelpur fengu. Ég er elst af fimm systrum, en get ekki sagt að ég þekki þær allar mjög vel. Svo er ég eins og ótal Íslendingar af fjölmennri ætt, en þekki það lið hreinlega ekki neitt persónulega, þó að ég viti nöfnin á mörgum þeirra. Af minni reynslu er mikið meira falið í að geta sagt að maður þekki aðra í kring um sig og jafnvel eigin fjölskyldumeðlimi. Á meðan allir eru börn er auðveldara að álykta að þessi þekking sé til staðar. Því að þá á meðan sakleysið er í barninu og sterkari hlið einstaklings upplifunar í hverjum og einum er ekki komin upp og hvað þau muni gera til að vinna fyrir sér í framtíðinni. Hver þau muni reynast sem persónuleikar er ekki heldur endilega komið í ljós, frekar en annað sem rís seinna eftir að árunum í lífinu fjölgar og einstaklingar finna meira út um sig og hvert lífsferð þeirra sé heitið. Svo er það kannski hugsanlegur ótti um að leyfa öðrum að komast inn að sér vegna fámennisins og ótta við slúður um sig. Af hverju vilja svo margir telja að þeir þekki nágranna sína frá því að vita bara hvernig þeir líta út? Svo minntist Guðni á kjaftasögur. Þær eru sérkennileg sálfræðileg tilfelli sem geta haft ótal ástæður. Getgátur, þörf fyrir að hefja sig yfir aðra og löngun eftir athygli í samfélagi sem hefur séð það sem ljótt og rangt að spyrja vini og ættingja spurninga sem sýna áhuga fyrir því hver þau eru. Atriði sem geta veitt dýpri innsýn í viðkomandi og um leið líklegra til að byggja meiri nánd en blaðrið í kjaftasögunum. Af hverju einstaklingar hafi ekki viljað fá spurningar, er svo annað athyglisvert atriði. Ég man til dæmis að það þótti og var séð sem dónaskapur að spyrja aðra persónulegra spurninga. Það hefði þó breytt lífi mínu til hins betra ef ég hefði fengið tvær spurningar á sitt hvoru tímabilinu í lífi mínu.Sú fyrri sem ég hefði þurft að fá, hefði verið um val á skóla (sem ég hefði þurft að fara til í strætó, af því að þá hafði enginn barnaskóli komið upp í hverfinu mínu). Ég hefði sem níu ára barn valið að halda áfram í þeim skóla sem ég var í, en mér var ráðstafað til að fara í annan skóla, af því að móðir mín taldi að það væri réttara að ég færi í hann, af því að hún „taldi sig þekkja fólk í því hverfi“. Það varð svo reynsla sem hefði verið betra fyrir mig að sleppa. Síðari spurningin sem kom ekki heldur, hefði breytt miklu fyrir framtíð mína og barna minna. Viðhorfið að baki því að hún kom ekki, var frá ótal vanþroskuðum atriðum í samfélaginu þá. Svo að það er dýrmætt fyrir foreldra að hugsa um að finna út hvað börnin hugsi um atriði sem snerti líf þeirra og framtíð áður en þeim er ráðstafað. Ég er viss um að það myndu margir hafa upplifað eitthvað svipað, af því að foreldrar áttu að vita meira og betur en börnin. En börn vita alla vega oft hvað sé rétt fyrir þau og ættu að fá opin tjáskipti við að taka þær ákvarðanir sem skiptir þau máli, þegar það er mögulegt. Auðvitað skiptir máli hvernig tónn er í mannveru sem spyr og að það sé ekki einskonar neikvæð fyrirfram gagnrýnin yfirheyrsla. Réttar og opnar spurningar með hlýju viðmóti geta skipt sköpum í betri átt í lífi og framtíð fólks. Og kannski gert kjaftasögur óþarfar? Við að hafa búið í milljóna samfélagi í meira en þrjátíu og fimm ár hefur sýnt mér og sannað að orka andrúmslofts og viðhorfa er litríkari. Efni í íslenskum fjölmiðlum er líka að sýna að sumir af yngri kynslóðunum eru að læra það frá ferðum sínum um heiminn og sumir að kjósa líf í öðru landi. Matthildur Björnsdóttir.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun
Palestína og Vestur-Sahara – Tvær vonlausar aðskilnaðarhreyfingar Finnur Thorlacius Eiríksson Skoðun
Skoðun Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Palestína og Vestur-Sahara – Tvær vonlausar aðskilnaðarhreyfingar Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar
Skoðun Ísland er einstakt: Ísland dettur ekki úr tísku nema við leyfum því að detta úr tísku Anna Kristín Kristjánsdóttir,Selma Rut Þorsteinsdóttir,Hrafn Gunnarsson,Högni Högnason,Hafsteinn Sv. Hafsteinsson skrifar
Skoðun Takk fyrir tímamótafrumvörp í þágu mannréttinda og örorku- og endurhæfingarlífeyristaka! Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Tímamót í örorku- og endurhæfingarmálum - takk VG, takk ríkisstjórn Steingrímur J. Sigfússon skrifar
Skoðun Litróf mannkyns og tækifærin til að víkka sjóndeildarhringinn Matthildur Björnsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun
Palestína og Vestur-Sahara – Tvær vonlausar aðskilnaðarhreyfingar Finnur Thorlacius Eiríksson Skoðun