Stéttarfélög í fjötrum meðvirkar stjórnsýslu Indriði Stefánsson skrifar 22. maí 2024 07:17 Engin þeirra réttinda sem okkur finnast sjálfsögð í dag eins og sumarfrí, veikindaréttur, hádegishlé, hvíldartími eða neitt það sem kalla mætti réttindi launþega varð til vegna þess að atvinnurekendum þættu þau eðlileg. Þau urðu til fyrir baráttu launþega fyrir bættum kjörum oft með vinnudeilum, oft gegn harðri andstöðu. Engin virðing frá Samtökum atvinnulífsins fyrir samningsfrelsi eða lýðræði Þrátt fyrir að stéttarfélög hafi samningsfrelsi þegar kemur að samningum er ekki nein virðing borin fyrir því. Samningar annarra félaga eru notaðir af SA sem ófrávíkjanlegir og í því skyni er mikilli hörku beitt, þrátt fyrir að samningar hafi verið lausir vikum saman, var ekki í boði að hefja viðræður eða eiga neina aðkomu að þeim samningum sem þá voru í gangi, líkt og var gert í þjóðarsáttarsamningunum. Nú er síðan orðið ljóst að það er heldur engin virðing borin fyrir lýðræðislegri niðurstöðu kosningar um kjarasamninga milli SSF og SA þar sem þrátt fyrir að fleiri hafi greitt atkvæði með því að fella samninginn en að samþykkja, þá vilja Samtök Atvinnulífsins að afstaða þeirra sem völdu að taka ekki afstöðu til samningana verði notuð sem afstaða til að samþykkja samningana, meira um það í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Afkoma bankana með besta móti Ég er trúnaðarmaður í fjármálafyrirtæki og rekstur bankana gengur með allra besta móti, hagnaðartölur eru afar góðar, framleiðnin eykst um tugi prósenta þrátt fyrir að bankarnir hafi fækkað starfsfólki töluvert, þrátt fyrir þetta nýtur starfsfólk bankana eða almenningur þess ekki. Kæmi til þess að starfsfólk bankana nyti þessa rekstrarafgangs frekar en eigendur bankana myndi ekki leiða til verðbólgu verður það að teljast hæpið. Eina raunverulega leiðin fyrir bankana til að velta launahækkunum í sína þóknun væri með því að hækka vexti en samkvæmt Seðlabankanum er það eina mögulega leiðin sem við höfum til að takast á við verðbólgu, eða var það ekki örugglega? Nánast ómögulegt að fella kjarasamninga Það er býsna algengt að það þurfi ekki telja atkvæði þegar kosið er um samþykkt um kjarasamningana þar sem ekki næst lágmarksþáttaka og þá samningarnir sjálfkrafa samþykktir. Það sama gildir um miðlunartillögu Ríkissáttasemjara sem er þá líka sjálfkrafa samþykkt, þannig er þetta allt mjög ólýðræðislegt í raun þar sem allur vafi fellur atvinnurekenda megin og öll stjórnsýslan virðist sætta sig við það. 2020 var kosið um framlengingu kjarasamnings sem fór á þá leið að fleiri vildu fella en samþykkja en vegna óskýrra laga ákvað félagsdómur að úrskurða samningin samþykktan, meira um þetta í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Ólýðræðislegt lagaákvæði Samtök Atvinnulífsins byggja sína túlkun á því að samkvæmt lögum þurfi meirihluti að fella kjarasamning annars teljist hann samþykktur, óháð því hvort fólk sé sammála niðurstöðunni ætti okkur sem aðhyllumst lýðræðislega niðurstöðu að vera misboðið að niðurstaðan sé gegn þeim valkosti sem flest völdu. Ákvæðið sem þessi túlkun öll byggir á er sett inn til að koma í veg fyrir að fámennur fundur ráði niðurstöðunni, sem er gott og blessað en ef skilyrði þátttöku nást ætti þá ekki að virða þá niðurstöðu? Ef hugmyndin er að hvetja til þátttöku má öllum vera ljóst að ákvæði um að túlka atkvæði þvert á vilja þess sem greiðir atkvæðið vinni gróflega gegn því takmarki, meira um það í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Við lifum á áhugaverðum tímum Það er alveg ljóst að nú er frábær tíð fyrir atvinnurekendur. Samtök launþega hafa litla möguleika á því að sækja launahækkanir óháð því hvort þær séu eðlilegar eða ekki. Við erum því komin á endastöð með umbætur verkafólks sem er grafalvarlegt á umbrotatímum sem þessum þar sem yfirvofandi eru tæknibreytingar með gervigreind og annarri sjálfvirknivæðingu. Engar umbætur munu fást af frumkvæði atvinnurekenda, þær þurfa að koma frá verkalýðshreyfingunni sem verður nú sem aldrei fyrr að standa saman. Leiðinlega smáa letrið Í 3.mgr. 5. gr laga 80/1930 segir að samningar teljist samþykktir nema þeir séu felldir í leynilegri kosningu með meirihluti greiddra atkvæða. Tilfellið er að Samtök Atvinnulífsins vilja að atkvæðin sem tóku ekki afstöðu teljist til greiddra atkvæða. Mun eðlilegra er að segja að það að taka ekki afstöðu sé að greiða ekki atkvæði, annars er það notað sem afstaða að taka ekki afstöðu. Í athugasemdum um frumvarpið frá 1996 sem breytti lögunum kemur fram að tilgangurinn sé fyrst og fremst að koma í veg fyrir að fámennur fundur ráði niðurstöðunni og því sett inn ákvæði um lágmarksþátttöku, umræðan í þingsal fjallaði einmitt mest um það. Þar sem ákvæðið er gallað er óheppilegt að þar komi ekki fram skýr vilji löggjafans um þetta sjá nánar hér. Enn fremur má benda á að almennt eru auð atkvæði þess eðlis að atkvæðið er ekki greitt einum kosti frekar en öðrum í því samhengi má benda á að á Alþingi heitir það að skila auðu við atkvæðagreiðslu að greiða ekki atkvæði. Í tilfelli félagsdóms frá 2020 vísar hann til 3.mgr. 5. gr laga 80/1930 um stéttarfélög og vinnudeilur til að sækja ákvæðið um að meirihluti atkvæða skuli gilda til að meta samningin samþykktan þar sem slíkt ákvæði var ekki að finna í lögunum sem giltu um þá kjarasamninga. Öllum sem aðhyllast lýðræði ætti að finnast mikilvægt að laga þessa annmarka enda kom frumvarp um það strax árið eftir en það var þingmannamál frá stjórnarandstöðu sem varð að engu. Enn áhugaverðara er að ef fram fer almenn leynileg póstkosning þá gildir niðurstaðan óháð þátttöku. Því ættu stéttarfélög frekar að nýta sér það en að nota netkosningu eða kjósa á pappír, hvort netkosning teljist póstkosning tók Félagsdómur það líka fyrir og mat sem svo að svo sé ekki þrátt fyrir að netkosning sé í eðli sínu allt annað ferli en það sem tíðkaðist þegar lögin voru sett og fólk þurfti að mæta í eigin persónu á skrifstofu stéttarfélags og greiða atkvæði á atkvæðaseðil. Höfundur er trúnaðarmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Indriði Stefánsson Stéttarfélög Mest lesið Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Mun forseti Íslands fremja landráð? Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Ég býð mig fram fyrir framtíðarkynslóðir Finnur Ricart Andrason skrifar Skoðun Rödd mannréttinda, jöfnuðar og jafnréttis þarf að hljóma á Alþingi Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gera þarf skurk í búsetumálum eldri borgara Ólafur Ísleifsson skrifar Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir skrifar Skoðun Vilt þú breytingu á stjórn landsins? Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson skrifar Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Búsetufrelsi og lögheimilisskráning Heiðbrá Ólafsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og aðrar villur í umræðunni um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar Skoðun Þess vegna er ég á lista VG í Suðurkjördæmi Þorsteinn Ólafsson skrifar Skoðun Svínsleg mismunun gagnvart eldra fólki Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Hverjir myrða konur? Auður Önnu Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Það sé ykkur til fæðu“ - hugleiðing um jólamat Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Ferðafrelsið er dýrmætt Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson skrifar Skoðun Mannúðleg innflytjendastefna Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er vandamálið á húsnæðismarkaðinum og hvernig leysum við það Ómar Ingþórsson skrifar Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Evrópudagur sjúkraliða Sandra B. Franks skrifar Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Engin þeirra réttinda sem okkur finnast sjálfsögð í dag eins og sumarfrí, veikindaréttur, hádegishlé, hvíldartími eða neitt það sem kalla mætti réttindi launþega varð til vegna þess að atvinnurekendum þættu þau eðlileg. Þau urðu til fyrir baráttu launþega fyrir bættum kjörum oft með vinnudeilum, oft gegn harðri andstöðu. Engin virðing frá Samtökum atvinnulífsins fyrir samningsfrelsi eða lýðræði Þrátt fyrir að stéttarfélög hafi samningsfrelsi þegar kemur að samningum er ekki nein virðing borin fyrir því. Samningar annarra félaga eru notaðir af SA sem ófrávíkjanlegir og í því skyni er mikilli hörku beitt, þrátt fyrir að samningar hafi verið lausir vikum saman, var ekki í boði að hefja viðræður eða eiga neina aðkomu að þeim samningum sem þá voru í gangi, líkt og var gert í þjóðarsáttarsamningunum. Nú er síðan orðið ljóst að það er heldur engin virðing borin fyrir lýðræðislegri niðurstöðu kosningar um kjarasamninga milli SSF og SA þar sem þrátt fyrir að fleiri hafi greitt atkvæði með því að fella samninginn en að samþykkja, þá vilja Samtök Atvinnulífsins að afstaða þeirra sem völdu að taka ekki afstöðu til samningana verði notuð sem afstaða til að samþykkja samningana, meira um það í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Afkoma bankana með besta móti Ég er trúnaðarmaður í fjármálafyrirtæki og rekstur bankana gengur með allra besta móti, hagnaðartölur eru afar góðar, framleiðnin eykst um tugi prósenta þrátt fyrir að bankarnir hafi fækkað starfsfólki töluvert, þrátt fyrir þetta nýtur starfsfólk bankana eða almenningur þess ekki. Kæmi til þess að starfsfólk bankana nyti þessa rekstrarafgangs frekar en eigendur bankana myndi ekki leiða til verðbólgu verður það að teljast hæpið. Eina raunverulega leiðin fyrir bankana til að velta launahækkunum í sína þóknun væri með því að hækka vexti en samkvæmt Seðlabankanum er það eina mögulega leiðin sem við höfum til að takast á við verðbólgu, eða var það ekki örugglega? Nánast ómögulegt að fella kjarasamninga Það er býsna algengt að það þurfi ekki telja atkvæði þegar kosið er um samþykkt um kjarasamningana þar sem ekki næst lágmarksþáttaka og þá samningarnir sjálfkrafa samþykktir. Það sama gildir um miðlunartillögu Ríkissáttasemjara sem er þá líka sjálfkrafa samþykkt, þannig er þetta allt mjög ólýðræðislegt í raun þar sem allur vafi fellur atvinnurekenda megin og öll stjórnsýslan virðist sætta sig við það. 2020 var kosið um framlengingu kjarasamnings sem fór á þá leið að fleiri vildu fella en samþykkja en vegna óskýrra laga ákvað félagsdómur að úrskurða samningin samþykktan, meira um þetta í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Ólýðræðislegt lagaákvæði Samtök Atvinnulífsins byggja sína túlkun á því að samkvæmt lögum þurfi meirihluti að fella kjarasamning annars teljist hann samþykktur, óháð því hvort fólk sé sammála niðurstöðunni ætti okkur sem aðhyllumst lýðræðislega niðurstöðu að vera misboðið að niðurstaðan sé gegn þeim valkosti sem flest völdu. Ákvæðið sem þessi túlkun öll byggir á er sett inn til að koma í veg fyrir að fámennur fundur ráði niðurstöðunni, sem er gott og blessað en ef skilyrði þátttöku nást ætti þá ekki að virða þá niðurstöðu? Ef hugmyndin er að hvetja til þátttöku má öllum vera ljóst að ákvæði um að túlka atkvæði þvert á vilja þess sem greiðir atkvæðið vinni gróflega gegn því takmarki, meira um það í leiðinlega smáa letrinu hér fyrir neðan. Við lifum á áhugaverðum tímum Það er alveg ljóst að nú er frábær tíð fyrir atvinnurekendur. Samtök launþega hafa litla möguleika á því að sækja launahækkanir óháð því hvort þær séu eðlilegar eða ekki. Við erum því komin á endastöð með umbætur verkafólks sem er grafalvarlegt á umbrotatímum sem þessum þar sem yfirvofandi eru tæknibreytingar með gervigreind og annarri sjálfvirknivæðingu. Engar umbætur munu fást af frumkvæði atvinnurekenda, þær þurfa að koma frá verkalýðshreyfingunni sem verður nú sem aldrei fyrr að standa saman. Leiðinlega smáa letrið Í 3.mgr. 5. gr laga 80/1930 segir að samningar teljist samþykktir nema þeir séu felldir í leynilegri kosningu með meirihluti greiddra atkvæða. Tilfellið er að Samtök Atvinnulífsins vilja að atkvæðin sem tóku ekki afstöðu teljist til greiddra atkvæða. Mun eðlilegra er að segja að það að taka ekki afstöðu sé að greiða ekki atkvæði, annars er það notað sem afstaða að taka ekki afstöðu. Í athugasemdum um frumvarpið frá 1996 sem breytti lögunum kemur fram að tilgangurinn sé fyrst og fremst að koma í veg fyrir að fámennur fundur ráði niðurstöðunni og því sett inn ákvæði um lágmarksþátttöku, umræðan í þingsal fjallaði einmitt mest um það. Þar sem ákvæðið er gallað er óheppilegt að þar komi ekki fram skýr vilji löggjafans um þetta sjá nánar hér. Enn fremur má benda á að almennt eru auð atkvæði þess eðlis að atkvæðið er ekki greitt einum kosti frekar en öðrum í því samhengi má benda á að á Alþingi heitir það að skila auðu við atkvæðagreiðslu að greiða ekki atkvæði. Í tilfelli félagsdóms frá 2020 vísar hann til 3.mgr. 5. gr laga 80/1930 um stéttarfélög og vinnudeilur til að sækja ákvæðið um að meirihluti atkvæða skuli gilda til að meta samningin samþykktan þar sem slíkt ákvæði var ekki að finna í lögunum sem giltu um þá kjarasamninga. Öllum sem aðhyllast lýðræði ætti að finnast mikilvægt að laga þessa annmarka enda kom frumvarp um það strax árið eftir en það var þingmannamál frá stjórnarandstöðu sem varð að engu. Enn áhugaverðara er að ef fram fer almenn leynileg póstkosning þá gildir niðurstaðan óháð þátttöku. Því ættu stéttarfélög frekar að nýta sér það en að nota netkosningu eða kjósa á pappír, hvort netkosning teljist póstkosning tók Félagsdómur það líka fyrir og mat sem svo að svo sé ekki þrátt fyrir að netkosning sé í eðli sínu allt annað ferli en það sem tíðkaðist þegar lögin voru sett og fólk þurfti að mæta í eigin persónu á skrifstofu stéttarfélags og greiða atkvæði á atkvæðaseðil. Höfundur er trúnaðarmaður.
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Rödd mannréttinda, jöfnuðar og jafnréttis þarf að hljóma á Alþingi Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar
Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar
Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar
Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar
Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun