Munu kosningar bjarga Bretlandi? Guðmundur Einarsson skrifar 23. maí 2024 22:30 „1000 klukkustundir til að bjarga Bretlandi“ skrifaði Allister Heath, ritstjóri sunnudagsútgáfu íhaldsblaðsins Telegraph á vefsíðu útgáfunnar, þegar Rishi Sunak forsætisráðherra Bretlands, tilkynnti að kosningar yrðu haldnar 4. júlí. Stundum er sagt að ein stærsta þraut breskra stjórnmálaleiðtoga sé að finna réttan tíma til efna til kosninga. Harold Wilson, formaður Verkamannaflokksins í 13 ár og forsætisráðherra í næstum átta ár þótti slyngur í þeim efnum. Eftir honum var líka haft að vika væri langur tími í pólitík. Undanfarnar vikur hafa verið óvenju langar hjá Rishi Sunak, því varla hefur liðið sá dagur að ekki kæmist upp um nýtt samsæri innan hans eigin flokks um að steypa honum og úrsagnir þingmanna úr flokknum hafa verið forsíðuefni hvað eftir annað. Og ákvörðun Sunaks um að slíta þingi er sannarlega hættuspil fyrir hann og flokk hans. Síðustu skoðanakannanir (BBC, 22 maí) benda nefnilega til stórsigurs Verkamannaflokksins. Hann gæti fengið 45% atkvæða, tvöfalt meir en Íhaldsflokkurinn sem fengi 23%. En það þýðir ekki að Verkamannaflokkurinn fengi tvöfalt fleiri þingmenn en andstæðingurinn. Hann fengi næstum sex sinnum fleiri en keppinauturinn. Í Bretlandi eru nefnilega svokölluð einmenningskjördæmi. Í hverju þeirra er einn frambjóðandi af hverjum lista. Listinn sem hlýtur flest atkvæði fær sinn mann kjörinn. Hinir listarnir fá engan mann úr því kjördæmi. Einu gildir hve margir greiddu öðrum flokkum atkvæði í kjördæminu. Þau falla öll dauð. Fyrstur kemur, fyrstur fær, hinir ekki neitt. Í þessu kerfi eru engin uppbótar- eða jöfnunarsæti. Á breska þinginu sitja 650 þingmenn. Með 45% fylgi fengi Verkamannaflokkurinn um 470 menn og þar með rífandi meirihluta, en Íhaldsflokkurinn með sín 23% einungis um 80 menn. Óreiða hjá íhaldinu Óvíst er hvort Sunak spurði utanríkisráðherrann sinn, David Cameron, ráða um kosningadaginn. Íhaldsflokkurinn hefur ríkt frá árinu 2010, þegar David Cameron batt endi á 13 ára valdatíð Verkamannaflokksins. Hann var forsætisráðherra til 2016 þegar hann ætlaði að þagga niður í andstæðingum ESB og boðaði til kosninga um Brexit. Hann tapaði og sagði af sér. Síðan Cameron hætti hefur formennska í Íhaldsflokknum verið eins og snúningshurðin í Kringlunni. Fólk stoppar þar stutt. Eftirmenn hans hafa verið margir og mislengi við völd, Theresa May í þrjú ár, Boris Johnson álíka lengi, Liz Truss í 50 daga og Rishi Sunak frá október 2022. Á því ári voru þrír forsætisráðherrar með lyklavöldin í Downingstræti 10. Íhaldsflokkurinn er nokkuð skekinn eftir þessi tíðu mannaskipti. Og líklega mun Rishi Sunak ekki ná að klára að taka upp úr flutningskössunum áður en hann þarf að flytja aftur. Vinstrið á villigötum? Verkamannaflokkurinn hefur líka þurft að taka róandi. Tony Blair var leiðtogi flokksins í 13 ár, frá 1994 til 2007, en þá tróð Gordon Brown sér í stólana hans, bæði á flokkskontórnum og í forsætisráðuneytinu. Þar með seig allt á ógæfuhliðina. Gordon Brown tapaði fyrir David Cameron í kosningunum 2010 og varð að segja af sér formennsku. Við tók Ed Miliband í tæp fimm ár. Þá kom röðin að Jeremy Corbyn í önnur fimm. Báðir töpuðu öllum kosningum sem hægt var að tapa og auðmýkingin varð alger 2019, þegar Jeremy Corbyn tapaði fyrir Boris Johnson. Útkoma Verkamannaflokksins var sú versta síðan fyrir seinni heimsstyrjöld, 1935. Nýr formaður, Keir Starmer, sem tók við taumunum í apríl 2020, virðist hafa stjórn á hlutunum. Hann er fyrrverandi ríkissaksóknari, les heima og mætir undirbúinn í tíma. Andstæðingarnir segja að hann sé ekki nægilega áheyrilegur og muni ekki standa sig gegn Sunak í sjónvarpinu. Stuðningsmennirnir segja hins vegar að mestu máli skipti að hann sé agaður og kunni sín mál eins og saksóknara sæmi og láti engan eiga inni hjá sér í kappræðum. Vopnin brýnd Allister Heath, ritstjórinn, sagði í greininni sinni á vefsíðu Telegraph að Sunak ætti á brattann að sækja og hefði engu að tapa. Hann yrði að skerpa línurnar milli sín og Starmers, leggja fram skýrar og róttækar tillögur og kynna þær á fagmannlegri hátt, en hann gerði þegar hann í „hundblautri ræðu“ boðaði til kosninga á hlaðinu framan við Downingstræti 10. Hann yrði að sýna eyðileggingarmátt hugsanlegrar ríkisstjórnar Verkamannaflokksins, sem myndi hækka skatta og gefa eftir í Brexit. Hann yrði að lofa að draga Bretland út úr Mannréttindasáttmála Evrópu og mæta mannréttindalögfræðingum með hörðu. Tillögur ritstjórans eru dæmi um harðnandi og óbilgjarnari framgang flokka á hægri vængnum í Evrópu. Þær mundu efna til enn meiri pólitísks ófriðar í landi sem hefur haft nóg af slíku og síður en svo bæta hag Breta. Starmer getur leyft sér að vænta sigurs, en hann er varkár. Hann er með ráðherraefnin sín tilbúin. Hann mun leggja sitt traust á að fólk vilji breytingar, ekki endilega með nýjum stefnumálum, heldur með stöðugleika í stjórnarháttum. Aldrei aftur þrjá forsætisráðherra á hálfu ári. Tími Starmers er kominn. Höfundur er lífeðlisfræðingur og fyrrverandi alþingismaður með áhuga á breskri pólitík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kosningar í Bretlandi Mest lesið Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Foreldrar, ömmur og afar þessa lands - áskorun til ykkar! Ragnheiður Stephensen Skoðun Skoðun Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Evrópudagur sjúkraliða Sandra B. Franks skrifar Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju kýs ég Samfylkinguna? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Uppeldi, færni til framtíðar - fór í skúffu stjórnvalda! Una María Óskarsdóttir skrifar Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar Skoðun Hvar eru málefni barna og ungs fólks? Gunnar E. Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Þetta með verðgildin Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar Skoðun Ég á ‘etta, ég má ‘etta Jón Ármann Steinsson skrifar Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar Skoðun Viljum við sósíalisma? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Rjúfum kyrrstöðu í vegaframkvæmdum um allt land G.Svana Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bænda Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Hvenær á að skattleggja lífeyri? Inn eða út? Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Glasið er hálffullt Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Skilvirkari og einfaldari stjórnsýsla í þágu almennings Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Gervilíf Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun Málsvari hinsegin samfélagsins og mannréttinda Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Framtíð til sölu Júlíus Kristjánsson skrifar Skoðun Kona, vertu ekki fyrir! Elín Björg Jónsdóttir,Halldóra Sigríður Sveinsdóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir Evrópu í orkumálum stangast á við okkar hagsmuni Magnús Gehringer skrifar Skoðun Eitt lag enn með Lilju Hópur óperusöngvara skrifar Sjá meira
„1000 klukkustundir til að bjarga Bretlandi“ skrifaði Allister Heath, ritstjóri sunnudagsútgáfu íhaldsblaðsins Telegraph á vefsíðu útgáfunnar, þegar Rishi Sunak forsætisráðherra Bretlands, tilkynnti að kosningar yrðu haldnar 4. júlí. Stundum er sagt að ein stærsta þraut breskra stjórnmálaleiðtoga sé að finna réttan tíma til efna til kosninga. Harold Wilson, formaður Verkamannaflokksins í 13 ár og forsætisráðherra í næstum átta ár þótti slyngur í þeim efnum. Eftir honum var líka haft að vika væri langur tími í pólitík. Undanfarnar vikur hafa verið óvenju langar hjá Rishi Sunak, því varla hefur liðið sá dagur að ekki kæmist upp um nýtt samsæri innan hans eigin flokks um að steypa honum og úrsagnir þingmanna úr flokknum hafa verið forsíðuefni hvað eftir annað. Og ákvörðun Sunaks um að slíta þingi er sannarlega hættuspil fyrir hann og flokk hans. Síðustu skoðanakannanir (BBC, 22 maí) benda nefnilega til stórsigurs Verkamannaflokksins. Hann gæti fengið 45% atkvæða, tvöfalt meir en Íhaldsflokkurinn sem fengi 23%. En það þýðir ekki að Verkamannaflokkurinn fengi tvöfalt fleiri þingmenn en andstæðingurinn. Hann fengi næstum sex sinnum fleiri en keppinauturinn. Í Bretlandi eru nefnilega svokölluð einmenningskjördæmi. Í hverju þeirra er einn frambjóðandi af hverjum lista. Listinn sem hlýtur flest atkvæði fær sinn mann kjörinn. Hinir listarnir fá engan mann úr því kjördæmi. Einu gildir hve margir greiddu öðrum flokkum atkvæði í kjördæminu. Þau falla öll dauð. Fyrstur kemur, fyrstur fær, hinir ekki neitt. Í þessu kerfi eru engin uppbótar- eða jöfnunarsæti. Á breska þinginu sitja 650 þingmenn. Með 45% fylgi fengi Verkamannaflokkurinn um 470 menn og þar með rífandi meirihluta, en Íhaldsflokkurinn með sín 23% einungis um 80 menn. Óreiða hjá íhaldinu Óvíst er hvort Sunak spurði utanríkisráðherrann sinn, David Cameron, ráða um kosningadaginn. Íhaldsflokkurinn hefur ríkt frá árinu 2010, þegar David Cameron batt endi á 13 ára valdatíð Verkamannaflokksins. Hann var forsætisráðherra til 2016 þegar hann ætlaði að þagga niður í andstæðingum ESB og boðaði til kosninga um Brexit. Hann tapaði og sagði af sér. Síðan Cameron hætti hefur formennska í Íhaldsflokknum verið eins og snúningshurðin í Kringlunni. Fólk stoppar þar stutt. Eftirmenn hans hafa verið margir og mislengi við völd, Theresa May í þrjú ár, Boris Johnson álíka lengi, Liz Truss í 50 daga og Rishi Sunak frá október 2022. Á því ári voru þrír forsætisráðherrar með lyklavöldin í Downingstræti 10. Íhaldsflokkurinn er nokkuð skekinn eftir þessi tíðu mannaskipti. Og líklega mun Rishi Sunak ekki ná að klára að taka upp úr flutningskössunum áður en hann þarf að flytja aftur. Vinstrið á villigötum? Verkamannaflokkurinn hefur líka þurft að taka róandi. Tony Blair var leiðtogi flokksins í 13 ár, frá 1994 til 2007, en þá tróð Gordon Brown sér í stólana hans, bæði á flokkskontórnum og í forsætisráðuneytinu. Þar með seig allt á ógæfuhliðina. Gordon Brown tapaði fyrir David Cameron í kosningunum 2010 og varð að segja af sér formennsku. Við tók Ed Miliband í tæp fimm ár. Þá kom röðin að Jeremy Corbyn í önnur fimm. Báðir töpuðu öllum kosningum sem hægt var að tapa og auðmýkingin varð alger 2019, þegar Jeremy Corbyn tapaði fyrir Boris Johnson. Útkoma Verkamannaflokksins var sú versta síðan fyrir seinni heimsstyrjöld, 1935. Nýr formaður, Keir Starmer, sem tók við taumunum í apríl 2020, virðist hafa stjórn á hlutunum. Hann er fyrrverandi ríkissaksóknari, les heima og mætir undirbúinn í tíma. Andstæðingarnir segja að hann sé ekki nægilega áheyrilegur og muni ekki standa sig gegn Sunak í sjónvarpinu. Stuðningsmennirnir segja hins vegar að mestu máli skipti að hann sé agaður og kunni sín mál eins og saksóknara sæmi og láti engan eiga inni hjá sér í kappræðum. Vopnin brýnd Allister Heath, ritstjórinn, sagði í greininni sinni á vefsíðu Telegraph að Sunak ætti á brattann að sækja og hefði engu að tapa. Hann yrði að skerpa línurnar milli sín og Starmers, leggja fram skýrar og róttækar tillögur og kynna þær á fagmannlegri hátt, en hann gerði þegar hann í „hundblautri ræðu“ boðaði til kosninga á hlaðinu framan við Downingstræti 10. Hann yrði að sýna eyðileggingarmátt hugsanlegrar ríkisstjórnar Verkamannaflokksins, sem myndi hækka skatta og gefa eftir í Brexit. Hann yrði að lofa að draga Bretland út úr Mannréttindasáttmála Evrópu og mæta mannréttindalögfræðingum með hörðu. Tillögur ritstjórans eru dæmi um harðnandi og óbilgjarnari framgang flokka á hægri vængnum í Evrópu. Þær mundu efna til enn meiri pólitísks ófriðar í landi sem hefur haft nóg af slíku og síður en svo bæta hag Breta. Starmer getur leyft sér að vænta sigurs, en hann er varkár. Hann er með ráðherraefnin sín tilbúin. Hann mun leggja sitt traust á að fólk vilji breytingar, ekki endilega með nýjum stefnumálum, heldur með stöðugleika í stjórnarháttum. Aldrei aftur þrjá forsætisráðherra á hálfu ári. Tími Starmers er kominn. Höfundur er lífeðlisfræðingur og fyrrverandi alþingismaður með áhuga á breskri pólitík.
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun
Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir Skoðun
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar
Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar
Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar
Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar
Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Kona, vertu ekki fyrir! Elín Björg Jónsdóttir,Halldóra Sigríður Sveinsdóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir skrifar
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun
Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir Skoðun
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun