Erlent

„Allt sem gerist í Brussel snertir okkur“

Rafn Ágúst Ragnarsson skrifar
Vilborg Ása Guðjónsdóttir alþjóðastjórnmálafræðingur rýnir í yfirstandandi kosningar til Evrópuþings.
Vilborg Ása Guðjónsdóttir alþjóðastjórnmálafræðingur rýnir í yfirstandandi kosningar til Evrópuþings. Vísir/Samsett

Einni stærstu lýðræðislegu aðgerð heims lýkur í dag þar sem kosið er til Evrópuþings í 21 af 27 aðildarríkjum Evrópusambandsins. Um 370 milljónir manna eru á kjörskrá og keppt er um 720 sæti. Kjósendur í Þýskalandi, Frakklandi, Ítalíu, Spáni og Póllandi svo nokkur dæmi séu nefnd kjósa í dag, á síðasta degi kosninga sem hófust í Hollandi á fimmtudaginn.

Vilborg Ása Guðjónsdóttir, alþjóðastjórnmálafræðingur segir innflytjendamálin, stækkun umfangs Evrópusambandsins og öryggis- og varnarmálin efst á baugi evrópskra kjósenda að þessu sinni. Hún segir jafnframt að stór mál sem varða okkur Íslendinga séu undir.

Evrópuþingið og ráðherraráðið eru þær tvær stofnanir sem semja um frumvörp svo þau taki gildi fyrir öll aðildarríki. Frumvörpin eru lögð fram af framkvæmdastjórninni. Evrópusambandið er með stærri stjórnsýslubatteríum heims og því ekki að furða að margir Íslendingar séu ekki alveg með á nótunum varðandi það sem fer þar fram og hvernig það hefur áhrif á Íslendinga. Margir evrópskir ríkisborgarar eru ekki klárir á því sjálfir.

En Evrópuþingið er gríðarlega mikilvægt og mótar stefnur og markmið Evrópusambandsins til fleiri ára. Það gegnir viðamiklu eftirlitshlutverki með framkvæmdavaldinu, sem er framkvæmdastjórnin, og tryggir að beinkjörnir fulltrúar íbúa aðildarríkja geti haft áhrif á mótun, aðlögun, samþykki eða þá höfnun á frumvörpum í samvinnu við ráðherraráðið.

Hægrisveifla í aðsigi

Útgönguspár og skoðanakannanir benda til þess að jaðarhægri flokkar eigi eftir að sækja verulega í sig veðrið og talað er um afdráttarmikil hægrisveifla sé í vændum þegar niðurstöður kosninganna liggja ljósar fyrir í kvöld. Vilborg Ása segir töluverðar líkur á því en að ólíklegt sé að þeim takist að koma sér saman um meirihlutasamstarf.

„Það virðast vera töluverðar líkur á því. Í það minnsta að þessir svokölluðu öfgahægri flokkar muni sækja í sig veðrið og fái aukinn styrk í Evrópuþinginu. Nýjustu kannanir sýna nú að að líkindum muni þessir flokkar ekki fá meirihluta. Að það verði hófsamari flokkar enn þá með meirihluta í þinginu en að áhrifin verði aukin frá þessum væng stjórnmálanna,“ segir hún.

Erfitt fyrir jaðarflokkanna að ná saman

Útgönguspár í Hollandi og annars staðar þar sem kosningum er lokið benda til þess að hófsamari hægrimenn í þinghópi Ursulu von der Leyen, kristilegra demókrata, haldi stærstum hluta þingsætanna. Rætist spár um stóra hægrisveiflu í kvöld getur komið til þess að hún þurfi að vinna þéttar með jaðarhægri þinghópum til að tryggja sér forsetaembættið.

Marine Le Pen er leiðtogi frönsku Þjóðfylkingarinnar.AP/Aurelien Morissard

Marine Le Pen, leiðtogi Þjóðfylkingarinnar í Frakklandi, hefur barist fyrir því að sameina jaðarhægrið á þinginu en það hefur gengið brösulega. Tillögur hennar um myndun svokallaðs „ofurþinghóps“ jaðarhægrimanna hafa ekki hlotið mikinn hljómgrunn. Ólík sjónarmið hvað varðar stuðning við Úkraínu og umfang evrópskrar stjórnsýslu standa í vegi fyrir slíku bandalagi.

„Ég held að það sé almennt talið að það verði mjög erfitt fyrir þessa flokka að ná saman. Það þyrfti ekki bara þessa stærstu flokka á þessum væng heldur líka minni flokka til þess að ná meirihluta og það er talið mjög ólíklegt,“ segir Vilborg.

Tvísýnt um endurkjör von der Leyen

Ursula von der Leyen, forseti framkvæmdastjórnar, sækist eftir öðru kjörtímabili en til þess þarf hún staðfestingu meirihluta þingsins. Hún varð fyrsti kvenforseti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins í kjölfar síðustu kosninga árið 2019 en tvísýnt er um að hún nái endurkjöri. Hún er leiðtogi þinghóps kristilegra demókrata, hófsamra hægrimanna, sem er stærsti þinghópur Evrópuþingsins.

Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins fer með framkvæmdavald sambandsins og felast störf hennar aðallega í því að semja frumvörp og setja nýja löggjöf. Í henni sitja 27 fulltrúar ásamt forsetanum, einn frá hverju aðildarríki sambandsins.

Ursula von der Leyen tók við forsæti framkvæmdastjórnar fyrst kvenna árið 2019.AP/Sven Hoppe

„Hún þarf að vera útnefnd af leiðtogaráðinu og það eru nú taldar ágætar líkur á að það verði en svo þarf hún meirihluta á Evrópuþinginu á bakvið sig. Það er álitið að það verði mjög erfitt fyrir hana að ná því. Ekki ómögulegt en síðast þegar hún varð fyrsti kvenforseti framkvæmdastjórnarinnar árið 2019 þá gerði hún það með níu atkvæðum og það er talið að það jafnvel gæti orðið mjórra á mununum núna,“ segir Vilborg.

„Hinir flokkahóparnir eru með aðra frambjóðendur í embættið en það hefur enginn vakið sérstaklega athygli sem hennar andstæðingur, einhver sem myndi raunverulega velta henni úr sessi,“ bætir hún við.

Kosningarnar varði Íslendinga

Vilborg segir það skipta máli fyrir okkur Íslendinga hver sitji í Evrópuþinginu. Þrátt fyrir að þingið sé ekki valdamesta stofnun sambandsins afgreiði þau stór mál sem varða Íslendinga svo sem efnahags- og umhverfismál sem og varnarmál.

„Við erum auðvitað hluti af evrópskum vinnumarkaði í gegnum EES-samninginn, sömuleiðis umhverfismálin, við erum þar nátengd og erum hluti af umhverfis- og loftslagsáætlunum ESB. Allt sem gerist í Brussel mun snerta okkur á einhvern hátt,“ segir Vilborg.

„Þannig að það skiptir máli hverjir sitja á Evrópuþinginu.“ 

Fyrstu tölur birtast síðdegis í dag og í kvöld ættu línur að fara að skýrast varðandi valdahlutföll á Evrópuþinginu næstu fimm árin.


Tengdar fréttir

Írar kjósa til Evrópuþings

Næststærstu lýðræðislegu kosningar heims á eftir þeim indversku fara nú fram í öllum 27 aðildarríkjum Evrópusambandsnins. Kosið er um fleiri en sjöhundruð sæti í Evrópuþinginu fram á sunnudag. Írar ganga til kosninga til Evrópuþingsins í dag. Kjörstaðir opnuðu klukkan sjö í morgun og loka þeir klukkan tíu. Írar senda fjórtán fulltrúa á þingið en alls sitja þar 720 fulltrúar frá öllum aðildarríkjum sambandsins.

Flæmskur aðskilnaðarflokkur sækir í sig veðrið

Í dag ganga Belgar til þingkosninga ásamt því að kjósa til Evrópuþingsins. Skoðanakannanir benda til þess að flokkur sem berst fyrir því að leysa landið upp muni bæta talsverðu við sig.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×