Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar 15. júní 2024 16:00 Ég er kennari í grunnskóla þar sem um helmingur nemenda eru Íslendingar með erlendan bakgrunn og tala annað mál en íslensku heima hjá sér. Yfir vetrartímann eru þau 5,5 klukkustundir í skólanum á dag og þar er töluð íslenska. Annars eru þau að nær öllu leyti í öðru málumhverfi. Einhver eru í frístund upp í 3. bekk eftir skóla og sum eru í íþróttum. Í hvoru tveggja er minni þátttaka þessara barna en íslenskra barna með íslenskan bakgrunn. Í þær tæplega 5 klukkustundir sem þau eru inni í kennslustundum yfir daginn, í kannski 24 barna bekk, getur fólk gert sér í hugarlund hvað þau fá mikla talþjálfun í íslensku. Vissulega eru stundum umræður, en mest megnis er kennarinn með innlögn og síðan er unnið í verkefnum, stundum tvö saman og stundum í hóp, en oftast ein. Í ýmsum samræðum sem hvatt er til, reyna íslensku börnin með erlenda barkgrunnin gjarnan að komast undan því að tala. Hver vegna? Jú vegna þess að þau hafa aldrei fengið almennnilega kennslu í íslensku sem öðru tungumáli. Fædd á Íslandi og komin í 4., 5., 6., 7. bekk og eldri tala þau í gjarnan í stykkorðum og hafa auk þess afar takmarkaðan orðaforða. Kennslumagnið í íslensku sem öðru tungumáli sem þau hafa fengið er um það bil tvær til þrjár 40 mínútna stundir á viku í þrjú til fjögur ár, og ekkert ef kennarinn forfallast. Það er að auki upp og ofan hvort kennarinn hafi sérfræðiþekkingu í kennslu íslensku sem öðru tungumáli, sem er reyndar sjaldnast. Við erum nú með heilu kynslóðirnar af börnum og ungmennum á Íslandi sem hafa verið vanrækt með þessum hætti og leyfum okkur svo að hneikslast yfir því að íslenskunni fari hrakandi. En gleymum kannski um leið hverslangs rasisma þjóðin stendur í raun fyrir, eða átti ekki bara að flytja inn þögult vinnuafl? Reykjavíkurborg hefur þó nýverið tekið sig á í þessum efnum til samr´mis við Aðalnámsskrá grunnskóla frá 2016 og er viðmiðið nú eitt stöðugildi íslenskukennara fyrir u.þ.b. 72 tvítyngd börn. Hinsvegar er ríkið ekki að greiða til Jöfnunarsjóðs sveitafélaga þannig að hægt sé að vinna samkvæmt nýlegri námsskrá í íslensku sem öðru tungumáli, sem væri þó annars framför. Síðan 2021 hafa smá saman verið sett á stofn fimm Íslenskuver í Reykjavíkurborg fyrir nýkomin börn innflytjenda. Þau taka þó aðeins við börnum sem eru komin vel á legg þ.e. í 5. bekk þar sem ekki eru næg stöðugildi til að kenna þeim frá 3. bekkjar aldri eins og nýleg aðalnámsskrá gerir ráð fyrir. Íslenskuverin sækja börnin samhliða venjulegri skólagöngu. Eftir 3-6 mánuði útskrifast þau þaðan og fara þá alfarið í almennan bekk. Eftirfylgni er engin. Á dögunum var ég í heimsókn í sænskum grunnskóla þar sem 78% nemenda eru Svíar með erlendanbakgrunn. Menntayfirvöld hafa umfangsmikinn ramma utan um sænsku sem annað mál, þeir setja lög og reglugerðir, útbúa stöðumat, námsmat og kennsluleiðbeiningar, sem þeir – athugið - setja fjármagn í og fara eftir. Til samanburðar við okkur þá er ferlið í Svíþjóð markvisst og í föstum skorðum, en ekki aðeins á pappír. Fyrsta skref er að nemendur eru innritaðir í skólakerfið í gegnum prógramm sem heitir Start Stokkholm. Skólaskrifstofan sér um fyrsta stig og í því flest að grunnupplýsingar um nemenda eru teknar, stöðumat er tekið og séð er um að finna skóla fyrir nemendur. Fyrsti mánuðurinn í skólanum er kallaður Velkomin, og þá er nemandi með skertan skóladag og er það hugsað til aðlögðunar. Skólastjóri stýrir því síðan hvort nemandi fari í móttökubekk eða ekki út frá sænskukunnáttu hans. Kennslan í móttökubekknum er vel skipulögð og hæfniviðmiðin hlustun, tjáning, lestur og ritun er í forgrunni. Í móttökubekknum fá nemendur stuðningstíma í íþróttum og list- og verkgreinum. Þarna eru nemendur yfirleitt í eitt ár, en geta verið í allt að tvö ár. Smátt og smátt fara þau meira inn í bekk, þar til að lokum þau taka fullan þátt í bekkjarkennslu þegar þau hafa náð sænskunni. Bygga svenska er námsmat fyrir skólana og kennara til að meta námsframvindu nemenda af erlendum uppruna í sænsku sem annað mál, frá byrjunarstigi til framhaldsstig og eru þrepin fimm. Svíar af erlendum uppruna sem fæddir eru í Svíþjóð fara annað hvort í sænsku eða sænsku sem annað mál, skólastjóri ákvarðar það eftir mati á námsframvindu Ekki mál gleyma því að Svíar bjóða fullorðnum nýjum Svíum, foreldrunum, upp á tvö ókeypis sænskunámskeið við komuna til landsins. Og hvað gerir íslenska ríkið fyrir fullorðna fólkið? Ekkert! – Ef til vill er óþarfi að nefna það að í Stokkhólmi eru ekki nánast allir leiðarvísar á ensku eins og hérlendis heldur á sænsku, sem og heiti á verslunum og veitingastöðum. Tali kona á sinni alíslensku skandinavísku reynir enginn að fá hana til að tala ensku. Sænskukennsla nýrra Svía er samfélagslegt viðfangsefni og tekið er á tungumálanámi barna að ábyrgð. Það er hægt, en Íslendingar ala af sér heilu kynslóðirnar sem hafa litla möguleika á framhaldsnámi og þar með fjölbreytileika í starfi. Þar liggur skömm stjórnvalda. Höfundur er kennari Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Íslensk tunga Skóla- og menntamál Mest lesið Halldór 28.09.2024 Halldór Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Heilsugæsla í vanda Jón Magnús Kristjánsson Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Laxalús og varnir gegn henni Jón Sveinsson skrifar Skoðun En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Við getum ekki beðið í 131 ár Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf hjá Vinstri grænum Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Íslensk kjör á íslenskum vinnumarkaði Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar Skoðun Valdatafl Skák og Mát! Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun FO: Hvernig getur þú skipt sköpum fyrir konur í Súdan? Áslaug Eva Björnsdóttir skrifar Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn: fjarverandi í landi tækifæranna Lilja Hrund Lúðvíksdóttir skrifar Skoðun Við stöndum saman með réttindum táknmálsins! Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Það sem „gleymist“ að segja Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvar er fótspor stjórnvalda gegn vinnumansali? Þorbjörrg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar Joe Camel varð jafngóður vinur barnanna og Mikki mús Eyrún Magnúsdóttir skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Um mennsku og samfélag Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Er rúmdýnan þín hægt og rólega að murka úr þér líftóruna? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Skynsemi Miðflokksins Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Tölum íslensku Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Er Miðflokkurinn fyrir ungt fólk? Anton Sveinn McKee skrifar Skoðun Svarar ekki kostnaði að bjarga sjálfum sér Kári Helgason skrifar Skoðun Um orkuskort, auðlindir og endurvinnslu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Er padda í vaskinum? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar Skoðun Rannsökum og ræðum menntakerfið Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Kæra sig ekki um evruna Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjölmiðla Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Horfið á möguleikana í samfélagslegri ábyrgð Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Aftur til fortíðar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Sjá meira
Ég er kennari í grunnskóla þar sem um helmingur nemenda eru Íslendingar með erlendan bakgrunn og tala annað mál en íslensku heima hjá sér. Yfir vetrartímann eru þau 5,5 klukkustundir í skólanum á dag og þar er töluð íslenska. Annars eru þau að nær öllu leyti í öðru málumhverfi. Einhver eru í frístund upp í 3. bekk eftir skóla og sum eru í íþróttum. Í hvoru tveggja er minni þátttaka þessara barna en íslenskra barna með íslenskan bakgrunn. Í þær tæplega 5 klukkustundir sem þau eru inni í kennslustundum yfir daginn, í kannski 24 barna bekk, getur fólk gert sér í hugarlund hvað þau fá mikla talþjálfun í íslensku. Vissulega eru stundum umræður, en mest megnis er kennarinn með innlögn og síðan er unnið í verkefnum, stundum tvö saman og stundum í hóp, en oftast ein. Í ýmsum samræðum sem hvatt er til, reyna íslensku börnin með erlenda barkgrunnin gjarnan að komast undan því að tala. Hver vegna? Jú vegna þess að þau hafa aldrei fengið almennnilega kennslu í íslensku sem öðru tungumáli. Fædd á Íslandi og komin í 4., 5., 6., 7. bekk og eldri tala þau í gjarnan í stykkorðum og hafa auk þess afar takmarkaðan orðaforða. Kennslumagnið í íslensku sem öðru tungumáli sem þau hafa fengið er um það bil tvær til þrjár 40 mínútna stundir á viku í þrjú til fjögur ár, og ekkert ef kennarinn forfallast. Það er að auki upp og ofan hvort kennarinn hafi sérfræðiþekkingu í kennslu íslensku sem öðru tungumáli, sem er reyndar sjaldnast. Við erum nú með heilu kynslóðirnar af börnum og ungmennum á Íslandi sem hafa verið vanrækt með þessum hætti og leyfum okkur svo að hneikslast yfir því að íslenskunni fari hrakandi. En gleymum kannski um leið hverslangs rasisma þjóðin stendur í raun fyrir, eða átti ekki bara að flytja inn þögult vinnuafl? Reykjavíkurborg hefur þó nýverið tekið sig á í þessum efnum til samr´mis við Aðalnámsskrá grunnskóla frá 2016 og er viðmiðið nú eitt stöðugildi íslenskukennara fyrir u.þ.b. 72 tvítyngd börn. Hinsvegar er ríkið ekki að greiða til Jöfnunarsjóðs sveitafélaga þannig að hægt sé að vinna samkvæmt nýlegri námsskrá í íslensku sem öðru tungumáli, sem væri þó annars framför. Síðan 2021 hafa smá saman verið sett á stofn fimm Íslenskuver í Reykjavíkurborg fyrir nýkomin börn innflytjenda. Þau taka þó aðeins við börnum sem eru komin vel á legg þ.e. í 5. bekk þar sem ekki eru næg stöðugildi til að kenna þeim frá 3. bekkjar aldri eins og nýleg aðalnámsskrá gerir ráð fyrir. Íslenskuverin sækja börnin samhliða venjulegri skólagöngu. Eftir 3-6 mánuði útskrifast þau þaðan og fara þá alfarið í almennan bekk. Eftirfylgni er engin. Á dögunum var ég í heimsókn í sænskum grunnskóla þar sem 78% nemenda eru Svíar með erlendanbakgrunn. Menntayfirvöld hafa umfangsmikinn ramma utan um sænsku sem annað mál, þeir setja lög og reglugerðir, útbúa stöðumat, námsmat og kennsluleiðbeiningar, sem þeir – athugið - setja fjármagn í og fara eftir. Til samanburðar við okkur þá er ferlið í Svíþjóð markvisst og í föstum skorðum, en ekki aðeins á pappír. Fyrsta skref er að nemendur eru innritaðir í skólakerfið í gegnum prógramm sem heitir Start Stokkholm. Skólaskrifstofan sér um fyrsta stig og í því flest að grunnupplýsingar um nemenda eru teknar, stöðumat er tekið og séð er um að finna skóla fyrir nemendur. Fyrsti mánuðurinn í skólanum er kallaður Velkomin, og þá er nemandi með skertan skóladag og er það hugsað til aðlögðunar. Skólastjóri stýrir því síðan hvort nemandi fari í móttökubekk eða ekki út frá sænskukunnáttu hans. Kennslan í móttökubekknum er vel skipulögð og hæfniviðmiðin hlustun, tjáning, lestur og ritun er í forgrunni. Í móttökubekknum fá nemendur stuðningstíma í íþróttum og list- og verkgreinum. Þarna eru nemendur yfirleitt í eitt ár, en geta verið í allt að tvö ár. Smátt og smátt fara þau meira inn í bekk, þar til að lokum þau taka fullan þátt í bekkjarkennslu þegar þau hafa náð sænskunni. Bygga svenska er námsmat fyrir skólana og kennara til að meta námsframvindu nemenda af erlendum uppruna í sænsku sem annað mál, frá byrjunarstigi til framhaldsstig og eru þrepin fimm. Svíar af erlendum uppruna sem fæddir eru í Svíþjóð fara annað hvort í sænsku eða sænsku sem annað mál, skólastjóri ákvarðar það eftir mati á námsframvindu Ekki mál gleyma því að Svíar bjóða fullorðnum nýjum Svíum, foreldrunum, upp á tvö ókeypis sænskunámskeið við komuna til landsins. Og hvað gerir íslenska ríkið fyrir fullorðna fólkið? Ekkert! – Ef til vill er óþarfi að nefna það að í Stokkhólmi eru ekki nánast allir leiðarvísar á ensku eins og hérlendis heldur á sænsku, sem og heiti á verslunum og veitingastöðum. Tali kona á sinni alíslensku skandinavísku reynir enginn að fá hana til að tala ensku. Sænskukennsla nýrra Svía er samfélagslegt viðfangsefni og tekið er á tungumálanámi barna að ábyrgð. Það er hægt, en Íslendingar ala af sér heilu kynslóðirnar sem hafa litla möguleika á framhaldsnámi og þar með fjölbreytileika í starfi. Þar liggur skömm stjórnvalda. Höfundur er kennari
Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir Skoðun
Skoðun Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir skrifar
Skoðun Neikvæð samskipti barna og ungmenna á samfélagsmiðlunum Þórarinn Torfi Finnbogason skrifar
Tvö útspil Pírata fyrir notendur heilbrigðiskerfisins Halldóra Mogensen,Eva Sjöfn Helgadóttir Skoðun