En hér er ég ekkert... Nichole Leigh Mosty skrifar 27. september 2024 14:32 Ég átti samtal um helgina við konu sem situr enn fast í mér. Ég fór með strákinn minn í mátun vegna stórrar tískusýningar sem hann var að taka þátt í og heitir, Erlendur Fashion Week. Tískusýningin var í höndum konu af erlendum uppruna sem rekur umboðsfyrirtækið Erlendur Talent en hún framkvæmdi einnig og stýrði tískuviðburðinum sem stóð yfir heila helgi. Umboðsfyrirtækið er sérstaklega ætlað fólki af erlendum uppruna, fólki sem hefur ekki fengið alvöru tækifæri til að komist áfram í tísku- og listabransanum hérlendis. Á meðan ég beið eftir syni mínum kynntist ég konu og spurði hvað hún væri að gera, hún svaraði mér svona „You know before, when I worked in Paris....” og listaði upp, held ég, fimm eða sex stórkostlega hluti tengda tískubransanum og markaðsvinnu sem hún vann með áður en hún flutti til Íslands. Ég var svo heilluð en þá sagði hún „... but here in Iceland I am nothing.“ Hversu oft hef ég heyrt þetta? „Einu sinni vann ég með xxx.“ „Já, ég var xxx áður en ég flutti til Íslands.“ „Ég lærði xxxx í háskóla en núna... er ég að starfa á hóteli.“„Ég vildi vera... en nú er ég....“ En að heyra þessa flottu konu segja „En nú er ég ekkert..“ var og er óásættanlegt. Hvar er áætlun, spyr ég bara? Nú um daginn kom enn ein skýrslan þar sem Ísland fær falleinkunn fyrir það hvernig við höfum staðið að inngildingu og málefnum innflytjenda og flóttafólks. En í þetta sinn er það OECD sem segir að við þurfum að hysja upp um okkur buxurnar og gera eitthvað af viti í málaflokknum. Hér er smá samantekt af staðreyndum sem teknar voru fram í skýrslunni. Innflytjendur á Íslandi eru tiltölulega einsleitur hópur í samanburði við stöðuna í öðrum löndum. Um 80% innflytjenda koma frá Evrópska efnahagssvæðinu (EES) og er hlutfall þeirra sem setjast hér að, hærra en t.d. í mörgum öðrum ríkjum Vestur-Evrópu. Stefna og aðgerðir stjórnvalda á sviði innflytjendamála hefur hingað til aðallega beinst að flóttafólki og umsækjendum um alþjóðlega vernd, ekki innflytjendum á vinnumarkaði, fólkinu sem heldur hjólum atvinnulífsins gangandi. Á Íslandi er atvinnuþátttaka innflytjenda sú hæsta á meðal OECD-ríkjanna og jafnvel hærri en hjá innfæddum. Ekkert er að finna um aðgerðir eða kröfur til atvinnulífsins sem stuðla að inngildingu þrátt fyrir að vinnan og vinnustaðurinn séu helstu tengsl innflytjenda við samfélagið. En kannski vilja menn bara hafa það þannig, að tengsl innflytjenda við samfélagið séu bara á vinnumarkaði þar sem mansal og vannýting á hæfni þeirra og færni á sér stað? Lög um málefni innflytjenda og öll ábyrgð hefur verið færð undir Vinnumálastofnun. Í nýrri stefnu þessarar ríkisstjórnar sem er nú til umsagnar, eru flest aðgerðir í málaflokknum, þ.m.t. íslenskukennsla og menntun fullorðinna innflytjenda, skilgreind í hendi Vinnumálastofnunar. Í skýrslu OECD kemur skýrt fram, því miður, hversu illa það hefur tekist hjá þessari stofnun að halda utan um innflytjendur og tryggja inngildingu með þeim aðgerðum sem voru og eru á þeirra ábyrgð nú þegar. Kunnátta og hæfni innflytjenda er oftast ekki nýtt og ef svo er, þá alls ekki nægilega vel í þeim atvinnugreinum sem fólkið hefur sérþekkingu á. Meira en þriðjungur hámenntaðra innflytjenda á Íslandi vinnur störf sem krefjast minni hæfni en þeir búa yfir. Íslenskukunnátta innflytjenda er léleg í alþjóðlegum samanburði til dæmis er hlutfall þeirra sem segjast hafa góða kunnáttu í málinu lægst hér á landi á meðal OECD-ríkjanna. Útgjöld til kennslu í íslensku fyrir fullorðna eru talsvert lægri en í samanburðarríkjum og lang lægst á Norðurlöndum. Skýrslan tekur skýrt fram að þrátt fyrir að stjórnvöld hafi brugðist við með því að auka heildarfjármagn til íslenskukennslu fyrir innflytjendur, hafa útgjöld á hvern nemanda minnkað á hverju ári síðan 2020 og árið 2022 var það lægsta síðan 2006. Mikill niðurskurður varð í málaflokknum í kreppunni og hafa útgjöld ekki náð sér á strik síðan á meðan innflytjendum áfram að fjölga ört. Svo er vert að taka fram að þrátt fyrir að hafa lofað stórátaki í íslenskri tungu sem var metið að fjárhæð 920 milljónum króna er einungis að finna í fjárlögum fyrir 2025 þrjár aðgerðir, skilgreindar út frá þessu átaki í íslenskukennslu fyrir fullorðna innflytjendur og er viðbótarfjármagnið aðeins að upphæð 250 milljónir. Kannski er viðeigandi líka, að taka fram að nýr Forsætisráðherra og ríkisstjórn hans lögðu niður sérstaka ráðherranefnd um íslenska tungu þegar hann tók við keflinu í apríl. Sóun er eina orðið sem kemur upp í mínum huga. Staðreyndir og rannsóknir sýna fram á að innflytjendur gegna lykilhlutverki í því að skapa auð og efla hagkerfi eftir ýmsum leiðum og leggja verulega sitt af mörkum til bæði búsetulandsins og alþjóðahagkerfisins í heild. Innflytjendur auka framleiðni í efnahagslífinu með því að fylla skort á vinnuafli, sérstaklega í atvinnugreinum sem þjást af skorti á faglærðu og ófaglærðu starfsfólki. Samkvæmt skýrslu Brookings stofnunarinnar bæta innflytjendur innfædda starfsmenn og knýja fram nýsköpun með því að leggja fram fjölbreytt sjónarmið sem eru nauðsynleg til að leysa vandamál í öflugum atvinnugreinum. Enn fremur eru innflytjendur líklegri til að stofna fyrirtæki en innfæddir sem stuðla að frumkvöðlastarfi og atvinnusköpun. Gögn frá National Bureau of Economic Research í Bandaríkjunum, benda til þess að innflytjendur hafi til dæmis stofnað 25% tækni- og verkfræðifyrirtækja þarlendis á árunum 1995 til 2005, sem bætti verulega svæðisbundið hagkerfi og landsframleiðslu. Að auki leggja innflytjendur sitt af mörkum til hagvaxtar ríkisins með því að greiða skatta sem og fé til almannatryggingakerfa, sem styður opinbera þjónustu og uppbyggingu innviða. Eyðslumáttur innflytjenda örvar einnig eftirspurn eftir vörum og þjónustu, skapar margföldunaráhrif sem gagnast almenna hagkerfinu. Á heildina litið, fylla innflytjendur hagkerfi af krafti og fjölbreytileika, sem hvetur sjálfbæran hagvöxt og velmegun. En hérlendis virðist það vera algild regla og eðlilegt að hundsa tækifæri og störf sem gera fólki kleift að feta sig áfram með sérþekkingu sína, sérþekkingu eins og að skipuleggja og sviðsstýra tískuviðburði á heimsmælikvarða. Er það í lagi þegar fólk sem hefur menntun og reynslu sem hefur starfað og getið sér gott orð í atvinnulífi eins og t.d. í tískubransanum í París upplifir sig sem “ekkert” eða minna virði á Íslandi? Við skulum rétt vona að næsta ríkisstjórn (vonandi með einhverja innflytjendur um borð) komi með alvöru áætlun og mæti þeim áskorunum sem eru að finna í skýrslum á vegum OECD af alvarleika og þar með bæta vannýtt tækifæri núverandi ríkisstjórnar. Ég bindi vonir mínar við að ég mæti þessari flottu konu aftur og hún tilkynni mér að hún sé að upplifa virðingu og tækifæri til framfara þar sem hennar hæfni og þekking nýtist atvinnugreininni, samfélaginu og henni sjálfri. Höfundur er sérfræðingur í inngildingu og málefnum innflytjenda og doktorsnemi við HÍ deild menntunar og margbreytileika. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Nichole Leigh Mosty Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fjármál framhaldsskóla Atli Ísleifsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Sjá meira
Ég átti samtal um helgina við konu sem situr enn fast í mér. Ég fór með strákinn minn í mátun vegna stórrar tískusýningar sem hann var að taka þátt í og heitir, Erlendur Fashion Week. Tískusýningin var í höndum konu af erlendum uppruna sem rekur umboðsfyrirtækið Erlendur Talent en hún framkvæmdi einnig og stýrði tískuviðburðinum sem stóð yfir heila helgi. Umboðsfyrirtækið er sérstaklega ætlað fólki af erlendum uppruna, fólki sem hefur ekki fengið alvöru tækifæri til að komist áfram í tísku- og listabransanum hérlendis. Á meðan ég beið eftir syni mínum kynntist ég konu og spurði hvað hún væri að gera, hún svaraði mér svona „You know before, when I worked in Paris....” og listaði upp, held ég, fimm eða sex stórkostlega hluti tengda tískubransanum og markaðsvinnu sem hún vann með áður en hún flutti til Íslands. Ég var svo heilluð en þá sagði hún „... but here in Iceland I am nothing.“ Hversu oft hef ég heyrt þetta? „Einu sinni vann ég með xxx.“ „Já, ég var xxx áður en ég flutti til Íslands.“ „Ég lærði xxxx í háskóla en núna... er ég að starfa á hóteli.“„Ég vildi vera... en nú er ég....“ En að heyra þessa flottu konu segja „En nú er ég ekkert..“ var og er óásættanlegt. Hvar er áætlun, spyr ég bara? Nú um daginn kom enn ein skýrslan þar sem Ísland fær falleinkunn fyrir það hvernig við höfum staðið að inngildingu og málefnum innflytjenda og flóttafólks. En í þetta sinn er það OECD sem segir að við þurfum að hysja upp um okkur buxurnar og gera eitthvað af viti í málaflokknum. Hér er smá samantekt af staðreyndum sem teknar voru fram í skýrslunni. Innflytjendur á Íslandi eru tiltölulega einsleitur hópur í samanburði við stöðuna í öðrum löndum. Um 80% innflytjenda koma frá Evrópska efnahagssvæðinu (EES) og er hlutfall þeirra sem setjast hér að, hærra en t.d. í mörgum öðrum ríkjum Vestur-Evrópu. Stefna og aðgerðir stjórnvalda á sviði innflytjendamála hefur hingað til aðallega beinst að flóttafólki og umsækjendum um alþjóðlega vernd, ekki innflytjendum á vinnumarkaði, fólkinu sem heldur hjólum atvinnulífsins gangandi. Á Íslandi er atvinnuþátttaka innflytjenda sú hæsta á meðal OECD-ríkjanna og jafnvel hærri en hjá innfæddum. Ekkert er að finna um aðgerðir eða kröfur til atvinnulífsins sem stuðla að inngildingu þrátt fyrir að vinnan og vinnustaðurinn séu helstu tengsl innflytjenda við samfélagið. En kannski vilja menn bara hafa það þannig, að tengsl innflytjenda við samfélagið séu bara á vinnumarkaði þar sem mansal og vannýting á hæfni þeirra og færni á sér stað? Lög um málefni innflytjenda og öll ábyrgð hefur verið færð undir Vinnumálastofnun. Í nýrri stefnu þessarar ríkisstjórnar sem er nú til umsagnar, eru flest aðgerðir í málaflokknum, þ.m.t. íslenskukennsla og menntun fullorðinna innflytjenda, skilgreind í hendi Vinnumálastofnunar. Í skýrslu OECD kemur skýrt fram, því miður, hversu illa það hefur tekist hjá þessari stofnun að halda utan um innflytjendur og tryggja inngildingu með þeim aðgerðum sem voru og eru á þeirra ábyrgð nú þegar. Kunnátta og hæfni innflytjenda er oftast ekki nýtt og ef svo er, þá alls ekki nægilega vel í þeim atvinnugreinum sem fólkið hefur sérþekkingu á. Meira en þriðjungur hámenntaðra innflytjenda á Íslandi vinnur störf sem krefjast minni hæfni en þeir búa yfir. Íslenskukunnátta innflytjenda er léleg í alþjóðlegum samanburði til dæmis er hlutfall þeirra sem segjast hafa góða kunnáttu í málinu lægst hér á landi á meðal OECD-ríkjanna. Útgjöld til kennslu í íslensku fyrir fullorðna eru talsvert lægri en í samanburðarríkjum og lang lægst á Norðurlöndum. Skýrslan tekur skýrt fram að þrátt fyrir að stjórnvöld hafi brugðist við með því að auka heildarfjármagn til íslenskukennslu fyrir innflytjendur, hafa útgjöld á hvern nemanda minnkað á hverju ári síðan 2020 og árið 2022 var það lægsta síðan 2006. Mikill niðurskurður varð í málaflokknum í kreppunni og hafa útgjöld ekki náð sér á strik síðan á meðan innflytjendum áfram að fjölga ört. Svo er vert að taka fram að þrátt fyrir að hafa lofað stórátaki í íslenskri tungu sem var metið að fjárhæð 920 milljónum króna er einungis að finna í fjárlögum fyrir 2025 þrjár aðgerðir, skilgreindar út frá þessu átaki í íslenskukennslu fyrir fullorðna innflytjendur og er viðbótarfjármagnið aðeins að upphæð 250 milljónir. Kannski er viðeigandi líka, að taka fram að nýr Forsætisráðherra og ríkisstjórn hans lögðu niður sérstaka ráðherranefnd um íslenska tungu þegar hann tók við keflinu í apríl. Sóun er eina orðið sem kemur upp í mínum huga. Staðreyndir og rannsóknir sýna fram á að innflytjendur gegna lykilhlutverki í því að skapa auð og efla hagkerfi eftir ýmsum leiðum og leggja verulega sitt af mörkum til bæði búsetulandsins og alþjóðahagkerfisins í heild. Innflytjendur auka framleiðni í efnahagslífinu með því að fylla skort á vinnuafli, sérstaklega í atvinnugreinum sem þjást af skorti á faglærðu og ófaglærðu starfsfólki. Samkvæmt skýrslu Brookings stofnunarinnar bæta innflytjendur innfædda starfsmenn og knýja fram nýsköpun með því að leggja fram fjölbreytt sjónarmið sem eru nauðsynleg til að leysa vandamál í öflugum atvinnugreinum. Enn fremur eru innflytjendur líklegri til að stofna fyrirtæki en innfæddir sem stuðla að frumkvöðlastarfi og atvinnusköpun. Gögn frá National Bureau of Economic Research í Bandaríkjunum, benda til þess að innflytjendur hafi til dæmis stofnað 25% tækni- og verkfræðifyrirtækja þarlendis á árunum 1995 til 2005, sem bætti verulega svæðisbundið hagkerfi og landsframleiðslu. Að auki leggja innflytjendur sitt af mörkum til hagvaxtar ríkisins með því að greiða skatta sem og fé til almannatryggingakerfa, sem styður opinbera þjónustu og uppbyggingu innviða. Eyðslumáttur innflytjenda örvar einnig eftirspurn eftir vörum og þjónustu, skapar margföldunaráhrif sem gagnast almenna hagkerfinu. Á heildina litið, fylla innflytjendur hagkerfi af krafti og fjölbreytileika, sem hvetur sjálfbæran hagvöxt og velmegun. En hérlendis virðist það vera algild regla og eðlilegt að hundsa tækifæri og störf sem gera fólki kleift að feta sig áfram með sérþekkingu sína, sérþekkingu eins og að skipuleggja og sviðsstýra tískuviðburði á heimsmælikvarða. Er það í lagi þegar fólk sem hefur menntun og reynslu sem hefur starfað og getið sér gott orð í atvinnulífi eins og t.d. í tískubransanum í París upplifir sig sem “ekkert” eða minna virði á Íslandi? Við skulum rétt vona að næsta ríkisstjórn (vonandi með einhverja innflytjendur um borð) komi með alvöru áætlun og mæti þeim áskorunum sem eru að finna í skýrslum á vegum OECD af alvarleika og þar með bæta vannýtt tækifæri núverandi ríkisstjórnar. Ég bindi vonir mínar við að ég mæti þessari flottu konu aftur og hún tilkynni mér að hún sé að upplifa virðingu og tækifæri til framfara þar sem hennar hæfni og þekking nýtist atvinnugreininni, samfélaginu og henni sjálfri. Höfundur er sérfræðingur í inngildingu og málefnum innflytjenda og doktorsnemi við HÍ deild menntunar og margbreytileika.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun