Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar 28. september 2024 10:31 Það er staðreynd sem við getum ekki litið fram hjá að ungt fólk á Íslandi stendur frammi fyrir verulegum áskorunum þegar kemur að því að komast inn á húsnæðismarkaðinn. Há fasteignaverð, lág laun og skortur á viðeigandi húsnæði gerir það að verkum að mörg ungmenni sjá sér ekki fært að stofna til heimilis eða hefja fjölskyldulíf. Á undanförnum árum hefur húsnæðisverð rokið upp úr öllu valdi. Fyrir marga unga Íslendinga er draumurinn um eigið húsnæði orðinn fjarlægur. Það er ekki aðeins vegna þess að verð eignanna hefur hækkað, heldur einnig vegna þess að eiginfjárkrafan er svo há að fáir eiga möguleika á að safna fyrir útborgun. Á sama tíma hefur leiguverð hækkað svo mikið að það er nánast ógerlegt fyrir ungt fólk að leggja eitthvað til hliðar. Það er kaldhæðnislegt að á sama tíma og ungt fólk er hvatt til að mennta sig og leggja sitt af mörkum til samfélagsins, þá er því haldið aftur af kerfi sem gerir því erfitt fyrir að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Þetta er ekki aðeins spurning um fjármál, heldur einnig um lífsgæði og andlega vellíðan. Að búa við óöryggi um húsnæði hefur víðtæk áhrif á heilsu og framtíðarsýn einstaklinga. Þetta ástand hefur einnig áhrif á samfélagið í heild. Þegar ungt fólk getur ekki komið sér fyrir á eigin spýtur, tefst sjálfstæðisferli þeirra. Fjölskyldumyndun er frestað, fæðingartíðni lækkar og virk þátttaka í samfélaginu minnkar. Þetta er þróun sem við megum ekki leyfa að halda áfram ef við viljum byggja upp sterkt og heilbrigt samfélag. En hvað er til ráða? Fyrst og fremst þarf að auka framboð á hagkvæmu húsnæði. Sveitarfélög og ríki þurfa að vinna saman að því að auðvelda uppbyggingu á íbúðum sem eru sérstaklega ætlaðar ungu fólki. Einnig þarf að endurskoða reglur um lánveitingar og útborgunarkröfur þannig að þær taki mið af raunverulegu efnahagsástandi ungs fólks. Leigumarkaðurinn þarf einnig á endurskipulagningu að halda. Setja þarf skýrari reglur um leiguverð og tryggja réttindi leigjenda. Einnig mætti ríkið íhuga stofnun leigufélaga sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni, með það að markmiði að bjóða upp á sanngjarnt leiguverð. Menntakerfið og atvinnulífið geta einnig spilað stórt hlutverk. Með því að tryggja ungu fólki tækifæri til atvinnu með mannsæmandi launum eykst geta þess til að safna fyrir húsnæði. Styrkja þarf tengsl milli menntunar og atvinnulífs þannig að ungt fólk geti nýtt hæfileika sína og þekkingu strax að námi loknu. Að lokum þarf að breyta hugarfari samfélagsins gagnvart ungu fólki. Við þurfum að hætta að líta á þau sem vandamál sem þarf að leysa og byrja að sjá þau sem verðmæta auðlind sem getur lagt mikið af mörkum til framtíðar landsins. Með því að styðja við bakið á ungu fólki og veita þeim aðgang að húsnæði, erum við ekki aðeins að hjálpa einstaklingum heldur einnig að styrkja samfélagið í heild. Það er kominn tími til að við tökum þessi mál alvarlega og gerum nauðsynlegar breytingar. Við megum ekki láta næstu kynslóðir búa við verri kjör en þær fyrri. Það er okkar sameiginlega ábyrgð að tryggja að ungt fólk hafi raunverulegt tækifæri til að koma sér upp eigin heimili og byggja framtíð sína á traustum grunni. Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk er ekki lúxus, heldur grundvallarréttur. Það er tími til kominn að við sýnum í verki að við stöndum með ungu kynslóðinni og leggjum grunninn að betra og réttlátara samfélagi fyrir alla. Höfundur er þingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gísli Rafn Ólafsson Píratar Mest lesið Grindavík lifir Kristín María Birgisdóttir,Dagmar Valsdóttir Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal Skoðun Ég á þetta ég má þetta Arnar Atlason Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir Skoðun Halldór 24.05.2025 Halldór Skoðun Skoðun Grindavík lifir Kristín María Birgisdóttir,Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson skrifar Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Sjá meira
Það er staðreynd sem við getum ekki litið fram hjá að ungt fólk á Íslandi stendur frammi fyrir verulegum áskorunum þegar kemur að því að komast inn á húsnæðismarkaðinn. Há fasteignaverð, lág laun og skortur á viðeigandi húsnæði gerir það að verkum að mörg ungmenni sjá sér ekki fært að stofna til heimilis eða hefja fjölskyldulíf. Á undanförnum árum hefur húsnæðisverð rokið upp úr öllu valdi. Fyrir marga unga Íslendinga er draumurinn um eigið húsnæði orðinn fjarlægur. Það er ekki aðeins vegna þess að verð eignanna hefur hækkað, heldur einnig vegna þess að eiginfjárkrafan er svo há að fáir eiga möguleika á að safna fyrir útborgun. Á sama tíma hefur leiguverð hækkað svo mikið að það er nánast ógerlegt fyrir ungt fólk að leggja eitthvað til hliðar. Það er kaldhæðnislegt að á sama tíma og ungt fólk er hvatt til að mennta sig og leggja sitt af mörkum til samfélagsins, þá er því haldið aftur af kerfi sem gerir því erfitt fyrir að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Þetta er ekki aðeins spurning um fjármál, heldur einnig um lífsgæði og andlega vellíðan. Að búa við óöryggi um húsnæði hefur víðtæk áhrif á heilsu og framtíðarsýn einstaklinga. Þetta ástand hefur einnig áhrif á samfélagið í heild. Þegar ungt fólk getur ekki komið sér fyrir á eigin spýtur, tefst sjálfstæðisferli þeirra. Fjölskyldumyndun er frestað, fæðingartíðni lækkar og virk þátttaka í samfélaginu minnkar. Þetta er þróun sem við megum ekki leyfa að halda áfram ef við viljum byggja upp sterkt og heilbrigt samfélag. En hvað er til ráða? Fyrst og fremst þarf að auka framboð á hagkvæmu húsnæði. Sveitarfélög og ríki þurfa að vinna saman að því að auðvelda uppbyggingu á íbúðum sem eru sérstaklega ætlaðar ungu fólki. Einnig þarf að endurskoða reglur um lánveitingar og útborgunarkröfur þannig að þær taki mið af raunverulegu efnahagsástandi ungs fólks. Leigumarkaðurinn þarf einnig á endurskipulagningu að halda. Setja þarf skýrari reglur um leiguverð og tryggja réttindi leigjenda. Einnig mætti ríkið íhuga stofnun leigufélaga sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni, með það að markmiði að bjóða upp á sanngjarnt leiguverð. Menntakerfið og atvinnulífið geta einnig spilað stórt hlutverk. Með því að tryggja ungu fólki tækifæri til atvinnu með mannsæmandi launum eykst geta þess til að safna fyrir húsnæði. Styrkja þarf tengsl milli menntunar og atvinnulífs þannig að ungt fólk geti nýtt hæfileika sína og þekkingu strax að námi loknu. Að lokum þarf að breyta hugarfari samfélagsins gagnvart ungu fólki. Við þurfum að hætta að líta á þau sem vandamál sem þarf að leysa og byrja að sjá þau sem verðmæta auðlind sem getur lagt mikið af mörkum til framtíðar landsins. Með því að styðja við bakið á ungu fólki og veita þeim aðgang að húsnæði, erum við ekki aðeins að hjálpa einstaklingum heldur einnig að styrkja samfélagið í heild. Það er kominn tími til að við tökum þessi mál alvarlega og gerum nauðsynlegar breytingar. Við megum ekki láta næstu kynslóðir búa við verri kjör en þær fyrri. Það er okkar sameiginlega ábyrgð að tryggja að ungt fólk hafi raunverulegt tækifæri til að koma sér upp eigin heimili og byggja framtíð sína á traustum grunni. Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk er ekki lúxus, heldur grundvallarréttur. Það er tími til kominn að við sýnum í verki að við stöndum með ungu kynslóðinni og leggjum grunninn að betra og réttlátara samfélagi fyrir alla. Höfundur er þingmaður Pírata.
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar
Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun