Heilbrigðiskerfi okkar allra Alma Möller skrifar 30. október 2024 13:00 Öll höfum við persónulega reynslu af heilbrigðiskerfinu og við viljum að það virki vel þegar við þurfum á að halda, það veitir okkur öryggi. Í góðri heilbrigðisþjónustu felast mikil lífsgæði fyrir okkur öll, það vita landsmenn en80% þeirra meta heilsu sem það mikilvægasta þegar kemur að eigin lífsgæðum. Íslenskt heilbrigðiskerfi er í grunninn gott, þökk sé framúrskarandi heilbrigðisstarfsfólki. Þrátt fyrir það er margt sem betur má fara, þar er innviðaskuld líkt og víðar í samfélaginu. Því lengur sem dregst að bæta úr, þeim mun erfiðara og dýrara verður það. Samfylkingin er tilbúin með plan til að rjúfa vítahringinn, fái flokkurinn til þess brautargengi í kosningum, sjá Örugg skref í heilbrigðis- og öldrunarmálum. Örugg skref Áætlunin var samin í samvinnu við almenning og fagfólk, það er mikill styrkur. Hún er ekki tæmandi en áhersla er lögð á að styrkja grunnþjónustu svo sérhæfðari þjónusta geti starfað betur. Það eru engar töfralausnir og ekki ætlunin að umturna neinu heldur hafa skarpan fókus og vinna sig áfram, skref fyrir skref, í gegnum það sem gera þarf. Hið fyrsta er að fólk fái fastan heimilislækni/-teymi. Rannsóknir sýna að það bætir lífsgæði og árangur þjónustu að notendur hennar hafi fastan tengilið í heilbrigðiskerfinu. Heimilislæknar eru allt of fáir og ljóst að bæta þarf úr; fjölga þarf læknum og nýta betur krafta annarra starfsstétta, t.d. hjúkrunarfræðinga, sjúkraliða og sjúkraflutningafólks. Bæta þarf starfsaðstæður, efla menntun og auka fjarþjónustu og aðrar tæknilausnir. Í öðru lagi er lykilatriði fyrir framtíð heilbrigðiskerfisins að efla og samhæfa þjónustu við eldra fólk. Skortur á viðeigandi úrræðum fyrir þennan hóp leiðir t.d. til þess að eldra fólk er inniliggjandi á spítala mun lengur en nauðsynlegt er. Það er slæmt fyrir gæði þjónustu og lífsgæða þeim til handa, sóun á almannafé og hindrar sjúkrahúsin í að sinna sérhæfðri þjónustu. Þar myndast líka flöskuháls í kerfinu en skortur á hjúkrunarrýmum er einn stærsti hnúturinn auk þess sem efla þarf hvers kyns heimaþjónustu. Þá eru mikil tækifæri fólgin í heilsueflingu eldri borgara til að tryggja lífsgæði og lengri sjálfstæða búsetu. Í þriðja lagi þarf að tryggja aðgengi að þjónustu um allt land en þar hallar verulega á landsbyggðina. Fyrir utan aukið aðgengi að heimilislæknum þarf að skoða hvort sérfræðingar geti ekki heimsótt landsbyggðina í ríkari mæli og styrkja þarf sjúkraflutninga. Auk þess þarf að efla fjarþjónustu og -ráðgjöf. Þá er réttlætismál að uppfæra greiðsluþátttöku hins opinbera. Hið fjórða er að bæta starfsaðstæður almennt; hvers kyns stoðþjónustu og rafræn kerfi, þannig að starfsfólk fái meiri tíma með sjúklingnum. Þar undir eru einnig ýmis viðvik eins og að minnka vottorðagerð. Fjármögnun og skipulag Loks er í fimmta lagi fjallað um skipulag og fjármögnun. Samfylkingin skilur kostina við blandað heilbrigðiskerfi, ekki er ætlunin að breyta því, þótt grunnurinn eigi ávallt að vera sterkt opinbert kerfi. Útvistun þjónustu skal ætíð gerð út frá hagsmunum almennings og þess vandlega gætt að veikja ekki opinbera þjónustu. Ísland ver minni fjármunum til heilbrigðis- og öldrunarmála en nágrannalöndin, nú um 7,6% af landsframleiðslu ef bygging nýs Landspítala er frá talin. Samfylking vill auka þar við í skrefum, þannig að á tveimur kjörtímabilum hækki framlögin um 1-1,5% af landsframleiðslu á ársgrundvelli, ef við sem þjóð ákveðum að sameinast um það. Samfylkingin hefur áætlun um hvernig það verði gerlegt. Áskoranir í heilbrigðisþjónustu Heilbrigðisþjónustan stendur frammi fyrir miklum áskorunum: eftirspurn og kostnaður vext í takti við aukningu langvinnra sjúkdóma eins og geðsjúkdóma, hjarta- og æðasjúkdóma, krabbameina, sykursýki, offitu og heilabilunar sem og öldrun þjóðar. Samhliða skortir starfsfólk. Þá eru tvær risavaxnar áskoranir framundan: sýklalyfjaónæmi og áhrif loftslagsbreytinga á heilsu. Heilbrigðiskerfið er því að óbreyttu ekki sjálfbært og við verðum að nálgast það með nýjum hætti. Við getum ekki leyft okkur að gera bara meira af því sama. Leiðin áfram Við verðum að nýta heilbrigðiskerfið með sem skilvirkustum hætti og hámarka þá heilsu sem við fáum fyrir peningana. Þar gildir að meðferð fari fram á réttu þjónustustigi, að þjónustan sé samhæfð og verið sé að gera réttu hlutina, hvorki að of- eða vannota úrræði og meðferð. Stöðugt þarf að huga að umbótum og líta heildstætt á heilbrigðiskerfið frekar en að verja peningum í að leysa stök verkefni sem getur aukið á kostnað annars staðar í kerfinu á meðan grunnvandinn er óleystur. Þá eru mikil tækifæri fólgin í því að efla lýðheilsu, með heilsueflingu og forvörnum, og seinka þannig eða minnka þörf fyrir heilbrigðisþjónustu. Það gerum við annars vegar með því að fara í grunninn og huga að áhrifaþáttum heilsu eins og hreyfingu, næringu, svefni, geðrækt og lágmörkun neyslu áfengis og tóbaks sem allt eru sameiginlegir áhættuþættir þeirra sjúkdóma sem nefndir eru ofan. Hins vegar með því að horfa til framtíðar og nýta nýja þekkingu eins og atferlisfræði sem og tækninýjungar eins gervigreind og erfðaupplýsingar. Þá þarf að efla heilsulæsi og tengja betur forvarnir, heilsueflingu og heilbrigðisþjónustu. Kæru kjósendur. Við vitum að hægt er að stjórna landinu betur með gildi jafnaðarstefnu að leiðarljósi þar sem kraftmikil verðmætasköpun stendur undir sterkri velferð og öfugt. Það er kominn tími til að hætta að líta á heilbrigðisþjónustu sem peningahít þegar hún er ein af undirstöðum velferðar okkar og hagsældar. Heilbrigðiskerfið okkar er hjartað í því velferðarsamfélagi sem tekist hefur að byggja upp á Íslandi. Höldum því þannig. Höfundur er landlæknir sem skipar 1. sæti Samfylkingar í Suðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alma D. Möller Heilbrigðismál Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Hversu góð eru laun lækna? Teitur Ari Theodórsson Skoðun Réttlæti Hallgríms Helgasonar Hildur Sverrisdóttir Skoðun Ég er alveg nógu verðmæt eins og ég er! Ragnheiður Stephensen Skoðun „Ekki í mínum bakgarði, TAKK!“ Davíð Bergmann Skoðun Atvinnubótastarfsemi framboða DIljá Mist Einarsdóttir Skoðun Nægjusamur nóvember – Að endurstilla neyslumenningu okkar Guðrún Schmidt Skoðun Er Kristófer talsmaður skyndilegrar skattheimtu á ferðaþjónustu? Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun Af hverju ætti ungt fólk að kjósa Sjálfstæðisflokkinn? Anton Berg Sævarsson Skoðun Stjórnsýsla eða pólitík? Helgi Brynjarsson Skoðun Kennarinn sem hvarf Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber Skoðun Skoðun Skoðun Árás á fátækasta fólkið í borginni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Fjármögnum háskólana til jafns við hin Norðurlöndin Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Af hverju ætti ungt fólk að kjósa Sjálfstæðisflokkinn? Anton Berg Sævarsson skrifar Skoðun Mennska eða harka í málefnum hælisleitenda Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun „Ekki í mínum bakgarði, TAKK!“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Er Kristófer talsmaður skyndilegrar skattheimtu á ferðaþjónustu? Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Börnin okkar á biðlistunum Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Leiðtogar í grænum umskiptum Nótt Thorberg skrifar Skoðun „Samningana í gildi“ Pjetur St. Arason skrifar Skoðun Ég er alveg nógu verðmæt eins og ég er! Ragnheiður Stephensen skrifar Skoðun Atvinnubótastarfsemi framboða DIljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Hversu góð eru laun lækna? Teitur Ari Theodórsson skrifar Skoðun Nægjusamur nóvember – Að endurstilla neyslumenningu okkar Guðrún Schmidt skrifar Skoðun Stjórnsýsla eða pólitík? Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Réttlæti Hallgríms Helgasonar Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Misrétti, vonleysi og baráttan við að halda í bjartsýnina Ari Orrason skrifar Skoðun Börnin okkar eru að deyja – hvernig bregst þjóðin við? Björk Jónsdóttir skrifar Skoðun Hin huldu rándýr í mannslíkömum sem skaða unga fólkið Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Hið augljósa útlendingavandamál Hallþór Jökull Hákonarson skrifar Skoðun Þúsundir íbúða á glámbekk! Guðfinna Jóh. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kennarinn sem hvarf Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar Skoðun 10 ára Heilbrigðisstofnun Suðurlands Díana Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnlaunavottun verði valkvæð en ekki skylda Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennir bara meira! Aðalheiður Marta Steindórsdóttir skrifar Skoðun Það er kominn tími á uppfærslu á Íslandi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Af hverju Píratar? Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Kallar veikleiki stjórnmálaflokkanna á þekkt andlit til liðsinnis? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Ruglaðist Kristrún á flokkum, þegar hún fór í stjórnmál? - Það hefði verið einfaldara fyrir hana, að ganga strax í Framsókn, en að breyta Samfylkingunni í Framsókn Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningar og knattspyrna Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Hvert er „útlendingavandamálið“? Karen Kjartansdóttir skrifar Sjá meira
Öll höfum við persónulega reynslu af heilbrigðiskerfinu og við viljum að það virki vel þegar við þurfum á að halda, það veitir okkur öryggi. Í góðri heilbrigðisþjónustu felast mikil lífsgæði fyrir okkur öll, það vita landsmenn en80% þeirra meta heilsu sem það mikilvægasta þegar kemur að eigin lífsgæðum. Íslenskt heilbrigðiskerfi er í grunninn gott, þökk sé framúrskarandi heilbrigðisstarfsfólki. Þrátt fyrir það er margt sem betur má fara, þar er innviðaskuld líkt og víðar í samfélaginu. Því lengur sem dregst að bæta úr, þeim mun erfiðara og dýrara verður það. Samfylkingin er tilbúin með plan til að rjúfa vítahringinn, fái flokkurinn til þess brautargengi í kosningum, sjá Örugg skref í heilbrigðis- og öldrunarmálum. Örugg skref Áætlunin var samin í samvinnu við almenning og fagfólk, það er mikill styrkur. Hún er ekki tæmandi en áhersla er lögð á að styrkja grunnþjónustu svo sérhæfðari þjónusta geti starfað betur. Það eru engar töfralausnir og ekki ætlunin að umturna neinu heldur hafa skarpan fókus og vinna sig áfram, skref fyrir skref, í gegnum það sem gera þarf. Hið fyrsta er að fólk fái fastan heimilislækni/-teymi. Rannsóknir sýna að það bætir lífsgæði og árangur þjónustu að notendur hennar hafi fastan tengilið í heilbrigðiskerfinu. Heimilislæknar eru allt of fáir og ljóst að bæta þarf úr; fjölga þarf læknum og nýta betur krafta annarra starfsstétta, t.d. hjúkrunarfræðinga, sjúkraliða og sjúkraflutningafólks. Bæta þarf starfsaðstæður, efla menntun og auka fjarþjónustu og aðrar tæknilausnir. Í öðru lagi er lykilatriði fyrir framtíð heilbrigðiskerfisins að efla og samhæfa þjónustu við eldra fólk. Skortur á viðeigandi úrræðum fyrir þennan hóp leiðir t.d. til þess að eldra fólk er inniliggjandi á spítala mun lengur en nauðsynlegt er. Það er slæmt fyrir gæði þjónustu og lífsgæða þeim til handa, sóun á almannafé og hindrar sjúkrahúsin í að sinna sérhæfðri þjónustu. Þar myndast líka flöskuháls í kerfinu en skortur á hjúkrunarrýmum er einn stærsti hnúturinn auk þess sem efla þarf hvers kyns heimaþjónustu. Þá eru mikil tækifæri fólgin í heilsueflingu eldri borgara til að tryggja lífsgæði og lengri sjálfstæða búsetu. Í þriðja lagi þarf að tryggja aðgengi að þjónustu um allt land en þar hallar verulega á landsbyggðina. Fyrir utan aukið aðgengi að heimilislæknum þarf að skoða hvort sérfræðingar geti ekki heimsótt landsbyggðina í ríkari mæli og styrkja þarf sjúkraflutninga. Auk þess þarf að efla fjarþjónustu og -ráðgjöf. Þá er réttlætismál að uppfæra greiðsluþátttöku hins opinbera. Hið fjórða er að bæta starfsaðstæður almennt; hvers kyns stoðþjónustu og rafræn kerfi, þannig að starfsfólk fái meiri tíma með sjúklingnum. Þar undir eru einnig ýmis viðvik eins og að minnka vottorðagerð. Fjármögnun og skipulag Loks er í fimmta lagi fjallað um skipulag og fjármögnun. Samfylkingin skilur kostina við blandað heilbrigðiskerfi, ekki er ætlunin að breyta því, þótt grunnurinn eigi ávallt að vera sterkt opinbert kerfi. Útvistun þjónustu skal ætíð gerð út frá hagsmunum almennings og þess vandlega gætt að veikja ekki opinbera þjónustu. Ísland ver minni fjármunum til heilbrigðis- og öldrunarmála en nágrannalöndin, nú um 7,6% af landsframleiðslu ef bygging nýs Landspítala er frá talin. Samfylking vill auka þar við í skrefum, þannig að á tveimur kjörtímabilum hækki framlögin um 1-1,5% af landsframleiðslu á ársgrundvelli, ef við sem þjóð ákveðum að sameinast um það. Samfylkingin hefur áætlun um hvernig það verði gerlegt. Áskoranir í heilbrigðisþjónustu Heilbrigðisþjónustan stendur frammi fyrir miklum áskorunum: eftirspurn og kostnaður vext í takti við aukningu langvinnra sjúkdóma eins og geðsjúkdóma, hjarta- og æðasjúkdóma, krabbameina, sykursýki, offitu og heilabilunar sem og öldrun þjóðar. Samhliða skortir starfsfólk. Þá eru tvær risavaxnar áskoranir framundan: sýklalyfjaónæmi og áhrif loftslagsbreytinga á heilsu. Heilbrigðiskerfið er því að óbreyttu ekki sjálfbært og við verðum að nálgast það með nýjum hætti. Við getum ekki leyft okkur að gera bara meira af því sama. Leiðin áfram Við verðum að nýta heilbrigðiskerfið með sem skilvirkustum hætti og hámarka þá heilsu sem við fáum fyrir peningana. Þar gildir að meðferð fari fram á réttu þjónustustigi, að þjónustan sé samhæfð og verið sé að gera réttu hlutina, hvorki að of- eða vannota úrræði og meðferð. Stöðugt þarf að huga að umbótum og líta heildstætt á heilbrigðiskerfið frekar en að verja peningum í að leysa stök verkefni sem getur aukið á kostnað annars staðar í kerfinu á meðan grunnvandinn er óleystur. Þá eru mikil tækifæri fólgin í því að efla lýðheilsu, með heilsueflingu og forvörnum, og seinka þannig eða minnka þörf fyrir heilbrigðisþjónustu. Það gerum við annars vegar með því að fara í grunninn og huga að áhrifaþáttum heilsu eins og hreyfingu, næringu, svefni, geðrækt og lágmörkun neyslu áfengis og tóbaks sem allt eru sameiginlegir áhættuþættir þeirra sjúkdóma sem nefndir eru ofan. Hins vegar með því að horfa til framtíðar og nýta nýja þekkingu eins og atferlisfræði sem og tækninýjungar eins gervigreind og erfðaupplýsingar. Þá þarf að efla heilsulæsi og tengja betur forvarnir, heilsueflingu og heilbrigðisþjónustu. Kæru kjósendur. Við vitum að hægt er að stjórna landinu betur með gildi jafnaðarstefnu að leiðarljósi þar sem kraftmikil verðmætasköpun stendur undir sterkri velferð og öfugt. Það er kominn tími til að hætta að líta á heilbrigðisþjónustu sem peningahít þegar hún er ein af undirstöðum velferðar okkar og hagsældar. Heilbrigðiskerfið okkar er hjartað í því velferðarsamfélagi sem tekist hefur að byggja upp á Íslandi. Höldum því þannig. Höfundur er landlæknir sem skipar 1. sæti Samfylkingar í Suðvesturkjördæmi.
Skoðun Er Kristófer talsmaður skyndilegrar skattheimtu á ferðaþjónustu? Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Kallar veikleiki stjórnmálaflokkanna á þekkt andlit til liðsinnis? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Ruglaðist Kristrún á flokkum, þegar hún fór í stjórnmál? - Það hefði verið einfaldara fyrir hana, að ganga strax í Framsókn, en að breyta Samfylkingunni í Framsókn Ole Anton Bieltvedt skrifar