Kennarinn sem hvarf Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar 31. október 2024 14:32 26 ára hóf ég kennslu í framhaldsskóla. Kenndi fagið sem ég brann fyrir og hafði dálæti á og hef enn, íslensku. Ég hóf kennsluna í október það ár þar sem ég var ráðin inn í afleysingar. Ég stökk inn, nýútskrifuð, bláeyg og öll af vilja og ákafa gerð. Kenndi fjölmennum hópum nemenda (25-32 í hóp) í 30 stundir á viku (full kennsla er 24 stundir), undirbjó hverja kennslustund, las ógrynni skáldsagna, ljóða og smásagna, fór yfir verkefni, ritgerðir, bjó til fjölbreytt kennsluefni úr bókmenntatextum, málfræðiæfingar, setningafræðiverkefni, skrifaði klípusögur, valdi fréttatexta um málefni líðandi stundar og kenndi í kvöldskóla til að drýgja tekjurnar svo eitthvað sé nefnt. Það er mikil vinna að vera nýr kennari og það vissi ég. Starfið var gefandi, skemmtilegt, lærdómsríkt og efldi sköpunargáfuna svo um munaði en erfitt, yfirgripsmikið og tók allan minn vökutíma. Ég lagði mig alla fram svo ég gæti kennt nemendunum íslensku sómasamlega á fjölbreyttan hátt og komið til móts við nemendur á þeirra forsendum enda er framhaldsskólinn fyrir alla. Kennsluefni á öllum skólastigum var þá og er af skornum skammti. Svona gekk þetta allt skólaárið og fram á það næsta. Um sumarið kenndi ég í sumarskóla til að drýgja tekjurnar. Ég fékk áframhaldandi ráðningu um haustið og ákvað að halda áfram kennslu. Ég mætti spræk og úthvíld til starfa að hausti. Ég kenndi með hjartanu. Nokkrum árum síðar tók ég einnig að mér (ásamt hefðbundinni íslenskukennslu) að kenna innflytjendum íslensku sem þeirra annað mál. Það var einstaklega skemmtileg, lærdómsrík og erfið áskorun. Fram að þessu hafði ég aðeins kennt þeim íslensku sem höfðu íslensku að móðurmáli. Ég renndi alveg blint í sjóinn án kennsluefnis, þekkingar á málaflokknum eða nokkurrar vitneskju yfirhöfuð. Ég hóf þegar að semja kennsluefni, málfræðiverkefni, finna og semja texta við hæfi, finna hlustunarefni, efni tengt íslenskri menningu og sitthvað fleira, fyrir utan að undirbúa hverja kennslustund og fara yfir verkefni og ritgerðir og allt hitt. Kennslan sjálf og nemendurnir kenndu mér sveigjanleika, umburðarlyndi og meira um mannleg samskipti og eðli en árin á undan höfðu gert. Nemendurnir kenndu mér mun meira en ég gat kennt þeim í íslensku. Það að kenna hópi þar sem töluð eru 12 móðurmál, enginn hefur sömu kunnáttu í málinu sem kennt er og menningarmunur er áþreifanlegur er erfiðara en orð fá lýst. Nemendahópurinn var flókinn, alls ekki auðlesinn og oft erfitt að koma námsefninu að en þá kom sveigjanleiki og hugmyndaauðgi að góðu haldi og augnablikið var nýtt til kennslu. Kennsluefni var ekki til, ekki námskrá frá hinu opinbera eða nokkuð annað. Álagið var mikið, hávaðinn í kennslustundum stundum óbærilegur en gleðin sem ríkti var smitandi og hélt glóðinni lifandi. Ég varð þess áskynja að nemendum leið vel og það var fyrir mestu, enda varð lítið sem ekkert brottfall. Ástríðan fyrir kennslunni var enn til staðar, ég kenndi enn með hjartanu. Aftur kenndi ég í sumarskóla til að drýgja tekjurnar en kom nú þreytt til vinnu að hausti. Ég hafði ekki náð að hlaða í sumarfríinu. Ég kenndi ekki aftur í sumarskóla. Nokkrum árum síðar tók ég einnig að mér (ásamt hefðbundinni íslenskukennslu og íslensku sem öðru máli) að kenna áfanga ætluðum þeim sem ekki höfðu náð tilskildum árangri í íslensku í grunnskóla. Nemendahópurinn var fjölbreyttur, hver og einn hafði sitthvað meðferðis í reynslumalnum sem hafði komið í veg fyrir eðlilega námsástundun. Sumir áttu við hegðunarvanda að stríða aðrir ofvirkni og einhverjir með flóknar greiningar og sérþarfir sem óbreyttur kennari eins og ég hafði ekki roð í. Ég hafði hvorki bjargir, verkfæri né þekkingu til að koma til móts við þarfir sumra þessara nemenda, því miður og það olli streitu og tók sinn toll. Nemendur í framhaldsskólum fá annars konar stuðning en börn í grunnskólum. Skólinn sem ég kenndi í er með gríðargóða og vel skipulagða stoðþjónustu en þarna var hún í burðarliðnum. Nemendur fá ekki stuðning inni í bekk nema í undantekningartilvikum. Kennslan var vissulega lærdómsrík og náðu flestir nemendur að blómstra og halda áfram. Ég settist við að undirbúa hverja kennslustund, fara yfir verkefni og ritgerðir og semja kennsluefni rétt eins og áður enda orðin vön mikilli og hraðri framleiðni. Ég vann alla þá vinnu sem ég hafði alltaf unnið. Jú ég gat skorið niður undirbúning sumra kennslustunda þar sem ég hafði kennt það efni áður en þegar kennari hættir að ná að endurnýja efni, kynna sér nýjungar og læra þá fer gamanið og kennslugleðin að kárna. Í raun fer hún að súrna. Þá hættir kennarinn að kenna með hjartanu. Ég hef ekki minnst á fjárhagsáhyggjur en þær voru þarna yfir og allt um kring öll þessi ár. Ég kenndi í 22 ár en síðustu árin var ég búin að vera. Ég hafði ekki lengur orku til að kynna mér nýtt kennsluefni eða meðtaka nýjungar í kennsluháttum, búa til ný verkefni eða kennsluefni, nýjar hugmyndir spruttu ekki upp og ég vann lágmarks vinnu til að lifa af. Ég sagði nei við öllum aukaverkefnum sem áður höfðu gefið mér mikið og ég hætti að þróa mig sem kennara, kennsluneistinn var slokknaður. Ég sem hafði haft ástríðu fyrir starfi mínu þurfti að hafa fyrir því að lifa af. Þegar kennslu var lokið á vorin fann ég fyrir svo mikilli þreytu að ég þurfti að hafa mig alla við. Fyrstu fjórar vikurnar í sumarfríi var ég að ná mér, suma daga vaknaði ég reyndar þannig að mér leið eins og vörubíll hefði keyrt yfir mig og ég komst ekki fram úr. Þá var komið nóg, kertið var brunnið í báða enda. Spurningin sem eftir stendur er af hverju? Af hverju getur svo gefandi, lifandi og skemmtilegt starf dregið máttinn úr þeim sem við það starfa? Af hverju eru kennarar útsettari fyrir álagi en aðrir? ...Eða eru þeir það? Ljóst er að eðli starfs kennara hefur breyst. Ljóst er að nemendahópurinn hefur breyst. Ljóst er að kröfur til kennara hafa breyst. En hvað hefur þá ekki breyst? Kennarar semja enn sértækt námsefni meðfram kennslustörfum, kennarar bregðast alltaf við eins og kostur er þegar þörf er á og kennarar slökkva stöðugt elda vegna úrræðaleysis. Eins og málið horfir við mér þá er kennara gert að vinna starf margra sérfræðinga í einu. Kennari er sérfræðingur kennslu, í því að miðla efni á fjölbreyttan hátt sem hentar þroska og námsgetu, hann er sérfræðingur í félagshæfni, hegðunaráskorunum og í þörfum nemenda sinna og veit hvers þeir þarfnast. Kennari veit hvenær nemandi þarfnast sérfræðiþjónustu, sértæks stuðnings en getur ekki brugðist við, hann ber jú ábyrgð á heilum hóp og oftar en ekki skortir úrræði. Kennari er ekki sérfræðingur í að sinna flóknum sérþörfum nemenda. Flóknar sérþarfir nemenda í skóla án aðgreiningar og fyrir alla krefjast annarrar sérfræðikunnáttu en kennarar hafa. Inn í skólana þarf annars konar sérfræðinga til starfa við hlið kennara svo sinna megi hverjum nemanda þannig að farsæld hans sé tryggð og hver og einn nái að blómstra á sínum forsendum, verði nýtur þjóðfélagsþegn. Hvernig getum við tryggt það? Ég réði mig til annarra starfa á annars konar vinnustað. Enn þann dag í dag er ég spurð hvort ég sakni ekki frísins sem kennarar fá. Ég sakna ákaflega margs í starfi kennarans eins og nemenda sem halda konu á tánum, samfélagsins í skólanum, samkennaranna, samræðnanna í frímínútum en ég sakna ekki þreytunnar og álagsins og þess að mæta eins og lurkum lamin til vinnu og þess að vera lömuð af þreytu. Það magnaða er að í dag mæti ég úthvíld til vinnu daglega og endurnærð eftir sumarfríið og það er eftirsóknarvert. Hér hef ég aðeins dregið upp útlínur starfsævi eins kennara sem hvarf frá störfum vegna álagsþátta sem keyrðu úr hófi fram. Og ég veit að ég er ekki ein. Ég styð réttlátar kröfur kennara. Höfundur er uppgjafaframhaldsskólakennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kennaraverkfall 2024 Mest lesið Hversu góð eru laun lækna? Teitur Ari Theodórsson Skoðun Réttlæti Hallgríms Helgasonar Hildur Sverrisdóttir Skoðun Ég er alveg nógu verðmæt eins og ég er! Ragnheiður Stephensen Skoðun „Ekki í mínum bakgarði, TAKK!“ Davíð Bergmann Skoðun Atvinnubótastarfsemi framboða DIljá Mist Einarsdóttir Skoðun Nægjusamur nóvember – Að endurstilla neyslumenningu okkar Guðrún Schmidt Skoðun Er Kristófer talsmaður skyndilegrar skattheimtu á ferðaþjónustu? Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun Af hverju ætti ungt fólk að kjósa Sjálfstæðisflokkinn? Anton Berg Sævarsson Skoðun Stjórnsýsla eða pólitík? Helgi Brynjarsson Skoðun Kennarinn sem hvarf Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber Skoðun Skoðun Skoðun Árás á fátækasta fólkið í borginni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Fjármögnum háskólana til jafns við hin Norðurlöndin Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Af hverju ætti ungt fólk að kjósa Sjálfstæðisflokkinn? Anton Berg Sævarsson skrifar Skoðun Mennska eða harka í málefnum hælisleitenda Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun „Ekki í mínum bakgarði, TAKK!“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Er Kristófer talsmaður skyndilegrar skattheimtu á ferðaþjónustu? Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Börnin okkar á biðlistunum Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Leiðtogar í grænum umskiptum Nótt Thorberg skrifar Skoðun „Samningana í gildi“ Pjetur St. Arason skrifar Skoðun Ég er alveg nógu verðmæt eins og ég er! Ragnheiður Stephensen skrifar Skoðun Atvinnubótastarfsemi framboða DIljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Hversu góð eru laun lækna? Teitur Ari Theodórsson skrifar Skoðun Nægjusamur nóvember – Að endurstilla neyslumenningu okkar Guðrún Schmidt skrifar Skoðun Stjórnsýsla eða pólitík? Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Réttlæti Hallgríms Helgasonar Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Misrétti, vonleysi og baráttan við að halda í bjartsýnina Ari Orrason skrifar Skoðun Börnin okkar eru að deyja – hvernig bregst þjóðin við? Björk Jónsdóttir skrifar Skoðun Hin huldu rándýr í mannslíkömum sem skaða unga fólkið Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Hið augljósa útlendingavandamál Hallþór Jökull Hákonarson skrifar Skoðun Þúsundir íbúða á glámbekk! Guðfinna Jóh. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kennarinn sem hvarf Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar Skoðun 10 ára Heilbrigðisstofnun Suðurlands Díana Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnlaunavottun verði valkvæð en ekki skylda Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennir bara meira! Aðalheiður Marta Steindórsdóttir skrifar Skoðun Það er kominn tími á uppfærslu á Íslandi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Af hverju Píratar? Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Kallar veikleiki stjórnmálaflokkanna á þekkt andlit til liðsinnis? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Ruglaðist Kristrún á flokkum, þegar hún fór í stjórnmál? - Það hefði verið einfaldara fyrir hana, að ganga strax í Framsókn, en að breyta Samfylkingunni í Framsókn Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningar og knattspyrna Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Hvert er „útlendingavandamálið“? Karen Kjartansdóttir skrifar Sjá meira
26 ára hóf ég kennslu í framhaldsskóla. Kenndi fagið sem ég brann fyrir og hafði dálæti á og hef enn, íslensku. Ég hóf kennsluna í október það ár þar sem ég var ráðin inn í afleysingar. Ég stökk inn, nýútskrifuð, bláeyg og öll af vilja og ákafa gerð. Kenndi fjölmennum hópum nemenda (25-32 í hóp) í 30 stundir á viku (full kennsla er 24 stundir), undirbjó hverja kennslustund, las ógrynni skáldsagna, ljóða og smásagna, fór yfir verkefni, ritgerðir, bjó til fjölbreytt kennsluefni úr bókmenntatextum, málfræðiæfingar, setningafræðiverkefni, skrifaði klípusögur, valdi fréttatexta um málefni líðandi stundar og kenndi í kvöldskóla til að drýgja tekjurnar svo eitthvað sé nefnt. Það er mikil vinna að vera nýr kennari og það vissi ég. Starfið var gefandi, skemmtilegt, lærdómsríkt og efldi sköpunargáfuna svo um munaði en erfitt, yfirgripsmikið og tók allan minn vökutíma. Ég lagði mig alla fram svo ég gæti kennt nemendunum íslensku sómasamlega á fjölbreyttan hátt og komið til móts við nemendur á þeirra forsendum enda er framhaldsskólinn fyrir alla. Kennsluefni á öllum skólastigum var þá og er af skornum skammti. Svona gekk þetta allt skólaárið og fram á það næsta. Um sumarið kenndi ég í sumarskóla til að drýgja tekjurnar. Ég fékk áframhaldandi ráðningu um haustið og ákvað að halda áfram kennslu. Ég mætti spræk og úthvíld til starfa að hausti. Ég kenndi með hjartanu. Nokkrum árum síðar tók ég einnig að mér (ásamt hefðbundinni íslenskukennslu) að kenna innflytjendum íslensku sem þeirra annað mál. Það var einstaklega skemmtileg, lærdómsrík og erfið áskorun. Fram að þessu hafði ég aðeins kennt þeim íslensku sem höfðu íslensku að móðurmáli. Ég renndi alveg blint í sjóinn án kennsluefnis, þekkingar á málaflokknum eða nokkurrar vitneskju yfirhöfuð. Ég hóf þegar að semja kennsluefni, málfræðiverkefni, finna og semja texta við hæfi, finna hlustunarefni, efni tengt íslenskri menningu og sitthvað fleira, fyrir utan að undirbúa hverja kennslustund og fara yfir verkefni og ritgerðir og allt hitt. Kennslan sjálf og nemendurnir kenndu mér sveigjanleika, umburðarlyndi og meira um mannleg samskipti og eðli en árin á undan höfðu gert. Nemendurnir kenndu mér mun meira en ég gat kennt þeim í íslensku. Það að kenna hópi þar sem töluð eru 12 móðurmál, enginn hefur sömu kunnáttu í málinu sem kennt er og menningarmunur er áþreifanlegur er erfiðara en orð fá lýst. Nemendahópurinn var flókinn, alls ekki auðlesinn og oft erfitt að koma námsefninu að en þá kom sveigjanleiki og hugmyndaauðgi að góðu haldi og augnablikið var nýtt til kennslu. Kennsluefni var ekki til, ekki námskrá frá hinu opinbera eða nokkuð annað. Álagið var mikið, hávaðinn í kennslustundum stundum óbærilegur en gleðin sem ríkti var smitandi og hélt glóðinni lifandi. Ég varð þess áskynja að nemendum leið vel og það var fyrir mestu, enda varð lítið sem ekkert brottfall. Ástríðan fyrir kennslunni var enn til staðar, ég kenndi enn með hjartanu. Aftur kenndi ég í sumarskóla til að drýgja tekjurnar en kom nú þreytt til vinnu að hausti. Ég hafði ekki náð að hlaða í sumarfríinu. Ég kenndi ekki aftur í sumarskóla. Nokkrum árum síðar tók ég einnig að mér (ásamt hefðbundinni íslenskukennslu og íslensku sem öðru máli) að kenna áfanga ætluðum þeim sem ekki höfðu náð tilskildum árangri í íslensku í grunnskóla. Nemendahópurinn var fjölbreyttur, hver og einn hafði sitthvað meðferðis í reynslumalnum sem hafði komið í veg fyrir eðlilega námsástundun. Sumir áttu við hegðunarvanda að stríða aðrir ofvirkni og einhverjir með flóknar greiningar og sérþarfir sem óbreyttur kennari eins og ég hafði ekki roð í. Ég hafði hvorki bjargir, verkfæri né þekkingu til að koma til móts við þarfir sumra þessara nemenda, því miður og það olli streitu og tók sinn toll. Nemendur í framhaldsskólum fá annars konar stuðning en börn í grunnskólum. Skólinn sem ég kenndi í er með gríðargóða og vel skipulagða stoðþjónustu en þarna var hún í burðarliðnum. Nemendur fá ekki stuðning inni í bekk nema í undantekningartilvikum. Kennslan var vissulega lærdómsrík og náðu flestir nemendur að blómstra og halda áfram. Ég settist við að undirbúa hverja kennslustund, fara yfir verkefni og ritgerðir og semja kennsluefni rétt eins og áður enda orðin vön mikilli og hraðri framleiðni. Ég vann alla þá vinnu sem ég hafði alltaf unnið. Jú ég gat skorið niður undirbúning sumra kennslustunda þar sem ég hafði kennt það efni áður en þegar kennari hættir að ná að endurnýja efni, kynna sér nýjungar og læra þá fer gamanið og kennslugleðin að kárna. Í raun fer hún að súrna. Þá hættir kennarinn að kenna með hjartanu. Ég hef ekki minnst á fjárhagsáhyggjur en þær voru þarna yfir og allt um kring öll þessi ár. Ég kenndi í 22 ár en síðustu árin var ég búin að vera. Ég hafði ekki lengur orku til að kynna mér nýtt kennsluefni eða meðtaka nýjungar í kennsluháttum, búa til ný verkefni eða kennsluefni, nýjar hugmyndir spruttu ekki upp og ég vann lágmarks vinnu til að lifa af. Ég sagði nei við öllum aukaverkefnum sem áður höfðu gefið mér mikið og ég hætti að þróa mig sem kennara, kennsluneistinn var slokknaður. Ég sem hafði haft ástríðu fyrir starfi mínu þurfti að hafa fyrir því að lifa af. Þegar kennslu var lokið á vorin fann ég fyrir svo mikilli þreytu að ég þurfti að hafa mig alla við. Fyrstu fjórar vikurnar í sumarfríi var ég að ná mér, suma daga vaknaði ég reyndar þannig að mér leið eins og vörubíll hefði keyrt yfir mig og ég komst ekki fram úr. Þá var komið nóg, kertið var brunnið í báða enda. Spurningin sem eftir stendur er af hverju? Af hverju getur svo gefandi, lifandi og skemmtilegt starf dregið máttinn úr þeim sem við það starfa? Af hverju eru kennarar útsettari fyrir álagi en aðrir? ...Eða eru þeir það? Ljóst er að eðli starfs kennara hefur breyst. Ljóst er að nemendahópurinn hefur breyst. Ljóst er að kröfur til kennara hafa breyst. En hvað hefur þá ekki breyst? Kennarar semja enn sértækt námsefni meðfram kennslustörfum, kennarar bregðast alltaf við eins og kostur er þegar þörf er á og kennarar slökkva stöðugt elda vegna úrræðaleysis. Eins og málið horfir við mér þá er kennara gert að vinna starf margra sérfræðinga í einu. Kennari er sérfræðingur kennslu, í því að miðla efni á fjölbreyttan hátt sem hentar þroska og námsgetu, hann er sérfræðingur í félagshæfni, hegðunaráskorunum og í þörfum nemenda sinna og veit hvers þeir þarfnast. Kennari veit hvenær nemandi þarfnast sérfræðiþjónustu, sértæks stuðnings en getur ekki brugðist við, hann ber jú ábyrgð á heilum hóp og oftar en ekki skortir úrræði. Kennari er ekki sérfræðingur í að sinna flóknum sérþörfum nemenda. Flóknar sérþarfir nemenda í skóla án aðgreiningar og fyrir alla krefjast annarrar sérfræðikunnáttu en kennarar hafa. Inn í skólana þarf annars konar sérfræðinga til starfa við hlið kennara svo sinna megi hverjum nemanda þannig að farsæld hans sé tryggð og hver og einn nái að blómstra á sínum forsendum, verði nýtur þjóðfélagsþegn. Hvernig getum við tryggt það? Ég réði mig til annarra starfa á annars konar vinnustað. Enn þann dag í dag er ég spurð hvort ég sakni ekki frísins sem kennarar fá. Ég sakna ákaflega margs í starfi kennarans eins og nemenda sem halda konu á tánum, samfélagsins í skólanum, samkennaranna, samræðnanna í frímínútum en ég sakna ekki þreytunnar og álagsins og þess að mæta eins og lurkum lamin til vinnu og þess að vera lömuð af þreytu. Það magnaða er að í dag mæti ég úthvíld til vinnu daglega og endurnærð eftir sumarfríið og það er eftirsóknarvert. Hér hef ég aðeins dregið upp útlínur starfsævi eins kennara sem hvarf frá störfum vegna álagsþátta sem keyrðu úr hófi fram. Og ég veit að ég er ekki ein. Ég styð réttlátar kröfur kennara. Höfundur er uppgjafaframhaldsskólakennari.
Skoðun Er Kristófer talsmaður skyndilegrar skattheimtu á ferðaþjónustu? Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Kallar veikleiki stjórnmálaflokkanna á þekkt andlit til liðsinnis? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Ruglaðist Kristrún á flokkum, þegar hún fór í stjórnmál? - Það hefði verið einfaldara fyrir hana, að ganga strax í Framsókn, en að breyta Samfylkingunni í Framsókn Ole Anton Bieltvedt skrifar