Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar 2. maí 2025 08:32 Í maímánuði leggur Gigtarfélag Íslands áherslu á að varpa ljósi á einn algengasta langvinna heilsufarsvanda okkar tíma – gigt. Gigtarmaí er tileinkaður öllum þeim sem eru með gigtarsjúkdóma og þeim sem styðja þau í daglegu lífi. Þetta er tími til að hvetja til fræðslu, samkenndar og nýrrar sýnar á það hvernig við skiljum og bregðumst við þessum fjölbreyttu og oft ósýnilegu sjúkdómum. Gigt getur haft áhrif á fólk á öllum aldri – börn sem fullorðna – og einkennin eru margvísleg: Verkir, stirðleiki, lamandi þreyta og bólgur. Þrátt fyrir að yfir 6.000 manns greinist árlega með gigtarsjúkdóma á Íslandi, eru fordómar og vanþekking enn mikil. Því er mikilvægt að við tölum opinskátt um gigt og reynsluna af því að lifa með henni. Gigt er ekki ein tegund sjúkdóms heldur yfir 100 mismunandi sjúkdómar sem hafa áhrif á liði, vöðva, sinar og bandvefi – og jafnvel líffæri eins og hjarta, lungu og nýru. Hún getur verið ósýnileg, óútreiknanleg og yfirþyrmandi. Margir upplifa verk sem erfitt er að lýsa, lamandi þreytu sem hvorki svefn né hvíld lagar og skerðingu á getu til daglegrar þátttöku sem getur haft áhrif á sjálfsmynd, atvinnuþátttöku og félagslíf. Á Íslandi eru tugir þúsunda með einhvers konar gigtarsjúkdóm. Þar af eru margir greindir á unga aldri – jafnvel sem ung börn. Samt sem áður er gigt enn of oft misskilin. Fordómar og þögnin í kringum langvinna verki og ósýnileg veikindi gera stöðuna enn erfiðari. Þess vegna skiptir Gigtarmaí máli. Fræðsla og meðvitund eru lykilatriði Gigtarmaí snýst ekki bara um að vekja athygli – heldur einnig um að auka þekkingu almennings og fagfólks og tryggja að fólk fái þá meðferð, aðstoð og skilning sem það þarfnast. Það er mikilvægt að við hættum að líta á gigt sem "einhverja ellisjúkdóma", því hún getur haft áhrif á fólk á öllum aldri – og lífsgæði fólks fara ekki endilega eftir aldri og alvarleika sjúkdómsins heldur aðgengi að réttum úrræðum. Við viljum hvetja fólk til að taka þátt með því að deila reynslu sinni, hlusta á sögur annarra, mæta á viðburði, fræðast og styðja. Það getur verið í gegnum samfélagsmiðla, fræðsluerindi eða einfaldlega með því að sýna samkennd í samtali við náunga. Gigt og vinnumarkaðurinn – ósýnilegar hindranir og óséðir möguleikar Einn af þeim þáttum sem oft gleymist í umræðunni um gigtarsjúkdóma eru áhrifin á atvinnulíf og starfsgetu. Margir sem lifa með gigt mæta áskorunum í starfi sem snúa ekki aðeins að líkamlegri getu, heldur einnig skilningi og sveigjanleika á vinnustað. Þreyta, verkir og skert hreyfigeta geta haft áhrif á frammistöðu – ekki vegna skorts á vilja eða hæfileikum, heldur vegna takmarkana sem sjúkdómurinn veldur. Mörg störf eru enn of ósveigjanleg fyrir fólk með langvinna heilsufarsvandamál. Þörfin fyrir sveigjanlegan vinnutíma, fjarvinnu, hlé og aðlagaðar vinnuaðstæður ætti ekki að vera lúxus heldur sjálfsögð mannréttindi. Þegar fyrirtæki og stofnanir taka mið af fjölbreyttum þörfum starfsfólks, eykst ekki aðeins starfsánægja – heldur nýtist þekking og reynsla allra betur. Það er til mikils að vinna. Margir með gigt vilja vera virkir á atvinnulífinu og geta unnið ef vinnutími- og aðstaða eru aðlöguð að þeim. Á Íslandi er rétturinn til viðeigandi aðlögunar á vinnustað lögbundinn. Margir veikjast eftir að hafa lokið langskólanámi og hafa ómetanlega innsýn og hæfileika – en þurfa stuðning og skilning til að blómstra. Í Gigtarmaí minnum við á að atvinnulífið þarf að vera fyrir alla – líka þá sem eru með ósýnilegan sjúkdóm. Hver rödd skiptir máli Gigtarmaí er líka tími til að minna á mikilvægi rannsókna og framfara í læknisfræði. Þó margt hafi áunnist, er langt í land hvað varðar ný lyf, endurhæfingu, sálrænan stuðning og aðgengi að sérfræðingum. Með sterkari rödd og samhentu átaki getum við þrýst á um breytingar og betri framtíð fyrir alla þá sem lifa með gigt. Við skorum á þig – hvort sem þú ert heilbrigðisstarfsmaður, aðstandandi eða einstaklingur með gigt – að taka þátt í Gigtarmaí. Í Gigtarmaí hvetjum við hjá Gigtarfélaginu fólk til að taka þátt – hvort sem það er með því að fræðast, deila reynslu sinni, eða styrkja Gigtarfélagið og rannsóknir. Með sameiginlegu átaki getum við aukið skilning, bætt þjónustu og skapað framtíð þar sem enginn þarf að lifa með gigt án skilnings og stuðnings. Höfundur er varaformaður Gigtarfélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Mest lesið Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen Skoðun Skoðun Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Sjá meira
Í maímánuði leggur Gigtarfélag Íslands áherslu á að varpa ljósi á einn algengasta langvinna heilsufarsvanda okkar tíma – gigt. Gigtarmaí er tileinkaður öllum þeim sem eru með gigtarsjúkdóma og þeim sem styðja þau í daglegu lífi. Þetta er tími til að hvetja til fræðslu, samkenndar og nýrrar sýnar á það hvernig við skiljum og bregðumst við þessum fjölbreyttu og oft ósýnilegu sjúkdómum. Gigt getur haft áhrif á fólk á öllum aldri – börn sem fullorðna – og einkennin eru margvísleg: Verkir, stirðleiki, lamandi þreyta og bólgur. Þrátt fyrir að yfir 6.000 manns greinist árlega með gigtarsjúkdóma á Íslandi, eru fordómar og vanþekking enn mikil. Því er mikilvægt að við tölum opinskátt um gigt og reynsluna af því að lifa með henni. Gigt er ekki ein tegund sjúkdóms heldur yfir 100 mismunandi sjúkdómar sem hafa áhrif á liði, vöðva, sinar og bandvefi – og jafnvel líffæri eins og hjarta, lungu og nýru. Hún getur verið ósýnileg, óútreiknanleg og yfirþyrmandi. Margir upplifa verk sem erfitt er að lýsa, lamandi þreytu sem hvorki svefn né hvíld lagar og skerðingu á getu til daglegrar þátttöku sem getur haft áhrif á sjálfsmynd, atvinnuþátttöku og félagslíf. Á Íslandi eru tugir þúsunda með einhvers konar gigtarsjúkdóm. Þar af eru margir greindir á unga aldri – jafnvel sem ung börn. Samt sem áður er gigt enn of oft misskilin. Fordómar og þögnin í kringum langvinna verki og ósýnileg veikindi gera stöðuna enn erfiðari. Þess vegna skiptir Gigtarmaí máli. Fræðsla og meðvitund eru lykilatriði Gigtarmaí snýst ekki bara um að vekja athygli – heldur einnig um að auka þekkingu almennings og fagfólks og tryggja að fólk fái þá meðferð, aðstoð og skilning sem það þarfnast. Það er mikilvægt að við hættum að líta á gigt sem "einhverja ellisjúkdóma", því hún getur haft áhrif á fólk á öllum aldri – og lífsgæði fólks fara ekki endilega eftir aldri og alvarleika sjúkdómsins heldur aðgengi að réttum úrræðum. Við viljum hvetja fólk til að taka þátt með því að deila reynslu sinni, hlusta á sögur annarra, mæta á viðburði, fræðast og styðja. Það getur verið í gegnum samfélagsmiðla, fræðsluerindi eða einfaldlega með því að sýna samkennd í samtali við náunga. Gigt og vinnumarkaðurinn – ósýnilegar hindranir og óséðir möguleikar Einn af þeim þáttum sem oft gleymist í umræðunni um gigtarsjúkdóma eru áhrifin á atvinnulíf og starfsgetu. Margir sem lifa með gigt mæta áskorunum í starfi sem snúa ekki aðeins að líkamlegri getu, heldur einnig skilningi og sveigjanleika á vinnustað. Þreyta, verkir og skert hreyfigeta geta haft áhrif á frammistöðu – ekki vegna skorts á vilja eða hæfileikum, heldur vegna takmarkana sem sjúkdómurinn veldur. Mörg störf eru enn of ósveigjanleg fyrir fólk með langvinna heilsufarsvandamál. Þörfin fyrir sveigjanlegan vinnutíma, fjarvinnu, hlé og aðlagaðar vinnuaðstæður ætti ekki að vera lúxus heldur sjálfsögð mannréttindi. Þegar fyrirtæki og stofnanir taka mið af fjölbreyttum þörfum starfsfólks, eykst ekki aðeins starfsánægja – heldur nýtist þekking og reynsla allra betur. Það er til mikils að vinna. Margir með gigt vilja vera virkir á atvinnulífinu og geta unnið ef vinnutími- og aðstaða eru aðlöguð að þeim. Á Íslandi er rétturinn til viðeigandi aðlögunar á vinnustað lögbundinn. Margir veikjast eftir að hafa lokið langskólanámi og hafa ómetanlega innsýn og hæfileika – en þurfa stuðning og skilning til að blómstra. Í Gigtarmaí minnum við á að atvinnulífið þarf að vera fyrir alla – líka þá sem eru með ósýnilegan sjúkdóm. Hver rödd skiptir máli Gigtarmaí er líka tími til að minna á mikilvægi rannsókna og framfara í læknisfræði. Þó margt hafi áunnist, er langt í land hvað varðar ný lyf, endurhæfingu, sálrænan stuðning og aðgengi að sérfræðingum. Með sterkari rödd og samhentu átaki getum við þrýst á um breytingar og betri framtíð fyrir alla þá sem lifa með gigt. Við skorum á þig – hvort sem þú ert heilbrigðisstarfsmaður, aðstandandi eða einstaklingur með gigt – að taka þátt í Gigtarmaí. Í Gigtarmaí hvetjum við hjá Gigtarfélaginu fólk til að taka þátt – hvort sem það er með því að fræðast, deila reynslu sinni, eða styrkja Gigtarfélagið og rannsóknir. Með sameiginlegu átaki getum við aukið skilning, bætt þjónustu og skapað framtíð þar sem enginn þarf að lifa með gigt án skilnings og stuðnings. Höfundur er varaformaður Gigtarfélags Íslands.
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun