Tjaldið fellt í leikhúsi fáránleikans Vésteinn Ólason skrifar 12. júlí 2025 13:02 Þegar maður hefur fylgst lengi með stjórnmálum kemur sjaldan á óvart hræsni og sögufalsanir í baráttu þeirra sem verja völd og hagsmuni. Viðbrögðin við stöðvun hringavitleysunnar um veiðigjaldafrumvarpið hafa þó verið yfirgengileg. Fyrir breytingu á þingsköpum 2007 kom vissulega fyrir málþóf. Eftirminnilegust er maraþonræða Sverris Hermannssonar vegna breytinga á stafsetningu, já, tiltölulega lítilla breytinga á stafsetningu. Hann þraut þó örendið að lokum. Bent hefur verið á dæmi um stöðvun umræðu eða takmörkun umræðutíma á fyrri árum, dæmi sem sýna að þingið verður að hafa stjórn á eigin verkum ef þingræðið á að vera starfhæft. Eftir breytingar á þingsköpum 2007 byrjaði hringleikahús á Alþingi sem á sér ekki sinn líka. Höfuðpaurinn í þeirri hringavitleysu, nýr maður á sviðinu sem sá leik á borði að nota þingsköpin til að hindra þingmeirihluta í að koma fram vilja sínum, var Sigmundur Davíð Gunnlaugsson. Það var þó meiri kaldhæðni en hægt var að sjá fyrir, þegar fyrstu viðbrögð hans við stöðvun málþófs voru að ríkisstjórnin hefði sett á svið leikrit til að stöðva umræðuna. Eftir á að hyggja ekki óvænt. Fyrir sumum virðast stjórnmál vera leiksýning. Það er ekki hægt að vorkenna formanni MIðflokksins. Honum finnst greinilega gaman í leikhúsinu, lifir þar og hrærist. Hins vegar er varla hægt annað en vorkenna formönnum Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks. Þau koma fyrir sem vænsta fólk. En af einhverjum ástæðum finnst þeim þau þurfa að leika hlutverk sem fer þeim afleitlega. Maður trúir varla sínum eigin eyrum þegar Sigurður Ingi er að líkja stöðvun vitleysunnar við stjórnarhætti Trumps og Orbans. Veit hann þó væntanlega að málþófsreglur þingskapanna eru einsdæmi í lýðræðisríkjum og 71. greinin er öryggisventill sem getur bjargað lýðræðinu frá þeim sem vilja kjafta það í kaf. Það er athyglisvert að stjórnarandstaðan er samstiga um að beina öllum skeytum sínum að Kristrúnu Frostadóttur en nefnir hvorki Hönnu Katrínu Friðriksson, ráðherrann sem leggur málið fram og hefur fylgt því skörulega eftir, né forseta þingsins, Þórunni Sveinbjarnardóttur, sem tók ákvörðunina um stöðvun umræðna og er vitaskuld ábyrg fyrir henni og á heiður skilinn. Óttinn við vinsældir forsætisráðherra ræður öllu hjá stjórnarandstöðinni, og er þó líklegt að það muni enn auka vinsældir Kristrúnar ef henni einni er eignaður allur heiður af málinu. Margir hljóta enn að muna árin eftir Hrun, árin þegar Sjálfstæðisflokkurinn varð að „stíga til hliðar“ meðan aðrir reru lífróður til að bjarga þjóðfélaginu undan því fáviðri sem bankahrunið, barn nýfrjálshyggjunnar, hafði kallað yfir þjóðina. Leikstjórinn nýi beið á hliðarlínunni og sá fyrir sér rómantíska sýningu þegar elskendur Davíðsáranna, Íhald og Framsókn, næðu saman aftur eftir að örlögin höfðu stíað þeim sundur um hríð. Til að flýta fyrir þeim ástarfundi héldu Framsókn og Sjálfstæðisflokkur uppi blygðunarlausri niðurrifsstefnu á Alþingi. Henni var beitt hvenær sem færi gafst og sannarlega án tillits til þjóðarhags. Þessi niðurrifsstarfsemi náði árangri, m.a. vegna flótta úr öðrum stjórnarflokknum, og etv. einnig vegna þess, sem margir hafa bent á, að stjórn Jóhönnu færðist of mikið í fang á erfiðum tímum. Ekki skyldi heldur gleyma miklu upphlaupi sem samtök sjávarútvegsins stóðu fyrir með sinni venjulegu hörðu hagsmunagæslu. Á þessum árum fannst þeim sem studdu ríkisstjórnina oft að tilefni væri til að stöðva málþóf og knýja mál í gegn, en það var ekki gert, e.t.v. vegna sundurlyndis innan þingflokkanna eða skorts á hörku og baráttuvilja. Hjá kvóta“eigendunum“ skorti hvorki hörku né baráttuvilja fremur en venjulega. Draumurinn um endurnýjun heitanna hjá Framsókn og Íhaldi rættist 2013, en sælan entist ekki lengi. Í rómantískum ástarsögum fyrri tíma gerist það einatt að mikilvæg bréf týnast en finnast aftur og valda óvæntum hvörfum eða stefnubreytingu atburðarásar. Þannig urðu bréfaskipti við lögmannstofu í Panama til að trufla rómantíkina á hinu íslenska stjórnarheimili og kljúfa Framsóknarflokkinn í herðar niður. Ég rek ekki söguna lengra. Eftir síðustu kosningar var mynduð ríkisstjórn sem setti fram skýra stefnum í ýmsum mikilvægum málum. Eitt var þetta veiðigjaldamál, sem um áratugaskeið hefur verið til umræðu. Engir brestir hafa verið í samstöðu stjórnarflokkanna um að fylgja því fram eftir eðlilega þinglega meðferð. Árangurinn og afleiðingarnar er vitanlega á ábyrgð meirihlutans. Þannig virkar þingræðið. En ekki í leikhúsi fáránleikans. Þá á að „semja um málið“ og fá niðurstöðu sem „allir“ geta sætt sig við. „Annars stöndum við og tölum og tölum til eilífðar,“ hóta málþófarar. Niðurstaðan hlaut að verða sú sem varð. Undirniðri held ég að þófurunum hljóti að líða eins og krökkum sem eru orðin leið á að vera óþæg og verða alls hugar fegin þegar þau eru rekin í bælið. Leikritið búið. Og þó verður auðvitað að reyna að halda andlitinu. Þess vegna hljóma nú hjáróma og skrækar raddir frá stjórnarandstöðunni. Leikstjórinn mikli brosir enn í kampinn og ber sig vel. Sjálfsagt farinn að leggja á ráðin um næsta sviðslistaverk: baráttuna gegn því að þjóðin fái að segja skoðun sína á hvort sækja eigi um inngöngu í Evrópusambandið. Hvort skyldi nú slíkt mál eiga betur heima í veruleikanum eða leikhúsi fáránleikans? Höfundur er eftirlaunamaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Breytingar á veiðigjöldum Mest lesið Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun Halldór 27.03.2024 Halldór Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Skoðun Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Sjá meira
Þegar maður hefur fylgst lengi með stjórnmálum kemur sjaldan á óvart hræsni og sögufalsanir í baráttu þeirra sem verja völd og hagsmuni. Viðbrögðin við stöðvun hringavitleysunnar um veiðigjaldafrumvarpið hafa þó verið yfirgengileg. Fyrir breytingu á þingsköpum 2007 kom vissulega fyrir málþóf. Eftirminnilegust er maraþonræða Sverris Hermannssonar vegna breytinga á stafsetningu, já, tiltölulega lítilla breytinga á stafsetningu. Hann þraut þó örendið að lokum. Bent hefur verið á dæmi um stöðvun umræðu eða takmörkun umræðutíma á fyrri árum, dæmi sem sýna að þingið verður að hafa stjórn á eigin verkum ef þingræðið á að vera starfhæft. Eftir breytingar á þingsköpum 2007 byrjaði hringleikahús á Alþingi sem á sér ekki sinn líka. Höfuðpaurinn í þeirri hringavitleysu, nýr maður á sviðinu sem sá leik á borði að nota þingsköpin til að hindra þingmeirihluta í að koma fram vilja sínum, var Sigmundur Davíð Gunnlaugsson. Það var þó meiri kaldhæðni en hægt var að sjá fyrir, þegar fyrstu viðbrögð hans við stöðvun málþófs voru að ríkisstjórnin hefði sett á svið leikrit til að stöðva umræðuna. Eftir á að hyggja ekki óvænt. Fyrir sumum virðast stjórnmál vera leiksýning. Það er ekki hægt að vorkenna formanni MIðflokksins. Honum finnst greinilega gaman í leikhúsinu, lifir þar og hrærist. Hins vegar er varla hægt annað en vorkenna formönnum Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks. Þau koma fyrir sem vænsta fólk. En af einhverjum ástæðum finnst þeim þau þurfa að leika hlutverk sem fer þeim afleitlega. Maður trúir varla sínum eigin eyrum þegar Sigurður Ingi er að líkja stöðvun vitleysunnar við stjórnarhætti Trumps og Orbans. Veit hann þó væntanlega að málþófsreglur þingskapanna eru einsdæmi í lýðræðisríkjum og 71. greinin er öryggisventill sem getur bjargað lýðræðinu frá þeim sem vilja kjafta það í kaf. Það er athyglisvert að stjórnarandstaðan er samstiga um að beina öllum skeytum sínum að Kristrúnu Frostadóttur en nefnir hvorki Hönnu Katrínu Friðriksson, ráðherrann sem leggur málið fram og hefur fylgt því skörulega eftir, né forseta þingsins, Þórunni Sveinbjarnardóttur, sem tók ákvörðunina um stöðvun umræðna og er vitaskuld ábyrg fyrir henni og á heiður skilinn. Óttinn við vinsældir forsætisráðherra ræður öllu hjá stjórnarandstöðinni, og er þó líklegt að það muni enn auka vinsældir Kristrúnar ef henni einni er eignaður allur heiður af málinu. Margir hljóta enn að muna árin eftir Hrun, árin þegar Sjálfstæðisflokkurinn varð að „stíga til hliðar“ meðan aðrir reru lífróður til að bjarga þjóðfélaginu undan því fáviðri sem bankahrunið, barn nýfrjálshyggjunnar, hafði kallað yfir þjóðina. Leikstjórinn nýi beið á hliðarlínunni og sá fyrir sér rómantíska sýningu þegar elskendur Davíðsáranna, Íhald og Framsókn, næðu saman aftur eftir að örlögin höfðu stíað þeim sundur um hríð. Til að flýta fyrir þeim ástarfundi héldu Framsókn og Sjálfstæðisflokkur uppi blygðunarlausri niðurrifsstefnu á Alþingi. Henni var beitt hvenær sem færi gafst og sannarlega án tillits til þjóðarhags. Þessi niðurrifsstarfsemi náði árangri, m.a. vegna flótta úr öðrum stjórnarflokknum, og etv. einnig vegna þess, sem margir hafa bent á, að stjórn Jóhönnu færðist of mikið í fang á erfiðum tímum. Ekki skyldi heldur gleyma miklu upphlaupi sem samtök sjávarútvegsins stóðu fyrir með sinni venjulegu hörðu hagsmunagæslu. Á þessum árum fannst þeim sem studdu ríkisstjórnina oft að tilefni væri til að stöðva málþóf og knýja mál í gegn, en það var ekki gert, e.t.v. vegna sundurlyndis innan þingflokkanna eða skorts á hörku og baráttuvilja. Hjá kvóta“eigendunum“ skorti hvorki hörku né baráttuvilja fremur en venjulega. Draumurinn um endurnýjun heitanna hjá Framsókn og Íhaldi rættist 2013, en sælan entist ekki lengi. Í rómantískum ástarsögum fyrri tíma gerist það einatt að mikilvæg bréf týnast en finnast aftur og valda óvæntum hvörfum eða stefnubreytingu atburðarásar. Þannig urðu bréfaskipti við lögmannstofu í Panama til að trufla rómantíkina á hinu íslenska stjórnarheimili og kljúfa Framsóknarflokkinn í herðar niður. Ég rek ekki söguna lengra. Eftir síðustu kosningar var mynduð ríkisstjórn sem setti fram skýra stefnum í ýmsum mikilvægum málum. Eitt var þetta veiðigjaldamál, sem um áratugaskeið hefur verið til umræðu. Engir brestir hafa verið í samstöðu stjórnarflokkanna um að fylgja því fram eftir eðlilega þinglega meðferð. Árangurinn og afleiðingarnar er vitanlega á ábyrgð meirihlutans. Þannig virkar þingræðið. En ekki í leikhúsi fáránleikans. Þá á að „semja um málið“ og fá niðurstöðu sem „allir“ geta sætt sig við. „Annars stöndum við og tölum og tölum til eilífðar,“ hóta málþófarar. Niðurstaðan hlaut að verða sú sem varð. Undirniðri held ég að þófurunum hljóti að líða eins og krökkum sem eru orðin leið á að vera óþæg og verða alls hugar fegin þegar þau eru rekin í bælið. Leikritið búið. Og þó verður auðvitað að reyna að halda andlitinu. Þess vegna hljóma nú hjáróma og skrækar raddir frá stjórnarandstöðunni. Leikstjórinn mikli brosir enn í kampinn og ber sig vel. Sjálfsagt farinn að leggja á ráðin um næsta sviðslistaverk: baráttuna gegn því að þjóðin fái að segja skoðun sína á hvort sækja eigi um inngöngu í Evrópusambandið. Hvort skyldi nú slíkt mál eiga betur heima í veruleikanum eða leikhúsi fáránleikans? Höfundur er eftirlaunamaður.
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun