Friðlaus í Færeyjum Hallgrímur Helgason skrifar 9. febrúar 2008 14:13 Íslendingar eru friðlaus þjóð og eiga því erfitt með að friða hús. Reykjavík er ennþá borg innréttinganna. Sumir barir í bænum breyta um nafn og stíl á hálfs árs fresti. Mér datt í hug að skiltafyrirtækin gætu framleitt séríslensk flettiskilti til notkunar yfir dyrum verslana og skemmtistaða. Þannig mætti spara stórfé. Nýr eigandi þyrfti ekki annað en fletta fram nýja nafninu á barnum á sama gamla skiltinu. Kannski væri líka hægt að hanna innréttingar sem snúa mætti við með einu handtaki og búmm: Rex er orðinn Tex-Mex. Hið eylenska óþol gerir okkur ólík grönnum okkar. Skandínavinn er stabílli týpa en jeppaglaður Frónbúinn sem alltaf er til í að skilja við konuna, krakkann og karríerinn og sigla á VISAkortinu einu saman niður Níl og Rín og opna svo nuddbar í Amsterdam. Nuddbar sem breytist í karaoke kaffihús eftir þrjá mánuði og sæbar eftir sjö. Íslendingar eru menn framtíðar en ekki fortíðar. Fyrir nokkrum árum dvaldi ég í Færeyjum yfir ansi langa helgi. Færeyingar eiga að heita frændur okkar en eitthvað virðist vanta upp á skyldleikann. Spurning um að fara fram á DNA-próf. Þessir þokuvönu brattabúar eru íhaldssamir í meira lagi og leyfa sér enga ævintýramennsku að hætti granna sinna, njálgverjanna í norðri. Í Færeyjum eru öll ný hús byggð með gamla góða laginu og dans þeirra og matarvenjur fylgja aldagömlum hefðum. Fyrir vikið er byggðin fögur að sjá, yndislegur heildarsvipur á borg og bæ, torfþök og tjullerí. Yfir að líta er Þórshöfn eins og dansleikur frá nítjándu öld, þar sem hvert hús stendur stillt á sínum þjóðbúningi, og bíður þess að dansinn hefjist. Undantekningin er hin rammíslenska Bónus-verslun, sem rekin er í glænýrri og ljómandi ljótri byggingu sem félli faglega inn í hvaða smiðjuhverfi okkar sem væri. Samt sem áður leið mér hvergi betur en þar. Þegar maður var orðinn þreyttur á samræmdri fegurð fortíðar var unaðslegt að koma í Bónus í Þórshöfn og svala heimþránni á bragðlausum Bónusdjús blönduðum í sviplausri skemmu í Kópavogi. Þá loks skildi maður það sem Andy heitinn Warhol sagði á sínum tíma: „Fallegasti staðurinn í Róm er McDonalds". Að fljúga heim var eins og að sleppa burt af risavöxnu minjasafni. Það er áhugavert að líta við á slíkri stofnun en að búa þar er ekki fyrir Íslending. Að svífa inn yfir víðfeðmt land okkar eftir dagana í þröngeyjum var eins og að koma til Ameríku; vítt til veggja og langt til fjalla, og allir til í allt. Frelsi! (En fortíðarhyggju Færeyinga fylgir afturhald í menningu og þröngsýni í þjóðmálum. Þetta er þjóð sem á eftir að koma út úr skápnum, þeirri miklu danasmíð. Í samanburðinum er Ísland nýjungasjúk og hátæknivædd hommaparadís.) Mér var hugsað til þessa alls í umræðunni um Laugavegshúsin. Ég hef sveiflast út og suður í spursmálinu: verndun götumyndar eða nútímaleg uppbygging. Þetta er auðvitað klassískt efamál. Þegar Neró ruddi kofabyggðinni burt úr miðborg Rómar ráku húsafriðunarsinnar upp ramakvein, vildu vernda það sem keisarinn taldi heilsuspillandi húsnæði. Þegar ný Róm var risin var hún svo glæsileg og vel heppnuð að enginn sá eftir gömlu bárujárnskoppunum. En við erum auðvitað engir Rómverjar. Og þó Davíð komist líklega næst því að hafa verið okkar Neró var hann aldrei jafn stórtækur, og átti heldur ekki arkitektana í að reisa Róm norðursins. Og þar liggur húshundurinn grafinn. Við getum aldrei treyst því að eitthvað stórfenglegt komi í stað gömlu kofanna. Lengi vildi ég láta af rómantík og gera Laugaveginn að fjögurra hæða Striki frá Hlemmi að Lækjartorgi, en í seinni tíð er ég farinn að efast. Konum nærri mér eru gömlu húsin kær og segja þau sér-reykvísk. Við eigum ekki að herma eftir öðrum heldur þora að vera við sjálf. En hvernig erum við „við sjálf"? Í því yndislega Grjótaþorpi líður mér alltaf eins og ég sé ekki í Reykjavík, eins og það sé bara eitthvert svindl í gangi. Íslendingurinn í mér fær samviskubit. Þetta er hreinlega of fallegt. Óþolið heimtar meiri óreiðu. En þegar komið er niður á Ingólfstorg er maður kominn heim. Til Íslands. Þar sem öllu ægir saman: gamalt og nýtt, ljótt og sætt. Steinhús, timburhús, Thorvaldsensfélag og hjólabretti. Óreiðan er okkar stíll. Hún endurspeglar kraftinn sem býr í þjóðarsálinni. Færeyjar eru sjálfar jafn áferðarfallegar og húsin sem þar standa. Ísland er hrjóstrugt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hallgrímur Helgason Mest lesið Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir Skoðun Halldór 07.06.2025 Halldór Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Sjá meira
Íslendingar eru friðlaus þjóð og eiga því erfitt með að friða hús. Reykjavík er ennþá borg innréttinganna. Sumir barir í bænum breyta um nafn og stíl á hálfs árs fresti. Mér datt í hug að skiltafyrirtækin gætu framleitt séríslensk flettiskilti til notkunar yfir dyrum verslana og skemmtistaða. Þannig mætti spara stórfé. Nýr eigandi þyrfti ekki annað en fletta fram nýja nafninu á barnum á sama gamla skiltinu. Kannski væri líka hægt að hanna innréttingar sem snúa mætti við með einu handtaki og búmm: Rex er orðinn Tex-Mex. Hið eylenska óþol gerir okkur ólík grönnum okkar. Skandínavinn er stabílli týpa en jeppaglaður Frónbúinn sem alltaf er til í að skilja við konuna, krakkann og karríerinn og sigla á VISAkortinu einu saman niður Níl og Rín og opna svo nuddbar í Amsterdam. Nuddbar sem breytist í karaoke kaffihús eftir þrjá mánuði og sæbar eftir sjö. Íslendingar eru menn framtíðar en ekki fortíðar. Fyrir nokkrum árum dvaldi ég í Færeyjum yfir ansi langa helgi. Færeyingar eiga að heita frændur okkar en eitthvað virðist vanta upp á skyldleikann. Spurning um að fara fram á DNA-próf. Þessir þokuvönu brattabúar eru íhaldssamir í meira lagi og leyfa sér enga ævintýramennsku að hætti granna sinna, njálgverjanna í norðri. Í Færeyjum eru öll ný hús byggð með gamla góða laginu og dans þeirra og matarvenjur fylgja aldagömlum hefðum. Fyrir vikið er byggðin fögur að sjá, yndislegur heildarsvipur á borg og bæ, torfþök og tjullerí. Yfir að líta er Þórshöfn eins og dansleikur frá nítjándu öld, þar sem hvert hús stendur stillt á sínum þjóðbúningi, og bíður þess að dansinn hefjist. Undantekningin er hin rammíslenska Bónus-verslun, sem rekin er í glænýrri og ljómandi ljótri byggingu sem félli faglega inn í hvaða smiðjuhverfi okkar sem væri. Samt sem áður leið mér hvergi betur en þar. Þegar maður var orðinn þreyttur á samræmdri fegurð fortíðar var unaðslegt að koma í Bónus í Þórshöfn og svala heimþránni á bragðlausum Bónusdjús blönduðum í sviplausri skemmu í Kópavogi. Þá loks skildi maður það sem Andy heitinn Warhol sagði á sínum tíma: „Fallegasti staðurinn í Róm er McDonalds". Að fljúga heim var eins og að sleppa burt af risavöxnu minjasafni. Það er áhugavert að líta við á slíkri stofnun en að búa þar er ekki fyrir Íslending. Að svífa inn yfir víðfeðmt land okkar eftir dagana í þröngeyjum var eins og að koma til Ameríku; vítt til veggja og langt til fjalla, og allir til í allt. Frelsi! (En fortíðarhyggju Færeyinga fylgir afturhald í menningu og þröngsýni í þjóðmálum. Þetta er þjóð sem á eftir að koma út úr skápnum, þeirri miklu danasmíð. Í samanburðinum er Ísland nýjungasjúk og hátæknivædd hommaparadís.) Mér var hugsað til þessa alls í umræðunni um Laugavegshúsin. Ég hef sveiflast út og suður í spursmálinu: verndun götumyndar eða nútímaleg uppbygging. Þetta er auðvitað klassískt efamál. Þegar Neró ruddi kofabyggðinni burt úr miðborg Rómar ráku húsafriðunarsinnar upp ramakvein, vildu vernda það sem keisarinn taldi heilsuspillandi húsnæði. Þegar ný Róm var risin var hún svo glæsileg og vel heppnuð að enginn sá eftir gömlu bárujárnskoppunum. En við erum auðvitað engir Rómverjar. Og þó Davíð komist líklega næst því að hafa verið okkar Neró var hann aldrei jafn stórtækur, og átti heldur ekki arkitektana í að reisa Róm norðursins. Og þar liggur húshundurinn grafinn. Við getum aldrei treyst því að eitthvað stórfenglegt komi í stað gömlu kofanna. Lengi vildi ég láta af rómantík og gera Laugaveginn að fjögurra hæða Striki frá Hlemmi að Lækjartorgi, en í seinni tíð er ég farinn að efast. Konum nærri mér eru gömlu húsin kær og segja þau sér-reykvísk. Við eigum ekki að herma eftir öðrum heldur þora að vera við sjálf. En hvernig erum við „við sjálf"? Í því yndislega Grjótaþorpi líður mér alltaf eins og ég sé ekki í Reykjavík, eins og það sé bara eitthvert svindl í gangi. Íslendingurinn í mér fær samviskubit. Þetta er hreinlega of fallegt. Óþolið heimtar meiri óreiðu. En þegar komið er niður á Ingólfstorg er maður kominn heim. Til Íslands. Þar sem öllu ægir saman: gamalt og nýtt, ljótt og sætt. Steinhús, timburhús, Thorvaldsensfélag og hjólabretti. Óreiðan er okkar stíll. Hún endurspeglar kraftinn sem býr í þjóðarsálinni. Færeyjar eru sjálfar jafn áferðarfallegar og húsin sem þar standa. Ísland er hrjóstrugt.
Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun