Á eyrinni Einar Már Jónsson skrifar 29. júní 2009 06:00 Ef menn áttu leið á Ráðhústorgið í París í vor mætti augum þeirra undarleg sýn: þar gekk hópur manna hring eftir hring, án afláts bæði dag og nótt. Göngumennirnir báru spjöld, einstaka sinnum stöðvuðust þeir andartak áður en þeir tóku til við hringgönguna á ný; þá mynduðu spjöldin í sameiningu setninguna „Endalaus hringganga hinna þrjósku hefur nú staðið yfir í … klukkutíma", og var talan krotuð á svarta töflu með krít. Þegar ég kom þangað fyrst stóð „389 klukkustundir" á töflunni, síðar var talan komin rétt upp fyrir 900, og enn var gengið. Menn komu og snerust nokkra hringi, svo fóru þeir og aðrir komu í staðinn. Stundum voru þeir yfir hundrað, en á nóttunni lækkaði talan. Þessi mikla hringganga hófst á hádegi 23. mars, og var hún liður í mótmælaaðgerðum kennara, stúdenta og vísindamanna gegn breytingum sem háskólamálaráðherrann, Valérie Pécresse, ætlaði að gera á háskólum og vísindastofnunum í landinu, að undirlagi Sarkozys sjálfs. Kannske varð Ráðhústorgið fyrir valinu vegna þess að það er mjög miðsvæðis í París, eins og liggur í hlutarins eðli, steinsnar frá Vorrar frúar kirkju, en það hafði vafalaust sitt að segja að þessi staður heitir réttu nafni „Eyrartorg". Þegar verkamenn lögðu niður vinnu áður fyrr tóku þeir sér þar stöðu og hreyfðu sig hvergi, þeir voru sem sé um kyrrt „á eyrinni" og af þeim sökum hefur verkfall æ síðan verið kallað „eyri" (greve) á frönsku. Ekki bar á öðru en þessi hringganga fengi góðar undirtektir meðal þeirra fjölmörgu sem áttu leið um torgið; borgarstjórinn í París bauð göngumönnum að koma á skrifstofuna til sín og drekka með sér te ef þeim yrði kalt, en þeir vildu ekki nema staðar. Einu sinni fengu þeir símskeyti, og á því stóð „Og samt snýst hún. Haldið áfram!" Undirskriftin var Galileo Galilei. En þessi hringganga var einungis sýnilegur hluti þessara aðgerða, því annað og meira var að gerast á öðrum vettvangi. Í byrjun febrúar hófst mótmælabylgja í háskólum og vísindastofnunum um allt Frakkland, farið var í mótmælagöngur með vissu millibili, víða féll öll háskólakennsla niður og sums staðar var byggingunum jafnvel lokað. Þar sem janúar er prófmánuður, hefur alls engin kennsla farið fram í ýmsum háskólum síðan fyrir jól, þar á meðal einum háskóla í París að minnsta kosti. Ástæðurnar fyrir þessu eru margvíslegar. Að undanförnu hefur háskólaráðherrann Valérie Pécresse verið að mylgra út alls kyns tilskipunum og lagafrumvörpum um endurskipun háskóla og rannsóknarstofnana, einkum á sumrin þegar háskólamenn eru gjarnan í fríi og háskólastofnanir lokaðar. Ein lögin stefndu að því að gera háskóla sjálfstæða og fólust einkum í þeim aukin völd til handa háskólaforsetum, svo kom tilskipun sem átti að endurskipuleggja starf háskólakennara og skilja að einhverju leyti í sundur kennslu og rannsóknir. Af því gat leitt að mönnum yrði mjög mismunað; kennara átti að vega og meta, og ef t.d. háskólaforseta leist ekki vel á rannsóknir eins eða annars gat hann sett þann hinn sama alfarið í kennslu. En í heild sýndist mönnum að þessar nýskipanir væru einkum leið til meiri frjálshyggju: ríkið myndi nú nota þetta „sjálfstæði" háskólanna til að draga úr fjárveitingu til þeirra og mismuna þeim um leið, og láta svo háskólaforsetana um að finna það aukafjármagn sem er nauðsynlegt til að halda uppi starfinu. Það hefur heyrst að þeir þurfi nú þegar að vera úti um hvippinn og hvappinn á höttunum eftir „sponsorum". Þetta þótti kennurum illt, en svo bætti Valérie Pécresse gráu ofan á svart með því að tilkynna að á næsta skólaári yrðu 900 kennarastöður lagðar niður í háskólum. Smiðshöggið rak svo Sarkozy í ræðu sem hann flutti 22. janúar og mikill hvellur varð út af. Þar hæddist hann nokkuð gróflega að frönskum vísindamönnum, sem lifðu þægilegu lífi á kostnað ríkisins en gerðu aldrei neinar uppgötvanir. Af þessum sökum jókst andstaðan æ meir, ýmsir sem voru fylgjandi fyrstu ráðstöfunum Valérie Pécresse snerust síðan gegn þeim þegar þeir sáu framhaldið. En mér er þó nær að halda að annað og meira sé á bak við: um langt skeið hafa yfirvöld sífellt verið að vega að háskólunum með alls kyns ruglingslegum „umbótum" sem gera kennurum starfið sífellt erfiðara, og nú var mælirinn fullur. Menn velta því jafnvel fyrir sér hvort þessir síðustu atburðir séu ekki með ráðum gerðir: Valérie Pécresse hafi leitast við að koma illindum af stað til að eiga auðveldara með að brjóta háskólamenn á bak aftur, líkt og Járnlafðin fór að með verklýðsfélög. Því er nú mikill óhugur í mönnum, hringgöngunni var hætt eftir nákvæmlega 1000 klukkustundir, skólaárið virðist víða ætla að fara fyrir lítið, og yfirvöldin verða sífellt digurbarkalegri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Einar Már Jónsson Mest lesið Rekin út fyrir að vera kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Með baunabyssu í kennaraverkfalli Ólafur Hauksson Skoðun Vanvirðing við einkaframtakið og verðmætasköpun Bessí Þóra Jónsdóttir Skoðun Við þurfum að tala um Bálstofuna Matthías Kormáksson Skoðun Það þarf meiri töffara í okkur Davíð Már Sigurðsson Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Samfylkingin ætlar ekki að hækka tekjuskatt Alma D. Möller Skoðun Verðum að rannsaka hvað gerðist í Covid Hildur Þórðardóttir Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum Skoðun Unga fólkið og frjósemi María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Rekin út fyrir að vera kennari Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Lögreglumenn samningslausir mánuðum saman og án verkfallsréttar Fjölnir Sæmundsson skrifar Skoðun Hver vill kenna? Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Við þurfum að tala um Bálstofuna Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Vanvirðing við einkaframtakið og verðmætasköpun Bessí Þóra Jónsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin ætlar ekki að hækka tekjuskatt Alma D. Möller skrifar Skoðun Hvað eiga eldri borgarar að kjósa? Hjördís Hendriksdóttir skrifar Skoðun Við erum að ná árangri Ásmundur Einar Daðason skrifar Skoðun Verðum að rannsaka hvað gerðist í Covid Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Ég og amma mín sem er dáin Lovísa Oktovía Eyvindsdóttir skrifar Skoðun Spegill eða stjórntæki? Hlutverk skoðanakannana og almenningsálits í stefnumótun og stjórnmálum Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Með baunabyssu í kennaraverkfalli Ólafur Hauksson skrifar Skoðun Hver tilheyrir hverjum? Kristín Davíðsdóttir skrifar Skoðun Það þarf meiri töffara í okkur Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Unga fólkið og frjósemi María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Tryggjum frelsi til handfæraveiða – eflum sjávarbyggðirnar Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verja þarf friðinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Mannsæmandi lífeyrislaun strax Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Munu bara allir fá dánaraðstoð? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Billy bókahilla og börnin mín Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Svör við atvinnuumsóknum – Ákall til atvinnurekenda Valgerður Rut Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umræða á villigötum Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum skrifar Skoðun Eigum við ekki bara að klára þetta Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Sjá meira
Ef menn áttu leið á Ráðhústorgið í París í vor mætti augum þeirra undarleg sýn: þar gekk hópur manna hring eftir hring, án afláts bæði dag og nótt. Göngumennirnir báru spjöld, einstaka sinnum stöðvuðust þeir andartak áður en þeir tóku til við hringgönguna á ný; þá mynduðu spjöldin í sameiningu setninguna „Endalaus hringganga hinna þrjósku hefur nú staðið yfir í … klukkutíma", og var talan krotuð á svarta töflu með krít. Þegar ég kom þangað fyrst stóð „389 klukkustundir" á töflunni, síðar var talan komin rétt upp fyrir 900, og enn var gengið. Menn komu og snerust nokkra hringi, svo fóru þeir og aðrir komu í staðinn. Stundum voru þeir yfir hundrað, en á nóttunni lækkaði talan. Þessi mikla hringganga hófst á hádegi 23. mars, og var hún liður í mótmælaaðgerðum kennara, stúdenta og vísindamanna gegn breytingum sem háskólamálaráðherrann, Valérie Pécresse, ætlaði að gera á háskólum og vísindastofnunum í landinu, að undirlagi Sarkozys sjálfs. Kannske varð Ráðhústorgið fyrir valinu vegna þess að það er mjög miðsvæðis í París, eins og liggur í hlutarins eðli, steinsnar frá Vorrar frúar kirkju, en það hafði vafalaust sitt að segja að þessi staður heitir réttu nafni „Eyrartorg". Þegar verkamenn lögðu niður vinnu áður fyrr tóku þeir sér þar stöðu og hreyfðu sig hvergi, þeir voru sem sé um kyrrt „á eyrinni" og af þeim sökum hefur verkfall æ síðan verið kallað „eyri" (greve) á frönsku. Ekki bar á öðru en þessi hringganga fengi góðar undirtektir meðal þeirra fjölmörgu sem áttu leið um torgið; borgarstjórinn í París bauð göngumönnum að koma á skrifstofuna til sín og drekka með sér te ef þeim yrði kalt, en þeir vildu ekki nema staðar. Einu sinni fengu þeir símskeyti, og á því stóð „Og samt snýst hún. Haldið áfram!" Undirskriftin var Galileo Galilei. En þessi hringganga var einungis sýnilegur hluti þessara aðgerða, því annað og meira var að gerast á öðrum vettvangi. Í byrjun febrúar hófst mótmælabylgja í háskólum og vísindastofnunum um allt Frakkland, farið var í mótmælagöngur með vissu millibili, víða féll öll háskólakennsla niður og sums staðar var byggingunum jafnvel lokað. Þar sem janúar er prófmánuður, hefur alls engin kennsla farið fram í ýmsum háskólum síðan fyrir jól, þar á meðal einum háskóla í París að minnsta kosti. Ástæðurnar fyrir þessu eru margvíslegar. Að undanförnu hefur háskólaráðherrann Valérie Pécresse verið að mylgra út alls kyns tilskipunum og lagafrumvörpum um endurskipun háskóla og rannsóknarstofnana, einkum á sumrin þegar háskólamenn eru gjarnan í fríi og háskólastofnanir lokaðar. Ein lögin stefndu að því að gera háskóla sjálfstæða og fólust einkum í þeim aukin völd til handa háskólaforsetum, svo kom tilskipun sem átti að endurskipuleggja starf háskólakennara og skilja að einhverju leyti í sundur kennslu og rannsóknir. Af því gat leitt að mönnum yrði mjög mismunað; kennara átti að vega og meta, og ef t.d. háskólaforseta leist ekki vel á rannsóknir eins eða annars gat hann sett þann hinn sama alfarið í kennslu. En í heild sýndist mönnum að þessar nýskipanir væru einkum leið til meiri frjálshyggju: ríkið myndi nú nota þetta „sjálfstæði" háskólanna til að draga úr fjárveitingu til þeirra og mismuna þeim um leið, og láta svo háskólaforsetana um að finna það aukafjármagn sem er nauðsynlegt til að halda uppi starfinu. Það hefur heyrst að þeir þurfi nú þegar að vera úti um hvippinn og hvappinn á höttunum eftir „sponsorum". Þetta þótti kennurum illt, en svo bætti Valérie Pécresse gráu ofan á svart með því að tilkynna að á næsta skólaári yrðu 900 kennarastöður lagðar niður í háskólum. Smiðshöggið rak svo Sarkozy í ræðu sem hann flutti 22. janúar og mikill hvellur varð út af. Þar hæddist hann nokkuð gróflega að frönskum vísindamönnum, sem lifðu þægilegu lífi á kostnað ríkisins en gerðu aldrei neinar uppgötvanir. Af þessum sökum jókst andstaðan æ meir, ýmsir sem voru fylgjandi fyrstu ráðstöfunum Valérie Pécresse snerust síðan gegn þeim þegar þeir sáu framhaldið. En mér er þó nær að halda að annað og meira sé á bak við: um langt skeið hafa yfirvöld sífellt verið að vega að háskólunum með alls kyns ruglingslegum „umbótum" sem gera kennurum starfið sífellt erfiðara, og nú var mælirinn fullur. Menn velta því jafnvel fyrir sér hvort þessir síðustu atburðir séu ekki með ráðum gerðir: Valérie Pécresse hafi leitast við að koma illindum af stað til að eiga auðveldara með að brjóta háskólamenn á bak aftur, líkt og Járnlafðin fór að með verklýðsfélög. Því er nú mikill óhugur í mönnum, hringgöngunni var hætt eftir nákvæmlega 1000 klukkustundir, skólaárið virðist víða ætla að fara fyrir lítið, og yfirvöldin verða sífellt digurbarkalegri.
Skoðun Lögreglumenn samningslausir mánuðum saman og án verkfallsréttar Fjölnir Sæmundsson skrifar
Skoðun Spegill eða stjórntæki? Hlutverk skoðanakannana og almenningsálits í stefnumótun og stjórnmálum Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar
Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar