Stofnun ríkisolíufélags Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar 14. mars 2012 06:00 Norðmenn ráða yfir gríðarmiklum olíu- og gasauðlindum. Engu að síður sáu Norðmenn ástæðu til að fagna í nóvember síðastliðnum þegar birtar voru niðurstöður olíu- og gasrannsókna á Jan Mayen hryggnum. Olíumálastofnun Noregs, sem kippir sér ekki upp við hvað sem er, gaf út tilkynningu um óvæntar og spennandi niðurstöður. Nýlega upplýsti svo Orkustofnun að rannsóknir olíuleitarfélaganna TGS og VBPR hefðu staðfest að olíu væri að finna á Drekasvæðinu. Það eru góðar vonir um að olía eða gas séu þar í vinnanlegu magni. Eins og Stöð 2 greindi frá á sínum tíma telur Terje Hagevang, helsti sérfræðingur Norðmanna um Jan Mayen hrygginn, að þar sé að finna álíka verðmæti í olíu og gasi og finnast í Noregshafi. Norðmenn hafa þegar leigt borskip til að framkvæma rannsóknarboranir við Jan Mayen þarnæsta sumar en samkvæmt rannsóknum Sagex olíufélagsins frá 2006 er megnið af þeim svæðum sem líklegust eru til að geyma olíu- og gaslindir innan íslenskrar lögsögu. Kálið er ekki sopið þótt í ausuna sé komið. En ef þetta gefur Íslendingum ekki tilefni til að vera bjartsýnir er slíkt tilefni vandfundið. AðstæðurMargt hefur breyst frá því að fyrst kviknuðu vonir um að olía og gas kynnu að leynast á Drekasvæðinu. Eldsneytisverð hefur hækkað gríðarlega. Nú er því hafin nýting á olíulindum sem áður töldust ekki hagkvæmar. Tækniframfarir á undanförnum árum hafa auk þess gert olíuvinnslu á miklu dýpi mun vænlegri en áður. Samkvæmt útboðslýsingu Orkustofnunar vegna olíuleitar á Drekasvæðinu er hafdýpi yfir áhugaverðum leitarsvæðum yfirleitt á bilinu 1.000 til 1.500 metrar (Sagex 2006). Slíkt dýpi er ekki vandamál. Það þyrfti að nota fljótandi borpall en botnfastir borpallar teljast hvort eð er ekki hagkvæmir ef dýpi fer mikið yfir 120 metra. Fljótandi borpallar eru því algengir. Þeir hafa auk þess þann kost að vera færanlegir. Fimmta kynslóð færanlegra flotpalla, sem varð til árið 1998, nýtist til borunar á yfir 2.500 metra dýpi og sjötta kynslóð er hönnuð fyrir meira en 3.000 metra dýpi. Borskip geta svo borað á allt að 3.700 metra dýpi. Hafdýpi segir auk þess ekki alla söguna. Við samanburð á borholum er litið til þess hversu langt er niður að lindinni. Í því sambandi er dýpið á Drekasvæðinu minna en víða annars staðar. Og þótt veður geti verið válynd suður af Jan Mayen eru aðstæður víða miklum mun verri. Á Norðursjó er veðurfar mjög erfitt. Raunar er ölduhæð á Drekasvæðinu almennt mun minni en við Noreg og á Mexíkóflóa ganga reglulega yfir gríðarlega öflugir fellibyljir. Þar eru yfir 4.000 borpallar. Hvenær?Norðmenn boruðu fyrst eftir olíu sumarið 1966 án árangurs. Sumarið 1969 fannst svo risaolíulind sem hlaut nafnið Ekofisk. 1971 var farið að dæla olíu beint í skip og tveimur árum síðar, þegar búið var að koma upp olíugeymi, skilaði lindin stórum hluta gjaldeyristekna landsins. Frá 1969 hafa orðið gríðarlegar framfarir við leit og vinnslu. Jarðlög eru kortlögð með tvívíðum, þrívíðum og fjórvíðum hljóðbylgjumælingum. Nú er hægt að leigja borpalla á borð við Eirík rauða og Leif Eiríksson sem sigla um allan heim og gata hafsbotninn á allt að 3.000 metra dýpi. Hinn víðförli Leifur hefur á undanförnum árum m.a. borað við Noreg, Angóla, Tyrkland og Grænland. E.t.v. er tímabært að Leifur skili sér heim til Íslands. Þótt fyrr hefði veriðRannsóknir TGS og VBPR, sem getið var um í upphafi, voru unnar að frumkvæði fyrirtækjanna sjálfra en vísindamennirnir voru á leið til Grænlands og fengu leyfi til að kanna Drekann í leiðinni. Orkustofnun bendir á að hinar jákvæðu niðurstöður berist seint fyrir útboð sérleyfa sem nú stendur yfir og lýkur 2. apríl. Það er áhyggjuefni að stjórnvöld skuli ekki hafa undirbúið útboðið með því að láta vinna rannsóknir í tæka tíð. Fyrir tveimur árum fór ég í fundaferð um landið og benti á mikilvægi þess að ráðast í slíkar rannsóknir sem fyrst. Hvernig sem útboðið á Drekasvæðinu fer er mikilvægt að Orkustofnun fái öflugan stuðning og hvatningu stjórnvalda vegna olíuleitar. RíkisolíufélagStofnun ríkisolíufélags hefði ýmsa kosti. Halldór Þorkelsson sérfræðingur hjá PWC hefur bent á að stofnun slíks félags sé til þess fallin að laða að fjárfesta en jafnframt er æskilegt að byggja upp þekkingu á olíumálum í landinu. Slík þekking gæti orðið mjög verðmæt jafnvel þótt við yrðum óheppin með Drekasvæðið, t.d. ef af vinnslu yrði við Grænland og Færeyjar (eða annars staðar við Ísland). Hjá Orkustofnun og í iðnaðarráðuneytinu var á sínum tíma hugað að stofnun ríkisolíufélags og fyrir fáeinum árum samþykktu fulltrúar allra flokka sem þá áttu sæti á Alþingi, nema VG, heimild til stofnunar slíks félags samhliða áformum um fyrsta Drekaútboðið. Æskilegt væri að útvíkka þá heimild enda var aðeins gert ráð fyrir félagi til að halda utan um vinnsluleyfi. RáðstafanirNauðsynlegt er að tryggja að þjóðin öll njóti góðs af því ef olía og gas finnast í íslenskri lögsögu. Ríkisolíufélag er liður í því. En einnig væri skynsamlegt að undirbúa hvernig farið yrði með hugsanlegan ávinning af olíu- og gasvinnslu. Það er kostur að setja slíkar reglur án þess þrýstings sem getur myndast á síðari stigum. Þar mætti einnig líta til Noregs þ.a. byggður verði upp sjóður sem háður yrði takmörkunum til að koma í veg fyrir að stjórnmálamenn freistist til að eyða óhóflega og skapa þenslu. Þó ætti að sjálfsögðu að nýta ávinninginn til að bæta kjör landsmanna. Greiða undirstöðustéttum opinberra starfsmanna almennileg laun o.s.frv. ÁhrifOkkur liggur á. Ef það finnast vinnanlegar olíu- eða gaslindir í íslenskri lögsögu hefði það samdægurs mikil áhrif á hag landsmanna. Vaxtakjör ríkisins myndu batna til muna og vaxtakostnaður lækka. Það leyfir strax meiri útgjöld en ella, gerir Íbúðalánasjóði kleift að veita óverðtryggð lán á lágum vöxtum og leysa skuldavandann. Hægt yrði að halda úti stöðugum og sterkum gjaldmiðli án verðtryggingar. Norðursjávarolía og gas bjargaði á sínum tíma efnahag Bretlands og gerði Noreg að einu ríkasta landi heims. Smæð þjóðarinnar er kostur því að brot af þeim kolefnisauðlindum sem grannþjóðir okkar hafa yfir að ráða gerir sama gagn fyrir Íslendinga. Í því efnahagslega gjörningaveðri sem mun ríða yfir heiminn á næstu árum myndi slík viðbót við þær auðlindir sem Íslendingar eiga nú þegar tryggja velferð til framtíðar. Verum skynsöm og varfærin en leyfum okkur líka að vera bjartsýn. Það er fullt tilefni til þess. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigmundur Davíð Gunnlaugsson Mest lesið Land rutt fyrir þúsundir íbúða í Úlfarsárdal Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Hver er þessi Davíð Oddsson? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson Skoðun „Lánin hækka – framtíðin minnkar“ Sveinn Óskar Sigurðsson Skoðun Dýrmæt þjóðfélagsgerð Eva Björk Valdimarsdóttir Skoðun Geymt en ekki gleymt Ástþór Ólafsson Skoðun Þjóðkirkjan engu svarar – hylur sig í fræðilegri þoku Hilmar Kristinsson Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Hey Pawels í harðindunum Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Minna tal, meiri uppbygging Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Ný nálgun – sama markmið: Heimili fyrir fólkið í borginni Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Geymt en ekki gleymt Ástþór Ólafsson skrifar Skoðun Tækni og ungmenni: Hvar liggur ábyrgðin og hvað getum við gert? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir skrifar Skoðun „Lánin hækka – framtíðin minnkar“ Sveinn Óskar Sigurðsson skrifar Skoðun Hey Pawels í harðindunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Land rutt fyrir þúsundir íbúða í Úlfarsárdal Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Dýrmæt þjóðfélagsgerð Eva Björk Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Hver er þessi Davíð Oddsson? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar Skoðun Þjóðkirkjan engu svarar – hylur sig í fræðilegri þoku Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Borgarstefna kallar á aðgerðir og fjármagn Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Skjáheimsókn getur dimmu í dagsljós breytt Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru álverin á Íslandi útlensk? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Saman getum við komið í veg fyrir slag Alma D. Möller skrifar Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar Skoðun Blóðtaka er ekki landbúnaður Guðrún Scheving Thorsteinsson,Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Svar til stjórnunarlegs ábyrgðarmanns frá Keflavík Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson skrifar Skoðun 764/O9A: Kannt þú að vernda barnið á netinu? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Opinberir starfsmenn kjósa síður áminningarskyldu Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Einkavæðing orkunnar, skattasniðganga og lífeyrissjóðir Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Er gervigreindarprestur trúlaus eða trúaður? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Skattaferðalandið Ísland Björn Ragnarsson skrifar Skoðun Til hamingju Víkingur Heiðar! Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Norðmenn ráða yfir gríðarmiklum olíu- og gasauðlindum. Engu að síður sáu Norðmenn ástæðu til að fagna í nóvember síðastliðnum þegar birtar voru niðurstöður olíu- og gasrannsókna á Jan Mayen hryggnum. Olíumálastofnun Noregs, sem kippir sér ekki upp við hvað sem er, gaf út tilkynningu um óvæntar og spennandi niðurstöður. Nýlega upplýsti svo Orkustofnun að rannsóknir olíuleitarfélaganna TGS og VBPR hefðu staðfest að olíu væri að finna á Drekasvæðinu. Það eru góðar vonir um að olía eða gas séu þar í vinnanlegu magni. Eins og Stöð 2 greindi frá á sínum tíma telur Terje Hagevang, helsti sérfræðingur Norðmanna um Jan Mayen hrygginn, að þar sé að finna álíka verðmæti í olíu og gasi og finnast í Noregshafi. Norðmenn hafa þegar leigt borskip til að framkvæma rannsóknarboranir við Jan Mayen þarnæsta sumar en samkvæmt rannsóknum Sagex olíufélagsins frá 2006 er megnið af þeim svæðum sem líklegust eru til að geyma olíu- og gaslindir innan íslenskrar lögsögu. Kálið er ekki sopið þótt í ausuna sé komið. En ef þetta gefur Íslendingum ekki tilefni til að vera bjartsýnir er slíkt tilefni vandfundið. AðstæðurMargt hefur breyst frá því að fyrst kviknuðu vonir um að olía og gas kynnu að leynast á Drekasvæðinu. Eldsneytisverð hefur hækkað gríðarlega. Nú er því hafin nýting á olíulindum sem áður töldust ekki hagkvæmar. Tækniframfarir á undanförnum árum hafa auk þess gert olíuvinnslu á miklu dýpi mun vænlegri en áður. Samkvæmt útboðslýsingu Orkustofnunar vegna olíuleitar á Drekasvæðinu er hafdýpi yfir áhugaverðum leitarsvæðum yfirleitt á bilinu 1.000 til 1.500 metrar (Sagex 2006). Slíkt dýpi er ekki vandamál. Það þyrfti að nota fljótandi borpall en botnfastir borpallar teljast hvort eð er ekki hagkvæmir ef dýpi fer mikið yfir 120 metra. Fljótandi borpallar eru því algengir. Þeir hafa auk þess þann kost að vera færanlegir. Fimmta kynslóð færanlegra flotpalla, sem varð til árið 1998, nýtist til borunar á yfir 2.500 metra dýpi og sjötta kynslóð er hönnuð fyrir meira en 3.000 metra dýpi. Borskip geta svo borað á allt að 3.700 metra dýpi. Hafdýpi segir auk þess ekki alla söguna. Við samanburð á borholum er litið til þess hversu langt er niður að lindinni. Í því sambandi er dýpið á Drekasvæðinu minna en víða annars staðar. Og þótt veður geti verið válynd suður af Jan Mayen eru aðstæður víða miklum mun verri. Á Norðursjó er veðurfar mjög erfitt. Raunar er ölduhæð á Drekasvæðinu almennt mun minni en við Noreg og á Mexíkóflóa ganga reglulega yfir gríðarlega öflugir fellibyljir. Þar eru yfir 4.000 borpallar. Hvenær?Norðmenn boruðu fyrst eftir olíu sumarið 1966 án árangurs. Sumarið 1969 fannst svo risaolíulind sem hlaut nafnið Ekofisk. 1971 var farið að dæla olíu beint í skip og tveimur árum síðar, þegar búið var að koma upp olíugeymi, skilaði lindin stórum hluta gjaldeyristekna landsins. Frá 1969 hafa orðið gríðarlegar framfarir við leit og vinnslu. Jarðlög eru kortlögð með tvívíðum, þrívíðum og fjórvíðum hljóðbylgjumælingum. Nú er hægt að leigja borpalla á borð við Eirík rauða og Leif Eiríksson sem sigla um allan heim og gata hafsbotninn á allt að 3.000 metra dýpi. Hinn víðförli Leifur hefur á undanförnum árum m.a. borað við Noreg, Angóla, Tyrkland og Grænland. E.t.v. er tímabært að Leifur skili sér heim til Íslands. Þótt fyrr hefði veriðRannsóknir TGS og VBPR, sem getið var um í upphafi, voru unnar að frumkvæði fyrirtækjanna sjálfra en vísindamennirnir voru á leið til Grænlands og fengu leyfi til að kanna Drekann í leiðinni. Orkustofnun bendir á að hinar jákvæðu niðurstöður berist seint fyrir útboð sérleyfa sem nú stendur yfir og lýkur 2. apríl. Það er áhyggjuefni að stjórnvöld skuli ekki hafa undirbúið útboðið með því að láta vinna rannsóknir í tæka tíð. Fyrir tveimur árum fór ég í fundaferð um landið og benti á mikilvægi þess að ráðast í slíkar rannsóknir sem fyrst. Hvernig sem útboðið á Drekasvæðinu fer er mikilvægt að Orkustofnun fái öflugan stuðning og hvatningu stjórnvalda vegna olíuleitar. RíkisolíufélagStofnun ríkisolíufélags hefði ýmsa kosti. Halldór Þorkelsson sérfræðingur hjá PWC hefur bent á að stofnun slíks félags sé til þess fallin að laða að fjárfesta en jafnframt er æskilegt að byggja upp þekkingu á olíumálum í landinu. Slík þekking gæti orðið mjög verðmæt jafnvel þótt við yrðum óheppin með Drekasvæðið, t.d. ef af vinnslu yrði við Grænland og Færeyjar (eða annars staðar við Ísland). Hjá Orkustofnun og í iðnaðarráðuneytinu var á sínum tíma hugað að stofnun ríkisolíufélags og fyrir fáeinum árum samþykktu fulltrúar allra flokka sem þá áttu sæti á Alþingi, nema VG, heimild til stofnunar slíks félags samhliða áformum um fyrsta Drekaútboðið. Æskilegt væri að útvíkka þá heimild enda var aðeins gert ráð fyrir félagi til að halda utan um vinnsluleyfi. RáðstafanirNauðsynlegt er að tryggja að þjóðin öll njóti góðs af því ef olía og gas finnast í íslenskri lögsögu. Ríkisolíufélag er liður í því. En einnig væri skynsamlegt að undirbúa hvernig farið yrði með hugsanlegan ávinning af olíu- og gasvinnslu. Það er kostur að setja slíkar reglur án þess þrýstings sem getur myndast á síðari stigum. Þar mætti einnig líta til Noregs þ.a. byggður verði upp sjóður sem háður yrði takmörkunum til að koma í veg fyrir að stjórnmálamenn freistist til að eyða óhóflega og skapa þenslu. Þó ætti að sjálfsögðu að nýta ávinninginn til að bæta kjör landsmanna. Greiða undirstöðustéttum opinberra starfsmanna almennileg laun o.s.frv. ÁhrifOkkur liggur á. Ef það finnast vinnanlegar olíu- eða gaslindir í íslenskri lögsögu hefði það samdægurs mikil áhrif á hag landsmanna. Vaxtakjör ríkisins myndu batna til muna og vaxtakostnaður lækka. Það leyfir strax meiri útgjöld en ella, gerir Íbúðalánasjóði kleift að veita óverðtryggð lán á lágum vöxtum og leysa skuldavandann. Hægt yrði að halda úti stöðugum og sterkum gjaldmiðli án verðtryggingar. Norðursjávarolía og gas bjargaði á sínum tíma efnahag Bretlands og gerði Noreg að einu ríkasta landi heims. Smæð þjóðarinnar er kostur því að brot af þeim kolefnisauðlindum sem grannþjóðir okkar hafa yfir að ráða gerir sama gagn fyrir Íslendinga. Í því efnahagslega gjörningaveðri sem mun ríða yfir heiminn á næstu árum myndi slík viðbót við þær auðlindir sem Íslendingar eiga nú þegar tryggja velferð til framtíðar. Verum skynsöm og varfærin en leyfum okkur líka að vera bjartsýn. Það er fullt tilefni til þess.
Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir Skoðun
Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson Skoðun
Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Tækni og ungmenni: Hvar liggur ábyrgðin og hvað getum við gert? Stefán Þorri Helgason skrifar
Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar
Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar
Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar
Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir Skoðun
Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson Skoðun
Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun