Skiptumst á skoðunum frekar en skotum Guðmundur Andri Thorsson skrifar 29. desember 2014 10:15 Þetta var ár sundurlyndisins, ár ósáttfýsinnar, ár haltukjafti-stefnunnar, jafnvel enn frekar en endranær hjá þessari þrasgjörnu þjóð, með þeim afleiðingum að þeir sem völdin hafa telja sig hafa rétt til að láta kné fylgja kviði gagnvart hinum sem völdin hafa misst, fremur en að leita leiða til að sætta ólík sjónarmið. Ríkisútvarpinu, sameign landsmanna, er beðið griða: gott og vel, rústum því. Við vorum kosin, við ráðum, haltu kjafti.Sundurlyndisfjandinn Sundurlyndisfjandinn fer á milli og kveikir fúlar hneigðir. Hann fyllir huga fólks af strámönnum og hvetur til atlögu við þá. Á óvissutímum reynir fólk að að upplifa sérleika sinn. Finna sig í andstæðunni við strámanninn sem vakinn er upp í sinni þess af pólförum umræðunnar; spegla sig í þeim andstæðingi sem athygli beinist að hverju sinni: ég er ekki þú og haltu kjafti. Við þurfum að fara að horfast í augu. Við eigum að deila af fjöri og innlifun og skoðanagleði þess sem leyft hefur nýjum hugmyndum að vakna innra með sér og lýsa upp hugskotið. Öllum samfélögum er mikilvægt að spenna ríki milli hópa og að tekist sé á um grundvallaratriði og hugmyndafræði. Við eigum að vera ólík og gangast upp í sérkennum okkar, metast hæfilega. Við eigum að vera stolt af því sem gerir okkur að þeim sem við erum. Það eru bara hroðaleg alræðisríki þar sem fólki er gert að draga dám hvert af öðru og aðhyllast í orði kveðnu sömu hugmyndirnar. En það er munur á því að takast hressilega á um hugmyndir, og svo hinu að vera alltaf að jagast þetta og garga ókvæðisorð hvert á annað. Við þurfum að læra að skiptast á skoðunum. Það er gert með því að tala og hlusta til skiptis: Gjörðu svo vel, hér er mín skoðun, hún er svona, þú mátt skoða hana – má ég sjá þína? Við eigum að vera stolt en ekki of viss. Við eigum að horfast í augu við eigin minnimáttarkennd og draga úr henni eftir föngum en við þurfum samt að vera full efasemda – daglega. Aldrei má ganga út frá einhverjum hugmyndum sem gefnum; við eigum ekki að lifa á forsendum neikvæðninnar en ekki heldur hinnar innihaldslausu jákvæðni – heldur hinnar spurulu jákvæðni, forvitni, vongleði. Við eigum að vera endurskoðunarsinnar eins og bestu sósíalistar 20. aldarinnar voru einatt. En þá verðum við líka að setja spurningamerki af og til við allt það sem við sjálf höfum haft fyrir satt; hugsa allt upp á nýtt í hvert sinn sem við stöndum frammi fyrir því sem kann að riðla hugmyndakerfinu, í stað þess að þétta hugmyndaraðirnar svo að úr verða óhreyfanlegar hugmyndaklessur. Og við eigum að reyna að setja fram hugmyndir okkar og hugsjónir af lítillæti og auðmýkt hinnar leitandi sálar fremur en yfirlæti stórbokkans. Og umfram allt er mikilsverður og vanmetinn eiginleiki að reyna að setja sig inn í þankagang annarra, og einkum þeirra sem maður er ósammála, því að yfirleitt er ósköp lítið skemmtilegt að sitja eins og Doddi og kinka í sífellu kolli framan í fólk sem segir manni það sem manni finnst sjálfum.Hið vanvirka þjóðarheimili Að vera partur af íslensku þjóðfélagi er stundum eins og að vera í vanvirkri fjölskyldu. Það er alltaf verið að æpa milli herbergja á þjóðarheimilinu. Sumir hafa ekki talast við í tíu ár. Aðrir láta gagnkvæmar ásakanir ganga á víxl, misjafnlega fráleitar en yfirmáta þreytandi. Enn aðrir fara fram með ógnarfrekju, heimta og heimta. Það er rifist um hegðun og gerðir og framgöngu en aldrei rökrætt um hugmyndir. Það er ögrað og og það er strítt. Reynt er að særa og svo beðið skríkjandi eftir fyrirsjáanlegum viðbrögðum. Þeim er hampað á netmiðlunum sem komið hafa sér upp færni í þess háttar tilburðum: kunna sitt einelti og hárfínu ertni og kunna svo að glotta inn í hópinn sinn og efla samkenndina þar með áreitni við „hina“. Í hverra þágu starfar Sundurlyndisfjandinn? Hverjum er það í hag að samfélagið logi dag eftir dag út af þaulræktuðum ágreiningsefnum sem aldrei verða til lykta leidd og fólk talist ekki við en skiptist á gagnkvæmum skætingi? Það eru öfl sérhyggjunnar, sem ranglega hefur verið nefnd frjálshyggja á seinni árum, þó að hún eigi lítið skylt við frelsið. Það eru þau öfl sem róa að því öllum árum að hér verði fest í sessi hólfaskipt og stéttskipt samfélag sem einkennist af gagnkvæmu skilningsleysi, hatri, sundurlyndi, ranglæti og misskiptingu gæða sem allir eiga að njóta góðs af sameiginlega. Og við sýnum pavlovísk viðbrögð þegar hent er til okkar ágreiningsefnum úr þessum ranni. Þau ráða umræðunni sem yst standa á hverjum pól hvæsandi – pólfarar umræðunnar. Við búum við stöðugar pólfarir hugmyndanna þótt miklu skemmtilegra væri að leyfa hugmyndunum að stunda bólfarir; kynnast og hafa mök hver við aðra með óvæntri útkomu og gagnkvæmri nautn. Það gerist ef við hættum að garga en förum að skiptast á skoðunum frekar en skotum. Óskandi væri að við reyndum á komandi ári, þessar hræður sem hér búum, að kynnast svolítið betur hvert öðru, tala saman, skiptast á skoðunum og vera betri hvert við annað. Gleðilegt ár, kæru landar! Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu Skoðun Skoðun Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpunarlaust haust Jón Gunnarsson skrifar Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Einfaldar lausnir á vaxtamálavanda bankanna Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er sköpun í skólastarfi? Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor skrifar Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Konur Íslands og alþjóðakerfið í takt Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu skrifar Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann skrifar Skoðun Sameinuðu þjóðirnar 80 ára: Framtíðin er okkar Eva Harðardóttir skrifar Skoðun Til hamingju með 24. október Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Sjá meira
Þetta var ár sundurlyndisins, ár ósáttfýsinnar, ár haltukjafti-stefnunnar, jafnvel enn frekar en endranær hjá þessari þrasgjörnu þjóð, með þeim afleiðingum að þeir sem völdin hafa telja sig hafa rétt til að láta kné fylgja kviði gagnvart hinum sem völdin hafa misst, fremur en að leita leiða til að sætta ólík sjónarmið. Ríkisútvarpinu, sameign landsmanna, er beðið griða: gott og vel, rústum því. Við vorum kosin, við ráðum, haltu kjafti.Sundurlyndisfjandinn Sundurlyndisfjandinn fer á milli og kveikir fúlar hneigðir. Hann fyllir huga fólks af strámönnum og hvetur til atlögu við þá. Á óvissutímum reynir fólk að að upplifa sérleika sinn. Finna sig í andstæðunni við strámanninn sem vakinn er upp í sinni þess af pólförum umræðunnar; spegla sig í þeim andstæðingi sem athygli beinist að hverju sinni: ég er ekki þú og haltu kjafti. Við þurfum að fara að horfast í augu. Við eigum að deila af fjöri og innlifun og skoðanagleði þess sem leyft hefur nýjum hugmyndum að vakna innra með sér og lýsa upp hugskotið. Öllum samfélögum er mikilvægt að spenna ríki milli hópa og að tekist sé á um grundvallaratriði og hugmyndafræði. Við eigum að vera ólík og gangast upp í sérkennum okkar, metast hæfilega. Við eigum að vera stolt af því sem gerir okkur að þeim sem við erum. Það eru bara hroðaleg alræðisríki þar sem fólki er gert að draga dám hvert af öðru og aðhyllast í orði kveðnu sömu hugmyndirnar. En það er munur á því að takast hressilega á um hugmyndir, og svo hinu að vera alltaf að jagast þetta og garga ókvæðisorð hvert á annað. Við þurfum að læra að skiptast á skoðunum. Það er gert með því að tala og hlusta til skiptis: Gjörðu svo vel, hér er mín skoðun, hún er svona, þú mátt skoða hana – má ég sjá þína? Við eigum að vera stolt en ekki of viss. Við eigum að horfast í augu við eigin minnimáttarkennd og draga úr henni eftir föngum en við þurfum samt að vera full efasemda – daglega. Aldrei má ganga út frá einhverjum hugmyndum sem gefnum; við eigum ekki að lifa á forsendum neikvæðninnar en ekki heldur hinnar innihaldslausu jákvæðni – heldur hinnar spurulu jákvæðni, forvitni, vongleði. Við eigum að vera endurskoðunarsinnar eins og bestu sósíalistar 20. aldarinnar voru einatt. En þá verðum við líka að setja spurningamerki af og til við allt það sem við sjálf höfum haft fyrir satt; hugsa allt upp á nýtt í hvert sinn sem við stöndum frammi fyrir því sem kann að riðla hugmyndakerfinu, í stað þess að þétta hugmyndaraðirnar svo að úr verða óhreyfanlegar hugmyndaklessur. Og við eigum að reyna að setja fram hugmyndir okkar og hugsjónir af lítillæti og auðmýkt hinnar leitandi sálar fremur en yfirlæti stórbokkans. Og umfram allt er mikilsverður og vanmetinn eiginleiki að reyna að setja sig inn í þankagang annarra, og einkum þeirra sem maður er ósammála, því að yfirleitt er ósköp lítið skemmtilegt að sitja eins og Doddi og kinka í sífellu kolli framan í fólk sem segir manni það sem manni finnst sjálfum.Hið vanvirka þjóðarheimili Að vera partur af íslensku þjóðfélagi er stundum eins og að vera í vanvirkri fjölskyldu. Það er alltaf verið að æpa milli herbergja á þjóðarheimilinu. Sumir hafa ekki talast við í tíu ár. Aðrir láta gagnkvæmar ásakanir ganga á víxl, misjafnlega fráleitar en yfirmáta þreytandi. Enn aðrir fara fram með ógnarfrekju, heimta og heimta. Það er rifist um hegðun og gerðir og framgöngu en aldrei rökrætt um hugmyndir. Það er ögrað og og það er strítt. Reynt er að særa og svo beðið skríkjandi eftir fyrirsjáanlegum viðbrögðum. Þeim er hampað á netmiðlunum sem komið hafa sér upp færni í þess háttar tilburðum: kunna sitt einelti og hárfínu ertni og kunna svo að glotta inn í hópinn sinn og efla samkenndina þar með áreitni við „hina“. Í hverra þágu starfar Sundurlyndisfjandinn? Hverjum er það í hag að samfélagið logi dag eftir dag út af þaulræktuðum ágreiningsefnum sem aldrei verða til lykta leidd og fólk talist ekki við en skiptist á gagnkvæmum skætingi? Það eru öfl sérhyggjunnar, sem ranglega hefur verið nefnd frjálshyggja á seinni árum, þó að hún eigi lítið skylt við frelsið. Það eru þau öfl sem róa að því öllum árum að hér verði fest í sessi hólfaskipt og stéttskipt samfélag sem einkennist af gagnkvæmu skilningsleysi, hatri, sundurlyndi, ranglæti og misskiptingu gæða sem allir eiga að njóta góðs af sameiginlega. Og við sýnum pavlovísk viðbrögð þegar hent er til okkar ágreiningsefnum úr þessum ranni. Þau ráða umræðunni sem yst standa á hverjum pól hvæsandi – pólfarar umræðunnar. Við búum við stöðugar pólfarir hugmyndanna þótt miklu skemmtilegra væri að leyfa hugmyndunum að stunda bólfarir; kynnast og hafa mök hver við aðra með óvæntri útkomu og gagnkvæmri nautn. Það gerist ef við hættum að garga en förum að skiptast á skoðunum frekar en skotum. Óskandi væri að við reyndum á komandi ári, þessar hræður sem hér búum, að kynnast svolítið betur hvert öðru, tala saman, skiptast á skoðunum og vera betri hvert við annað. Gleðilegt ár, kæru landar!
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun
Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar
Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun